- Ur.
- 15 października 1844 w Röcken
- Zm.
- 25 sierpnia 1900 w Weimarze
- Najważniejsze dzieła:
- Narodziny tragedii czyli hellenizm i pesymizm, Tako rzecze Zaratustra, Ludzkie, arcyludzkie, Poza dobrem i
złem, Zmierzch bożyszcz, Antychryst, Ecce Homo, Wola
mocy.
Filozof, filolog klasyczny, pisarz. W latach szkolnych z zamiłowaniem
oddawał się poznawaniu niemieckiej muzyki klasycznej od Bacha i
Mozarta po Beethovena oraz poezji romantycznej (szczególnie wielkie
wrażenie zrobiły na nim utwory nowo odkrytego Hölderlina). Studiował
filologię klasyczną, teologię, historię Kościoła i historię na
uniwersytecie w Bonn (1864-1865) i w Lipsku (od 1865). Jako filolog
klasyczny zyskał wielkie uznanie, wśród jego pierwszych publikacji
znalazły się m. in. komentarze do Arystotelesa; w 1869 roku został
profesorem nadzwyczajnym w katedrze filologii klasycznej uniwersytetu
w Bazylei. Początkowa popularność w środowisku uczelni przygasła po
krytycznym przyjęciu koncepcji dionizyjskości i apollińskości
wyłożonej w Narodzinach tragedii (1872). Jeszcze przed podjęciem
pracy akademickiej Nietzsche odbył obowiązkową służbę wojskową.
Wkrótce potem wymówił obywatelstwo pruskie i od 1869 roku pozostawał „bezpaństwowcem”. Bardzo istotny
wpływ na myśl Nietzschego miało zetknięcie się z filozofią Artura
Schopenhauera oraz muzyką Ryszarda Wagnera, z którym blisko
przyjaźnił się na początku lat 70 XIX wieku (później doszło do
rozluźnienia stosunków ze względów światopoglądowych; komentarzem do
istoty tego rozdźwięku jest napisana przez filozofa w 1888 r. rozprawa
Nietzsche kontra Wagner). Charakterystyczne w stylu pisarskim
Nietzschego jest pisanie aforyzmami (począwszy do dzieła Ludzkie,
arcyludzkie z 1878 r.). Po części wynikało to z choroby, na którą
cierpiał od lat młodzieńczych, a która objawiała się niezwykle
silnymi, wielodniowymi atakami migreny, po części jednak był to
świadomy wybór formy literackiej: „Kto krwią i w przypowieściach
pisze, nie chce, by go czytano, żąda, by się go na pamięć uczono” -
pisał w najbardziej znanym ze swych tekstów, Tako rzecze
Zaratustra (1883-1885). Choroba zmusiła go do zrezygnowania z pracy uniwersyteckiej
w 1879 roku. Od tego czasu wiele podróżował, po Włoszech, Niemczech i
Szwajcarii, gdzie przebywał najchętniej. Na przełomie 1888 i 1889 roku
nasilenie choroby doprowadziło do obłędu; Nietzsche trafił na rok do
kliniki psychiatrycznej, najpierw w Bazylei, a następnie w Jenie. W
1890 matka zabrała go w rodzinne strony, do Naumburga; ostatnie trzy
lata życia spędził samotnie w Weimarze. Został pochowany w Röcken,
obok swego ojca, pastora luterańskiego. Ostatnim dziełem Nietzschego
jest autobiograficzna książka Ecce Homo (1888); pośmiertnie została wydana jeszcze z notatek Wola mocy.