- Ur.
-
26 kwietnia 121 w Rzymie
- Zm.
-
17 marca 180 w Vindobonie (Wiedeń)
- Najważniejsze dzieła:
- Rozmyślania
Marek Aureliusz (łac. Marcus Aurelius Antoninus), cesarz rzymski, filozof stoicki. Po śmierci ojca w roku 130 jako 11-latek
został adoptowany przez swego dziadka, trzykrotnego konsula, prefekta Rzymu
i przyjaciela cesarza Hadriana. Otrzymał staranne, wszechstronne
wykształcenie, pobierając nauki u najlepszych nauczycieli. Zgodnie z wolą
Hadriana w roku 138 został razem z Lucjuszem Werusem usynowiony przez swego
wuja Antonina Piusa, którego cesarz wyznaczył na swojego następcę. Od roku
161 do 180 jako następca Antonina Piusa był cesarzem rzymskim, sprawując
rządy wspólnie ze swoim przybranym bratem aż do jego śmierci w roku 169,
następnie od roku 177 wspólnie ze swoim synem Kommodusem. Za panowania Marka
Aureliusza imperium rzymskie pokonało na wschodzie odrodzone państwo Partów,
lecz powracające wojska rozniosły wielką, trwającą kilkanaście lat zarazę.
Wykorzystując osłabienie Rzymian, wasalne dotąd plemiona germańskie i
sarmackie przekroczyły granicę na Dunaju i wdarły się głęboko na terytorium
państwa rzymskiego. Marek Aureliusz wyparł najeźdźców, po czym podjął
decyzję o podboju ich ziem w kotlinie karpackiej i przyłączeniu jako nowych
prowincji. Zwycięską wojnę z Markomanami, Kwadami i Jazygami o tereny
dzisiejszych Węgier, Moraw i Słowacji przerwała nagła śmierć cesarza w
Vindobonie, obecnym Wiedniu.
Marek Aureliusz był stoikiem, autorem zbioru prywatnych notatek znanych pod
tradycyjnym tytułem Rozmyślania. Głosił w nich potrzebę panowania nad
emocjami, odrzucenia pogoni za bogactwem, przyjemnościami i sławą,
odnoszenia się do innych ludzi z życzliwością, pracowitości i sumienności w
wypełnianiu obowiązków. W swoich zapiskach dawał wyraz poczuciu
odpowiedzialności związanej ze sprawowaniem władzy, pojmowanej jako służba
społeczeństwu.