Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 455 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Tak, dorzucę się do Wolnych Lektur! Tym razem nie pomogę, przechodzę prosto do biblioteki
Strona główna Katalog Autor
Stanisław Przybyszewski

Stanisław Przybyszewski

Modernizm ✖ Pamiętnik ✖ Epika ✖
Sortuj:

Pamiętnik Modernizm Stanisława Przybyszewskiego

Alkohol Anioł Antysemityzm Artysta Bieda Bijatyka Bitwa Bóg Bogactwo Bohaterstwo Bunt Burza Chłop Choroba Chrzest Ciało Cierpienie Cud Czarownica Czary Czas Czyn Dar Drzewo Duch Duma Dusza Dźwięk Dzieciństwo Dziecko Dziedzictwo Fałsz Filozof Głód Głupota Góry Gospodyni Gwiazda Hańba Handel Historia Idealista Imię Interes Jesień Kara Kłamstwo Kobieta Kobieta "upadła" Kochanek Kondycja ludzka Konflikt Koniec świata Korzyść Krew Król Ksiądz Książka Księżyc Łzy Lekarz Literat Los Lud Mąż Małżeństwo Marzenie Mężczyzna Miasto Miłość Milczenie Mizoginia Młodość Moda Modlitwa Morderstwo Morze Muzyka Narkotyki Naród Narodziny Natura Nauczyciel Nauka Niebezpieczeństwo Niemiec Nieśmiertelność Niewola Obcy Obowiązek Obraz świata Obrzędy Obyczaje Odrodzenie Ogień Ojczyzna Oko Okrucieństwo Opieka Pan Państwo Piękno Piętno Pieniądz Pies Pijaństwo Piorun Pobożność Poeta Pogarda Pokora Polak Polityka Polska Poświęcenie Pożądanie Pozory Pozycja społeczna Praca Prawda Prawo Próżność Przemiana Przemoc Przyjaźń Przywódca Radość Religia Rewolucja Robotnik Rosjanin Rozkosz Rozstanie Rozum Rzeka Ślub Śmiech Śmierć Śpiew Świątynia Światło Święto Święty Sąsiad Samobójstwo Samotnik Seks Sen Słowo Smutek Sport Spotkanie Starość Strach Strój Szaleniec Szatan Szczęście Szkoła Szlachcic Sztuka Tajemnica Tęsknota Teatr Tłum Twórczość Ucieczka Uczeń Upadek Uroda Urzędnik Walka Wiedza Wierzenia Wieś Władza Własność Woda Wolność Wróg Współczucie Wspomnienia Wygnanie Żona Życie snem Żyd Żywioły Zabobony Zbrodnia Zbrodniarz Zdrada Zemsta Ziemia Złodziej Zwierzę Zwierzęta

O autorze

Stanisław Przybyszewski
Fot. autor nieznany, domena publiczna, Wikimedia Commons

Stanisław Przybyszewski

Ur.
7 maja 1868 w Łojewo
Zm.
23 listopada 1927 w Jaronty
Najważniejsze dzieła:
Confiteor (1899), Requiem aeternam (niem. Totenmesse 1893; pol. 1904), De profundis (niem. 1895; pol. 1900), Nad morzem (1899), Androgyne (1900), Homo sapiens (niem. 1895-1896, pol. 1901), Dzieci Szatana (niem. Satans Kinder 1897, pol. 1899); Dla szczęścia (niem. Das grosse Glueck 1897, pol. 1897); Matka (1902); Śnieg (1903); Gody życia (1909); Mściciel (1927)

Urodził się na Kujawach, był synem nauczyciela wiejskiego; po ukończeniu niem. gimnazjum wyjechał do Berlina, gdzie studiował architekturę i medycynę. Opublikowanie rozwijających modernistyczną koncepcję twórcy esejów filoz. Chopin i Nietzsche oraz Ola Hanson (publ. niem. jako cykl Zur Psychologie des Individuums 1892) dało mu wstęp do berlińskiej bohemy artystycznej. Przybyszewski miał okazję zaprzyjaźnić się z postaciami wyznaczającymi styl epoki, takimi jak August Strindberg, Edward Munch czy Richard Dehmel. Ożeniwszy się w 1893 r. z norweską pianistką i pisarką Dagny Juel, do 1898 r. przebywał głównie w Norwegii, gdzie poznał kolejnych ważnych twórców, m.in. Henryka Ibsena i Knuta Hamsuna. Małżeństwo odwiedziło też Hiszpanię, korzystając z zaproszenia pol. filozofa-mesjanisty Wincentego Lutosławskiego. Następnie w Paryżu Przybyszewski znalazł się w kręgu Miriama (tj. Zenona Przesmyckiego, późniejszego wydawcy pism Norwida, tłumacza literatury fr., niem. i ang.). W 1898 przyjechał do Krakowa, poprzedzany rozgłosem zdobytym w Niemczech, Czechach i krajach skandynawskich; entuzjastycznie przyjęty przez młode środowisko twórcze. W Krakowie redagował młodopolskie ,,Życie" przy współpracy artyst. Wyspiańskiego, a także przewodził cyganerii (do której należał m.in. Tadeusz ,,Boy" Żeleński), otoczony atmosferą skandalu, ze względu na tematykę erotyczną swoich utworów, jak również rozwiązły styl życia, pijaństwo i takie incydenty jak odbicie żony Janowi Kasprowiczowi.
Jego poglądy, będące adaptacją filozofii Schopenhauera i Nietzschego, eksponowały indywidualizm (przede wszystkim jednostki twórczej skłóconej z otoczeniem, wolnej od wszelkich zobowiązań społecznych i moralnych), tragizm natury ludzkiej, rozdartej między pierwiastkiem wyższym, duszą, i niższym, mózgiem (racjonalnością) oraz ideę pożądania jako siły kosmicznej. Głosił, że nowa sztuka powinna być celem samym w sobie, prowadząc artystę (poprzez analizę seksu i stanów patologicznych jako sfer wyłączonych spod kontroli świadomości) do poznania ,,nagiej duszy", wyzwolonej z więzów racjonalizmu i sensualizmu. Przyczynił się do rozwoju form artystycznych (np. powieści psychologicznej przez wprowadzenie rozbudowanych monologów wewn. i mowy pozornie zależnej) oraz postaw myślowych w Polsce. Na początku dwudziestolecia międzywojennego (1918-1920) Przybyszewski oddziałał także na środowisko poznańskich ekspresjonistów, skupionych wokół pisma ,,Zdrój" (studium programowe ,,Ekspresjonizm, Słowacki i Genesis z Ducha", 1918).
Pod koniec życia pisał pamiętniki, wyd. pt. Moi współcześni.

A otóż rozwichrzyły się na niebie olbrzymie fiolety przedpotopowych paproci; niebotycznymi szczytami wystrzeliły czarne lasy...

Stanisław Przybyszewski, Androgyne

Miękki zapach bzów majowych rozlał się cichą rozkoszą dalekich fletni pastuszych w nocach wiosennych — cichymi...

Stanisław Przybyszewski, Androgyne

Noc już zapadała, gdym zdążał do naszej wsi — bo z Góry, z kościoła, było blisko...

Stanisław Przybyszewski, Moi współcześni
  • NIP: 952-187-70-87
  • KRS: 0000070056
  • REGON: 017423865
  • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
MKiDN
Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.