Stanisław Staszic
Przestrogi dla Polski
Wojna jest ustawą Stwórcy: zgadza się z rozrządzeniem Stwórcy, kiedy jej końcem jest ocalenie rodzaju...
Wojna jest ustawą Stwórcy: zgadza się z rozrządzeniem Stwórcy, kiedy jej końcem jest ocalenie rodzaju...
Słusznie więc wzywa Cię rodzaj ludzki — Boże mocy! — kiedy przez tę moc chce oswobodzić się...
Wojna jest teraz najdowcipniejszą nauką. Nie zasadza się na męstwie, ale na sztuce i pieniądzach...
Kiedy w grę wchodzi poważny konflikt zbrojny, angażujący całe państwa lub znaczną część ich społeczności (wojna domowa) — konsekwencje są bardzo poważne: wojna oznacza nie tylko walkę (bitwy) na frontach, w której giną żołnierze, ale także głód, pożary, zniszczenia miast i wsi, cierpienie ludności cywilnej, szerzenie się chorób. Wojna, będąc zaburzeniem porządku społecznego i formą zinstytucjonalizowanej przemocy, stwarza warunki do rozmaitych nadużyć — przede wszystkim nadużyć władzy oraz do okrucieństw popełnianych w nadziei, że w wojennym zamęcie zbrodnicze czyny uda się zachować w tajemnicy. Oczywiście wojny służą załatwianiu różnych interesów, przede wszystkim politycznych. Choć wojny powodują na ogół załamanie się handlu, niektórzy umieją wykorzystać tę okazję, by osobiście się wzbogacić, np. Wokulski, bohater Lalki Prusa zrobił majątek na dostawach dla wojska (zob. też: przywódca, śmierć bohaterska).