Stanisław Wyspiański
[Mój uśmiech...]
wyśmiewa swobodną myśl. —
Zapał, marzenia dziecinne
jak lilie, białe niewinne
pognie,
połamie, podepcze —
rozpaczną myśl...
Zwątpienie jest tu rozumiane jako kryzys światopoglądowy. Problematyka tego rodzaju pojawia się np. w Trenach Kochanowskiego („fraszka cnota”), jak też w tekstach pozytywistycznych i modernistycznych. Szczególnym przypadkiem jest tu kryzys wiary, który może dotyczyć jednostek lub zbiorowości (jak w III cz. Dziadów Mickiewicza; pieśni więźniów czy wielka improwizacja są tu znakiem zwątpienia i kryzysu religijnego, który pojawia się u ofiar prześladowania pod wpływem rozpaczy i doświadczenia zła).