- Ur.
-
23 marca 1824
w
Saraceja
- Zm.
-
11 stycznia 1915
w
Lozanna
- Najważniejsze dzieła:
- Wasyl Hołub (1858), Udział Polaków w sprawie wschodniej (1858), Handzia Zahornicka (1859), Pamiętniki włóczęgi, Starodubowska sprawa (1862), Historia o pra-pra-pra... wnuku (1860), Uskoki (1870), Wrzeciono, Emancypowana (1873), Wnuk chorążego, Nad rzekami Babilonu, Rycerz chrześcijański, Od kolebki przez życie (1901), Sprawa ruska w stosunku do sprawy polskiej (1902)
Polski powieściopisarz i publicysta, znany przede wszystkim pod pseudonimem Teodor Tomasz Jeż (publikował także jako Władysław Bonar, Z.F.M. i Fortunat Metko). Wiele lat żył na emigracji w Szwajcarii. Ukończył wydział matematyczno-fizyczny Liceum w Odessie, a w 1847 roku wyjechał do Kijowa, by dalej studiować matematykę. Jednak już rok później wyruszył na Węgry, by wziąć udział w tamtejszym powstaniu podczas Wiosny Ludów. Po upadku powstania dużo podróżował: do Serbii, Anglii, Turcji, Francji, Belgii, Galicji. W 1851 r. wyjechał do Mołdawii jako ajent Komitetu Centralnego Demokracji Europejskiej. W latach 1853--55 był obserwatorem wojny w Serbii i Bułgarii. W 1863 r. został mianowany pułkownikiem przez Centralny Komitet Narodowy i zorganizował w Tulczy oddział powstańczy, który został rozbrojony przez Rumunów. W 1872 r. osiadł w Lozannie w Szwajcarii, gdzie założył zakład naukowy. Nie był jednak w stanie go utrzymać i w 1877 r. zamknął go z wielkimi stratami. W latach 1866--1867 redagował ,,Niepodległość", a w latach 1887--1897 ,,Wolne Słowo Polskie" w Paryżu. Współpracował z ,,Dziennikiem Literackim", ,,Demokratą Polskim", ,,Gazetą Warszawską". W 1887 ogłosił pracę Rzecz o obronie czynnej i skarbie narodowym. Był jednym z założycieli Ligi Narodowej Polskiej. Interesowały go obyczaje i kultura chłopska, wiele uwagi w swych utworach poświęcił Ukrainie, prowadząc rodzaj dokumentacji etnograficznej. W powieściach przedstawiał życie Ukraińców i Polaków, krytycznie oceniając postawę szlachty wobec ludu ukraińskiego i zgodnie z trzeźwą oceną rzeczywistości obarczając ją odpowiedzialnością za istniejące konflikty. Pisał też o emancypacji kobiet oraz ruchach powstańczych. Jego twórczość charakteryzował żołnierski rozmach, chętnie sięgał po egzotyczne tło wydarzeń i nie wahał się prezentować radykalnych poglądów społeczno-politycznych.
