Prometeusz skowany (daw.) — dziś: Prometeusz skuty (łańcuchami, kajdanami itp.); chodzi o karę, jaką wg mit. gr. poniósł Prometeusz za swoją zuchwałość, pomaganie ludziom i wykradzenie ognia bogów z Olimpu. [przypis edytorski]

na okrajach — na krańcach. [przypis edytorski]

skityjski brzeg — Scytia; kraj zamieszkały od VII w. p.n.e. przez koczownicze ludy irańskie, rozciągający się na północ od wybrzeży Morza Czarnego i gór Kaukazu. [przypis edytorski]

rozkaz dan od ojca — rozkaz dany przez Zeusa: ojca bogów, w tym również Hefajstosa. [przypis edytorski]

płomień ognia, twoją chwałę drogą (mit. gr.) — Hefajstos jest bogiem ognia. [przypis edytorski]

winien ci jest bogom pokutę — konstrukcja z partykułą wzmacniającą (wyrażającą nacisk na wymowę frazy) „ci”. [przypis edytorski]

Kratos, Bia (mit. gr.) — dzieci bogini-rzeki Styks i tytana Pallasa; pełnią funkcję bóstw-alegorii Siły i Przemocy; ich rodzeństwem byli: Zelos (bóg-alegoria Współzawodnictwa), Nike (bogini-alegoria Zwycięstwa). [przypis edytorski]

krewne (…) plemię (mit. gr.) — Hefajstos zwraca tymi słowami uwagę na fakt, że Prometeusz jest jego krewnym, mianowicie jako syn tytana Japeta (z okeanidą Klimene a. okeanidą Azją) oraz wnuk Uranosa i Gai; podobnie sam Zeus, ojciec Hefajstosa, był wnukiem Uranosa. [przypis edytorski]

wielkoduszny Temidy (…) synu (mit. gr.) — w istocie Prometeusz był synem tytana Japeta i okeanidy Klimene a. okeanidy Azji (bratem Atlasa i Epimeteusza, męża Pandory), tytanida Temida była siostrą ojca Prometeusza, a więc jego ciotką; Hefajstos, określając go jako „wielkodusznego”, docenia wartość umysłu i ducha Prometeusza. [przypis edytorski]

zbierać sprzęty — tu: zbierać plon. [przypis edytorski]

Każda nowa władza twarda jest i sroga (mit. gr.) — „nową władzą” nazwane są tu rządy bogów olimpijskich pod wodzą Zeusa; Hestia, Demeter, Hera, Hades, Posejdon i Zeus wystąpili przeciw władzy Kronosa (który pożerał swe dzieci spłodzone z Reą, obawiając się, że któreś z nich pozbawi go panowania, podobnie jak on swego ojca, Uranosa) i po dziesięcioletniej wojnie, w której wspierali ich cyklopi i hekatonchejrowie (sturęcy) wydobyci z Tartaru, wypędzili swego boga-ojca i podzielili się sferami rządów: Zeus objął swą władzą niebo i zwierzchnictwo nad innymi bogami, Hestia otoczyła opieką ognisko domowe, Demeter zajęła się urodzajem i płodnością ziemi, Hera została żoną Zeusa, boginią nieba i płodności, małżeństwa i macierzyństwa, Hades przejął rządy w krainie umarłych, a Posejdon stał się panem mórz. [przypis edytorski]

przecz (daw.) — dlaczego. [przypis edytorski]

przecz (daw.) — dlaczego; tu: czyż. [przypis edytorski]

przecz (daw.) — dlaczego, czemu. [przypis edytorski]

Ojciec — tu: Zeus; ojciec bogów, w tym Hefajstosa. [przypis edytorski]

przemysł (daw.) — umysł, spryt, inteligencja. [przypis edytorski]

baczże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: uważajże; skup się na tym, by… itp. [przypis edytorski]

srom (daw.) — wstyd, hańba. [przypis edytorski]

takimi więzy — daw. forma N.lm rzeczownika; dziś popr.: takimi więzami. [przypis edytorski]

nieśmiertelnych hufców młody wódz — nowy władca bogów, Zeus. [przypis edytorski]

płomienistegom ognia źródło skrył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: płomienistego ognia źródło skryłem. [przypis edytorski]

żywie (daw. forma) — żyje. [przypis edytorski]

zawieszon — daw. skrócona forma przym.; inaczej: zawieszony. [przypis edytorski]

pragnieli świadkiem być — konstrukcja z partykułą -li; inaczej: czyż pragnie być świadkiem. [przypis edytorski]

huf — hufiec, oddział; tu: orszak, korowód. [przypis edytorski]

srom (daw.) — wstyd, zawstydzenie; tu: nieśmiałość. [przypis edytorski]

Tetydy płodnej córy (…) (mit. gr.) — córki Okeanosa i bogini Tetydy (Tethys): Okeanidy. [przypis edytorski]

Okeana, co wszystkie ziemskie lądy (…) opasuje (mit. gr.) — wg staroż. gr. wizji budowy świata, wody Oceanu opływały dookoła płaską tarczę ziemi. [przypis edytorski]

jać — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

chybali — konstrukcja z partykułą -li; inaczej: chyba że. [przypis edytorski]

Uranowy ród — ród bogów (np. Kronosa) i tytanów jako potomków Uranosa; tych wszystkich ujarzmił zmyślnie Zeus jako władca nowego pokolenia bogów. [przypis edytorski]

okowy — daw. forma N.lm; dziś popr.: okowami (tj. kajdanami, łańcuchami). [przypis edytorski]

ci — tu: partykuła wzmacniająca wymowę czasownika w zdaniu. [przypis edytorski]

cześci — dziś popr. forma D.lp: czci. [przypis edytorski]

miodny — słodki (jak miód). [przypis edytorski]

jest ci — konstrukcja z partykułą wzmacniającą „ci”. [przypis edytorski]

wraży (daw.) — wrogi, obcy. [przypis edytorski]

opowiedzże — konstrukcja czasownikowa z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]

ninie (daw.) — teraz. [przypis edytorski]

sromotny (daw.) — haniebny. [przypis edytorski]

zepchnion — daw. skrócona forma od: zepchnięty. [przypis edytorski]

dalej — następnie; w dalszej kolejności. [przypis edytorski]

Tytanów, Uranosa płód i matki-Ziemi — Tytani byli synami Uranosa i Gai, tj. Ziemi. [przypis edytorski]

sądzący — daw. forma imiesłowu; dziś: sądząc. [przypis edytorski]

macierz ma, Temis i Gaia (mit. gr.) — Temida była córką Gai; tu: obie zostały utożsamione. [przypis edytorski]

ci — tu: partykuła wzmacniająca. [przypis edytorski]

te władce — dziś popr.: tych władców. [przypis edytorski]

wszystkie sprzymierzeńce — dziś popr.: wszystkich sprzymierzeńców. [przypis edytorski]

ci — tu: partykuła wzmacniająca. [przypis edytorski]

między bogi — daw. forma N.lm; dziś popr.: między bogami. [przypis edytorski]

postawić się okoniem — sprzeciwić się, stawić opór. [przypis edytorski]

w Hadu — skrót od: w Hadesu. [przypis edytorski]

ci — tu: partykuła wzmacniająca wymowę zdania. [przypis edytorski]

srom (daw.) — hańba, wstyd. [przypis edytorski]

opoka — skała. [przypis edytorski]

jakiś na to środek znalazł — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: jaki na to środek znalazłeś. [przypis edytorski]

zaniechać — przestać; porzucić jakąś czynność. [przypis edytorski]

kto z kaźnią się rozminął — kto sam nie cierpi; kaźń: cierpienie, tortura. [przypis edytorski]

dola — los, przeznaczenie. [przypis edytorski]

jedna (…) łączy nas krew (mit. gr.) — Okeanos jest synem Uranosa i Gai, najstarszym z Tytanów. Za matkę Pro­meteusza uznaje się u Ajschylosa Temidę, która była siostrą Okeanosa: byłby więc on wujem Prometeusza. [przypis edytorski]

cześci — dziś popr. D.lp: czci (tj. szacunku). [przypis edytorski]

mrocznia — tu: mrok, ciemność (lm: te mrocznie). [przypis edytorski]

toń równoimienna — ocean (o tym samym „imieniu”, tj. nazwie, co jego władca, Okeanos). [przypis edytorski]

ziemię tę, w żelazo plenną — Scytia, słynąca z obfitości rudy żelaza oraz znajomości jej obróbki. [przypis edytorski]

jać widzę — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; inaczej np. widzę ci ja (tj. naprawdę widzę, dobrze widzę). [przypis edytorski]

dobrzeć poradzę — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; inaczej: dobrze ci poradzę; znaczenie: doprawdy dobrze poradzę. [przypis edytorski]

poznaj siebie — tu: zdaj sobie sprawę ze swego położenia i możliwości. [przypis edytorski]

będąć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

zapewneć wypowiadam — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

czelny — odważny, zuchwały. [przypis edytorski]

oścień — rodzaj narzędzia: spiczasty kij do popędzania bydła a. ostre widły na długim trzonku używane przy połowie ryb. [przypis edytorski]

odchodzę, pragnący się przekonać — daw. forma imiesłowu; dziś: odchodzę, pragnąc (…). [przypis edytorski]

przedsię (daw.) — przecież, wszak; jednak; nadal. [przypis edytorski]

srogie losy dotknęły mego brata, Atlanta (mit. gr.) — Atlant, właśc. Atlas, syn Japeta (a więc brat Prometeusza), stanął na czele Tytanów i podjął walkę przeciw Zeusowi; po zwycięstwie bogów olimpijskich został za karę obarczony dźwiganiem sklepienia niebieskiego nad ziemią. [przypis edytorski]

Tyfon (mit. gr.) — gigant o stu wężowych gło­wach, syn Tartaru i Gai; wystąpił przeciw władzy Zeusa, ten jednak raził go piorunem i przywalił Etną (tym tłumaczono wulkaniczną aktywność góry). [przypis edytorski]

w kilikijskiej niwy jaskiniach — tj. w górzystej Sycylii. [przypis edytorski]

nad zatoką — tu: nad Cieśniną Mesyńską, rozdzielającą wody Morza Tyrreńskiego i Morza Jońskiego oraz Sycylię od Kalabrii na płd. krańcu Płw. Apenińskiego. [przypis edytorski]

sykielijski — sycylijski. [przypis edytorski]

wraży — wrogi; tu: nienawistny; pełen wrogiego rozjątrzenia. [przypis edytorski]

stawa (daw.) — dziś popr. forma: staje. [przypis edytorski]

azyjskie (…) okraje — krańce Azji. [przypis edytorski]

dziewki pochopne do wojny (mit. gr.) — Amazonki, potomkinie boga Aresa i nimfy Harmonii; obszar zamieszkiwania tego na poły legendarnego plemienia lokalizowano u wybrzeży Morza Czarnego, w Kolchidzie (tereny dzisiejszej Gruzji), w Tracji, w centralnej Scytii (na lewobrzeżnych równinach naddunajskich) a. u podnóży Kaukazu w Azji Mn. [przypis edytorski]

wody meockie — tu: Morze Azowskie. [przypis edytorski]

ciesiołka — ciesielstwo; kunszt obróbki i budowy z drewna znany cieślom. [przypis edytorski]

kunszt pisma i pamięci sztukę, Muz wszystkich rodzi­cielkę (mit. gr.) — pamięć o sprawach ważnych oraz umiejętność jej utrwalenia i przekazania dzięki pismu stanowi źródło wszelkich sztuk; dlatego Muzy miały być córkami Mnemozyne, tj. Pamięci. [przypis edytorski]

by — tu: niby, jakby, tak jak. [przypis edytorski]

wzdyć (daw.) — wszakże, przecież. [przypis edytorski]

którem (…) wymyślił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: które wymyśliłem. [przypis edytorski]

maście — dziś popr. M.lm: maści. [przypis edytorski]

ni — tu: niby, niczym, tak jak. [przypis edytorski]

snować — tu: wysnuwać, wyprowadzać. [przypis edytorski]

ciemnie — tu: mroki, tajemnice. [przypis edytorski]

wszystkom to ustalił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: wszystko to rozważyłem [przypis edytorski]

żertwienny — ofiarny, należący do zwierzęcia składanego w ofierze bogom; por. żertwa: ofiara. [przypis edytorski]

Mojra — jedna z trzech sióstr-prządek losu. [przypis edytorski]

Konieczność — tu: przeznaczenie. [przypis edytorski]

Mojr trójca (mit. gr.) — Mojry, trzy siostry, córki Zeusa i Temidy: Kloto, Lachesis i Atropos, boginie życia i śmierci, boginie losu, znające przyszłość i niepodlegające rozkazom bogów olimpijskich, kontrolujące przebieg i koniec życia ludzkiego; przedstawiane były jako prządki snujące i ucinające nić życia: Kloto, czyli „Prządka” nici życia, Lachesis, czyli „Udzielająca”, strzegąca wątku nici i przedłużająca go, oraz Atropos, czyli „Nieodwracalna”, przecinająca nić. [przypis edytorski]

Erynie (mit. gr.) — boginie zemsty, karzące zwłaszcza przewiny wobec rodziny i rodu (por. np. mit o Orestesie); Erynie przedstawiano jako kobiece postacie ze skrzydłami i z wężami we włosach; swoje ofiary doprowadzały do szału, ścigając je i dręcząc nieustępliwie. [przypis edytorski]

docieki — neol. skrót od: dociekania; domysły. [przypis edytorski]

w tobie się li (…) święci — konstrukcja z partykułą li, tu: wzmacniającą znaczenie zaimka osobowego; inaczej: „w tobie tylko się święci”, „w tobie właśnie (…)” itp. [przypis edytorski]

Hezyjonę (…) brał za żonę (mit. gr.) — tytan Prometeusz związał się z okeanidą Klymene a. plejadą Kelajno (istnieją różne wersje mitu) i miał z nią syna Deukaliona; według jednej z odmian opowieści o Prometeuszu, Klymene była jego matką, zaś ojcem Japet. Natomiast imię Hezjony znane jest z mitu o Heraklesie: nie była ona jednak okeanidą, ale córką króla Troi, Laomedona (ojca Priama), który obiecał jej rękę oraz cudowne konie, dar Zeusa, śmiałkowi, który zabije potwora morskiego; kiedy jednak Herakles dokonał tego czynu, król nie dotrzymał słowa i nie dał herosowi przyrzeczonej nagrody; Herakles zemścił się za to po wykonaniu swych dwunastu prac: zdobył i zburzył Ilion, a wiarołomnego króla zabił strzałem z łuku. [przypis edytorski]

Io (mit. gr.) — nimfa, córka Melii (jednej z okeanid) i Inachosa (syna Okeanosa i Tetydy), boga rzeki o tej samej nazwie, płynącej w Argolidzie, najstarszego króla Argos. Io była kapłanką Hery w Argos; zakochał się w niej Zeus i, aby ukryć swój romans przed żoną Herą, otaczał całą okolicę chmurą (a. zbliżał się do Io pod postacią chmury). W jednej z wersji mitu zamienił swoją wybrankę w krowę, również w celu ukrycia swego związku z Io (Ioną) przed Herą; inna wersja podaje, że to zazdrosna Hera, dowiedziawszy się o niewierności Zeusa, przemieniła Io w krowę, a następnie zażądała od męża, aby ta właśnie krowa została jej poświęcona; bogini umieściła Io w swej świątyni i postawiła przy niej na straży stuokiego, wiecznie czuwającego olbrzyma Argosa. Zeus wykradł Io przy pomocy Hermesa, który uśpił Argosa grą na flecie (a. opowieściami), uciął mu głowę i uwolnił Io. Wówczas Hera zesłała na przemienioną w krowę Io szał (pod postacią gza, który ją dokuczliwie kąsał), który gnał ją po świecie. Ostatecznie Io dotarła do Egiptu, gdzie Zeus przywrócił jej ludzką postać. Wówczas urodziła syna (była w ciąży z Zeusem) Epafosa i poślubiła króla Egiptu, po którym jej syn odziedziczył tron. Io bywa też utożsamiana z boginią księżyca, będąc przedstawiana jako kobieta o rogach ze złota. [przypis edytorski]

Argos, syn ziemi (mit. gr.) — Argos, syn Gai, był olbrzymem o stu wiecznie czuwających oczach. Zazdrosna bogini Hera kazała mu strzec nimfy Io przemienionej w krowę, aby nie zbliżył się do niej Zeus; ten jednak wysłał Hermesa, który grą na flecie uśpił Argosa, następnie uciął głowę olbrzymowi i wykradł Io. Hera, litując się nad losem Argosa, przeniosła jego oczy na ogon poświęconego sobie ptaka, pawia. [przypis edytorski]

woskiem pozlepiana trzcina — fletnia; instrument pasterski w staroż. Grecji. [przypis edytorski]

rozdrożne drogi — rozstajne drogi. [przypis edytorski]

syn Kronosa — tu: Zeus. [przypis edytorski]

Inacha młoda córa — nimfa Io była córką Inachosa, boga rzeki argolskiej o tej samej nazwie. [przypis edytorski]

snadź (daw.) — widocznie, najwyraźniej, zapewne. [przypis edytorski]

przecz (daw.) — dlaczego, czemu. [przypis edytorski]

wszak to siostry twojego rodzica — jako bóg rzeczny Inachos, ojciec Io, był synem Okeanosa i Tetydy, a więc bratem Okeanid. [przypis edytorski]

czyż nie dobrze (…) pożalić się — zdanie eliptyczne z pominiętym orzeczeniem; inaczej: czyż nie jest dobrze (…). [przypis edytorski]

wraży — obcy, wrogi; nienawistny. [przypis edytorski]

Kiprydy rozkosz — rozkosz Afrodyty, bogini miłości (nosiła przydomek Kipryda, ponieważ szczególny kult oddawano jej na Cyprze). [przypis edytorski]

łąki lernejskie (mit. gr.) — dolina lernejska w Argolidzie; znana także z mitu o hydrze lernejskiej zgładzonej przez Heraklesa. [przypis edytorski]

do Pyto i Dodony słał (…) posły — tj. do wyroczni w Delfach, gdzie losy przepowiadała wieszczka Apollina Pytia, oraz do wyroczni w dębowym gaju poświęconym Zeusowi w Dodonie w Epirze. [przypis edytorski]

chcący (daw.) — forma imiesłowowa odpowiadająca dzisiejszemu imiesłowowi przysł. współczesnemu: chcąc. [przypis edytorski]

zyszcze (daw.) — dzisiejsza forma: zyska. [przypis edytorski]

na okrajach ziemi — na krańcach ziemi. [przypis edytorski]

ci — tu: partykuła wzmacniająca wymowę czasownika w zdaniu. [przypis edytorski]

Loksyjasz a. Loksias — przydomek Apollina delfickiego (od gr. loxos: ciemny, dwuznaczny). [przypis edytorski]

by — niby, jakby, tak jak. [przypis edytorski]

ci — tu: partykuła wzmacniająca wymowę czasownika w zdaniu. [przypis edytorski]

Odebrał (…) mu życie los niespodziewany — Argos, pasterz wołów, syn ziemi stuoki… [przypis edytorski]

boć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć; znaczenie: bo przecież. [przypis edytorski]

kować (daw.) — dziś: kuć, wykuwać. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — zawczasu; uprzednio, wcześniej. [przypis edytorski]

pędź (…) wzdłuż brzegu — wzdłuż wybrzeża Morza Czarnego, mijając kraj koczowniczych ludów scytyjskich. [przypis edytorski]

Chalybowie (…) kowale — Chalibowie, plemiona zamieszkujące tereny dzisiejszej płd.-wsch. Armenii (staroż. Anatolii), które znały sekret produkcji żelaza; gdy ok. 1200 r. p.n.e. ich państwo zostało rozbite przez Hetytów, Chalibowie opuścili swe siedziby i, wędrując po kontynencie, szerzyli wiedzę dotyczącą metalurgii i kowalstwa. [przypis edytorski]

śród Amazon mężowrogiej rzeszy — wśród Amazonek, na poły legendarnego plemienia walecznych kobiet, tu przedstawionego (przez epitet „mężowroga rzesza”) jako z zasady wrogiego mężczyznom. [przypis edytorski]

śród temiskirskich (…) pieleszy — Temiskira a. Temiskyra miała być stolicą państwa Amazonek. [przypis edytorski]

Termodont — trudna do przeprawy rzeka w Azji Mniejszej, nad którą miały zamieszkiwać Amazonki. [przypis edytorski]

Salmidessu opoka — znane było staroż. miasto Salmidessos w Tracji; tu ma być położone na skalistym wybrzeżu Morza Czarnego. [przypis edytorski]

Cieśnina Kimeryjska (łac. Bosporus Cimmerius) — dziś: Cieśnina Kerczeńska; płytki, wąski przesmyk między Płw. Kerczeńskim a Płw. Tamańskim, łączący Morze Azowskie z Morzem Czarnym; jego długość wynosi ok. 40 km, szerokość 15–4 km, przy głębokości od 13 do zaledwie 3 m. [przypis edytorski]

Meocka zatoka — Jezioro Meockie, tj. Morze Azowskie w terminologii staroż. Greków. [przypis edytorski]

Bosporu (…) nazwisko — nazwę cieśniny wywodzono błędnie od słów boos poros, oznaczających przeprawę krów (tj. nimfy Io przemienionej w krowę). [przypis edytorski]

rzuciwszy Europę — Cieśnina Kimeryjska (Bosporus Cimmerius) stanowiła w starożytności granicę Europy i Azji. [przypis edytorski]

azali (daw.) — czyż. [przypis edytorski]

ci — tu: partykuła wzmacniająca wymowę czasownika w zdaniu. [przypis edytorski]

li — partykuła użyta tu w funkcji wzmacniającej wymowę zdania; znaczenie: tylko, wyłącznie. [przypis edytorski]

miast — tu skrót od: zamiast. [przypis edytorski]

azali (daw.) — czyż. [przypis edytorski]

tegoć — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

jednę (daw.) — dziś popr. forma B.lp: jedną. [przypis edytorski]

wężowłose (…) skrzydlate Gorgony (mit. gr.) — Gorgony były to trzy siostry-potwory: Steno, Euryale i Meduza, córki bóstw morskich Forkosa i Keto, przedstawiane ze skrzydłami, ostrymi kłami dzika, szponami drapieżnych ptaków oraz wężami zamiast włosów; ich spojrzenie obracało ludzi w kamień. [przypis edytorski]

gryf (mit. gr.) — istota o ciele lwa ze skrzydłami, głową i szponami orła; gryfy często pełniły rolę strażników skarbów (przede wszystkim złota). [przypis edytorski]

Arimaspowie — staroż. lud koczowniczy zamieszkujący obszary doliny górnego Obu i Irtysza oraz okolic Ałtaju; szczyt rozwoju kultury Arimaspów przypada na VI–V wiek p.n.e., utrzymujący z nimi kontakty Scytowie zwali ich „jednookimi” a. „kozłonogimi”. [przypis edytorski]

źródliska Heliosowe (mit. gr.) — ciepłe jezioro w Etiopii (tj. na płd. od Egiptu), w którym wypoczywać miały nocą konie z rydwanu boga Słońca, Heliosa. [przypis edytorski]

rzeka Ajtiops — w istocie część Nilu przepływająca przez Etiopię (Abisynię) i Sudan (w tym staroż. Nubię). [przypis edytorski]

wodogrzmot — wodospad. [przypis edytorski]

wzgórza Byblosu — miasto Byblos, położone na pagórkowatym wybrzeżu Morza Śródziemnego; zostało założone w epoce brązu przez Kananejczyków i nosiło nazwę Gubal, w źródłach egipskich nazywane Kebny, w epoce żelaza występowało jako Gebal w tekstach fenickich i jako Geval w Biblii hebrajskiej, w czasach wypraw krzyżowych zwane Gibelet, dziś: Dżubajl w Libanie (ok. 40 km od Bejrutu); przez fenickie Byblos importowano papirus do Grecji, stąd pochodzi gr. słowo biblos oznaczające papirus, papirusową księgę; taki sam jest źródłosłów nazwy Biblii jako zbioru ksiąg. [przypis edytorski]

święty Neilos — Nil, tu: jako bóstwo w mit. egipskiej. [przypis edytorski]

trójkątna ziemia Neilotis — Delta Nilu. [przypis edytorski]

tobie i twym dzieciom osiąść przeznaczono — Io, do­szedłszy w swej tułaczce do Egiptu, miała odzyskać dawną postać, urodzić syna Epaphosa i zostać żoną króla egipskiego Telegona. [przypis edytorski]

wczas (daw.) — czas wolny, wypoczynek. [przypis edytorski]

równiny Molossy — Epir nad mo­rzem Jońskim. [przypis edytorski]

święte wzgórza Dodony — Dodona, miejscowość w Epirze, u podnóża góry Tomaros, słynęła z najstarszej w staroż. Grecji wyroczni poświęconej Zeusowi, gdzie wróżono z szumu liści drzew w świętym gaju dębowym. [przypis edytorski]

zatoka wielka Rei — Morze Jońskie wraz z Adriatykiem; akwen poświęcony bogini Rei, żonie Kronosa. [przypis edytorski]

od tej pory kąt owej topieli nazwano Morzem Jońskim — nazwę Morza Jońskiego wywodzi się tu od imienia Io. [przypis edytorski]

Kanobos — nad Morzem Śród­ziemnym, na płn. krańcu Egiptu [przypis edytorski]

Za jego (…) dotknięciem (…) Epafos zrodzi — Io urodziła Zeusowi syna Epafosa, którego imię wywodzone jest się od czasownika epaphao: dotknąć. [przypis edytorski]

piąte pokolenie (…) pięćdziesiąt młodych dziewic niechcących małżeństwa — chodzi o córki Danaosa, Danaidy, które uciekając przed małżeństwem ze swymi braćmi stryjecznymi, synami Aigyptosa (brata Danaosa), przybyły z ojcem do Argos (a więc „porzuciły rozłogi” Egiptu). Wkrótce nadciągnęli za nimi syno­wie Aigyptosa, chcąc je zmusić do małżeństwa. Danaos zgodził się pozornie na małżeństwo córek, ale nakazał im zgładzić mężów w nocy poślubnej Córki wykonały rozkaz z wyjątkiem jednej, Hypermestry, która ocaliła męża swego, Lynkeusa. Dalekim potomkiem Lynkeusa i Hypermestry był Herakles, wybawca Prometeusza. [przypis edytorski]

skrzydły — daw. forma N.lm; dziś popr.: skrzydłami. [przypis edytorski]

Kypris a. Kipryda (mit. gr.) — przydomek Afrodyty, bogini miłości, od Cypru, przy brzegu którego wyłoniła się z piany morskiej; na wyspie znajdował się też jeden z najważniejszych ośrodków kultu bogini, patronującej również żeglarstwu. [przypis edytorski]

sczeznąć (daw.) — umrzeć. [przypis edytorski]

kołczeć — zamieniać się w kołek; drętwieć. [przypis edytorski]

znoi — dziś popr. forma D.lm: znojów; trudów, cierpień. [przypis edytorski]

Adrasteja (mit. gr.) — córka Ananke, bogini sprawiedliwości i losu (jej imię tłumaczy się jako „Nieodwracalna”, „Nieunikniona”, „Nieuchronna”, „Ta, której nic nie umknie”), utożsamiana z Nemezis; także: opiekunka gór; godzić się z Andrasteją: godzić się ze swym losem. [przypis edytorski]

bieżyć (daw.) — iść, zmierzać. [przypis edytorski]

ci — tu: partykuła wzmacniająca. [przypis edytorski]

ci — tu: partykuła wzmacniająca wymowę zdania. [przypis edytorski]

tyranów dwóch ginących — przed Zeusem dzierżył pano­wanie najpierw Uranos, potem Kronos. [przypis edytorski]

mniemaszli — konstrukcja z partykułą -li; inaczej: czy mniemasz. [przypis edytorski]

ci — tu: partykuła wzmacniająca wymowę czasownika w zdaniu. [przypis edytorski]

jać — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

snadź (daw.) — widocznie, najwyraźniej, zapewne. [przypis edytorski]

durzyć — tu: zwodzić, ogłupiać. [przypis edytorski]

jesteśże — konstrukcja z partykułą -że w funkcji pytającej oraz wzmacniającej wymowę frazy; inaczej: czy jesteś. [przypis edytorski]

w domie (daw.) — dziś popr. forma N.lm: w domu. [przypis edytorski]

płomię (daw.) — dziś rzecz. r.m.: (ten) płomień. [przypis edytorski]

zasię (daw.) — zaś, natomiast. [przypis edytorski]

wszystkom ja rozważył — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: ja wszystko rozważyłem. [przypis edytorski]

snadź (daw.) — widocznie. [przypis edytorski]

zhańbion (daw.) — forma skrócona; dziś tylko: zhańbiony. [przypis edytorski]

wark — skrót od: warkot a. warczenie. [przypis edytorski]

miecą (daw.) — dziś popr. forma: miotają; miotać: rzucać, szczególnie na znaczną odległość. [przypis edytorski]

dola — tu: los, przeznaczenie. [przypis edytorski]

li — konstrukcja z partykułą li w funkcji wzmacniającej wymowę zdania; znaczenie: tylko, sam (sama itd.), wyłącznie. [przypis edytorski]

orkanny (neol., daw.) — huraganowy; właściwy orkanowi, tj. porywistej wichurze. [przypis edytorski]

Eterze, co światłem zapładniasz świat (mit. gr.) — Eter, syn Erebu (Ciemności) i Nyks (Nocy): bóg światła, uosobienie wyższych rejonów nieba i powietrza górnego (powietrze niższe, aer zamieszkiwali bogowie olimpijscy); w starogreckiej filozofii przyrody eter był piątym elementem (obok powietrza, ziemi, ognia i wody), materią kosmosu, tj. świata pozaziemskiego, „nadksiężycowego”. [przypis edytorski]