Spis treści
- Błądzenie: 1
- Bogactwo: 1
- Bóg: 1 2 3 4 5
- Brat: 1 2
- Cień: 1
- Cnota: 1
- Dobro: 1
- Dom: 1
- Drzewo: 1
- Duma: 1 2
- Dziecko: 1 2
- Dziedzictwo: 1
- Głupota: 1
- Gniew: 1
- Grób: 1 2 3
- Hańba: 1
- Imię: 1
- Kara: 1 2 3
- Kobieta: 1 2 3 4 5 6
- Kondycja ludzka: 1 2 3 4 5 6
- Konflikt: 1 2
- Korzyść: 1
- Król: 1 2 3
- Los: 1 2 3 4 5
- Lud: 1 2 3 4
- Matka: 1 2
- Mądrość: 1
- Mąż: 1
- Mężczyzna: 1 2 3 4 5
- Milczenie: 1
- Miłość: 1 2 3 4
- Miłość silniejsza niż śmierć: 1 2
- Mizoginia: 1 2
- Młodość: 1 2 3 4 5
- Nauka: 1 2
- Nienawiść: 1
- Niewola: 1
- Obraz świata: 1 2 3 4 5
- Obrzędy: 1 2 3
- Obyczaje: 1 2 3 4
- Obywatel: 1
- Ofiara: 1 2
- Ojciec: 1 2
- Ojczyzna: 1
- Oko: 1
- Państwo: 1 2 3 4
- Pieniądz: 1
- Piorun: 1
- Pogrzeb: 1 2 3 4
- Poświęcenie: 1
- Prawo: 1 2 3 4 5
- Proroctwo: 1 2
- Przekleństwo: 1 2
- Ptak: 1
- Pycha: 1
- Radość: 1
- Religia: 1
- Rodzina: 1 2 3
- Rozpacz: 1 2 3 4
- Rozum: 1 2 3 4
- Samobójstwo: 1 2 3
- Siła: 1
- Siostra: 1 2
- Słońce: 1
- Sprawiedliwość: 1 2 3 4 5
- Starość: 1 2
- Strach: 1 2
- Syn: 1 2 3
- Szaleństwo: 1 2 3 4
- Szczęście: 1 2
- Ślub: 1
- Śmierć: 1 2 3
- Śmierć bohaterska: 1 2
- Tajemnica: 1
- Trup: 1 2 3 4
- Umiarkowanie: 1
- Upadek: 1
- Vanitas: 1
- Walka: 1 2 3
- Wesele: 1
- Wierność: 1 2
- Więzień: 1
- Wina: 1 2 3 4
- Władza: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
- Wyrzuty sumienia: 1
- Wzrok: 1
- Zaświaty: 1 2 3 4 5 6 7
- Zbrodnia: 1
- Zbrodniarz: 1
- Zdrada: 1
- Zło: 1
- Żałoba: 1
- Żona: 1
Antygonatłum. Kazimierz Morawski
OSOBY DRAMATU:
- ANTYGONA, córka Edypa
- ISMENA, jej siostra
- CHÓR TEBAŃSKICH STARCÓW
- KREON, król Teb
- STRAŻNIK
- HAJMON, syn Kreona
- TYREZJASZ, wróżbita
- POSŁANIEC
- EURYDYKA, żona Kreona
- POSŁANIEC drugi
Rzecz dzieje się przed dworem królewskim w Tebach.
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
STRAŻNIK
KREON
STRAŻNIK
KREON
STRAŻNIK
KREON
STRAŻNIK
KREON
STRAŻNIK
CHÓR
KREON
STRAŻNIK
KREON
STRAŻNIK
KREON
STRAŻNIK
KREON
STRAŻNIK
KREON
STRAŻNIK
KREON
STRAŻNIK
CHÓR
STRAŻNIK
CHÓR
KREON
STRAŻNIK
KREON
STRAŻNIK
KREON
STRAŻNIK
KREON
STRAŻNIK
KonfliktKREON
ANTYGONA
KREON
ANTYGONA
KREON
ANTYGONA
CHÓR
KREON
ANTYGONA
KREON
ANTYGONA
KREON
ANTYGONA
KREON
ANTYGONA
KREON
ANTYGONA
KREON
ANTYGONA
KREON
ANTYGONA
KKEON
ANTYGONA
KREON
ANTYGONA
KREON
ANTYGONA
KREON
CHÓR
KREON
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
ISMENA
ANTYGONA
KREON
ISMENA
KREON
ISMENA
KREON
ISMENA
KREON
ISMENA
KREON
ISMENA
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
HAJMON
KREON
CHÓR
HAJMON
CHÓR
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
KREON
HAJMON
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
ANTYGONA
CHÓR
ANTYGONA
CHÓR
ANTYGONA
CHÓR
ANTYGONA
CHÓR
ANTYGONA
KREON
ANTYGONA
CHÓR
KREON
ANTYGONA
CHÓR
ANTYGONA
CHÓR
TYREZJASZ
KREON
TYREZJASZ
KREON
TYREZJASZ
KREON
TYREZJASZ
KREON
TYREZJASZ
KREON
TYREZJASZ
KREON
TYREZJASZ
KREON
TYREZJASZ
KREON
TYREZJASZ
KREON
TYREZJASZ
KREON
TYREZJASZ
KREON
TYREZJASZ
KREON
TYREZJASZ
KREON
TYREZJASZ
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
POSŁANIEC
CHÓR
POSŁANIEC
CHÓR
POSŁANIEC
CHÓR
POSŁANIEC
CHÓR
POSŁANIEC
CHÓR
EURYDYKA
POSŁANIEC
CHÓR
POSŁANIEC
CHÓR
POSŁANIEC
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
POSŁANIEC DRUGI
KREON
POSŁANIEC DRUGI
KREON
CHÓR
KREON
POSŁANIEC DRUGI
KREON
POSŁANIEC DRUGI
KREON
POSŁANIEC DRUGI
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
KREON
CHÓR
Przypisy
Edyp (mit. gr.) — król Teb, z powodu przepowiedni jako niemowlę porzucony przez rodziców (Lajosa i Jokastę) na śmierć na górze Kitairon; uratowany przez pasterza, wychowywał się jako syn króla Koryntu. Kiedy dowiedział się od wyroczni, że zabije ojca i poślubi matkę, porzucił Korynt. Podczas wędrówki zabił w kłótni nieznajomego starca, który w rzeczywistości był jego ojcem. Następnie rozwiązał zagadkę Sfinksa i uratował Teby przed potworem, a w nagrodę został obwołany królem i poślubił wdowę po swoim poprzedniku, Jokastę, swoją prawdziwą matkę; miał z nią czworo dzieci: Polinika, Eteoklesa, Ismenę i Antygonę. Kiedy Edyp dowiedział się, że nieświadomie wypełnił przepowiednię, oślepił się i udał na wygnanie. Wówczas władzę w Tebach objął brat Jokasty, Kreon. [przypis edytorski]
Argiwów hufce — wojska, które zebrał Polinik w Argolidzie, czyli w królestwie Argos, by zaatakować Teby, dochodząc swoich praw do tronu. [przypis edytorski]
Eteokl, właśc. Eteokles (mit. gr.) — brat Polinika, Ismeny i Antygony, syn Edypa i Jokasty; jego imię z gr. (Ἐτεοκλῆς) znaczy: „prawdziwie wsławiony”; prowadził ze swym bratem, Polinikiem, spór o tron Teb, wygnał go z miasta i mianował się królem; zginął w pojedynku z Polinikiem, kiedy ten, dochodząc swych praw, próbował zbrojnie odzyskać władzę z pomocą wyprawy siedmiu wodzów przyprowadzonych z Argos przeciw Tebom (każdy z wodzów oblegał jedną z bram miasta; wyprawa stała się tematem m.in. tragedii Ajschylosa Siedmiu przeciw Tebom). Eteokles został uczczony uroczystym pochówkiem jako bohaterski obrońca ojczyzny. [przypis edytorski]
Polinik (mit. gr.) — syn Edypa i Jokasty, brat Ismeny, Antygony i Eteoklesa; z gr. (Пολυνείκης: Polyneíkēs) jego imię znaczy: „wielce kłótliwy”, po odejściu ojca, Edypa, na wygnanie umówił się z bratem, Eteoklesem, że na zmianę rok po roku będą rządzić Tebami, kiedy Eteokles nie dotrzymał umowy i wygnał go z miasta, udał się na dwór króla Argos, ożenił jego córką Argeją i zorganizował wyprawę siedmiu przeciw Tebom, aby zdobyć Teby i odzyskać prawa do tronu; zginął w pojedynku z bratem Eteoklesem pod murami miasta; jako zdrajcy odmówiono mu pochówku. Zgodnego z nakazami obyczaju i religii pogrzebu brata dokonała jego siostra, Antygona wbrew zakazowi Kreona. [przypis edytorski]
żona i matka — Jokasta, zarazem matka i żona Edypa; po odkryciu prawdy co do tożsamości swego drugiego męża, powiesiła się z rozpaczy, zaś Edyp wykłuł sobie oczy broszą z jej sukni. [przypis edytorski]
O słońca grocie, coś jasno znów Tebom (…) — pierwsza pieśń chóru, obejmująca wersy 99–160 tekstu oryginalnego. [przypis edytorski]
Dirke — tu: płynąca na płn-zach. od Teb rzeka, do której wrzucono szczątki Dirke (w mit. gr. drugiej żony Likosa, króla Teb, dla której odtrącił on Antiopę; synowie Antiope, Amfion i Zetus, pomścili matkę, przywiązując Dirke do byka, który ją rozerwał i stratował). [przypis edytorski]
na smoka — bo Adrastos, najprzedniejszy wśród najeźdźców, miał smoka wyrzeźbionego na tarczy. [przypis redakcyjny]
piorunny grot — jeden z siedmiu książąt, którzy najechali Teby, olbrzymi Kapaneus, runął rażony od gromu Zeusa. [przypis redakcyjny]
Bakchus a. Bachus (mit. gr.) — bóg wina, natury, urodzaju; miał urodzić się w Tebach z matki Semeli, dlatego nazywano go tebańskim bogiem. [przypis redakcyjny]
Byście niesfornym stanęli oporem — abyście stawili opór tym, którzy okażą się niesforni (tj. nie podporządkują się wydanemu nakazowi). [przypis edytorski]
żem nie zrobił — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: że nie zrobiłem. [przypis edytorski]
anim widział — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: ani widziałem. [przypis edytorski]
że w tym jakieś licho — że to sprawka jakiegoś licha (tj. demona, siły nieczystej). [przypis edytorski]
wierutny (daw.) — istny; odznaczający się jakąś ujemną cechą rozwiniętą w najwyższym stopniu. [przypis edytorski]
Siła jest dziwów, lecz nad wszystkie sięga (…) — druga pieśń chóru, obejmująca wersy 332–383 tekstu oryginalnego. [przypis edytorski]
lemiesz — dolna część pługa odcinająca skibę; wcześniej: ostrze radła; narzędzie rolnicze służące do orania ziemi pod zasiew. [przypis edytorski]
Potrójnym płynem martwe skrapia zwłoki — Antygona skropiła ciało płynem zmieszanym z wina, mleka i oliwy. [przypis redakcyjny]
skorom ja cały — inaczej: skoro ja jestem cały; skoro mnie nic się nie stało. [przypis edytorski]
Jowisz — właśc. Zeus; tragedia rozgrywa się w kręgu mitologii greckiej, nie rzymskiej. [przypis edytorski]
Dike (mit. gr.) — bogini i uosobienie sprawiedliwości, jedna z trzech Hor (tj. bogiń strzegących ładu między ludźmi a rytmem natury), córka Zeusa i tytanidy Temidy; jej imię oznacza: „sąd” a. „wyrok” (odpowiednik w kulturze łac. Iustitia, od ius: sprawiedliwość); Dike pilnowała zachowania równowagi i porządku w świecie. [przypis edytorski]
mój nierozum za nierozum staje — moja głupota odpowiada głupocie (w domyśle: wprowadzonego zakazu). [przypis edytorski]
Bo tym nieprzystojna / Wyniosłość, którzy u innych w niewoli — nie przystoi wyniosłość tym, którzy są u innych w niewoli (tj. od innych zależni). [przypis edytorski]
Kadmejczycy — potomkowie a. spadkobiercy Kadmosa (założyciela miasta Kadmei, późniejszych Teb); mieszkańcy Teb, Tebańczycy. [przypis edytorski]
Aniś ty chciała, ni jać przypuściłam — inaczej: ani ty chciałaś, ani ja cię (do tego) przypuściłam. [przypis edytorski]
zawiścić (daw.) — czuć zawiść, zazdrościć; tu: zaprzeczona forma 1.os.lp cz.ter.: zawiszczę. [przypis edytorski]
Szczęśliwy, kogo w życiu klęski nie dosięgły (…) — trzecia pieśń chóru, obejmująca wersy 582–630 tekstu oryginalnego. [przypis edytorski]
węgieł — tu: podstawy narożników budynku, na których opiera się jego konstrukcja; kamienie węgielne. [przypis edytorski]
nierząd (daw.) — brak porządku, niedowład rządu w państwie; niepodporządkowanie się zarządzeniom władzy a. brak zarządzania państwem. [przypis edytorski]
nie przenieść czegoś (daw.) — nie znieść czegoś, nie wytrzymać, nie ścierpieć czegoś. [przypis edytorski]
niesforny — tu: nieposłuszny, wyłamujący się z powszechnie przyjętych norm postępowania. [przypis edytorski]
Miłości, któż się wyrwie z twych obierzy (…) — czwarta pieśń chóru, obejmująca wersy 806–881 tekstu oryginalnego. [przypis edytorski]
Niobie (mit. gr.) — żona króla Teb Amfiona, matka czternaściorga dzieci, która nierozważnie szczyciła się, że ma liczniejsze potomstwo niż bogini Latona, matka Apollina i Artemidy. Z zemsty za zuchwałe wywyższanie się Apollo i Artemida zabili z łuków wszystkie dzieci Niobe na jej oczach. Rozpaczającą Niobe na koniec Zeus zamienił w skałę; Niobe stała się symbolem skamienienia z bólu i rozpaczy wywołanej śmiercią bliskich osób. [przypis edytorski]
bracie, złowrogie twe śluby — śluby Polinika z córką Adrastosa, króla Argos, które ułatwiły zorganizowanie wyprawy siedmiu przeciw Tebom. [przypis edytorski]
jeśli z bogów to zrządzenia płynie — szyk przestawny; inaczej: jeśli to płynie z zrządzenia bogów. [przypis edytorski]
Danae (…) W grobowej skryta komorze — Danae została zamknięta przez ojca Akryzjosa w podziemnym lochu, by nie urodziła złowróżbnego syna. Tu ją jednak zapłodnił złotym deszczem Zeus i urodziła słynnego Perseusza. [przypis redakcyjny]
Likurg — baśniowy król Hedonów w Tracji, oparł się kultowi Bakchusa, wyszydzał jego towarzyszki, szalone bachantki i muzy; za to zamknął go bóg w skalnej czeluści. [przypis redakcyjny]
kyanejskie progi (łac. Cyaneae) — skaliste wyspy na Morzu Czarnym przy Bosforze. [przypis redakcyjny]
Żona Fineusa pasierby swe nęka (…) w ócz kręgi, Ostrzem je łupi czółenka — Król Fineus ze Salmidesu ożenił się z Kleopatrą, córką Boreasza, księżniczką z krwi attyckiej. Potem ją porzucił, aby poślubić nimfę nazwiskiem Idaea. Przewrotnej Idaei wydał Fineus swe dzieci z Kleopatry; macocha je oślepiła i następnie zamknęła żywcem w grobowcu. Także ich matka, Kleopatra, zawarta została w kamiennej niewoli. [przypis redakcyjny]
Erechtydzi — Ateńczycy; nazwa ta pochodzi od Erechteusa, bohatera ateńskiego rodu. [przypis redakcyjny]
sardyjskie skarby… indyjskie złoto — Sardes, stolica Lidii, słynęła ze swych skarbów, Indie ze swego złota. [przypis redakcyjny]
z jakim znowu na plac ogólnikiem — jaki znów ogólnik chcesz obwieścić, ogłosić wszem i wobec. [przypis edytorski]
ja tobie gród ten zachowałem — Tyrezjasz zachował Teby, gdy podczas najazdu Siedmiu na miasto poradził Kreonowi, aby tenże własnego syna (zapewne Megarcusa) poświęcił, a tą śmiercią okupił wybawienie. [przypis redakcyjny]
Wieloimienny — Wieloimiennym nazywa się tu Bakchusa, bo w rozmaitych miejscach czcią się cieszył pod rozmaitymi przydomkami. [przypis redakcyjny]
Wieloimienny, coś z Kadmosa domu (…) — piąta pieśń chóru, obejmująca wersy 1115–1154 tekstu oryginalnego, stanowiąc hymn do Bachusa, opiekuna miasta Teby. [przypis edytorski]
W italskiej ziemi twoje imię słynie — W Italii, szczególnie południowej, w której winnic było wiele, kult Bakchusa był szczególnie popularny. [przypis redakcyjny]
Bakchusie, w Tebach ty dzierżysz stolicę — W położonych nad rzeką Ismenem Tebach, założonych przez Kadmosa, z dawien dawna Bakchus wielkiej czci zażywał. W jego otoczeniu są szalejące dziewice, zwane bakchami [bachantkami], tyjadami lub menadami. Występują one w szałem opanowanych obchodach i pochodach (thiasoi) Bakchusa, a Teby brzmią wtedy pieśniami. [przypis redakcyjny]
Parnas — także i góra Parnassos w Focydzie była sławna jako siedziba Bakchusa i jego orszaku. [przypis redakcyjny]
zdrój Kastalii — źródło Kastalia, przynoszące natchnienia poetom, znajdowało się w bliskości. [przypis redakcyjny]
Nysa — miejscowość Eubei. W Nysie ponoć nimfy piastowały młodziutkiego Bakchusa, stąd wyprowadzano jego drugą nazwę: Dionysos. [przypis redakcyjny]
Ty, co przodujesz wśród gwiazd… — gwiazdy zdają się tańczyć wśród obchodów Bakchusa, które się odbywają nocną porą. [przypis redakcyjny]
naksyjski — wyspa Naksos była ogniskiem kultu Bakchusa. Legenda umieszczała także i na niej urodzenie boga, a wiadomo, że miejsc roszczących sobie prawa do tego zaszczytu było wiele. [przypis redakcyjny]
Kadma grodu, domów Amfiona — Domy Amfiona znajdują się w Tebach. Amfion, bliźniak Zethosa, był drugim założycielem Teb. Bo podczas gdy Kadmos zbudował fortecę miasta, Kadmeę, on dźwiękami swej lutni ułożył mury gród okalające. [przypis redakcyjny]
zginąłże — konstrukcja z partykułą -że w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy zginął. [przypis edytorski]
W gniewie na ojca mordy sam się zabił — popełnił samobójstwo uniesiony gniewem na morderstwa popełnione przez ojca. [przypis edytorski]
Hekate (mit. gr) — bóstwo podobne do Artemidy i Persefony; głównie czczona jako bogini podziemna lub strasząca po drogach w otoczeniu dusz ludzi zmarłych, a niepogrzebanych, lub przedwcześnie zgasłych. [przypis redakcyjny]
Pluton (mit. rzym.) — bóg świata podziemnego; syn tytana Saturna i tytanidy Ops, brat Jowisza, Neptuna, Ceres, Westy i Junony; mąż Prozerpiny. Tu błędnie wprowadzony zamiast Hadesa. [przypis edytorski]
znak wymowny ujął on ramiony (…) własnej winy szalonej — ujął ramionami wymowny znak własnej winy. [przypis edytorski]