Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

TAK, pomogę! Nie, tym razem nie pomogę
Strona główna
Informacje Ustawienia Spis treści

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Zasób opracowany na podstawie: Bogurodzica. Pierwszy polski hymn narodowy. Wydał i objaśnił Jan Łoś, Księgarnia M. Arct i S-ka, Lublin 1922

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Sekuła, Olga Sutkowska, Jan Łoś.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Ilustracja na okładce: Najstarszy znany zapis tekstu Bogurodzicy z 1407 zapisany na tylnej wyklejce zbioru kazań łacińskich skopiowanych przez wikarego w Kcyni na Pałukach Macieja z Grochowa, Maciej z Grochowa, domena publiczna.

ISBN 978-83-288-6604-1

Bogurodzica
Szacowany czas do końca: -
Autor nieznany , Bogurodzica

Autor nieznany

Bogurodzica

Spis treści

    1. Bóg: 1
    2. Cierpienie: 1 2
    3. Diabeł: 1
    4. Kondycja ludzka: 1
    5. Matka Boska: 1 2
    6. Miłość: 1
    7. Nieśmiertelność: 1
    8. Obraz świata: 1
    9. Radość: 1
    10. Religia: 1
    11. Zmartwychwstanie: 1

    Bogurodzica[1]

    1
    Bóg, Kondycja ludzka, Matka Boska, Obraz świata, ReligiaBogurodzica dziewica[2], Bogiem sławiena[3] Maryja,
    U twego syna Gospodzina[4] matko zwolena[5], Maryja!
    Zyszczy nam, spuści nam[6].
    Kyrieleison.[7]
    5
    Twego dziela[8] Krzciciela[9], bożycze[10],
    Usłysz głosy[11], napełni myśli[12] człowiecze.
    Słysz modlitwe, jąż nosimy[13],
    Oddać raczy[14], jegoż prosimy:
    A na świecie zbożny[15] pobyt,
    10
    Po żywocie rajski przebyt[16].
    Kyrieleison.
    Zmartwychwstanie, NieśmiertelnośćNas dla[17] wstał z martwych syn boży.
    Wierzyż[18] w to, człowiecze zbożny[19],
    Iż przez trud Bog swoj lud
    15
    Odjął diablej strożej[20].
    Przydał nam zdrowia wiecznego,
    Starostę skował pkielnego[21],
    Śmierć podjął[22], wspomionął[23]
    Człowieka pirwego[24].
    20
    Jenże trudy cirpiał zawiernie[25],
    Jeszcze był nie prześpiał[26] zaśmiernie[27],Cierpienie
    Aliż[28] sam Bog zmartwychwstał.
    Adamie, ty boży kmieciu[29],
    Ty siedzisz u Boga [w] wiecu[30].
    25
    Domieściż[31] twe dzieci,
    Gdzież krolują anjeli[32].
    Tegoż nas domieściż[33], Jezu Kryste miły,
    Bychom[34] z tobą byli,
    Gdzie sie nam radują szwe[35] niebieskie siły[36].
    30
    Była radość, była miłość[37], było widzenie tworca[38]
    Anjelskie bez końca,
    Tuć sie nam zwidziało[39] diable potępienie.
    Ni śrebrem, ni złotem nas diabłu odkupił,
    Swą mocą zastąpił.Diabeł[40]
    35
    CierpienieCiebie dla, człowiecze, dał Bog przekłoć[41] sobie
    Ręce, nodze[42] obie,
    Kry[43] święta szła z boka[44] na zbawienie tobie.
    Wierzyż w to, człowiecze, iż Jezu Kryst prawy[45]
    Cirpiał za nas rany,
    40
    Swą świętą krew przelał za nas krześcijany[46].
    O duszy o grzeszne sam Bog pieczą ima[47],
    Diabłu ją otyma[48],
    Gdzie to sam króluje, k sob[ie] ją przyma[49].
    Maryja dziewice, prośmy synka twego,
    45
    Krola niebieskiego,Matka Boska
    Haza[50] nas huchowa[51] ote wszego złego.[52]
    Amen tako Bog daj[53],
    Bychom szli szwyćcy[54] w raj.

    Przypisy

    [1]

    Bogurodzica — Publikowana tu wersja utworu jest to tzw. przekaz Ab, czyli wersja tekstu znajdująca się w Decisiones rote Wilhelmi Harborg z 1408 r. (Biblioteka Jagiellońska, rkps 408). Klasyfikację i dokładny opis wszystkich znanych wersji zapisu zawiera opracowanie: Bogurodzica, oprac. J. Woronczak, wstęp językoznawczy E. Ostrowska, oprac. muzykologiczne H. Feicht, Wrocław 1962, Biblioteka Pisarzów Polskich, Seria A, nr 1. Tekst niniejszy stanowi transkrypcję, a więc uwspółcześnienie oryginalnego zapisu. Zabieg taki jest bardzo pomocny przy lekturze, ponieważ w transliteracji, a więc odtworzeniu literami drukowanymi pierwotnego zapisu rękopiśmiennego, pojawiają się specyficzne, indywidualne sposoby zapisywania wyrazów np. „mathko” zamiast: matko; „thwe” zamiast: twe; „wtwego” zamiast: u twego; zaś sam początek utworu wygląda następująco: „Bogw rodzicza dzewicza”. Pieśń składa się z trzech, powstałych w różnym czasie części. Pierwsza z nich, najstarsza, obejmuje dwie zwrotki i powstała między X a XIV w. (zapewne w pierwszej poł. XIII w.). Kolejne cztery zwrotki (wielkanocne) pochodzą prawdopodobnie z XIV w. Ostatnia część (pasyjna) składa się z dziewięciu zwrotek i powstała w drugiej poł. XIV w.; część może też pochodzić z wieku XV. Pominięto luźne zwrotki z wydania w oprac. J. Łosia. [przypis edytorski]

    [2]

    dziewica (starop.) — panna, dziewczyna, kobieta niezamężna. [przypis edytorski]

    [3]

    Bogiem sławiena (starop.) — umiłowana przez Boga. [przypis edytorski]

    [4]

    gospodzin (starop.) — tu: Bóg. [przypis edytorski]

    [5]

    zwolena (starop.) — wybrana. [przypis edytorski]

    [6]

    zyszczy nam, spuści nam (starop.) — zdobądź dla nas, ześlij nam. [przypis edytorski]

    [7]

    Kyrieleison — Panie, zmiłuj się nad nami; dzisiejszy zapis: Kyrie eleison. [przypis edytorski]

    [8]

    Twego dziela (starop.) — dla Twego. [przypis edytorski]

    [9]

    Krzciciel — Chrzciciel; chodzi o św. Jana Chrzciciela. [przypis edytorski]

    [10]

    bożycze (starop. forma W. lp od: bożyc) — Synu Boga. [przypis edytorski]

    [11]

    usłysz głosy (starop.) — wysłuchaj głosów. [przypis edytorski]

    [12]

    napełni myśli (starop.) — spełnij pragnienia. [przypis edytorski]

    [13]

    jąż nosimy (starop.) — którą zanosimy. [przypis edytorski]

    [14]

    oddać raczy — w innych wersjach niekiedy: „A dać raczy”. [przypis edytorski]

    [15]

    zbożny (starop.) — pobożny, dostatni (raczej w sensie bogactwa duchowego). [przypis edytorski]

    [16]

    przebyt (starop.) — przebywanie. [przypis edytorski]

    [17]

    nas dla (starop.) — dla nas. [przypis edytorski]

    [18]

    wierzyż — uwierz; uwierzże. [przypis edytorski]

    [19]

    zbożny — pobożny, kierujący się szlachetnością. [przypis edytorski]

    [20]

    odjął diablej strożej (starop.) — uwolnił od diabelskiej straży (nadzoru). [przypis edytorski]

    [21]

    starostę skował pkielnego (starop.) — skuł (w znaczeniu: uwięził) piekielnego zarządcę (mowa o szatanie). [przypis edytorski]

    [22]

    śmierć podjąć (starop.) — umrzeć. [przypis edytorski]

    [23]

    wspomionąć (starop.) — wspomnieć. [przypis edytorski]

    [24]

    pirwego (starop.) — pierwszego. [przypis edytorski]

    [25]

    zawiernie (starop.) — naprawdę, rzeczywiście. [przypis edytorski]

    [26]

    prześpieć (starop.) — udać się. [przypis edytorski]

    [27]

    zaśmiernie (starop.) — pokornie. [przypis edytorski]

    [28]

    aliż (starop.) — dopóki. [przypis edytorski]

    [29]

    kmieć — w średniowieczu zamożny chłop, który posiadał własne gospodarstwo. [przypis edytorski]

    [30]

    wiec (starop.) — rodzaj pierwotnego sejmu. Wiece były pierwszymi zgromadzeniami ustawodawczymi. [przypis edytorski]

    [31]

    domieściż (starop.) — doprowadzisz. [przypis edytorski]

    [32]

    anjeli (starop.) — dziś: anieli. [przypis edytorski]

    [33]

    tegoż nas domieścisz (starop.) — tam nas doprowadzisz. [przypis edytorski]

    [34]

    bychom (starop.) — byśmy. [przypis edytorski]

    [35]

    szwe (starop.) — wsze, tj. wszelkie. [przypis edytorski]

    [36]

    niebieskie siły — aniołowie. [przypis edytorski]

    [37]

    miłość (starop.) — łaska. [przypis edytorski]

    [38]

    Radość, Miłośćbyło widzenie tworca (starop.) — było wieczne oglądanie Stwórcy. [przypis edytorski]

    [39]

    sie nam zwidziało (starop.) — pokazało się. [przypis edytorski]

    [40]

    Ni śrebrem (…) mocą zastąpił — sens dwuwiersza: nie odkupił nas ani srebrem, ani złotem, lecz obronił nas swoją mocą. [przypis edytorski]

    [41]

    przekłoć (starop.) — przekłuć. [przypis edytorski]

    [42]

    nodze (starop.) — nogi. Forma „nodze” wskazuje na zastosowanie liczby podwójnej, której ślad we współczesnej polszczyźnie widać w formie: „ręce”. [przypis edytorski]

    [43]

    kry (starop.) — krew. [przypis edytorski]

    [44]

    z boka (starop.) — dziś: z boku. [przypis edytorski]

    [45]

    prawy (starop.) — prawdziwy. [przypis edytorski]

    [46]

    za nas krześcijany (starop.) — za nas chrześcijan. [przypis edytorski]

    [47]

    o duszy (…) Bog pieczą ima (starop.) — sam Bóg sprawuje opiekę nad grzesznymi duszami. [przypis edytorski]

    [48]

    otyma (starop.) — odbiera, odejmuje. [przypis edytorski]

    [49]

    k sobie ją przyma (starop.) — do siebie ją przyjmuje. [przypis edytorski]

    [50]

    haza (starop.) — aby. [przypis edytorski]

    [51]

    huchować (starop.) — uchować. [przypis edytorski]

    [52]

    ote wszego złego (starop.) — od wszelkiego zła. [przypis edytorski]

    [53]

    Amen tako Bog daj — strofa ta stanowi zakończenie tzw. kanonicznej wersji utworu, obejmującej piętnaście strof. W niniejszym przekazie kolejność strof jest nieco przestawiona; nastepują po sobie strofy: 1-6, 14, 7-10, 12, 15. Brak strofy 11: „Już nam czas, godzina grzechów się kajaci,/ Bogu chwałę daci,/ Ze wszemi siłami Boga miłowaci.” Brak też strofy 13: „Wszyscy święci, proście,/ Nam grzesznym spomożcie,/ Bysmy z wami bydlili, Wiecznie Boga chwalili.” Strofy te w redakcji prof. Łosia zostały opublikowane w zbiorze luźnych zwrotek jako pojawiające się w zapisach niestale. [przypis edytorski]

    [54]

    szwyćcy (starop.) — wszyscy. [przypis edytorski]

    15 zł

    tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

    35 zł

    tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

    55 zł

    tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

    200 zł

    tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

    500 zł

    Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

    20 zł /mies.

    Dziękujemy, że jesteś z nami!

    35 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

    55 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

    100 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

    Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

    Dane do przelewu tradycyjnego:

    nazwa odbiorcy

    Fundacja Wolne Lektury

    adres odbiorcy

    ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

    numer konta

    75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

    tytuł przelewu

    Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

    wpłaty w EUR

    PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

    Wpłaty w USD

    PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

    SWIFT

    WBKPPLPP

    x
    Skopiuj link Skopiuj cytat
    Zakładka Istniejąca zakładka Notka
    Słuchaj od tego miejsca

    Pora na chwilę przerwy :)

    Podoba Ci się nasza biblioteka? Wesprzyj ją drobną wpłatą, a otrzymasz wcześniejszy dostęp do prapremier!

    Lektury szkolne za darmo dla wszystkich dzieciaków? To możliwe! Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku!
    KRS: 0000070056
    Nazwa organizacji: Wolne Lektury

    Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
    Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

    Wspieram, bo uważam że dostęp do wiedzy powinien być darmowy. Sam często korzystam z zasobów wolnelektury.pl więc wspieram jak tylko mogę.

    Adam Fidusiewicz

    Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

    Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

    Przyjaciele Wolnych Lektur jako pierwsi mają dostęp do premierowych publikacji. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz >>>

    Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.
    Czy wiesz, że jeśli włączysz subskrypcję, to pomożesz uwolnić kolejną książkę?

    Kliknij obrazek, by subskrybować!

    Bez wsparcia czytelników Wolne Lektury nie będą się rozwijać. Nie pozwól na to! Kliknij i dorzuć się!

    Czy wiesz, że żeby wciąż docierać do miejsc, w których nie wszyscy mają dostęp do biblioteki, potrzebujemy Twojego wsparcia? Kliknij i dorzuć się!

    Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.
    • NIP: 952-187-70-87
    • KRS: 0000070056
    • REGON: 017423865
    • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
    Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
    MKiDN
    Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.