Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 456 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Szacowany czas do końca: -
Wanda Ewa Brzeska, Pochwała Niemca

Spis treści

    1. Grób: 1
    2. Lekarz: 1
    3. Pies: 1
    4. Polityka: 1
    5. Praca: 1 2
    6. Robotnik: 1 2
    7. Władza: 1
    8. Zagłada: 1
    9. Żołnierz: 1
    10. Żyd: 1

    Wanda Ewa BrzeskaPochwała NiemcaBallada dwugłosowa

    Panu Arkadiuszowi Mirkowiczowi[1]

    1
    Praca, Robotnik— Zwiń swe szkice, mistrzu budowlany,
    Rzesza ceni wysiłki twe szczere!
    — Nie czas na spoczynek! Na rano
    Ma być gotów baraków szereg!
    5
    — Gdzież on stanie? Gruz ledwie zwalono,
    Garść popiołu z polskich kamienic!
    — Już pracują więźniowie z Fordonu[2]!
    Z Montelupich[3], z Pawiaka[4] zwiezieni!
    — Dość na dzisiaj! Już zbliża się ranek!
    10
    Za swą pilność masz — tkaczu — odznaki!
    — Cóż mi z tego! Treblinka[5], Majdanek[6]
    Wciąż wołają o moje pasiaki[7]!
    — Spocznij chwilę — kotlarzu — przy ścianie,
    Jak parują twe kotły na widłach!
    15
    — Na jutro mam termin! Sto wanien
    Zamówiła fabryka mydła[8]!
    — Stukasz młotkiem — rymarzu — jak dzięcioł!
    Dość naciąłeś tych pasków ze skóry!
    — Nie tak łatwo sto pejczów[9] zakręcić
    20
    I na termin dostarczyć za mury!
    — Dzień dogasa — niemiecki kowalu —
    Mógłbyś w kąt już żelastwo to cisnąć!
    — To nie jest tak proste! Na pale
    Las szubienic czeka nad Wisłą!
    25
    — Pot ci spływa niby krople laku!
    Już tym zamkom — ślusarzu — daj pokój!
    — Nie dla mnie wywczasy! Brak haków
    Niezliczonym pawiakom naokół.
    Lekarz— O kant biurka — doktorze — już trącasz!
    30
    Ze zmęczenia się słaniasz. Tyś chory!
    — Ach, na cyklon[10] już od miesiąca
    Krematoriów czekają komory[11]!
    Pies, Zagłada, Żyd— Psy niemieckie! Ty, Rolfie! Gdzie lecisz?![12]
    Czas już wracać z panami do domu!
    35
    Jak to? Setkę żydowskich dzieci
    Trzeba w pyskach odnieść do komór!
    Żołnierz— Dokąd biegniesz, niemiecki feldfeblu[13]?
    Zapał w oczach młodzieńczy ci płonie!
    — Obejmuję dziś funkcję zaszczytną
    40
    W egzekucyjnym plutonie!
    Praca, Robotnik, Grób— Dokąd śpieszysz, dzielny robotniku?
    Dokąd wieziesz tysiące łopat?
    — Na przyjęcie grobów masowych
    Trzeba całą Polskę przekopać!
    45
    Władza, Polityka— Kim jesteście, chłopcy z pochodniami,
    Od żagwi płonących różowi?
    — My świat z czterech stron podpalimy,
    Aby radość sprawić Wodzowi[14]!

    Przypisy

    [1]

    Mirkowicz, Arkadiusz — prawdopodobnie chodzi o polskiego badacza literatury (1900–1983). [przypis edytorski]

    [2]

    Fordon — dziś Zakład Karny w Bydgoszczy-Fordonie, w okresie II wojny światowej nazistowskie więzienie dla kobiet; szacuje się, że odbywało w nim kary ponad 6 tys. więźniarek (Polek i Żydówek), wiele z nich było następnie przewożonych do obozów w Auschwitz lub Ravensbrück. [przypis edytorski]

    [3]

    Montelupich — więzienie znajdujące się w Krakowie przy ul. Montelupich 7, daw. więzienie garnizonowe Armii Austro-Węgier, dziś areszt śledczy. W czasie II wojny światowej w budynku tym mieściło się więzienie policyjne podlegające Gestapo; szacuje się, że w tym okresie osadzonych było tu ok. 50 tys. osób (w tym profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego). Większość aresztowanych wywożono do obozów KL Auschwitz lub obozu pracy przymusowej Plaszow (Płaszów). [przypis edytorski]

    [4]

    Pawiak — daw. więzienie w Warszawie przy ul. Dzielnej 24/26, wzniesione w l. 1830–1835 między ulicami Dzielną, Pawią i Więzienną. W okresie II wojny światowej było największym więzieniem politycznym na terytorium okupowanej Polski; jak szacuje się przez Pawiak przeszło ok. 100 tys. osób, z których część została zamordowana na miejscu, a ok. 60 tys. wywieziono do obozów. [przypis edytorski]

    [5]

    nazistowski obóz śmierci, oficjalna nazwa SS-Sonderkommando Treblinka, zwyczajowo Treblinka II (dla odróżnienia od obozu pracy przymusowej Treblinka I). Powstał jako element planu całkowitej zagłady ludności żydowskiej w lipcu 1942 r. i funkcjonował do listopada 1943 r. na terenie gminy Kosów w powiecie sokołowskim, przy linii kolejowej Siedlce-Sokołów Podlaski-Małkinia, nieopodal wsi i stacji Treblinka, od których pochodzi jego nazwa.

    Do obozu naziści kierowali transporty z gett w okupowanej Polsce, w tym z getta warszawskiego, a także z innych części Europy (Żydzi austriaccy, czescy, greccy, jugosłowiańscy, niemieccy i słowaccy oraz Romowie i Sinti). Ofiary mordowano w komorach gazowych, ich liczba sięga ok. 800 tys. osób. Był to zatem największy ośrodek zagłady w Generalnym Gubernatorstwie, drugi po Auschwitz-Birkenau w okupowanej Europie.

    W obozie miały miejsce różne akty oporu, a 2 sierpnia 1943 roku wybuchło powstanie, dzięki któremu około 400 więźniów zdołało uciec (blisko siedemdziesięcioro z nich przeżyło wojnę).

    [przypis edytorski]

    [6]

    KL Lublin, nazywany także Majdankiem lub obozem na Majdanku, to działający w l. 1941–1944 nazistowski obóz pracy dla jeńców wojennych, następnie obóz koncentracyjny, a od 1942 także obóz śmierci.

    Od wiosny 1942 r. na Majdanek kierowano liczne transporty Żydów (głównie ze Słowacji, a także Protektoratu Czech i Moraw, Niemiec oraz z Lubelszczyzny). Od wiosny 1943 r. zwożono tu ludność żydowską z likwidowanych gett: warszawskiego i białostockiego. Najwięcej osób straciło życie w wyniku rozstrzeliwań oraz w komorach gazowych, które uruchomiono jesienią 1942 r. Ostatnim elementem „Akcji Reinhardt”, czyli planu ostatecznej likwidacji ludności żydowskiej z terenu Generalnej Guberni i Okręgu Białostockiego, była masowa egzekucja, która odbyła się 3 i 4 listopada 1943 r. W ciągu jednego dnia wymordowano wówczas ok. 18 tys. Żydów z Majdanka oraz innych obozów na terenie Lublina (a także 25 tys. w innych miejscowościach). Akcja ta, nosząca kryptonim „Erntefest” („Dożynki”) była największą jednostkową egzekucją przeprowadzoną w czasie drugiej wojny światowej w obozach koncentracyjnych.

    [przypis edytorski]

    [7]

    pasiaki — charakterystyczny strój więźniów przypominający piżamę w (zwykle pionowe) pasy. Został wprowadzony do obozów koncentracyjnych już w 1938 r. Strój utrudniał ucieczkę, wyróżniając się na tle zwykłych ubrań okolicznych mieszkańców. Męski strój obozowy składał się z koszuli, kalesonów, marynarki, spodni oraz okrągłej czapki bez daszka, a kobiecy z sukienki z długimi rękawami i białej chustki na głowę. Od 1940 r. pasiaki produkowane były w obozie KL Ravensbrück, a następnie także w KL Sachsenhausen. [przypis edytorski]

    [8]

    żadne badania nie potwierdziły istnienia fabryk produkujących mydło z ludzkiego tłuszczu w czasie II wojny światowej, mit ten był jednak rozpowszechniony już w czasie wojny.

    Informacja o tym, że naziści produkują takie mydło, pojawiła się też w Medalionach Zofii Nałkowskiej. W 2006 r. śledztwo Instytutu Pamięci Narodowej potwierdziło, że we wspomnianym w Medalionach gdańskim instytucie anatomicznym przygotowywano w trakcie II wojny światowej ze zwłok więźniów preparaty (kości, czaszki) dla studentów medycyny oraz środek czyszczący z tłuszczu. Jednak nie ma tam żadnych śladów wskazujących na masowy czy komercyjny charakter tej produkcji.

    [przypis edytorski]

    [9]

    pejcz — naziści używali pejczy w obozach do wymierzania doraźnych lub regulaminowych kar. Kara chłosty mogła oznaczać od 10 do 50 (lub więcej) uderzeń na gołe ciało. [przypis edytorski]

    [10]

    uśmiercanie gazem (zwykle preparatami cyjanowodoru, np. cyklonem B) było jednym ze sposobów masowego mordowania przez nazistów w czasie drugiej wojny światowej.

    Początkowo naziści wykorzystywali trujące właściwości spalin samochodowych, uśmiercając nimi w ramach Akcji T4 niemieckie dzieci z widocznymi wadami rozwojowymi, przebywające w instytucjach opiekuńczych, następnie dorosłe osoby z niepełnosprawnością intelektualną lub chore psychicznie (szacuje się, że w sumie w ten sposób zamordowali ok. 300 tys. osób, początkowo obywateli Niemiec i Austrii, z czasem także Polski z terenów okupowanych przez III Rzeszę). Od 1942 r., kiedy Akcja T4 została zakończona, zaangażowany w nią personel i sprzęt skierowano do obozów koncentracyjnych i obozów zagłady. Trujących gazów używano w ciężarówkach (po raz pierwszy do zamordowania ludzi ze względu na ich narodowość w lutym 1942 r.; było to ok. 4 tys. osób narodowości romskiej i ok. 4 tys. żydowskiej), następnie w pomieszczeniach istniejących już budynków (np. w piwnicach zamków), a z czasem w specjalnie wybudowanych pomieszczeniach, które miały udawać łaźnie.

    [przypis edytorski]

    [11]

    komora — tu: komora gazowa; urządzenie do uśmiercania ludzi trującym gazem. [przypis edytorski]

    [12]

    Psy niemieckie… Gdzie lecisz?! — psy niemieckie znane były w obozach z gorliwej służby. „Rolf” i „Mensch” zasłużyli się w Oświęcimiu. [przypis redakcyjny]

    [13]

    feldfebel — niemiecki podoficerski stopień wojskowy, odpowiednik polskiego sierżanta, w formacjach Waffen SS Oberscharführer. [przypis edytorski]

    [14]

    Führer (niem. wódz) — tytuł używany przez Adolfa Hitlera, przywódcę nazistowskich Niemiec po przejęciu władzy. [przypis edytorski]

    15 zł

    tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

    35 zł

    tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

    55 zł

    tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

    200 zł

    tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

    500 zł

    Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

    20 zł /mies.

    Dziękujemy, że jesteś z nami!

    35 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

    55 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

    100 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

    Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

    Dane do przelewu tradycyjnego:

    nazwa odbiorcy

    Fundacja Wolne Lektury

    adres odbiorcy

    ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

    numer konta

    75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

    tytuł przelewu

    Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

    wpłaty w EUR

    PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

    Wpłaty w USD

    PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

    SWIFT

    WBKPPLPP

    x
    Skopiuj link Skopiuj cytat
    Zakładka Istniejąca zakładka Notka
    Słuchaj od tego miejsca