Spis treści

Kobieta: 1
Kochanek: 1
Łzy: 1
Małżeństwo: 1 2
Mężczyzna: 1
Miłosierdzie: 1
Miłość niespełniona: 1
Morderstwo: 1
Pieniądz: 1 2 3

Adam MickiewiczCzaty(Ballada ukraińska)

Z ogrodowej altany wojewoda zdyszany

Bieży w zamek z wściekłością i trwogą.

Odchyliwszy zasłony, spojrzał w łoże swej żony,

Pojrzał [1], zadrżał, nie znalazł nikogo.

Wzrok opuścił ku ziemi i rękami drżącemi

Siwe wąsy pokręca i duma.

Wzrok od łoża odwrócił, w tył wyloty [2] zarzucił

I zawołał kozaka Nauma.

«Hej, kozaku, ty chamie, czemu w sadzie przy bramie

Nie ma nocą ni psa, ni pachołka?

Weź mi torbę borsuczą [3] i jańczarkę [4] hajduczą,[5]

I mą strzelbę gwintówkę [6] zdejm z kołka».

Wzięli bronie, wypadli, do ogrodu się wkradli,

Kędy szpaler [7] altanę obrasta.

Kobieta, Mężczyzna, Małżeństwo, Małżeństwo, Kochanek, Miłość niespełniona, PieniądzNa darniowym [8] siedzeniu coś bieleje się w cieniu:

To siedziała w bieliźnie [9] niewiasta.

Jedną ręką swe oczy kryła w puklach warkoczy

I pierś kryła pod rąbek bielizny;

Drugą ręką od łona odpychała ramiona

Klęczącego u kolan mężczyzny.

Ten, ściskając kolana, mówił do niej: «Kochana!

Więc już wszystko, jam wszystko utracił!

PieniądzNawet twoje westchnienia, nawet ręki ściśnienia

Wojewoda już z góry zapłacił.

Ja, choć z takim zapałem, tyle lat cię kochałem,

Będę kochał i jęczał daleki;

PieniądzOn nie kochał, nie jęczał, tylko trzosem [10] zabrzęczał,

Tyś mu wszystko przedała [11] na wieki.

Co wieczora on będzie, tonąc w puchy łabędzie,

Stary łeb na twym łonie kołysał,

I z twych ustek różanych, i z twych liców rumianych

Mnie wzbronione słodycze wysysał.

Ja na wiernym koniku, przy księżyca promyku,

Biegę [12] tutaj przez chłody i słoty,

Bym cię witał westchnieniem i pożegnał życzeniem

Dobrej nocy i długiej pieszczoty!»

Ona jeszcze nie słucha, on jej szepce do ucha

Nowe skargi czy nowe zaklęcia,

Aż wzruszona, zemdlona, opuściła ramiona

I schyliła się w jego objęcia.

Wojewoda z kozakiem przyklęknęli za krzakiem

I dobyli zza pasa naboje,

I odcięli zębami, i przybili stemplami [13]

Prochu garść i grankulek [14] we dwoje.

Miłosierdzie, Łzy, Morderstwo«Panie! — kozak powiada — jakiś bies mię napada,

Ja nie mogę zastrzelić tej dziewki;

Gdym półkurcze [15] odwodził, zimny dreszcz mię przechodził

I stoczyła się łza do panewki [16]».

«Ciszej, plemię hajducze, ja cię płakać nauczę!

Masz tu z prochem leszczyńskim [17] sakiewkę,

Podsyp zapał [18], a żywo sczyść paznokciem krzesiwo,

Potem palnij w twój łeb lub w tę dziewkę.

Wyżej… w prawo… pomału, czekaj mego wystrzału,

Pierwej musi w łeb dostać pan młody»…

Kozak odwiódł, wycelił [19], nie czekając wystrzelił

I ugodził w sam łeb — wojewody.

Przypisy

[1]

pojrzał — dziś: spojrzał. [przypis edytorski]

[2]

wylot (daw.) — rękaw kontusza (staropolskiego wierzchniego stroju męskiego) rozcięty po wewnętrznej stronie. [przypis edytorski]

[3]

torba borsucza — torba myśliwska wykonana ze skóry np. borsuka. [przypis edytorski]

[4]

jańczarka — strzelba o długiej lufie i krótkiej zakrzywionej kolbie używana przez janczarów (żołnierzy dawnej piechoty tureckiej). [przypis edytorski]

[5]

hajduk — na dworach magnackich nazywano tak służących, lokai ubranych w strój węgierski. [przypis edytorski]

[6]

strzelba gwintówka — strzelba z lufą gwintowaną wewnątrz, co nadaje pociskowi ruch wirowy, zapewniając mu stabilniejszy lot i lepszą celność. [przypis edytorski]

[7]

szpaler — rząd drzew lub krzewów, odpowiednio ciętych, tworzących aleję ogrodową. [przypis edytorski]

[8]

darń — gęsty splot roślin na powierzchni ziemi lub na wodzie. [przypis edytorski]

[9]

bielizna (daw.) — biała suknia (zwykle zakładana na noc do snu lub pod wierzchnie, barwne i ozdobne szaty). [przypis edytorski]

[10]

trzos — w dawnej Polsce pas z kieszeniami na pieniądze. [przypis edytorski]

[11]

przedać — dziś: sprzedać. [przypis edytorski]

[12]

biegę — bieżę, biegnę. [przypis edytorski]

[13]

odcięli zębami i przybili stemplami — proch, kule lub śrut, materiały służące do nabijania dawnych strzelb, zakręcane były w papierowe patrony, których końce należało odciąć (a w pośpiechu odgryźć), by wsypać do lufy ich zawartość, którą następnie ubijano w lufie za pomocą długiego pręta, stempla (zw. także z niem. sztenflem). [przypis edytorski]

[14]

grankulki — drobne kulki, większe od najgrubszego śrutu. [przypis edytorski]

[15]

półkurcze — część kurka w strzelbach skałkowych, przytrzymująca krzesiwo, z którego iskra dobyta uderzeniem kurka zapalała proch na panewce i powodowała wystrzał. [przypis edytorski]

[16]

panewka — w daw. broni palnej zagłębienie w górnej części lufy, na które sypano proch; przy wystrzale iskra padała na proch, który zapalał się i przenosił ogień dalej, przez zapał (otwór prowadzący do lufy) do ładunku umieszczonego w lufie, powodując jego odpalenie. [przypis edytorski]

[17]

proch leszczyński — wyrabiany w Lesznie. [przypis edytorski]

[18]

zapał — w daw. broni palnej otwór prowadzący do lufy. [przypis edytorski]

[19]

wycelił — dziś: wycelował. [przypis edytorski]

Jednorazowo Miesięcznie

15 zł

tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

35 zł

tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

55 zł

tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

200 zł

tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

500 zł

Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

20 zł /mies.

Dziękujemy, że jesteś z nami!

35 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

55 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

100 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

Inna kwota

Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard

Dane do przelewu tradycyjnego:

nazwa odbiorcy

Fundacja Wolne Lektury

adres odbiorcy

ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

numer konta

75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

tytuł przelewu

Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

wpłaty w EUR

PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

Wpłaty w USD

PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

SWIFT

WBKPPLPP

Zamknij

Proszę czekać...

Czytaj w przypisie dolnym

Zaloguj się / Załóż konto

Słuchaj od tego miejsca

Na Wolnych Lekturach jest ponad 6,5 tys. ebooków. Wszystkie dostępne za darmo. Pomóż nam utrzymać i rozwijać ten zbiór! Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku!

KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Wolne Lektury

Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

Wolne Lektury to biblioteka, która jest czynna 24 godziny na dobę i w dodatku można z niej korzystać bez wychodzenia z domu. No i można tam znaleźć mnóstwo klasycznych pozycji, również tych mniej oczywistych

Barbara Klicka

Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

Co nowego na Wolnych Lekturach? Dowiesz się z naszego newslettera. Kliknij, by się zapisać.

Przyjaciele Wolnych Lektur jako pierwsi mają dostęp do premierowych publikacji. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz >>>

Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.

Regularnie dodajemy nowe książki. By ich nie przegapić, subskrybuj nasz kanał.

Kliknij obrazek, by subskrybować!

Jesteś pewien, że przeczytałeś już wszystkie pozycje, które znajdują się w naszej bibliotece? Pomóż nam sprawić, żeby nie zabrakło Ci nowych lektur. Wesprzyj Wolne Lektury! Kliknij i dorzuć się!

Książka, którą czytasz, powstała dzięki darowiznom i dotacjom. Biblioteka potrzebuje stałego wsparcia. Tylko czytelnicy, tacy jak Ty, mogą uratować Wolne Lektury. Kliknij i dorzuć się!

Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.