Orbis — powstałe w 1920 roku we Lwowie Polskie Biuro Podróży (PBP Orbis). Działało do 1991 roku. Dziś już nie funkcjonuje w swojej pierwotnej formie instytucji turystycznej i hotelarskiej. [przypis edytorski]

Ciemnogród — nazwa fikcyjnej miejscowości; tytuł poematu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego pt. Chryzostoma Bulwiecia podróż do Ciemnogrodu, opublikowanego w „Przekroju” w 1953 r. odwołuje się aluzyjnie do piętnującej fanatyzm religijny i bezrefleksyjny konserwatyzm powieści satyrycznej Podróż do Ciemnogrodu (wyd. 1820) Stanisława Kostki Potockiego (1752–1821), aktywnego działacza i twórcy okresu polskiego oświecenia. [przypis edytorski]

szykana — przeszkoda; działanie, którego celem jest dokuczenie komuś lub prześladowanie go. [przypis edytorski]

Watykan — południowoeuropejskie państwo sprawujące zwierzchnictwo nad Kościołem katolickim; rezyduje tam papież; stolicą również jest Watykan. [przypis edytorski]

paszkwil — utwór literacki, którego celem jest ośmieszenie innego dzieła, autora, stylu itp.; jego przeciwieństwo to satyra, która zamiast personalnego ataku, skupia się na uniwersalnym dydaktycznym przesłaniu. [przypis edytorski]

Paszkwil jest taki — nawiązanie do powieści satyrycznej Podróż do Ciemnogrodu Stanisława Kostki Potockiego z 1820 r. [przypis edytorski]

sakum-pakum — gra językowa oparta na podobieństwie dzięki końcówce -um do łaciny; pośpieszne pakowanie sakw. [przypis edytorski]

feniks — mityczny ognisty ptak będący symbolem Słońca i nieustannego, ciągłego odrodzenia. Pisze o nim Herodot w swoich Dziejach, gdzie zauważa, że feniks ma złote upierze i rozmiary orła. [przypis edytorski]

Zielona Gęś — nawiązanie do cyklu groteskowo-satyrycznych miniatur teatralnych Teatrzyk Zielona Gęś autorstwa Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. [przypis edytorski]

optime (łac.) — najlepiej, doskonale. [przypis edytorski]

surma (z tur.) — instrument dęty drewniany używany w wojsku jako narzędzie do przesyłania sygnałów; pochodzi z Indii lub z Persji, gdzie zwyczajowo uświetniał ceremonie i procesje. [przypis edytorski]

hurma (daw.) — tłum ludzi. [przypis edytorski]

Vatike Fuchs — nawiązanie do tytułu i głównej postaci poematu heroikomicznego Johanna Wolfganga Goethego z 1793 r. Reineke Fuchs (dosł. Lis Reineke, w tłum. polskim funkcjonujący jako Lis Przechera); przez analogię byłby to „lis watykański”. [przypis edytorski]

szeptokoki — żart językowy polegający na połączeniu nazwy bakterii, które często atakują gardło i płuca: streptokoki (inaczej paciorkowce) z czasownikiem szeptać. [przypis edytorski]

szantrapa (pot.) — obraźliwie: niesympatyczna kobieta; często też nieatrakcyjna. [przypis edytorski]

supermanikir — prześmiewcze określenie stylizacji paznokci; spolszczenie francuskiego manucure i posłużenie się dodatkowo wartościującym przedrostkiem „super”. [przypis edytorski]

Ciemnawka — nazwa wymyślonej rzeki mająca korespondować z miejscowością Ciemnogród. [przypis edytorski]

Barbara Ubryk, właśc. Anna Ubryk (1817–1898) — mniszka żyjąca w XIX w. w klasztorze karmelitanek bosych na Wesołej pod Krakowem; jej nazwisko łączy się z tzw. sprawą Barbary Ubryk: duchowna miała być więziona przez współsiostry zakonne, na skutek anonimowego powiadomienia przekazanego do sądu rejonowego, po uzyskaniu pozwolenia miejscowego biskupa dnia 20 lipca 1869 r. komisja sądowa znalazła ją w celi z zamurowanym oknem nagą, poobijaną, wygłodzoną i z objawami choroby psychicznej (jak się okazało spędziła w karcerze 21 lat); po uwolnieniu umieszczona w zakładzie dla umysłowo chorych, dożyła wieku 81 lat. [przypis edytorski]

szlafmyca — czapka używana dawniej do spania. [przypis edytorski]

okultyzm — zespół poglądów opierających się na wierze w mistyczne stworzenia i nadnaturalne moce, których istnienia nie można zaobserwować naukowo. [przypis edytorski]

monogram — znak będący połączeniem dwóch lub więcej liter, zwykle inicjałów imion i nazwiska, czyli pewien znak własnościowy. [przypis edytorski]

rajca — członek rady miejskiej; dziś M.lm: rajcy. [przypis edytorski]

kantata — uroczysty utwór wokalno-instrumentalny. [przypis edytorski]

fisharmonia — instrument muzyczny z grupy instrumentów dętych klawiszowych, wyglądem przypominający niewielkie i niewysokie pianino. [przypis edytorski]

bety (pot.) — pogardliwe lub żartobliwe określenie brudnej pościeli. [przypis edytorski]

harem — w tradycji muzułmańskiej część domu przeznaczona dla kobiet, w tym żon i nałożnic mężczyzny. [przypis edytorski]

oleodruk — reprodukcja naśladująca obraz olejny; obraz tani, o znikomej wartości artystycznej. [przypis edytorski]

angelologia — chrześcijańska nauka o dobrych duchach, aniołach. [przypis edytorski]

à conto (fr.) — zaliczka. [przypis edytorski]

wądół — głęboka i wąska forma podmokłego terenu. [przypis edytorski]

cibalginowo-aspirynowa — złożenie powstałe z dwóch nazw substancji przeciwbólowych: cibalginy o działaniu uspokajającym oraz przeciwbólowej i przeciwzapalnej aspiryny. [przypis edytorski]

sekstylion — liczba 10 do potęgi 36, czyli jedynka i 36 zer w zapisie dziesiętnym. [przypis edytorski]

Prosper — łacińskie imię oznaczające „pomyślny” lub „szczęśliwy”. [przypis edytorski]

kitajski (pogard., z ros.) — chiński. [przypis edytorski]

oko a. oczko — prosta gra karciana, polegająca na dobieraniu kolejnych kart tak, aby osiągnąć wartość liczbową posiadanych kart jak najbliższą 21, lecz nie wyższą; gra się talią od 2 do asa, karty 2 do 10 mają wartość równą wartości karty, zaś figury odpowiednio: walet 2 pkt., dama 3 pkt., król 4 pkt., as 11 pkt.; perskie oko to dwa asy, które mimo wartości 22 zawsze stanowi wygraną. [przypis edytorski]

Baka, Józef (1707–1780) — jezuita, misjonarz, kaznodzieja, panegirysta i hagiograf, poeta późnego baroku jeden z najbardziej znanych przedstawicieli kultury czasów saskich, autor zbiorów wierszy religijnych: Uwagi rzeczy ostatecznych i złości grzechowej (1766) i Uwagi śmierci niechybnej (1766), przez lata uznawanych za przykład złego smaku, wręcz grafomanii, ze względu na hiperboliczną realizację motywu vanitas, prostotę formy, operowanie krótkim wersem, rymami gramatycznymi (częstochowskimi), dosadnymi sformułowaniami; dziś dzieło Baki uchodzi za skrajne spełnienie estetyki barokowej, jedną z odmian poezji metafizycznej epoki, wręcz za arcydzieło nasycone duchem groteski. [przypis edytorski]

straponten (z fr. strapontin) — składane siedzenie w kinie, teatrze itp., dostawka. [przypis edytorski]

samotrzeć (starop.) — samemu z dwoma towarzyszami; we trzech. [przypis edytorski]

Być albo nie być — początek najbardziej znanego monologu tytułowego bohatera sztuki Shakespeare'a Hamlet. [przypis edytorski]

pełgać — o płomieniu: palić się słabo, ledwo się tlić. [przypis edytorski]

korespondenci „Głosów” i „Ankar” — chodzi o nadające w języku polskim radiostacje zagraniczne: Głos Ameryki (ang. Voice of America, VOA) nadawał polską audycję z Waszyngtonu, począwszy od 7 maja 1942 r. aż do 27 lutego 2004 r. [przypis edytorski]

yankes — określenie Amerykanina, na początku indiańskie słowo odnoszące się do białoskórych osadników, potem termin używany przez Brytyjczyków względem Amerykanów w trakcie rewolucji amerykańskiej. [przypis edytorski]

Wolna Europa — Radio Wolna Europa (RWE, ang. Radio Free Europe), amerykańska rządowa rozgłośnia utworzona w 1949 r. i prowadząca transmisje audycji dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej, Azji Środkowej i Bliskiego Wschodu. [przypis edytorski]