Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Szacowany czas do końca: -
Juliusz Słowacki, Grób Agamemnona

Spis treści

    1. Bunt: 1
    2. Ciało: 1
    3. Cisza: 1
    4. Drzewo: 1
    5. Dusza: 1
    6. Głupota: 1
    7. Grób: 1 2
    8. Koń: 1
    9. Los: 1 2
    10. Matka: 1
    11. Nieśmiertelność: 1
    12. Niewola: 1 2 3 4
    13. Obowiązek: 1
    14. Ojczyzna: 1 2 3 4
    15. Poeta: 1 2
    16. Pokora: 1
    17. Polak: 1 2 3 4
    18. Prometeusz: 1
    19. Próżność: 1
    20. Sarmata: 1
    21. Serce: 1 2
    22. Sługa: 1
    23. Syn: 1
    24. Szlachcic: 1
    25. Śmierć bohaterska: 1 2
    26. Śpiew: 1
    27. Światło: 1
    28. Upadek: 1
    29. Upiór: 1
    30. Walka: 1 2
    31. Wampir: 1
    32. Wizja: 1
    33. Wyrzuty sumienia: 1
    34. Życie snem: 1

    Juliusz SłowackiGrób Agamemnona

    1
    GróbNiech fantastycznie[1] lutnia nastrojona,
    Wtóruje myśli posępnej i ciemnej —
    Bom oto wstąpił w grób Agamemnona[2].
    I siedzę cichy w kopule podziemnej,
    5
    Co krwią Atrydów[3] zwalana okrutną.
    SerceSerce zasnęło, lecz śni. — Jak mi smutno!
    O! jak daleko brzmi ta harfa złota,
    Której mi tylko echo wieczne słychać!
    Drujdyczna z głazów ta to wielkich grota[4];
    10
    Gdzie wiatr przychodzi po szczelinach wzdychać
    I ma Elektry[5] głos — ta bieli płótno
    I odzywa się z laurów: jak mi smutno!
    Tu po kamieniach z pracowną Arachną[6]
    Kłóci się wietrzyk, i rwie jej przędziwo.
    15
    Tu cząbry[7] smutne gór spalonych pachną;
    Tu wiatr, obiegłszy górę ruin siwą,
    Napędza nasion kwiatów — a te puchy
    Chodzą i w grobie latają jak duchy.
    Cisza, ŚpiewTu świerszcze polne, pomiędzy kamienie
    20
    Przed nadgrobowym pochowane słońcem,
    Jakby mi chciały nakazać milczenie:
    Sykają. — Strasznym jest rapsodu[8] końcem:
    Owe sykanie co się w grobach słyszy —
    Jest objawieniem — jest i pieśnią ciszy.
    25
    PokoraO! cichy jestem jak wy! o Atrydzi!
    Których popioły śpią pod świerszczów strażą —
    Ani mię teraz moja małość wstydzi,
    Ani się myśli tak jak orły ważą.
    Głęboko jestem pokorny i cichy
    30
    Tu, w tym grobowcu sławy, zbrodni, pychy!
    Drzewo, ŚwiatłoNad drzwiami grobu, na granitu zrębie
    Wyrasta dąbek w trójkącie z kamieni:
    Posadziły go wróble lub gołębie,
    I listkami się czarnemi[9] zieleni —
    35
    I słońca w ciemny grobowiec nie puszcza;
    Zerwałem jeden liść z czarnego kuszcza[10].
    Nie bronił mi go żaden duch ni mara,
    Ani w gałąskach[11] jęknęło widziadło;
    Tylko się słońcu stała większa szpara,
    40
    I wbiegło złote, i do nóg mi padło.
    Z razu myślałem, że ten co się wdziera
    Brzask, była struna to z harfy Homera[12]
    I wyciągnąłem rękę na ciemności
    By ją ułowić i napiąć i drżącą
    45
    Przymusić do łez, i śpiewu, i złości
    Nad wielkiem niczem[13] grobów — i milczącą
    Garstką popiołów: ale w mojem[14] ręku
    Ta struna drgnęła i pękła bez jęku.
    Los, Poeta, PolakTak więc — to los mój, na grobowcach siadać
    50
    I szukać smutków błahych, wiotkich, kruchych.
    Życie snemTo los mój, senne królestwa posiadać,
    Nieme mieć harfy i słuchaczów głuchych —
    Albo umarłych — Końi tak pełny wstrętu —
    Na koń! chcę słońca i wichru — tętentu!
    55
    Na koń! — Tu łożem suchego potoku,
    Gdzie zamiast wody, płynie laur różowy;
    Ze łzą i z wielką błyskawicą w oku,
    Jakby mię wicher gnał błyskawicowy,
    Grób, Śmierć bohaterskaLecę — a koń się na powietrzu kładnie[15]
    60
    Jeśli napotka grób rycerzy — padnie.
    Na Termopilach[16]? — Nie, na Cheronei[17]
    Trzeba się znowu załamać koniowi;
    Ojczyzna, PolakBo jestem z kraju, gdzie widmo nadziei
    Dla małowiernych serc, podobne snowi[18].
    65
    Więc jeśli koń mój w biegu się przestraszy,
    To tej mogiły, co równa jest — naszej —
    Ojczyzna, Polak, Śmierć bohaterska, WalkaMnie od mogiły termopilskiej gotów
    Odgonić legjon[19] umarłych Spartanów;
    Bo jestem z kraju smutnego ilotów[20],
    70
    Z kraju — gdzie rozpacz nie sypie kurhanów[21]!
    Z kraju — gdzie zawsze, po dniach nieszczęśliwych,
    Zostaje smutne pół — rycerzy — żywych.
    Na Termopilach ja się nie odważę
    Osadzić konia w wąwozowym szlaku,
    75
    Bo tam być muszą tak patrzące twarze,
    Że serce, skruszy wstyd — w każdym Polaku.
    NiewolaJa tam nie będę stał przed Grecji duchem —
    Nie — pierwej skonam, niż tam iść — z łańcuchem[22]!
    Na Termopilach — jaką bym zdał sprawę,
    80
    Gdyby stanęli męże nad mogiłą?
    I pokazawszy mi swe piersi krwawe:
    Potem spytali wręcz: — «Wielu was było?» —
    Zapomnij że jest długi wieków przedział —
    Gdyby spytali tak — cóż bym powiedział?!
    85
    Obowiązek, Szlachcic, WalkaNa Termopilach, bez złotego pasa,
    Bez czerwonego leży trup kontusza[23]
    Ale jest nagi trup Leonidasa[24],
    Jest w marmurowych kształtach piękna dusza:
    I długo płakał lud takiej ofiary,
    90
    Ognia wonnego, i rozbitej czary.
    Niewola, Ojczyzna, Polak, Sarmata, Dusza, CiałoO Polsko! póki ty duszę anielską
    Będziesz więziła w czerepie rubasznym[25];
    Póty kat będzie rąbał twoje cielsko,
    Póty nie będzie twój miecz zemsty strasznym!
    95
    Upiór, WampirPóty mieć będziesz hienę[26] na sobie —
    I grób — i oczy otworzone w grobie.
    Zruć[27] do ostatka te płachty ohydne,
    Tę — Dejaniry[28] palącą koszulę:
    Nieśmiertelność, WizjaA wstań jak wielkie posągi bezwstydne,
    100
    Naga — w styksowym[29] wykąpana mule!
    Nowa — nagością żelazną bezczelna —
    Niezawstydzona niczem — nieśmiertelna!
    Niech ku północy z cichej się mogiły
    Podniesie naród — i ludy przelęknie
    105
    Że taki wielki posąg — z jednej bryły!
    A tak hartowny[30], że w gromach nie pęknie,
    Ale z piorunów ma ręce i wieniec —
    Gardzący śmiercią wzrok — życia rumieniec.
    Niewola, Próżność, Sługa, UpadekPolsko! lecz ciebie błyskotkami łudzą!
    110
    Pawiem narodów byłaś i papugą;
    A teraz jesteś służebnicą cudzą —
    SerceChoć wiem, że słowa te nie zadrżą długo
    W sercu — gdzie nie trwa myśl nawet godziny:
    Wyrzuty sumieniaMówię — bom smutny — i sam pełen winy!
    115
    PrometeuszPrzeklnij! — lecz ciebie przepędzi ma dusza,
    Jak Eumenida[31] przez wężowe rózgi.
    Boś ty, jedyny syn Prometeusza[32]
    Głupota, LosSęp ci wyjada nie serce — lecz mózgi.
    Bunt, Matka, Niewola, Ojczyzna, Syn, PoetaChoć Muzę moją w twojej krwi zaszargam,
    120
    Sięgnę do wnętrza twych trzew — i zatargam.
    Szczęknij z boleści i przeklinaj syna!
    Lecz wiedz — że ręka przekleństw, wyciągnięta
    Nade mną — zwinie się w łęk[33] jak gadzina[34],
    I z ramion ci się odkruszy zeschnięta!
    125
    I w proch ją czarne szatany rozchwycą;
    Bo nie masz władzy przekląć — niewolnico!!! —

    Przypisy

    [1]

    fantastycznie — w sposób pobudzający wyobraźnię. [przypis edytorski]

    [2]

    Agamemnon (mit. gr.) — król Myken, naczelny wódz greckiej wyprawy przeciw Troi; gdy Grecy z powodu ciszy morskiej nie mogli wyruszyć na wojnę, złożył w ofierze bogini Artemidzie swą córkę, Ifigenię; został za to po powrocie spod Troi podstępnie zamordowany przez swą żonę Klitajmestrę i jej kochanka Ajgistosa (Egista). [przypis edytorski]

    [3]

    Atrydzi (mit. gr.) — potomkowie Atreusa, króla Myken; ród przeklęty przez bogów z powodu bratobójstwa, którego dopuścili się Atreus i Tyestes na swym przyrodnim bracie Chryzipposie; historię rodu znaczą najokrutniejsze zbrodnie popełniane w łonie rodziny; Atrydami byli m.in. Agamemnon i Menelaos, mąż Heleny Trojańskiej. [przypis edytorski]

    [4]

    Drujdyczna (…) grota — grota druidów, kapłanów celtyckich, sprawujących w swej społeczności rolę sędziów, lekarzy i magów. [przypis edytorski]

    [5]

    Elektra (mit. gr.) — córka Agamemnona i Klitajmestry, siostra Ifigenii i Orestesa; pomogła bratu w krwawej zemście na matce i jej kochanku za zamordowanie ojca. [przypis edytorski]

    [6]

    pracowna Arachna (mit. gr.) — pracowita Arachne; Arachne, mistrzyni tkactwa, wyzwała do współzawodnictwa boginię Atenę i na swojej tkaninie przedstawiła miłostki bogów; kiedy rozgniewana bogini zniszczyła jej pracę, Arachne powiesiła się z rozpaczy; bogini zamieniła ją wówczas w pająka, snującego pajęczyny z delikatnymi wzorami. [przypis edytorski]

    [7]

    cząber — rodzaj zioła, używanego również jako przyprawa. [przypis edytorski]

    [8]

    rapsod — pieśń opiewająca bohaterów, fragment epopei. [przypis edytorski]

    [9]

    czarnemi — dawn. forma dla r. ż. i n.; dziś: czarnymi. [przypis edytorski]

    [10]

    kuszcz — krzak. [przypis edytorski]

    [11]

    gałąskach — dziś popr.: gałązkach. [przypis edytorski]

    [12]

    Homer — na poły legendarny, genialny poeta grecki, twórca fundamentalnych dla kultury europejskiej eposów, Iliady i Odysei. Miał urodzić się w Smyrnie w Azji Mniejszej, w VIII lub IX w. p.n.e.; według tradycji na starość był ubogim ślepym, wędrownym śpiewakiem. [przypis edytorski]

    [13]

    wielkiem niczem — dawn. forma dla r. ż. i n.; dziś popr.: wielkim niczym; chodzi o wielką nicość grobów, o której mówi podmiot liryczny. [przypis edytorski]

    [14]

    mojem — dziś: moim. [przypis edytorski]

    [15]

    kładnie — dziś popr. forma: kładzie. [przypis edytorski]

    [16]

    Termopile — w starożytności wąski pas lądu między górami a morzem, jedyne przejście prowadzące z Grecji północnej do środkowej, którego w 480 p.n.e. koalicja wojsk greckich pod dowództwem spartańskiego króla Leonidasa broniła przed wielokrotnie liczniejszą inwazyjną armią perską. Kiedy Leonidas dowiedział się, że wrogowie przechodzą górską ścieżką na tyły jego oddziałów, nakazał odesłać kontyngenty wszystkich miast greckich, postanawiając pozostać ze Spartanami, żeby bronić przejścia i opóźnić marsz Persów. Na placu boju razem z 300 Spartanami pozostało 700 żołnierzy z Tespiów i 400 Tebańczyków. W zażartej walce zginęli wszyscy Spartanie i Tespijczycy, do niewoli dostała się większość Tebańczyków. [przypis edytorski]

    [17]

    Cheroneja a. Cheronea — greckie miasto w Beocji; w 338 r. p.n.e. miejsce bitwy stoczonej o dominację w Grecji pomiędzy armią Filipa II Macedońskiego a sprzymierzonymi wojskami greckimi pod przywództwem Aten i Teb, zakończonej klęską Greków i kongresem pokojowym w Koryncie (337), na którym greckie miasta-państwa, z wyjątkiem Sparty, uznały zwierzchnictwo króla macedońskiego. Podczas bitwy elitarny oddział armii tebańskiej, Święty Zastęp, został całkowicie wybity. [przypis edytorski]

    [18]

    Bo jestem z kraju, gdzie widmo nadziei / Dla małowiernych serc, podobne snowi — jestem z kraju, gdzie stracono już nadzieję: wyzwolenie stało się tylko marzeniami sennymi. [przypis edytorski]

    [19]

    legjon — dziś popr.: legion. [przypis edytorski]

    [20]

    ilota — popr.: helota, niewolnik państwowy w staroż. Sparcie; helotami stawali się mieszkańcy krajów podbitych przez Spartę. [przypis edytorski]

    [21]

    kurhan — kopiec, który sypano na grobach dla upamiętnienia zmarłych i miejsc ich spoczynku. [przypis edytorski]

    [22]

    łańcuch — tu: atrybut niewolnictwa. [przypis edytorski]

    [23]

    kontusz — męska suknia z rozciętymi rękawami i zapinana z przodu; tradycyjny (choć o kroju zapożyczonym ze wschodu i szyty z orientalnych materiałów) strój szlachty polskiej. [przypis edytorski]

    [24]

    Leonidas — król Sparty 491–480 p.n.e., poległ pod Termopilami. [przypis edytorski]

    [25]

    czerep — głowa, czaszka; „czerep rubaszny” stanowi metaforyczną aluzję do stylu bycia polskiej szlachty: rubasznego, a więc bezceremonialnego, prostego (czy wręcz prostackiego), swobodnego i poufale żartobliwego, niepoważnego. [przypis edytorski]

    [26]

    hiena — zwierzę znane z tego, że żywi się padliną; tu: martwym „ciałem” ojczyzny poety żywią się zaborcy. [przypis edytorski]

    [27]

    zruć (daw. forma) — zrzuć. [przypis edytorski]

    [28]

    Dejanira (mit. gr.) — żona Heraklesa; zazdrosna o męża podarowała mu szatę nasyconą krwią centaura Nessosa, zabitego niegdyś przez Heraklesa; krew centaura, rzekomo mająca zapewniać wierność, była palącą trucizną; szata wżarła się w ciało herosa, który aby skrócić swoje męczarnie, zbudował stos pogrzebowy i rzucił się w płomienie. „Paląca koszula Dejaniry” jest synonimem nieznośnego, zabójczego cierpienia, które więzi ofiarę w swej mocy, od którego nie ma ucieczki. Tu koszulą tą ma być „czerep rubaszny”, który należy kojarzyć z spuścizną sarmatyzmu: przez nią Polacy nie są zdolni do odpowiedzialnego i honorowego czynu patriotycznego, a jedynie do zabawy w wojaczkę. [przypis edytorski]

    [29]

    styksowy muł (mit. gr.) — muł rzeki Styks, jednej z rzek Hadesu, świata umarłych; przez nią Charon przewoził zmarłych; jej wody to wody śmierci, ale zarazem skąpanie się w nich czyniło ciało ludzkie odpornym na rany: w ten sposób został zabezpieczony przez swą matkę Achilles (zanurzając go w Styksie, matka trzymała dziecko za piętę, która stała się jedynym miejscem na ciele Achillesa podatnym na zranienie). Kąpiel w Styksie byłaby rodzajem chrztu przeciw śmierci. [przypis edytorski]

    [30]

    hartowny — hartowany; odporny. [przypis edytorski]

    [31]

    Eumenidy (mit. gr.) — Erynie, boginie zemsty, karzące zwłaszcza przewiny wobec rodziny i rodu (tu duch poety ma pełnić tę rolę, mianowicie sumienia dręczącego winowajcę). Eumenidy to eufemizm, oznaczający dosł. „Łaskawe”, używany, by nie ściągnąć na siebie uwagi tych groźnych bóstw. Przedstawiano je z wężami we włosach (stąd: „wężowe rózgi”) i skrzydłami. [przypis edytorski]

    [32]

    Prometeusz (mit. gr.) — tytan, który litując się nad rodem ludzkim wykradł z Olimpu ogień i dał ludziom, za co został na rozkaz Zeusa przykuty do skały na Kaukazie, gdzie wciąż od nowa orzeł (tu: sęp) wyjadał jego wątrobę (tu: serce), która odrastała w ciągu jednej nocy. [przypis edytorski]

    [33]

    łęk — tu: łuk. [przypis edytorski]

    [34]

    gadzina — tu: wąż. [przypis edytorski]

    15 zł

    tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

    35 zł

    tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

    55 zł

    tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

    200 zł

    tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

    500 zł

    Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

    20 zł /mies.

    Dziękujemy, że jesteś z nami!

    35 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

    55 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

    100 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

    Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

    Dane do przelewu tradycyjnego:

    nazwa odbiorcy

    Fundacja Wolne Lektury

    adres odbiorcy

    ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

    numer konta

    75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

    tytuł przelewu

    Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

    wpłaty w EUR

    PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

    Wpłaty w USD

    PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

    SWIFT

    WBKPPLPP

    x
    Skopiuj link Skopiuj cytat
    Zakładka Istniejąca zakładka Notka
    Słuchaj od tego miejsca