Mały szmugler

Ur.

19 czerwca 1909 w Warszawa

Zm.

1942 r. w Obóz zagłady w Treblince

Najważniejsze dzieła:

Mały szmugler, Imiona świata, Zamknięty pokój, Wrogowie (1938)

Poetka warszawska narodowości żydowskiej, działaczka społeczna.

Pochodziła z warszawskiej inteligencji, matka, Bluma, była nauczycielką. Ukończyła warszawskie gimnazjum im. Narcyzy Żmichowskiej, a następnie studiowała jako wolna słuchaczka na wydziale filologii polskiej i francuskiej Uniwersytetu Warszawskiego. Po ukończeniu studiów otrzymała stypendium Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, dzięki czemu mogła kontynuować naukę na wydziale filologii francuskiej na Université Stendhal w Grenoble.

W trakcie studiów w Warszawie była świadkinią brutalności ataków antysemickich ze strony członków faszystowskiego polskiego ugrupowania ONR-Falanga, którzy w 1930 r. wyciągali z rzeszy studentów i bili tych, których uznawali za Żydów.

Jeszcze na studiach zdobyła pierwszą nagrodę w konkursie poetyckim UW za wiersz Stara panna. Wydała dwa tomy wierszy: Zamknięty pokój (1930) i Imiona świata (1934). W 1938 roku opublikowała odnoszące się do antysemityzmu opowiadanie Wrogowie (o podtytule: Alegoria, nie bez nadziei, o wrogości rasowej pomiędzy Żydami i nie-Żydami w Polsce). Była członkinią Związku Zawodowego Literatów Polskich.

W 1939 mieszkała z matką przy ul. Siennej, po wybuchu wojny znalazła się w obrębie getta warszawskiego. Zaangażowała się w działalność społeczną, w tym pomoc bezdomnym i osieroconym dzieciom pracując dla organizacji CENTOS (Centralne Towarzystwo Opieki nad Sierotami). Przez Emanuela Ringelbluma została zaproszona do grupy Ojneg Szabes, tworzącej przyszłe Archiwum Ringelbluma. Weszła w skład kierownictwa działu finansowego Żydowskiej Samopomocy Społecznej. Pisała podania, redagowała treść ulotek, spisywała relacje żydowskich uchodźców, zmagających się z nędzą i głodem. Ringelblum cenił jej teksty za ,,serdeczny, lekki i prosty styl (...) poetka pisała je krwią prosto ze zbolałego serca, tak bardzo wrażliwego na straszliwe cierpienia żydowskich mas ludowych".

W getcie nadal pisała, angażowała się też w organizowanie konkursów literackich. Tu napisała swój najbardziej znany utwór Mały szmugler, opisujący tragiczny los dzieci przemycających żywność do getta.

Przyjaciele proponowali jej ukrycie po „aryjskiej stronie”, ale podobno odmówiła, tłumacząc, że jest potrzebna dzieciom z CENTOSU. W czasie wielkiej akcji deportacyjnej latem 1942 trafiła wraz z matką na Umschlagplatz. Samopomoc Żydowska zaproponowała jej wsparcie w ucieczce, postawiła jednak podzielić los matki i odmówiła pomocy. Trafiła do obozu zagłady w Treblince, gdzie została zamordowana, dokładna data śmierci nie jest znana.