Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Tak, dorzucę się do Wolnych Lektur! Tym razem nie pomogę, przechodzę prosto do biblioteki
Strona główna
Informacje Ustawienia Spis treści

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Zasób opracowany na podstawie: Młoda Polska. Wybór poezyj, oprac. Tadeusz Boy-Żeleński, wyd. drugie, Wydawnictwo Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich, Wrocław 1947.

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez fundację Nowoczesna Polska z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów Łukasza Jachowicza. Utwór powstał w ramach "Planu współpracy z Polonią i Polakami za granicą w 2014 roku" realizowanego za pośrednictwem MSZ w roku 2014. Zezwala się na dowolne wykorzystanie utworu, pod warunkiem zachowania ww. informacji, w tym informacji o stosowanej licencji, o posiadaczach praw oraz o "Planie współpracy z Polonią i Polakami za granicą w 2014 r.".

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Paulina Choromańska, Katarzyna Dug, Emilia Radlak, Aneta Rawska.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Ilustracja na okładce: Berit Watkin, CC BY 2.0.

Lis i gęś
Szacowany czas do końca: -
Jan Lemański, Lis i gęś

Jan Lemański

Lis i gęś

Spis treści

    1. Fałsz: 1
    2. Głód: 1
    3. Łzy: 1
    4. Pochlebstwo: 1
    5. Podstęp: 1
    6. Śmierć: 1

    Jan LemańskiLis i gęś

    1
    Słomka położona
    Między dwa bierwiona[1]
    Uleży, gdy są wilgłe[2], lecz pono
    Kruchy jej byt, gdy bierwiona płoną.
    5
    Komu nazbyt mistycznym zda się to twierdzenie,
    Temu nadmienię
    Że słomka — przyjaźń, a bierwiona —
    On — Ona.
    Gęś, młoda entuzjastka,
    10
    Nieco dzika,
    Świeżo z gniazdka
    W świat wprowadzona;
    Lis, przechera[3] poniekąd i kawał szkodnika:
    A przecie, co powiecie, moje panie? —
    15
    Najtkliwsze z sobą zawarli przymierze.
    O życiu gęgała gęś idealnym,
    O wadach swych dziedzicznych
    Lis jej szczekał szczerze,
    Płakał na łonie jej nieprzemakalnym:
    20
    Słowem, lisi skowyt i gęsie gęganie
    Były wzorem harmonii.
    Nawet kury z uznaniem gdakały o lisie.
    Lecz ach! cóż jest trwałego?…
    W południe, na błoni,
    25
    Zwanej «Gęsie Błotko»,
    Bawili się
    Lis przy gęsi, gęś przy lisie
    Rozmową przyjacielską.
    Fałsz, PochlebstwoLis mówił: — «O jakże jest słodko,
    30
    Znaleźć serce siostrzane! Od chwili, gdy atłas
    Twego puchu mnie olśnił, nie nęci mnie brat — las,
    Łowy mi zbrzydły, i wiesz co?
    Od dziś żyję rzodkwią» —
    — «Ach tak, życie jest piękne,
    35
    Tyś dobry, ja wiem…»
    — «Nie, nie!… O, tkwią
    We mnie zarodki złego, ale niechaj pęknę,
    Jeżeli nie będę z czasem gęsiom równy». —
    — «Ja ci wierzę… Jakiś ty wymowny,
    40
    Jaki inny,
    Niż obraz twój, kreślony mi w dobie dziecinnej,
    Gdym, rzuciwszy jaje,
    Rozpoznawać zaczęła gęsińca zwyczaje».
    — «Hm, tak…
    45
    Jednak wyznać trzeba,
    Że gleba
    Tu niezbyt sucha. Źle wpływa wilgoć na zdrowie.
    Tam przejdźmy…»
    — «Ach, chętnie! Papa gąsior miał przysłowie:
    50
    Z druhem
    Dobrze i na lądzie suchym».
    I przeszli.
    Lis był na czczo.
    Półuchem
    55
    Słuchał gęsi, patrząc na jej tułów
    Okrągły; nozdrza rozdął, bo czuł ów
    Zapach, jakim gęś tchnie podniecona.
    PodstępRzekł w końcu, jak Ofelii ów Hamlet w Szekspirze[4]:
    «Pozwól mi na swym łonie spocząć, luba siostro».
    60
    Jakoż położył swą mordkę ostrą
    Na gęsi pierze.
    Ta, wzruszona,
    Przyskrzydla go do łona,
    I aby ufność swą okazać snadnie,
    65
    Z pieszczotą mu swą szyjkę między zęby kładnie.
    Lis drgnął, spłonąwszy jak mina prochowa,
    Ściął[5] zęby, i gęsia głowa
    Odpadła od gardzieli…
    ŚmierćStruga krwi, jak alkiermes[6], wykwitła na błoni
    70
    I drżała gęś bezgłowa w przedśmiertnej agonii.
    Pasące się w oddali przyjaciółki ściętej
    Rozpierzchły się, wydając gęgliwe lamenty.
    Krople krwi jak korale kapią z brody lisa,
    Co widząc, źdźbło kostrzewy[7] trwożnie się kołysa,
    75
    I niezabudki kwiat niewinnookiej
    Zgroza trzęsie,
    Gdy lis chrupie przyjacielskie zwłoki
    Gęsie.
    Łzy— «Stało się» — lis pomyślał.
    80
    Za czym z mokrą rzęsą
    Pojrzał w niebo i zawył:
    Głód— «O przyrodo, matko!
    Czemu każesz jeść mięso,
    Gdyśmy duchem głodni?
    85
    Czemu nas szlakiem cnoty
    Prowadzisz do zbrodni?
    Ha! krwawą zagadką
    Byt nasz!
    Oto w lat rozkwicie
    90
    Była gęś… Dziś co z niej?
    Dziób, skrzydła, piór parę z ogona…
    Reszta — zjedzona!
    O, życie, życie!…»

    Przypisy

    [1]

    bierwiono — duży kawał drewna przeznaczony na opał; polano, szczapa. [przypis edytorski]

    [2]

    wilgłe (daw.) — wilgotne. [przypis edytorski]

    [3]

    przechera — sprytny, przebiegły. [przypis edytorski]

    [4]

    Hamlet — dramat Williama Szekspira. [przypis edytorski]

    [5]

    ściąć (daw.) — zacisnąć, ścisnąć. [przypis edytorski]

    [6]

    alkiermes — barwik czerwony, wydobywany z owada zwanego czerwcem. [przypis redakcyjny]

    [7]

    kostrzewa — rodzaj trawy. [przypis redakcyjny]

    15 zł

    tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

    35 zł

    tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

    55 zł

    tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

    200 zł

    tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

    500 zł

    Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

    20 zł /mies.

    Dziękujemy, że jesteś z nami!

    35 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

    55 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

    100 zł /mies.

    W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

    Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

    Dane do przelewu tradycyjnego:

    nazwa odbiorcy

    Fundacja Wolne Lektury

    adres odbiorcy

    ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

    numer konta

    75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

    tytuł przelewu

    Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

    wpłaty w EUR

    PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

    Wpłaty w USD

    PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

    SWIFT

    WBKPPLPP

    x
    Skopiuj link Skopiuj cytat
    Zakładka Istniejąca zakładka Notka
    Słuchaj od tego miejsca

    Pora na chwilę przerwy :)

    Podoba Ci się nasza biblioteka? Wesprzyj ją drobną wpłatą, a otrzymasz wcześniejszy dostęp do prapremier!

    Wspiera nas mniej niż 1% naszych czytelników :( Przekaż 1,5% swojego podatku na Wolne Lektury!

    KRS: 0000070056
    Nazwa organizacji: Wolne Lektury

    Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
    Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

    Warto wspierać czytanie w każdej formie, możliwie dostępne dla wszystkich. I takich książek, po które warto sięgnąć

    Sylwia Chutnik

    Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

    Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

    Przyjaciele Wolnych Lektur jako pierwsi mają dostęp do premierowych publikacji. Zadeklaruj stałą wpłatę i dołącz >>>

    Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.

    Regularnie dodajemy nowe książki. By ich nie przegapić, subskrybuj nasz kanał.

    Kliknij obrazek, by subskrybować!

    Bez wsparcia czytelników Wolne Lektury nie będą się rozwijać. Nie pozwól na to! Kliknij i dorzuć się!

    Książka, którą czytasz, powstała dzięki darowiznom i dotacjom. Biblioteka potrzebuje stałego wsparcia. Tylko czytelnicy, tacy jak Ty, mogą uratować Wolne Lektury. Kliknij i dorzuć się!

    Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.
    • NIP: 952-187-70-87
    • KRS: 0000070056
    • REGON: 017423865
    • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
    Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
    MKiDN
    Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.