Ambicja: 1
Bitwa: 1
Choroba: 1
Cud: 1
Czarownica: 1 2 3
Czary: 1 2 3
Czyn: 1 2 3 4
Dar: 1
Dusza: 1
Gwiazda: 1
Kobieta: 1
Kondycja ludzka: 1 2 3
Król: 1 2
Kuszenie: 1 2
List: 1 2
Los: 1 2 3 4
Mężczyzna: 1 2
Modlitwa: 1 2
Morderstwo: 1 2
Nadzieja: 1
Obowiązek: 1
Obraz świata: 1
Odwaga: 1 2 3 4
Ojciec: 1
Okrucieństwo: 1
Pies: 1
Pijaństwo: 1
Podstęp: 1 2
Pokusa: 1 2
Poród: 1
Pozory: 1
Prawda: 1
Proroctwo: 1 2
Przemiana: 1
Przemijanie: 1
Przysięga: 1
Ptak: 1 2
Rycerz: 1 2 3
Siła: 1
Sługa: 1
Strach: 1
Sumienie: 1 2
Syn: 1
Śmierć: 1
Śmierć bohaterska: 1
Tajemnica: 1
Wąż: 1
Wiatr: 1
Wierzenia: 1
Władza: 1 2
Wyrzuty sumienia: 1 2
Zbrodniarz: 1
Zwątpienie: 1
Żałoba: 1
Żywioły: 1

Uwspółcześnienia

Pisownia łączna / rozdzielna: Nie raz > Nieraz; ciężko zbrojna > ciężkozbrojna; nowonarodzone > nowo narodzone; jakto > jak to; jakgdyby > jak gdyby; napół > na pół; bez trwogimbym przyjął > bez trwogi bym przyjął; tym czasem > tymczasem; co raz > coraz; niema > nie ma; jakąbądź > jaką bądź; z pod > spod; półduszny i pół rozumny > półduszny i półrozumny itp.

Pisownia wielką literą w zdaniu: zmieniono na wielką literę po wykrzykniku, np. twój > Twój (Ródź tylko synów! Twój hart nieugięty / Mężów jedynie powinien kształtować!), pozostawiono małą literę po wołaczu (np. O zgrozo! zgrozo! ani cię potrafi / Język wysłowić, ani serce pojąć!).

Pisownia joty i miękkości: daybeł > diabeł; egzekucya > egzekucja itp.

Pisownia samogłosek nosowych: stępel > stempel; tentent > tętent.

Pisownia grup spółgłoskowych: norwegski > norweski; wszechwładzców > wszechwładców.

Pisownia spółgłosek dźwięcznych i bezdźwięcznych: przysiądz > przysiąc; puhar > puchar; z pod > spod; blizko > blisko; możesz > możeż (Możesz diabeł mówić prawdę?).

Inne zmiany: uraganie > huraganie; złowróżby > złowróżbny; kocieł > kocioł; wydystylują > wydestylują, gryść > gryźć.

Pisownia i odmiana nazw obcych: Macbeth > Makbet; Banquo > Banko; Macduff > Makduf, Malcolm > Malkolm, Kernów > krenów; Galloglasów > gallowglassów; Fifu > Fife'u; Dunsynanu > Dunsinane'u (wg Dunsinane); do Alepu > do Aleppo.

Fleksja: Szkocyi > Szkocji; ujednolicono: wstajcie, wstańcie > wstańcie; dotycze > dotyczy; dwie nocy > dwie noce; wyślej > wyślij.

Błąd źródła: spełnionia > spełniona; nagłówek osoby ”Morderca” > ”1 Morderca” (akt III, scena I, wg tekstu ang. z Wikisource.org).

William ShakespeareMakbettłum. Leon Ulrich

AKT PIERWSZY

SCENA I

Otwarte pole.

Grzmoty i błyskawice. — Wchodzą trzy Czarownice.

CZAROWNICA 1

Gdzie, kiedy nowe spotkanie?

W grzmotach, błyskach, huraganie?

CZAROWNICA 2

Gdy wrzawa bitwy ustanie,

Jedno wojsko z pola pierzchnie.

CZAROWNICA 3

A więc jeszcze zanim zmierzchnie.

CZAROWNICA 1

Gdzie?

CZAROWNICA 2

Na stepie.

CZAROWNICA 3

Sam na sam,

By Makbeta [1] spotkać tam.

CZAROWNICA 1

Idę, kotku.

WSZYSTKIE

Już ropucha

Woła na nas. Zaraz! Zaraz!

Brzydnieje uroda, brzydota pięknieje,

Więc dalej, więc dalej, przez mgły i zawieje!

Znikają.

SCENA II

Obóz niedaleko Forres.

Alarm za sceną. — Wchodzą: król Duncan, Malkolm, Donalbein, Lennox, Służba, spotykają rannego Żołnierza.

KRÓL DUNKAN

Co to za żołnierz? Wnosząc z jego stanu,

On nam potrafi świeżą dać wiadomość,

Jak stoi teraz bój z buntownikami.

MALKOLM

To sierżant, który z lwią odwagą walczył,

Aby mię wyrwać z rąk nieprzyjaciela.

Witaj, kolego! Opowiedz królowi,

Jak się ważyły losy wojujących,

Kiedy plac bitwy ranny opuszczałeś.

ŻOŁNIERZ

Zwycięstwo, królu, wahało się jeszcze,

Armie podobne dwom były pływakom,

Co się chwytając śmiertelnym uściskiem,

Daremnią [3] całą sztuki swojej biegłość.

Srogi Macdonwald (wart być buntownikiem,

Tak wszystkie ludzkiej natury sprosności [4]

Do jego podłej zleciały się duszy)

Przyzwał do siebie z zachodnich wysp kernów [5]

I gallowglasów [6], Bitwa, Odwaga, Okrucieństwoa zmienna fortuna

Do buntownika uśmiechać się zdała,

Jakby chcąc jego nałożnicą zostać.

Wszystko daremno, bo Makbet waleczny

(Nikt na tę nazwę lepiej nie zasłużył),

Gardząc fortuną, z dobytym orężem,

Który się dymił krwią nieprzyjaciela,

Chwały kochanek, do tego nędznika

Drogę wyrąbał, nie ścisnął mu ręki,

Ni go pożegnał, dopóki mu wprzódy

Czaszki po samą nie rozpłatał szczękę,

Głowy na naszych nie zawiesił blankach.

KRÓL DUNKAN

Dzielny szlachcicu! Waleczny kuzynie!

ŻOŁNIERZ

Jak nieraz z strony, z której wstaje słońce,

Wybiega chmura gromami brzemienna,

Tak nam ze źródła spodziewanych zwycięstw

Niebezpieczeństwo wytrysnęło nowe.

Słuchaj mnie tylko, królu Szkocji, słuchaj!

Zaledwo męstwem wsparta sprawiedliwość

Z placu potyczki zniosła kernów śmiecie,

Gdy król norweski, który na nas czyhał,

Z świeżym zastępem, z wyostrzoną bronią.

Rozpoczął atak.

KRÓL DUNKAN

Czy to nie strwożyło

Mych wodzów dzielnych, Makbeta i Banka?

ŻOŁNIERZ

O tak, jak stado wróbli trwoży orła,

Albo lwa zając. By prawdę powiedzieć,

Byli jak działa podwójnie nabite,

Tak swoje krwawe ciosy podwoili,

Jakby się chcieli kąpać w krwi dymiącej,

Lub jaką drugą uwiecznić Golgotę.

Lecz rany moje wołają o pomoc.

KRÓL DUNKAN

Słowa ci twoje, jak rany przystoją,

W obu zarówno jasny świeci honor.

Więc go bez zwłoki wiedźcie do doktora!

Wyprowadzają Żołnierza. — Wchodzi Ross.

Kto się tam zbliża?

MALKOLM

Ross, nasz tan [7] waleczny.

LENNOX

Jaki w źrenicach jego pośpiech widać!

Twarz to człowieka, który wiadomości

Przynosi dziwne.

ROSS

Boże, strzeż nam króla!

KRÓL DUNKAN

Waleczny tanie, skąd do nas przybywasz?

ROSS

Z Fife, wielki królu, gdzie norweska flaga,

Miotana wichrem, mrozi naszych serca.

Sam król norweski, z niezliczoną armią,

Przez niewiernego popierany zdrajcę,

Tana Kawdoru, bój rozpoczął straszny.

Lecz nasz waleczny Bellony [8] małżonek,

Zbrojny odwagą, stanął z nim się mierzyć

Ramię na ramię, szabla przeciw szabli,

I dziką jego poskromił odwagę.

Zwycięstwo przy nas!

KRÓL DUNKAN

O szczęście bez granic!

ROSS

Sweno, norweski król, błaga o pokój.

Zanim otrzymał od nas przyzwolenie,

Aby pogrzebał swych poległych trupy,

Na Kolumbana [9] świętego wprzód wyspie [10]

Dziesięć tysięcy talarów nam spłacił.

KRÓL DUNKAN

Tan nas Kawdoru drugi raz nie zdradzi.

Idź, niech natychmiast głowa jego spadnie,

A pozdrów jego tytułem Makbeta [11]!

ROSS

Spełni się wola króla, mego pana.

KRÓL DUNKAN

Co Kawdor przegrał, Makbeta wygrana.

Wychodzą.

SCENA III

Step.

Pioruny. — Wchodzą trzy Czarownice.

CZAROWNICA 1

Gdzie byłaś, siostro?

CZAROWNICA 2

Zabijałam świnie.

CZAROWNICA 3

A ty gdzie?

CZAROWNICA 1

Żona majtka [12] w swym fartuchu

Miała kasztany; mlaska, mlaska, mlaska!

100

Daj mi, mówiłam. — Precz stąd, czarownico! —

Otyłe ścierwo zawołało do mnie.

Mąż jej na Tygrze płynie do Aleppo,

By go dognać, w przetak [13] siędę [14],

Bez ogona szczurem będę,

105

Będę deski gryźć, gryźć, gryźć!

CZAROWNICA 2

Wiatr, Czarownica, WierzeniaWiatr ci jeden w pomoc dam.

CZAROWNICA 1

Dzięki wam!

CZAROWNICA 3

Ja dam drugi.

CZAROWNICA 1

Ja mam resztę na usługi,

110

Wiem gdzie, kiedy, wieje jaki,

Znam każdego wszystkie szlaki,

Jakby na żeglarza karcie.

Ja wysuszę go jak siano;

Ani wieczór, ani rano

115

Sen nie zamknie jego powiek;

Jak wyklęty będzie człowiek.

Miesiące, tygodnie, dnie,

Niech więdnie, marnieje, schnie;

Choć się barka nie rozpryska,

120

Niech nią wieczna burza ciska!

Patrzcie, co mam.

CZAROWNICA 2

Pokaż! Pokaż!

CZAROWNICA 1

Palec majtka, który zginął,

Kiedy już do domu płynął.

Bęben za sceną.

CZAROWNICA 3

125

Bębny biją; czas już nam!

Makbet tam!

WSZYSTKIE

Czary, Los, CzarownicaPrzeznaczeń siostry, dłoń w dłoni,

Posłanki lądów i toni,

Tak kołują, krążą tak.

130

Trzy te biorę, te trzy ty,

Do dziewiątki jeszcze trzy.

Koło czarów zakreślone.

Wchodzą: Makbet i Banko.

MAKBET

Dnia tak szpetnego i pięknego razem

Nie miałem jeszcze.

BANKO

135

Do Forres jak daleko?

CzarownicaCo to za wyschłe i dziwne stworzenia?

Nie wyglądają na mieszkańców ziemi,

Chociaż są na niej. Mówcie, czy żyjecie?

Czy was śmiertelny człowiek pytać może?

140

Zda się, że moje rozumiecie słowa,

Każda z was bowiem suchy kładzie palec

Na zwiędłe usta. Macie kobiet postać,

Lecz brody wasze tak myśleć mi bronią.

MAKBET

Jeśli możecie, mówcie, kto jesteście?

Kuszenie, ProroctwoCZAROWNICA 1

145

Witaj, Makbecie, witaj, tanie Glamis!

CZAROWNICA 2

Witaj, Makbecie, witaj, tanie Kawdor!

CZAROWNICA 3

Witaj, Makbecie, przyszły witaj królu!

BANKO

Dobry mój panie, dlaczego się wzdrygasz,

Lękasz się rzeczy, co brzmi tak rozkosznie?

150

W imię was prawdy zaklinam [15], powiedzcie,

Czy tylko zmysłów jesteście złudzeniem,

Czy kształty wasze są rzeczywistością?

Kolegę mego godnością dzisiejszą

Witacie, razem z wielką przepowiednią

155

Przyszłych dostojeństw, królewskiej nadziei,

Tak, że oniemiał, jakby zachwycony.

Dla mnie milczycie; lecz jeśli możecie

Sięgnąć spojrzeniem w przyszłości nasiona

I przepowiedzieć, jakie ziarno puści,

160

Przemówcie do mnie, do mnie, co nie proszę

O łaskę waszą, jak się nienawiści

Waszej nie lękam.

CZAROWNICA 1

Witaj!

CZAROWNICA 2

Witaj!

CZAROWNICA 3

165

Witaj!

CZAROWNICA 1

Mniejszy, a przecie większy od Makbeta.

CZAROWNICA 2

Nie tak szczęśliwy, a przecie szczęśliwy.

CZAROWNICA 3

Ty królów spłodzisz, choć nie jesteś królem.

Witajcie przeto, Makbecie i Banko!

CZAROWNICA 1

170

Banko, Makbecie, witajcie, witajcie!

MAKBET

O, jeszcze jedno słowo, ciemne wieszczki!

Przez śmierć Sinela jestem tanem Glamis [16],

Lecz jak Kawdoru? Tan Kawdoru żyje,

Żyje szczęśliwy; żeby królem zostać,

175

To równie wiary przechodzi granice,

Jak to, że jestem dziś tanem Kawdoru.

Mówcie, skąd dziwna wiedza wam ta przyszła?

Mówcie, dlaczego na tym dzikim stepie,

Tym pozdrowieniem proroczym nasz pochód

180

Zatrzymujecie? Zaklinam was, mówcie!

Cud, Czary, ŻywiołyCzarownice znikają.

BANKO

Ziemia, jak woda, ma także swe bańki;

To były bańki ziemskie; gdzie zniknęły?

MAKBET

W powietrzu; co nam zdało się cielesne,

Jak gdyby oddech w wiatr się rozpłynęło.

185

Ach, jakbym pragnął, by zostały dłużej!

BANKO

Czy to stworzenia były tu istotne

Lub czyśmy jedli zatrute korzonki,

Których nasz rozum został niewolnikiem?

MAKBET

Twe dzieci będą królami.

BANKO

190

Ty królem.

MAKBET

Tanem Kawdoru wprzódy, czy nie prawda?

BANKO

Tak jest, to były własne ich wyrazy.

Kto się przybliża?

Wchodzą: Ross i Angus.

ROSS

Król błogą wiadomość

195

O twych zwycięstwach odebrał, Makbecie;

Czytając twoje wśród walki przygody,

Niepewny, czy ma wielbić, czy się dziwić,

Sam nie wie, jak ma objawić swe czucia,

Dumając niemy, przy rozprawy końcu,

200

Widzi cię znowu wśród norweskich pułków,

Niestrwożonego własnej szabli dziełem;

Co chwila nowe odbiera poselstwa

O nowych kształtach potyczki i śmierci;

Każdy posłaniec do nóg jego ciska

205

Nowe pochwały dzieł twych bohaterskich,

Spełnionych w jego królestwa obronie.

ANGUS

Naszego pana dzięki ci przynosim,

Nie żeby twoje zasługi zapłacić,

Żeby cię tylko prowadzić do niego.

ROSS

210

A na zadatek świetniejszych zaszczytów

Tanem Kawdoru pozdrowić cię kazał.

Więc cię tytułem witam, tanie, nowym,

Jest twoim.

BANKO

Możeż [17] diabeł mówić prawdę?

MAKBET

215

Jak to? Wszak jeszcze tan Kawdoru żyje,

Czemu mnie w odzież stroisz pożyczaną?

ANGUS

Żyje ten, który Kawdoru był tanem,

Lecz życiu jego sąd grozi surowy,

Które utracić zbrodnią swą zasłużył [18].

220

Czy spiski knował z Norwegią otwarte,

Czy buntownikom tajemnie pomagał,

Czy z dwoma razem wrogami pracował

Na zgubę kraju, nie umiem powiedzieć,

Lecz dowiedziona zdrada i wyznana

225

Potępia zdrajcę.

MAKBET

na stronie

Glamis, tan Kawdoru,

A potem — potem — jeszcze tytuł wyższy!

do Rossa i Angusa

Przyjmcie me dzięki!

230

do Banka

Czy się nie spodziewasz,

Że kiedyś dzieci twe królami będą,

Gdy mają na to od tych obietnice,

Które mi taństwo [19] Kawdoru przyrzekły?

BANKO

235

Wiara w ich słowa może w tanie Kawdor

Rozbudzić także myśli o koronie.

To dziwna! Pokusa, Prawda, PodstępNieraz ciemności narzędzia,

Żeby do naszej pociągnąć nas zguby,

Prawdę nam mówią; chwytają nam dusze

240

Zwodną ponętą uczciwych drobnostek,

Aby nas potem popchnąć w ciemną przepaść. —

Kuzynie, słowo.

MAKBET

na stronie

Dwie ich przepowiednie

Już się spełniły, jak szczęśliwy prolog

245

Do królewskiego w przyszłości dramatu. —

Raz jeszcze dzięki składam wam, panowie! —

na stronie

Nadprzyrodzone trzech istot podszepty

Złe być nie mogą, nie mogą być dobre.

250

Jeśli złe, czemu prawdą zaczynają

I pomyślności dają mi zadatek?

Jestem Kawdoru tanem. Jeśli dobre,

Strach, PokusaDlaczego ucho nadstawiam pokusom,

Na których straszny obraz włos się jeży,

255

Mężne me serce w mych się tłucze piersiach

Z siłą naturze ludzkiej niezwyczajną?

Strach mniej jest straszny, mniej ma w sobie grozy

W rzeczywistości niż strach w wyobraźni.

Myśl, której tylko marzeniem morderstwo,

260

Wstrząsa tak słabą ludzką mą naturą,

Że siły duszy mdleją w przypuszczeniach

I nie istnieje tylko to, co nie jest.

BANKO

Patrzcie, towarzysz nasz jak zadumany!

MAKBET

na stronie

LosJeśli chce los mój, abym królem został,

265

Bez mej pomocy los zrobi mnie królem.

BANKO

Zaszczyt dla niego jak nowa jest odzież,

Czasu jej trzeba, by przylgła [20] do ciała.

MAKBET

na stronie

Niech co chce będzie; czas i sposobności

Burz najgroźniejsze znoszą przeciwności.

BANKO

270

Makbecie, na twe czekamy rozkazy.

MAKBET

Przebaczcie, proszę, ale mózg mój ciężki

Dręczyły sprawy dawno zapomniane.

Wasze usługi wciągnąłem do księgi,

W której codziennie jedną czytam kartę.

275

Idźmy do króla. — Myśl o tym, co zaszło,

Przy wolnej chwili, po dobrej rozwadze,

Otworzym sobie naszych serc tajniki.

BANKO

Chętnie.

MAKBET

Tymczasem dość na tym. Idziemy.

Wychodzą.

SCENA IV

Forres. Sala w pałacu.

Przy odgłosie trąb wchodzą: król Duncan, Malkolm, Donalbein, Lennox, Służba.

KRÓL DUNKAN

280

Czy egzekucja Kawdora spełniona?

Czy komisarze nasi powrócili?

MALKOLM

Jeszcze nie, królu, lecz miałem sposobność

Rozmawiać chwilę z świadkiem jego śmierci.

Na rusztowaniu zdradę swoją wyznał,

285

O twe królewskie błagał przebaczenie,

Swój żal serdeczny za zbrodnię objawił.

Śmierć, Kondycja ludzkaNic piękniejszego nie miał w swoim życiu,

Jak chwila, w której z życiem się tym żegnał;

Umarł, jak człowiek, co umrzeć się uczył;

290

Skarb swój najdroższy oddał obojętnie,

Jak liche cacko.

KRÓL DUNKAN

O nie, nie ma sztuki,

Zdolnej na twarzy tajnie myśli czytać:

Ja w nim zupełną ufność pokładałem.

295

Wchodzą: Makbet, Banko, Ross i Angus.

Dzielny kuzynie, grzech mej niewdzięczności

Na duszy mojej niby kamień ciężał,

Król, Rycerz, Sługa, Obowiązek, DarTak się wysoko wzbiły twe zasługi,

Że ich doścignąć nigdy nie wydoła

300

Najszybsze skrzydło monarszej nagrody.

Jakżebym pragnął, abyś mniej zadłużył!

Aby zapłata moja i ma wdzięczność

Mogły dorównać wszystkiemu, com dłużny!

Teraz mi tylko wyznanie zostało,

305

Że na me długi skarbów mych za mało.

MAKBET

Wierność ma, królu, i me posłuszeństwo

Same się płacą, gdy ci mogą służyć.

Twa rzecz przyjmować nasze powinności,

A powinności nasze są dla tronu

310

I dla królestwa jak dzieci i sługi;

Gdy robią wszystko, co zdolne są zrobić

Dla twej miłości i dla twojej chwały,

Tylko należny pełnią obowiązek.

KRÓL DUNKAN

Witaj nam tutaj! Zacząłem cię szczepić,

315

Dołożę pracy, byś z czasem zakwitnął.

Szlachetny Banko, i twoje zasługi

Równie są wielkie; świat się o nich dowie;

Pozwól do moich przycisnąć cię piersi.

BANKO

Jeśli tam wzrosnę, żniwo jest dla ciebie.

KRÓL DUNKAN

320

Przepełniająca moje serce radość

Chce teraz w kroplach smutku się utaić.

Synowie, krewni i wy, dostojnicy

Najbliżej berła mego postawieni,

Wiedzcie, że myślą naszą tron zostawić

325

Pierworodnemu memu Malkolmowi;

Dziś go mianuję księciem Cumberlandu.

Lecz nie samotny ten zostanie honor,

Na każdej bowiem zasłudze, jak gwiazdy,

Mojej wdzięczności oznaki zaświecą.

330

Teraz, Makbecie, śpieszmy do Inverness,

Przyjaźni naszej silniej ścisnąć węzeł.

MAKBET

Rycerz, KrólKażda godzina jest dla mnie straconą,

Której nie mogę służbie twej poświęcić.

Sam będę posłem twojego przybycia,

335

Sam serce żony wieścią tą pocieszę.

A teraz, składam pokorne me służby.

KRÓL DUNKAN

Zacny Kawdorze!

MAKBET

na stronie

Książę Cumberlandu!

Ten kamień, który zawala mi drogę,

340

Przeskoczyć muszę, jeśli upaść nie chcę.

Dusza, Tajemnica, Czyn, Sumienie, GwiazdaPrzymrużcie, gwiazdy, ogniste źrenice,

Na czarne duszy mojej tajemnice!

Niechaj mej ręki oko me nie widzi!

Niech się czyn spełni, którym wzrok się brzydzi!

Wychodzi.

KRÓL DUNKAN

345

Tak jest, mój Banko, wielka jego dzielność;

Jego pochwała jest moim pokarmem,

Jest mym bankietem. Śpieszmy teraz za nim,

Już nas troskliwość jego wyprzedziła,

Aby uprzejme dać nam powitanie.

350

Nieporównanym Makbet jest kuzynem.

Wychodzą przy odgłosie trąb.

SCENA V

Inverness. Sala w zamku Makbeta.

Wchodzi Lady Makbet czytając list.

LADY MAKBET

czyta

„ListSpotkały mnie w dniu zwycięstwa; a bieg wypadków przekonał mnie, że więcej w nich jest niż śmiertelna wiedza. Gdy pałałem żądzą pytania się o więcej, rozpłynęły się w powietrzu i zniknęły. Stałem jeszcze zachwycony cudownym zjawiskiem, gdy przybyli posłańcy od króla i pozdrowili mnie tanem Kawdoru, tytuł, którym przed chwilą powitały mnie siostry przeznaczeń, odraczając mnie do przyszłości przepowiednią: »Przyszły witaj królu!«. Uznałem za stosowne przesłać ci tę wiadomość, najdroższa towarzyszko mojej wielkości, abyś nie straciła należnej ci cząstki wesela nieświadomością, jaka przyobiecana ci jest wielkość. Zachowaj to w twoim sercu i bądź mi zdrowa”.

Jesteś już tanem Glamis i Kawdoru,

Ambicja, Siła, Los, CzynI tym zostaniesz, co ci obiecane —

Tylko, że twojej lękam się natury,

Zbyt jest tkliwości ludzkiej pełna mleka,

355

Aby najkrótszą pogoniła drogą.

Być wielkim chciałbyś, ambicję masz w sercu,

Ale ci słabość stoi na przeszkodzie;

Chcesz zajść wysoko, ale chcesz uczciwie,

Nie chcesz szachrować, a wygrać chcesz grzesznie;

360

To, czego pragniesz, woła ci, Glamisie:

«To zrobić musisz, jeśli chcesz mnie posiąść,

A czego raczej wykonać się lękasz,

Niż żebyś pragnął, aby się nie stało».

Spiesz się, przybywaj! abym mego ducha

365

W twe uszy wlała, moich słów potęgą

Zdołała wszystkie zażegnać [21] zawady [22],

Które od złotej dzielą cię obręczy,

Twojemu czołu, zda się, obiecanej

Wolą przeznaczeń i nadprzyrodzonych

370

Potęg pomocą.

Wchodzi Sługa.

Co za wieść przynosisz?

SŁUGA

Dziś wieczór, pani, król tutaj przybywa.

LADY MAKBET

Czyś rozum stracił? Czy pan twój z nim nie jest?

375

Gdyby tak było, przysłałby wiadomość,

Przygotowania nakazał należne.

SŁUGA

Wierzaj mi, pani, nasz tan niedaleko,

Jeden go sługa na chwilę wyprzedził,

A bez tchu prawie i na pół umarły

380

Ledwo potrafił spełnić swe poselstwo.

LADY MAKBET

Idź go pokrzepić; wielkie przyniósł wieści.

Sługa wychodzi.

PtakKruk nawet ochrypł, który pod me blanki [23]

Kracze fatalne przybycie Duncana.

385

Modlitwa, MorderstwoDuchy, morderczych towarzysze myśli,

Do mnie tu! duszę moją odniewieśćcie [24],

A najczarniejszym jadem okrucieństwa

Od stóp do głowy napełńcie mnie całą!

Krew moją zgęśćcie, zamknijcie szczeliny,

390

Którymi wkraść by mogła się zgryzota,

By żadnych ludzkich uczuć nawiedzenie

Mym nie zachwiało okrutnym zamiarem,

Nie rozdzieliło myśli od spełnienia!

Wejdźcie w pierś moją, mleko w żółć przemieńcie,

395

Morderstwa duchy, gdziekolwiek w przestrzeniach

Czatuje wasza istność niewidoma

Na złe natury! Przybądź, nocy ciemna,

W najgęstsze dymy piekła owinięta!

By nóż nie dojrzał rany, którą zada,

400

By przez zasłonę nie przejrzało niebo,

Nie zawołało: stój! stój!

Wchodzi Makbet.

List, NadziejaWielki Glamis,

Szlachetny Kawdor! A większy od obu

405

Przez pozdrowienie trzecie, niespełnione!

List twój mnie uniósł za teraźniejszości

Ciemne granice i w chwili obecnej

Już czuję przyszłość.

MAKBET

Duncan, droga żono,

410

Dziś tu przybywa.

LADY MAKBET

A kiedy odjedzie?

MAKBET

Jutro, jak myśli.

LADY MAKBET

Kuszenie, Obraz świata, Podstęp, WążNigdy tego jutra

Słońce nie ujrzy!

415

Twoje oblicze jest podobne księdze,

Treść której dziwną czytać mogą ludzie.

By świat oszukać, bądź jak świat jest cały,

Nieś pozdrowienie w oku, ręce, ustach,

I niewinnego miej pozory kwiatka,

420

Ale bądź wężem, co się pod nim kryje.

Ten, co przybywa, znajdzie tu przyjęcie;

Lecz wielką nocy tej sprawę mnie zostaw [25],

Która na wszystkie dnie potem i noce

Całej nas robi ziemi tej panami.

MAKBET

425

Pomówim [26] o tym.

LADY MAKBET

Wypogódź spojrzenia;

Trwogę ten zdradza, co oblicze zmienia.

Mnie zostaw resztę.

Wychodzą.

SCENA VI

Inverness. Przed zamkiem.

Oboje. Domownicy Makbeta stoją zebrani pod bramą. Wchodzą: Duncan, Malkolm, Donalbein, Banko, Lennox, Makduf, Ross, Angus, Służba.

KRÓL DUNKAN

Zamek ten w pięknej leży okolicy;

430

Łagodny wietrzyk słodkim swoim tchnieniem

Wdzięcznie przenika zachwycone zmysły.

BANKO

PtakI ten gość lata, kościołów mieszkanka,

Jaskółka świadczy miłą obecnością,

Że oddech niebios przynosi tu wonie.

435

Na każdym fryzie [27], każdym kapitelu [28],

Każdej wystawie, byle jakim kątku,

Ptak ten zawiesił płodną swą kolebkę.

Zauważałem, że tam, gdzie jaskółka

Swe gniazdo lepi, czyste jest powietrze.

Wchodzi Lady Makbet.

KRÓL DUNKAN

440

Patrz! Patrz! Dostojna nasza gospodyni!

Choć miłość, która w trop za nami leci,

Dręczy nas nieraz, wdzięczność za nią mamy,

Zawsze to miłość; to uczy cię, pani,

Że powinnością twą Boga jest prosić,

445

By nam zapłacił za wszystkie kłopoty,

Które ci dajem.

LADY MAKBET

Wszystkie nasze służby,

Choć dwakroć, choćby czterykroć zwiększone,

Lichą są pracą za wielkie honory,

450

Którymi dom nasz raczyłeś obsypać.

Za wszystkie dawne i nowe zaszczyty,

Dom nasz się zmieni, królu, na kaplicę,

W której się modlić będziemy za ciebie.

KRÓL DUNKAN

Gdzie tan Kawdoru? Pędziliśmy za nim,

455

Chcąc sami donieść o jego przybyciu;

Lepszy zeń jeździec; wierna jego miłość

Była ostrogą, która mu pomogła,

Że nas wyprzedził i przed nami stanął.

Szlachetna, piękna gospodyni nasza,

460

Na tę noc gośćmi twoimi jesteśmy.

LADY MAKBET

Sługi twe, królu, swój dom, swoje mienie,

I siebie samych mają jak depozyt,

Gotowi zawsze, na pierwszy twój rozkaz,

Rachunek złożyć i własność twą zwrócić.

KRÓL DUNKAN

465

Daj mi twą rękę, pani, racz prowadzić

Do gospodarza; kochamy go z serca,

Nigdy go nasza nie opuści łaska.

Więc idźmy, proszę, piękna gospodyni.

Wychodzą.

SCENA VII

Inverness. Sala w zamku.

Oboje i pochodnie. Przechodzą scenę Krojczy i tłum Sług z półmiskami. Wchodzi Makbet.

MAKBET

Gdyby z uczynkiem skończyło się wszystko,

470

Byłoby dobrze czyn wykonać spiesznie;

Gdyby morderstwo, swe niszcząc następstwa,

Pomyślność śmiercią jego nam złowiło;

Gdyby wszystkiego ten cios był tu końcem,

Choćby tu tylko, tu, na tym wybrzeżu

475

Ziemskiego życia: bez trwogi bym przyjął

Wszystko, co może za grobem mnie czekać;

Lecz w takich sprawach zawsze tu sąd mamy;

Krwawa nauka, przez nas samych dana,

Na mistrza swego odwraca się zgubę;

480

Bezstronną dłonią sprawiedliwość zbliża

Sumienie, ZwątpienieZatruty przez nas kielich do ust naszych.

Nad nim tu dzisiaj podwójna straż czuwa:

Naprzód, jak krewny jego i poddany

Dwa mam powody wzdrygać się przed czynem;

485

Potem, jak jego gospodarz, winienem

Drzwi jego izby przed mordercą zamknąć,

Nie sam na głowę jego nóż podnosić.

A potem, Duncan tak łagodnie władał,

Na tronie swoim posadził cnót tyle,

490

Że wszystkie, jakby chór świętych aniołów,

Głosem od trąby grzmotu potężniejszym,

Przeciw tej czarnej odezwą się zbrodni;

Litość, jak nagie, nowo narodzone

Na skrzydłach burzy lecące niemowlę,

495

Lub jak niebieski posłaniec, cherubin,

Na niewidomym powietrznym rumaku,

W każde by oko czyn dmuchała krwawy,

I w łez potoku zatopiła wichry.

Jedyną moich zamiarów ostrogą

500

Moja ambicja, własną pochopnością

Za szranki celów swych przeskakująca.

Wchodzi Lady Makbet.

Co tam?

LADY MAKBET

Już prawie skończył swą wieczerzę.

505

Czemu tak nagle izbę opuściłeś?

MAKBET

Czy pytał o mnie?

LADY MAKBET

Czy nie wiesz, że pytał?

MAKBET

Dalszego kroku w sprawie tej nie zrobim.

Tyle niedawno zlał na mnie honorów;

510

Na złotąm chwałę u ludzi zarobił,

Chciałbym ją w całej dziś świetności nosić,

A nie tak prędko z pogardą odrzucać.

LADY MAKBET

Alboż pijaną była ta nadzieja,

W którąś się ubrał? Czyli spała dotąd?

515

A rozbudzona blednieje z przestrachu

Na myśl, tak skrzętnie wprzód pielęgnowaną?

Tak samo odtąd miłość twoją cenię.

Czyliż [29] się lękasz w twoim być uczynku

I rezolucji, czym jesteś w twej żądzy?

520

Chcesz mieć, co krasą zdaje ci się życia,

A razem w własnym uznaniu być tchórzem,

Za „chciałbym” w pogoń wysyłać „lecz nie śmiem”,

Jak kot w przysłowiu.[30]

MAKBET

O cicho, skończ, proszę!

525

Śmiem wszystko zrobić, co mężom przystoi,

A kto śmie więcej, ten nie jest człowiekiem.

LADY MAKBET

Jakież to bydlę było ci podnietą,

Żeś mi się z twoim otworzył zamiarem?

Gdyś śmiał to zrobić, wtedy byłeś mężem;

530

Bądź więcej, niźli byłeś, będziesz razem

I więcej mężem. Ni ci czas, ni miejsce

Sprzyjały ongi, sam chciałeś je stworzyć;

Dziś przyszły same, a ty serce tracisz?

PrzysięgaKarmiłam dzieci i wiem, jak jest drogie

535

Przy matki łonie wiszące niemowlę,

A przecie, gdy się uśmiechało do mnie,

Pierś bym wyrwała z dziąsł [31] jego bezzębnych,

A mózgiem jego zbryzgałabym kamień,

Gdybym przysięgła, tak jak ty przysiągłeś!

MAKBET

540

Gdy się nie uda zamiar —

LADY MAKBET

To nie uda!

Dośrubuj męstwo do ostatnich gwintów,

A rzecz się uda. Skoro Duncan zaśnie —

Męcząca podróż sen mu ześle łatwy —

545

Dwóch jego dworzan tak winem upoję,

Że pamięć wszelka, ta mózgu strażnica,

W dym się ulotni, siedlisko rozumu

W alembik przejdzie; kiedy w śnie zwierzęcym,

Jak gdyby w śmierci, natura ich legnie,

550

Czegóż z Duncanem nie potrafim zrobić?

Trudnoż nam będzie na pijanych dworzan

Naszego dzieła całą zwalić winę?

MAKBET

Kobieta, Mężczyzna, OdwagaRódź tylko synów! Twój hart nieugięty

Mężów jedynie powinien kształtować!

555

Naszemu słowu czyż świat nie uwierzy,

Gdy krwią pobroczym izby jego stróżów,

Do czynu własnej broni ich użyjem,

Że to ich sprawa?

LADY MAKBET

Kto by się odważył

560

Inaczej myśleć, gdy krzyki usłyszy

Boleści naszej nad Duncana śmiercią?

MAKBET

Postanowiłem. Do strasznego czynu

Przywołam wszystkie duszy mej potęgi.

Idźmy pozorem pięknym zwodzić gości,

565

Serc kłamstwo ukryć w twarzy kłamliwości!

Wychodzą.

AKT DRUGI

SCENA I

Inverness. Dziedziniec zamkowy.

Wchodzą: Banko i Fleance, przed nimi Sługa z pochodnią.

BANKO

Jak noc daleko?

FLEANCE

Już księżyc się schował,

Lecz nie słyszałem bijącej godziny.

BANKO

Księżyc zachodzi dziś koło północy.

FLEANCE

570

Lecz ja bym myślał, ojcze, że jest później.

BANKO

Weź miecz mój. — Niebo, myślę, przez oszczędność

Wszystkie swe lampy zgasiło. — I to weź.

Senność, jak ołów, cięży mi na oczach,

A spać bym nie chciał. Litosne potęgi,

575

Brońcie mnie, proszę, od myśli przeklętych,

Którym natura we śnie daje przystęp! —

Daj mi miecz.

Wchodzi Makbet i Sługa z pochodnią.

Kto tam?

MAKBET

580

Przyjaciel.

BANKO

Co, panie,

Jeszcze nie w łóżku? Król spać się położył.

Dziś był nadzwyczaj dobrego humoru,

Sługom twym drogie rozdał podarunki,

585

A ten diament twej posyła żonie,

Najuprzejmiejszej swojej gospodyni.

Pełny radości wszedł do swej komnaty.

MAKBET

Gościnność nasza nieprzygotowana

Była koniecznych niedostatków sługą,

590

A chęciom naszym nie mogła wystarczyć.

BANKO

Wszystko jest dobrze. — Miałem sen tej nocy

O trzech przeznaczeń siostrach; co do ciebie,

Słowa ich trochę zawierały prawdy.

MAKBET

Nie myślę o nich. Później jednakowo,

595

Jeśli sposobna nadarzy się pora,

Chciałbym słów kilka w sprawie tej powiedzieć,

Gdybyś mnie zechciał słuchać.

BANKO

Każdej chwili.

MAKBET

Gdy me podzielisz zdanie, a czas przyjdzie,

600

Rzecz by ci mogła przysporzyć honoru.

BANKO

Bylem nic z tego, co mam, nie uronił,

Pragnąc przysporzyć, bylem mógł zachować

Sumienie czyste i wiarę bez skazy,

Posłucham rady.

MAKBET

605

Tymczasem, dobranoc!

BANKO

Dzięki! Racz przyjąć wzajemne życzenie

Wychodzi.

MAKBET

Idź, powiedz pani, że skoro gotowy

Będzie mój napój, niech mi da znać dzwonkiem.

Wychodzi Sługa.

610

Czy to jest sztylet, co przede mną błyszczy,

Zwrócony do mej dłoni rękojeścią?

Przyjdź, niech cię chwycę! Chociaż cię nie trzymam,

Ciągle cię widzę. O widmo fatalne,

Czy dotykaniu nie jesteś przystępne,

615

Tak jak widzeniu? Lub czy jesteś tylko

Sztyletem myśli, ułudnym zjawiskiem,

Rozpalonego mózgu czczym stworzeniem?

Widzę cię jednak w dotykalnym kształcie

Jak sztylet, który z pochwy tej wyciągam.

620

Ty drogę, którą miałem iść, wskazujesz

Tam, gdziem miał użyć takiego narzędzia.

Oczy me innych zmysłów są igraszką,

Lub mi od wszystkich innych służą wierniej.

Ciągle cię widzę; na twej rękojeści

625

I twym brzeszczocie widzę krwi kropelki,

Których przed chwilą jeszcze tam nie było.

Wszystko to mara! — Krwawe przedsięwzięcie

Takie mym oczom przedstawia widziadła.

Teraz pół świata zdaje się umarło,

630

Sen pod firanką dręczą złe marzenia,

Hekacie [32] składa guślarka ofiary,

A mord wychudły, zbudzony przez wilka,

Swojego stróża, co przeciągłym wyciem

Hasło mu daje, do swojego celu

635

Jak duch się skrada, krokiem Tarkwiniusza

Gwałt knującego. — Ziemio nieruchoma,

Nie patrz, gdzie zmierzam, stąpań mych nie słuchaj!

By twe kamienie nawet nie zdradziły

Gdziem jest, gdzie idę, nie odarły czasu

640

Z tej groźnej ciszy, co mu tak przystoi.

On żyje jeszcze, a ja tylko grożę,

Chłodem słów moich ogień czynu mrożę.

Słychać dzwonek.

To znak mój; idę, dzwonek na mnie woła.

645

Niech dzwon ten, królu, twych snów nie przerywa:

On cię do piekła lub do raju wzywa.

Wychodzi.

SCENA II

Tamże.

Wchodzi lady Makbet.

LADY MAKBET

Mnie to ośmiela, co ich upoiło,

A co ich gasi, mnie ognia dodaje.

Cicho! Co słyszę? Ha, to puszczyk woła

650

Złowróżbnym głosem fatalne dobranoc. —

Teraz czyn spełnia — drzwi stoją otworem,

Dworzanie chrapiąc szydzą z powinności,

Bo tak ich napój zaprawiłam dzielnie,

Że śmierć z naturą spiera się, czy żyją,

655

Czyli [33] umarli.

MAKBET

za sceną

Kto tam? Co tam? Hola!

LADY MAKBET

Przebóg! Drżę cała, by się nie zbudzili;

Rzecz niespełniona; zamiar, nie uczynek,

Zgubą jest naszą. Cicho! — Ich sztylety

660

Tak położyłam, że nie mógł ich chybić.

Gdyby tak we śnie do mojego ojca

Nie był podobny, ja bym rzecz spełniła.

Mój mąż!

Wchodzi Makbet.

MAKBET

Spełniłem. — Nie słyszałaś krzyku?

LADY MAKBET

665

Hukania sowy i świerszczów ćwierkanie.

Czy nie mówiłeś?

MAKBET

Kiedy?

LADY MAKBET

Teraz.

MAKBET

Schodząc?

LADY MAKBET

670

Tak jest.

MAKBET

Słuchajmy! — Kto śpi w drugiej izbie?

LADY MAKBET

Donalbein.

MAKBET

patrząc na swoje ręce

Jakże bolesny to widok!

LADY MAKBET

Szaleństwem mówić: bolesny to widok!

MAKBET

675

Z dwóch jego stróżów jeden śmiał się we śnie,

Drugi „mord!” wrzasnął; zbudzili się wzajem;

Milcząc słuchałem; mruknęli modlitwę

I znów usnęli.

LADY MAKBET

Los ich nierozdzielny.

MAKBET

680

Modlitwa, ZbrodniarzJeden zawołał: „błogosław nam Boże!”

A drugi: „Amen!”, jakby mnie widzieli

Z tą kata ręką. Słuchając ich trwogi,

Do ich: „błogosław nam Boże” nie mogłem:

„Amen” dorzucić.

LADY MAKBET

685

Nie myśl o tym dłużej!

MAKBET

Lecz czemu: „Amen” wymówić nie mogłem?

Błogosławieństwa tak potrzebowałem,

A przecie: „Amen” uwięzło mi w gardle!

LADY MAKBET

O takich sprawach myśleć tak nie trzeba;

690

Myśl taka zdolna odebrać nam rozum.

MAKBET

Zda się, żem słyszał głos: „nie zaśniesz więcej!

Makbet sen zabił, zabił sen niewinny,

Sen, co rozplata trosk zwikłany motek,

Śmierć dnia każdego, ciężkiej pracy kąpiel,

695

Ożywczy balsam utrapionej myśli,

Wielkiej natury drugie ludziom danie,

Przysmak najlepszy biesiady żywota”.

LADY MAKBET

Co chcesz powiedzieć?

MAKBET

Wyrzuty sumieniaCiągle do mnie woła,

700

Wszędzie głos słyszę: „Już nie uśniesz więcej!

Glamis sen zabił i dlatego Kawdor

Nie uśnie więcej, Makbet spać nie będzie!”

LADY MAKBET

Któż to tak woła? Co, dostojny tanie,

Do tegoż stopnia hart duszy osłabiasz,

705

Że słuchasz mózgu chorego podszeptów? —

Weź trochę wody, i idź z twojej dłoni

Omyj to szpetne świadectwo co prędzej.

Po co przyniosłeś stamtąd te sztylety?

Tam być powinny — odnieś je na miejsce,

710

A śpiących dworzan krwią pomaż oblicza.

MAKBET

Nie, tam nie wrócę, i myśleć się lękam

O tym, com zrobił, a znów spojrzeć na to

Nie mam odwagi.

LADY MAKBET

Mężu słabej woli!

715

Daj mi sztylety, śpiący i umarli

Są jak obrazy; dziecko tylko straszy

Czart malowany. Jeśli krew nie zaschła,

Sług jego śpiących twarze nią pozłocę,

Bo na nich musim zwalić podejrzenie.

Wychodzi. — Stukanie za sceną.

MAKBET

720

Kto to być może? Co się ze mną stało,

Że lada szelest trwogą mnie przeraża?

Co to za ręka? Oczy mi wydziera!

Czy wszystkie morza wielkiego Neptuna

Krew tę z mej ręki obmyć będą w stanie?

725

Ach nie! Ta ręka raczej swą purpurą

Mórz nieskończonych wody poczerwieni,

Zielone prądy w krwiste zmieni fale.

Wchodzi lady Makbet.

LADY MAKBET

I moje ręce mają twoich farbę,

Lecz bym się wstydu pokryła rumieńcem,

730

Gdyby me serce było równie białe.

Stukanie.

Do południowej bramy ktoś tam stuka,

Czas już do naszej schronić się komnaty.

Czyn nasz omyje kilka wody kropli;

735

Patrz, jak rzecz łatwa! Widzę, że cię męstwo

Odbiegło w drodze. Słuchaj, znów stukanie!

Stukanie.

Weź nocną szatę, aby nie poznano,

Żeśmy czuwali, jeśli nas wywoła

740

Konieczność jaka. W twoich tylko myślach

Nie gub się marnie.

MAKBET

Wiedzieć, co zrobiłem!

Byłoby lepiej nie wiedzieć, że jestem.

Stukanie.

745

Obudź więc twoim stukaniem Duncana!

Gdybyś obudził!

Wychodzą.

SCENA III

Tamże.

Wchodzi Odźwierny. Stukanie za sceną.

ODŹWIERNY

747

To mi się nazywa stukanie! Gdyby człowiek był odźwiernym piekielnej bramy, dobrze by musiał obracać kluczem. Stukanie. Stuk! stuk! stuk! Kto tam, w imię Belzebuba? To dzierżawca, który się powiesił, widząc, że będzie urodzaj; przybywasz w samą porę; zaopatrz się tylko w serwety, bo weźmiesz tu za to na dobre poty. Stukanie. Stuk! stuk! stuk! Kto tam, w imię drugiego diabła? Na uczciwość, to kazuista, gotów przysiąc na obie ważki przeciw każdej ważce, który się niemało zdrad dopuścił przez miłość Boga, ale nie mógł dwuznacznikiem wcisnąć się do nieba. O, wejdź, kazuisto! Stukanie. Stuk! stuk! stuk! Kto tam? A, to przychodzi angielski krawiec za skradzione sukno z francuskich spodni; wejdź, panie krawcze, nietrudno ci tu będzie zagrzać duszę do twojego żelazka. Stukanie. Stuk! stuk! Ani chwili spoczynku! Kto tam? Ale tu za zimno trochę na piekło. Nie chcę być dłużej diabelskim odźwiernym. Miałem zamiar wpuścić tu z każdej profesji jednego, co pędzi kwiecistą drogą na wieczne sobótki. Stukanie. Zaraz, zaraz! A proszę nie zapominać o odźwiernym!

Otwiera bramę. Wchodzą: Makduf i Lennox.

MAKDUF

Czyś spać tak późno poszedł, przyjacielu,

Żeś wstał tak późno?

ODŹWIERNY

750

Prawda, panie, żeśmy pili, aż drugi kur zapiał; a trunek, panie, wielkim jest sprawcą trzech rzeczy.

MAKDUF

751

PijaństwoJakich to trzech rzeczy mianowicie sprawcą jest trunek?

ODŹWIERNY

752

Czerwonego nosa, panie, snu i wody. Wszeteczeństwo, panie, trunek sprawia i nie sprawia: daje chętkę, ale odbiera możność. Tak więc, panie, można by nazwać trunek dwulicznikiem wszeteczeństwa: stwarza je i niszczy; budzi je i odpędza; zachęca i odstrasza; woła do gotowości i zdradza, na domiar durzy je snem dwulicznym, a zadawszy mu kłamstwo, opuszcza je.

MAKDUF

Myślę, że trunek zadał ci to kłamstwo tej nocy.

ODŹWIERNY

754

Tak jest, panie, przez samo gardło; ale zapłaciłem mu za to i zdaje mi się, że byłem za silny dla niego, bo choć mnie zwalił z nóg na chwilę, potrafiłem się go pozbyć.

MAKDUF

755

Czy pan twój wstał już? — Nasze go stukanie

Zbudziło widzę, bo oto nadchodzi.

Wchodzi Makbet.

LENNOX

Dzień dobry, panie!

MAKBET

Dzień dobry wam obu!

MAKDUF

Dostojny panie, czy król już się zbudził?

MAKBET

760

Jeszcze nie.

MAKDUF

Rano kazał mi się stawić,

Boję się, żebym nie przybył za późno.

MAKBET

Więc cię do jego izby poprowadzę.

MAKDUF

Wiem, że to miły jest dla ciebie kłopot,

765

Choć zawsze kłopot.

MAKBET

Praca, którą lubim,

Leczy swój kłopot. To drzwi jego izby.

MAKDUF

Wejść się odważę, to moja powinność.

Wychodzi.

LENNOX

Czy król odjeżdża dziś?

MAKBET

770

Tak zapowiedział.

LENNOX

Noc była straszna; gdzieśmy nocowali,

Wiatr zwalił komin, a jak powiadają,

W powietrzu straszne słychać było jęki,

Krzyki, konania i głosy prorocze,

775

Groźnym akcentem zapowiadające

Łuny pożarów i zamęt wypadków,

Świeżo wylęgłych na dni naszych klęskę.

Noc całą puszczyk hukał przeraźliwie,

I ziemia nawet drżeć miała z przestrachu.

MAKBET

780

Noc była straszna!

LENNOX

Młoda moja pamięć

Nie przypomina sobie równych dziwów.

Wchodzi Makduf.

MAKDUF

O zgrozo! zgrozo! ani cię potrafi

Język wysłowić, ani serce pojąć!

MECBETH I LENNOX

785

MorderstwoCóż się więc stało?

MAKDUF

Swego arcydzieła

Zamęt dokonał. Kościół namaszczony

Mord świętokradzki strzaskał, i z świątyni

Żywota lampę wykradł gorejącą.

MAKBET

790

Co mówisz? Życie?

LENNOX

Mówisz, króla życie?

MAKDUF

Wejdźcie do izby, tam wasze źrenice

Widok Gorgony nowej niech oślepi!

Nie wymagajcie słów więcej ode mnie!

795

Patrzcie, a potem mówcie sami!

Wychodzą: Makbet i Lennox.

Wstańcie!

Zbudźcie się! Wstańcie! Na gwałt bijcie w dzwony!

Morderstwo! Zdrada! Banko, Donalbeinie,

800

Malkolmie, wstańcie! Śmierci wizerunek,

Sen otrząśnijcie! Na śmierć patrzcie samą!

Wstańcie! Zobaczcie sądnego dnia obraz!

Malkolmie, Banko, jak z grobu powstańcie,

I jak umarłych duchy się przybliżcie,

805

Aby tak wielkiej przypatrzyć się grozie!

Uderzcie w dzwony!

Dzwonią. Wchodzi lady Makbet.

LADY MAKBET

I cóż się to stało,

Że jakby trąby przeraźliwej hasło

Całego domu śpiących tu zwołuje?

810

Mów! Mów!

MAKDUF

O pani, czułe twoje serce

Nie jest do takiej stworzone boleści.

W kobiety ucho takie słowo rzucić,

Jest to ją zabić!

815

Wchodzi Banko.

O Banko! o Banko!

Nasz król zabity!

LADY MAKBET

Przebóg, w naszym domu!

BANKO

Gdzie bądź, czyn straszny! O drogi Makdufie,

820

Odwołaj słowo, powiedz, że zmyślone!

Wchodzą: Makbet i Lennox.

MAKBET

Czemu godziną wprzódy nie umarłem!

Umarłbym szczęsny! Od tej bowiem chwili

Świat ten śmiertelny stracił, co poważne;

Wszystko jest tylko fraszką! Sława, łaska,

825

Wszystko umarło! Wszystko życia wino

Już wytoczone, w tej ciemnej piwnicy

Tylko się na dnie męty pozostały.

Wchodzą: Malkolm i Donalbein.

DONALBAIN

Co się to stało?

MAKBET

Stało się nieszczęście,

830

Które najciężej na serce twe spadnie.

Krwi źródło twojej stanęło i wyschło.

MAKDUF

Król, a twój ojciec, jest zamordowany.

MALKOLM

O! a przez kogo?

LENNOX

O ile się zdaje,

835

Sprawcami czynu jego szambelani.

Twarze i ręce były pokrwawione,

Jak ich sztylety, któreśmy znaleźli

Na ich wezgłowiach jeszcze nie otarte.

Kto wzrok ich widział, dziki, obłąkany,

840

Nie chciałby życia straży ich powierzyć.

MAKBET

Jednak żałuję, że w wściekłości szale

Obu zabiłem.

MAKDUF

Czemu to zrobiłeś?

MAKBET

Któż w osłupieniu roztropność zachował,

845

Miarę wśród szału? Kto razem był wierny

I obojętny? To nad ludzkie siły.

Miłości mojej gwałtowne popędy

Zimnej rozwagi prześcignęły radę.

Tam leżał Duncan; srebrną jego skórę

850

Krwi jego złotej otaczały pasy.

Otwarte rany, jak wyłom natury,

Dawały wejście niszczącej ruinie;

Tam znów mordercy, naznaczeni barwą

Swego rzemiosła, a przy nich sztylety,

855

Jak w szpetnej pochwie, w zsiadłej krwi schowane.

Któż by z miłością przepełnionym sercem,

Z odwagą w sercu, potrafił się wstrzymać,

Żeby miłości swej nie dowieść czynem?

LADY MAKBET

Ratujcie! Mdleję!

MAKDUF

860

Dajcie pomoc pani!

MALKOLM

Czemu milczące nasze są języki,

Gdy nas dotyczy sprawa ta najbliżej?

DONALBAIN

Jak mówić, kiedy nasze przeznaczenie

W nieznanej jamie czatuje ukryte,

865

Może z zasadzki lada chwila wypaść,

Może nas porwać? Uchodźmy stąd raczej:

Nie są dojrzałe dotychczas łzy nasze.

MALKOLM

O boleść nasza do czynu niezdolna!

BANKO

Ratujcie panią!

870

Wynoszą lady Makbet.

Kiedy naszą nagość

Od zimnych wiatru osłonim powiewów,

Zbierzmy się razem, aby czyn ten krwawy

Bliżej wybadać, bo w obecnej chwili

875

Miotają nami trwoga i niepewność.

Życie me w Boga potężnej prawicy,

Pod jego pieczą wystąpię do boju

Przeciw nieznanym jeszcze uroszczeniom

Zbrodni i zdrady.

MADUFF

880

Ja także!

WSZYSCY

My wszyscy!

MAKBET

W męską gotowość śpiesznie się uzbrójmy,

Zbierzmy się potem w wielkiej sali.

WSZYSCY

Zgoda!

Wychodzą wszyscy prócz Malkolma i Donalbeina.

MALKOLM

885

Co myślisz czynić? Nie łączmy się z nimi:

Przybrać pozory udanego żalu

Łatwą jest sztuką dla fałszywych ludzi.

Spieszę do Anglii.

DONALBAIN

A ja do Irlandii;

890

Los rozdzielony ustrzeże nas łatwiej.

W ludzkich uśmiechach widzę tu sztylety,

A krwią najbliższy najkrwawszy jest dla nas.

MALKOLM

Ciśnięta strzała nie upadła jeszcze,

Nie stać na celu dla nas najbezpieczniej.

895

Więc na koń! Bądźmy skąpi w pożegnaniach,

Uchodźmy tylko: wolno tam uciekać,

Gdzie niepodobna miłosierdzia czekać.

Wychodzi.

SCENA IV

Przed zamkiem.

Wchodzą: Ross i Starzec.

STARZEC

Lat siedemdziesiąt dobrze zapamiętam,

W ich ciągu straszne widziałem godziny,

900

I sprawy dziwne, ale przy tej nocy

Fraszką są wszystkie minione wspomnienia.

ROSS

Ach, dobry ojcze, widzisz, że niebiosa,

Jakby człowieka pomieszane czynem,

Grożą swym gniewem krwawej jego scenie.

905

Wedle zegaru, to dzień, ciemność przecie

Dnia lampę swoim zasłoniła kirem.

Nocyż to przemoc, albo dnia wstydliwość,

Że cień osłonił ziemi tej oblicze,

Które blask żywy powinien całować?

STARZEC

910

Jak ten czyn, wszystko naturze przeciwne:

W ostatni wtorek, sokół w dumnym locie

Padł pod szponami sowy myszołówki.

ROSS

Duncana konie (rzecz dziwna, lecz pewna),

Piękne i silne, swej ozdoba rasy,

915

Zdziczały nagle, z swej wypadły stajni,

Głuche na rozkaz, jakby chciały wojnę

Z rodem wieść ludzkim.

STARZEC

Mówią, że się gryzły.

ROSS

Sam to widziałem, na mych ócz [34] zdziwienie.

920

Wchodzi Makduf.

Lecz otóż Makduf. Cóż się dzieje w świecie?

MAKDUF

Alboż nie widzisz?

ROSS

Czyli [35] już odkryto,

PozoryKto sprawcą tego najkrwawszego czynu?

MAKDUF

925

Ci, których Makbet własną zabił ręką.

ROSS

Przebóg! I czegóż mogli się spodziewać?

MAKDUF

Byli kupieni. Malkolm i Donalbein,

Synowie króla, uciekli obadwa,

Na nich też czynu spada podejrzenie.

ROSS

930

Wszystko potworne! Łakoma ambicjo,

Pożerasz sama życia twego środki!

Więc teraz, ile wnioskować się godzi.

Królewska godność spadnie na Makbeta.

MAKDUF

Już ogłoszony; na koronowanie

935

Do Scone wyruszył.

ROSS

A Duncana ciało?

MAKDUF

Do świętych grobów Colmes-Cill wysłane,

Gdzie przodków jego spoczywają kości.

ROSS

Czy do Scone jedziesz?

MAKDUF

940

Nie, do Fife, kuzynie.

ROSS

Moim zamiarem jest do Scone się udać.

MAKDUF

Bodaj tam wszystko dobrze się skończyło,

By w nowych szatach gorzej nam nie było!

ROSS

Żegnam cię, ojcze.

STARZEC

945

Niech cię Bóg prowadzi,

Jak wszystkich, którzy przemienić by chcieli

Co złe na dobre, wrogów w przyjacieli!

Wychodzą.

AKT TRZECI

SCENA I

Forres. Sala w pałacu.

Wchodzi Banko.

BANKO

Masz teraz wszystko, tron, Kawdor i Glamis,

Jak ci przeznaczeń siostry obiecały;

950

Lękam się, żebyś najszpetniejszych środków

Do osiągnienia celów tych nie użył.

Lecz powiedziano, że tron nie zostanie

Przy twym potomstwie, że ja będę szczepem

I ojcem królów długiego szeregu.

955

Jeżeli prawda z ich ust może płynąć,

Jak się na tobie, Makbecie, sprawdziło,

Czemu, co było dla ciebie proroctwem,

Nie ma być także proroctwem i dla mnie,

Nie ma do góry podnieść mych nadziei?

960

Dość tego, cicho!

Przy odgłosie trąb wchodzą: Makbet, jako król, Lady Makbet, jako królowa, Lennox, Ross, Panowie, Panie i Służba.

MAKBET

To nasz gość najdroższy.

LADY MAKBET

Zapomnieć o nim byłoby obedrzeć

Z pierwszej ozdoby wielkie nasze święto.

MAKBET

Dziś uroczystą wydaję wieczerzę,

965

I proszę, abyś gościem mym być zechciał.

BANKO

Racz rozkazywać, najjaśniejszy panie,

Do woli twojej moje posłuszeństwo

Na zawsze wiąże węzeł niezerwany.

MAKBET

Czy po południu masz jechać gdzie konno?

BANKO

970

Tak jest, mój królu.

MAKBET

Gdyby nie to, chciałem

Twojego zdania na dzisiejszej radzie

Zasięgnąć, panie, zawsze bowiem było

Mądrości pełne a w skutkach szczęśliwe.

975

Ale odłożym sprawę tę do jutra.

Jakże daleko chcesz jechać?

BANKO

Jak sądzę,

Podróż zabierze czas mój do wieczerzy.

Jeśli mój rumak kroku nie przyśpieszy,

980

Będę zmuszony od nocy pożyczyć

Jakich dwie godzin.

MAKBET

Raz jeszcze powtarzam:

Tylko się nie spóźń [36] na ucztę.

BANKO

Nie, królu.

MAKBET

985

Słyszę, że krewni moi krwią zbroczeni

Chronią się teraz w Anglii i Irlandii.

Żeby nie wyznać swego ojcobójstwa

Dziwne powieści swym prawią słuchaczom.

Lecz jutro o tym, a przy sposobności

990

W innej też sprawie zasięgniem twej rady.

Więc na koń! Żegnam do twego powrotu.

Czy i Fleance jedzie z tobą?

BANKO

Tak jest, panie,

A czas spóźniony śpieszyć się nam radzi.

MAKBET

995

Życzę wam koni szybkich, pewnonogich,

A ich grzbietowi obu polecając,

Żegnam was.

Wychodzi Banko.

Każdy jest teraz panem swego czasu,

1000

Do siódmej wieczór, żeby towarzystwo

Tym milsze było dla nas przy wieczerzy,

Kilka tych godzin przepędzim samotnie;

Tymczasem Bogu wszystkich was polecam.

Wychodzą: Lady Makbet, Panowie, Panie itd.

1005

Słuchaj! Czy ludzie ci są już gotowi?

SŁUGA

U bram pałacu na rozkaz czekają.

MAKBET

Więc ich przyprowadź.

Wychodzi Sługa.

Być królem jest niczym,

1010

Jeśli nie mogę być królem bezpiecznie.

Ten Banko serce trwogą mi napełnia,

W królewskiej jego duszy to panuje,

Co bojaźń rodzi: śmiały jest na wszystko,

A przy swej myśli harcie nieugiętym

1015

Posiada mądrość, która męstwo jego

Bezpieczną drogą do celu prowadzi.

On jeden tylko z żyjących mnie trwoży;

Geniusz mój w jego słabnie obecności,

Jak powiadają geniusz Antoniusza

1020

Tam, gdzie był Cezar. On siostrom nakazał,

Gdy mnie królewskim pozdrowiły mianem,

I sobie także przyszłość prorokować;

One go ojcem królów powitały.

Więc bezowocną na głowę koronę,

1025

Jałowe berło w ręce me złożyły,

Które ma później obca dłoń mi wydrzeć,

Kiedy następcą mym nie syn mój będzie.

Jak to? Więc duszę moją pokalałem

Dla Banka synów? I dla ich wielkości

1030

Zamordowałem dobrego Duncana?

W kielich pokoju mego gorycz wlałem,

Wieczny mój klejnot na pastwę oddałem

Ludzkiego rodu wspólnemu wrogowi,

żeby ich zrobić królami? Królami

1035

Banka nasienie? Nigdy! Raczej, losie,

Wejdź ze raną w szranki do walki na zabój!

Kto tam?

Wchodzi Sługa z dwoma Mordercami.

Drzwi pilnuj, póki nie zawołam.

1040

Wychodzi Sługą.

Czy to nie wczoraj z wami rozmawiałem?

1 MORDERCA

Wczoraj, mój królu.

MAKBET

Dobrze; czy me słowa

Wzięliście potem na pilną rozwagę?

1045

Wiedzcie, że dotąd jego tylko sprawą

Fortuna wasza nie mogła zakwitnąć,

O co, niesłusznie, mnie oskarżaliście.

Wszystkom to wczoraj dokładnie wyłożył,

Jak was zwodnymi łudził nadziejami,

1050

A tajnie szkodził, jakie były środki,

Kto ich używał, i tysiąc spraw innych,

Których słuchając, człek nawet półduszny

I półrozumny, rzekłby bez wahania:

To Banko zrobił.

1 MORDERCA

1055

Dowiodłeś nam, królu.

MAKBET

Dowiodłem. Później napomknąłem sprawę,

Która jest celem dzisiejszej rozmowy.

Czy cierpliwości taki macie zasób,

Żeście gotowi wszystko płazem puścić?

1060

Jestże w was tyle cnót ewangelicznych,

Żeby się modlić za tego uczciwca

I za ród jego, gdy on, ciężką dłonią,

Zgiął was do grobu, na żebraków zmienił?

1 MORDERCA

Jesteśmy, królu, mężami.

MAKBET

1065

Mężczyzna, Kondycja ludzka, PiesTo prawda,

Na liście mężów stoicie wpisani,

Jak kundle, charty, ogary i pudle,

Wyżły, brytany, szpice, bonończyki,

Wszystko to spólne psa nosi nazwisko;

1070

Lecz gdy wartości przyjdzie regestr pisać,

Mówimy: szybki, leniwy lub zmyślny,

Stróż domu, łowny, stosownie do cnoty,

Którą w nim szczodra zamknęła natura,

Ta mu osobne zapewnia nazwisko

1075

Do katalogu spólnego wciągnięte.

Tak samo ludzie: jeśli więc myślicie,

Że imię wasze nie stoi ostatnie

W szeregu mężów, powiedzcie mi śmiało,

A ja powierzę sercom waszym sprawę,

1080

Której spełnienie wroga wam usunie,

A do miłości mojej was przykuje,

Bo chorowite moje także zdrowie,

Póki on żyje, z jego tylko śmiercią

Czerstwe odkwitnie.

2 MORDERCA

1085

Jestem z liczby ludzi

Tak rozjątrzonych świata obelgami,

Że bez wahania na wszystko się ważę,

Byle się pomścić za krzywdy i ciosy.

1 MORDERCA

Los, OdwagaI ja też, królu, klęskami znękany

1090

I skołatany losów przeciwnością,

Na losu kartę chętnie stawię życie,

Aby je przegrać albo je polepszyć.

MAKBET

Wiecie, że Banko wrogiem był wam zawsze.

2 MORDERCA

Wiemy to, królu.

MAKBET

1095

I moim on wrogiem,

A tak zaciekłym, że każda minuta,

W której oddycha, zagładą mi grozi.

Chociaż mam siłę, aby go otwarcie

Znieść z moich oczu, wolą mą czyn pokryć;

1100

Wstrzymać się muszę przez konieczne względy

Na spólnych jego i moich przyjaciół,

Których miłości nie mogę postradać.

Płakać go będę, choć go sam obalę.

Dlatego liczę dziś na pomoc waszą,

1105

Aby rzecz ukryć przed źrenicą świata

Przez mnogie względy nieskończonej wagi.

2 MORDERCA

Twoje rozkazy wykonamy, królu.

1 MORDERCA

Choć życie —

MAKBET

Męstwo w oku waszym błyszczy.

1110

Wskażę wam miejsce, nim minie godzina,

Na czaty wasze, czas oznaczę ściśle,

Bo rzecz ta musi tej nocy się spełnić

W pewnej od zamku mego odległości:

Pomnijcie tylko, że czystym chcę zostać.

1115

Żeby w robocie nie zostało szpary,

I Fleance, syn jego, podróży towarzysz,

Którego zguba równie dla mnie ważna

Jak jego ojca, musi z nim podzielić

Czarnej godziny jedno przeznaczenie.

1120

Teraz wam daję chwilę do namysłu,

Wrócę niebawem.

2 MORDERCA

Jesteśmy gotowi.

MAKBET

Czekajcie na mnie. Więc rzecz ułożona.

Gdy duch twój, Banko, niebu przeznaczony,

1125

Nocy tej musi raju znaleźć brony [37].

Wychodzą.

SCENA II

Forres. Inny pokój zamku.

Wchodzą: Lady Makbet i Sługa.

LADY MAKBET

Czy dwór opuścił Banko?

SŁUGA

Tak jest, pani,

Lecz wróci wieczór.

LADY MAKBET

Idź, powiedz królowi,

1130

Że go o kilka chwil rozmowy proszę.

SŁUGA

Idę.

Wychodzi.

LADY MAKBET

Wyrzuty sumieniaBez zysku wszystko tam stracone,

Gdzie szczęścia żądze nie dają spełnione;

Bezpieczniej mordu ofiarą spać w grobie,

1135

Jak mordem drżącą radość kupić sobie.

Wchodzi Makbet.

Jak to, mój panie, dlaczego samotny

Za czarnych marzeń towarzystwem gonisz,

Karmisz się myślą, której należało

1140

Do grobu zapaść z tym, o którym myśli?

Co bez lekarstwa, nie warte uwagi,

A co się stało, odstać się nie może.

MAKBET

Nadcięty przez nas wąż, a nie zabity

Zrośnie się znowu, będzie, czym był wprzódy,

1145

Złość nasza biedna zostanie jak dawniej

Pod groźbą zębów jego jadowitych.

Ale niech raczej z fug wszystko wypadnie,

Dwa zginą światy, nim będziem pożywać

Chleb nasz śród trwogi, spać śród strasznych marzeń,

1150

Które wstrząsają co noc naszą istność.

Lepiej w mogile z umarłym spoczywać

Przez nas wysłanym, by spoczynek znaleźć,

Niż straszne męki, na torturach myśli,

Cierpieć bez końca. Duncan teraz w grobie

1155

Usnął spokojnie po życia gorączce.

Zdrada dla niego złość swą wyczerpała,

Sztylet, trucizna i domowe spiski,

Obce napady, nic go dziś nie trwoży.

LADY MAKBET

Dobry mój panie, wypogódź spojrzenie,

1160

Miej twarz spokojną śród wieczornych gości.

MAKBET

Będę miał, droga, i ty miej ją, proszę.

Do Banka obróć wszystkie twoje względy,

Daj mu pierwszeństwo słowem i wejrzeniem.

Gorzkie to chwile, w których nam potrzeba

1165

W potoku pochlebstw myć nasze honory,

Na maski serca przemienić oblicza,

By się nie zdradzić.

LADY MAKBET

Nie myśl o tym więcej.

MAKBET

Dusza ma pełna niedźwiadków, o żono!

1170

Wszak wiesz, że Banko i jego Fleance żyją.

LADY MAKBET

Życia ich stempel nie jest przecie wieczny.

MAKBET

To mnie też krzepi; można ich dosięgnąć.

Bądź więc wesołą; nim swój lot klasztorny

Skończy nietoperz, zanim żuk pancerny,

1175

Na głos Hekaty [38] czarnej, sennym brzękiem

Poziewającą pieśń nocy wybąka,

Straszny a sławny spełni się czyn.

LADY MAKBET

Jaki?

MAKBET

Droga ma duszko, bądź niewinną wiedzy,

1180

Póki spełnionej nie przyklaśniesz sprawie.

Przyjdź, ciemna nocy, owiń swoją szarfą

Czułe źrenice dnia litościwego,

A swoją krwawą, niewidzialną ręką

Potargaj węzły, co blednąc mi każą!

1185

Światło ciemnieje; kruk ciągnie do lasu,

Dzienne stworzenia cichną, zasypiają,

Nocne potwory łupu szukać wstają.

Dziwisz się, widzę; chwilę cierpliwości:

Grzech sił dodaje dzieciom nieprawości.

1190

A teraz, idźmy.

Wychodzą.

SCENA III

Forres. Park z bramą, prowadzącą do pałacu.

Wchodzą trzej Mordercy.

1 MORDERCA

Lecz któż ci kazał połączyć się z nami?

3 MORDERCA

Makbet.

2 MORDERCA

Możemy śmiało mu zaufać.

Gdy tak dokładnie umiał nam opisać

1195

Nasze zlecenia i działania sposób.

1 MORDERCA

Stań więc tu z nami. Jeszcze na zachodzie

Blade dnia cętki malują firmament.

Spóźniony jeździec spina teraz konia,

By jeszcze na czas do gospody przybyć;

1200

Już niedaleko cel naszej zasadzki.

3 MORDERCA

Cicho! Czy tętent słyszeliście koni?

BANKO

za sceną

Hola! Pochodni!

2 MORDERCA

To on. Reszta gości

Już jest w pałacu.

1 MORDERCA

1205

Odesłał rumaki.

3 MORDERCA

Na jaką milę, zwykłym obyczajem

Wszystkich podróżnych, do zamkowej bramy

Piechotą idzie.

Wchodzą: Sanguo i Fleance, za nimi Sługa z pochodnią.

2 MORDERCA

Hej, światła!

3 MORDERCA

1210

To on jest!

1 MORDERCA

A tylko śmiało!

BANKO

Deszcz będzie tej nocy.

1 MORDERCA

Niech sobie leje.

Przebija Banka.

BANKO

Zdrada! Drogi Fleance,

1215

Uciekaj! Fleance, uciekaj! uciekaj!

Możesz mnie pomścić. — Podły niewolniku!

Umiera. — Fleance i Sługa uchodzą.

3 MORDERCA

Kto światło zgasił?

1 MORDERCA

Czy nie należało?

3 MORDERCA

Trup jeden tylko; syn uciekł, jak widzę.

2 MORDERCA

1220

Najlepsza czynu połowa chybiona.

1 MORDERCA

Cóż robić! Idźmy powiedzieć, co zaszło.

Wychodzą.

SCENA IV

Wielka pałacowa sala. Zastawiona uczta.

Wchodzą: Makbet, lady Makbet, Ross, Lennox, Panowie i Służba.

MAKBET

Zasiądźcie, proszę; znacie wasze stopnie.

Raz jeszcze jeden z serca was tu witam.

PANOWIE

Dzięki ci, królu!

MAKBET

1225

Zamiarem jest naszym

Mieszać się z kołem gości, jak przystoi

Gospodarzowi. Nasza gospodyni

Zasiędzie krzesło, ale w swoim czasie

O pozdrowienie i od niej poprosim.

LADY MAKBET

1230

W moim imieniu naszym przyjaciołom

Racz me serdeczne oddać pozdrowienie.

Pierwszy Morderca pokazuje się przy drzwiach.

MAKBET

Patrz, jak serdecznie i oni dziękują.

Dwie strony równe; tu w środku zasiędę;

Niech radość dzisiaj hasłem będzie naszym.

1235

Za chwilę pełny puchar pójdzie kołem. —

Zbliżając się do drzwi.

Masz krew na twarzy.

1 MORDERCA

To chyba krew Banka.

MAKBET

Wolę ją widzieć na twoim obliczu,

1240

Niż w jego żyłach. Wyekspediowany?

1 MORDERCA

Własną mu ręką gardło poderżnąłem.

MAKBET

Pierwszego rzędu jesteś rzezigardłem;

Lecz i ten dobry, który tę posługę

Fleansowi oddał; jeśliś ty to zrobił,

1245

Równego tobie nie znajdzie pod słońcem.

1 MORDERCA

Fleance zdołał umknąć, najjaśniejszy panie.

MAKBET

Więc mój paroksyzm znowu mnie napada,

Inaczej byłbym zdrów, jak marmur cały,

Stały jak skała, wolny jak powietrze,

1250

Owiewające skrzydłem ziemię całą;

Lecz teraz jestem znów zapakowany,

Zamurowany, przybity, przykuty

Do szpetnej trwogi i powątpiewania.

Ale przynajmniej Banko jest bezpieczny?

1 MORDERCA

1255

Bezpieczny, królu, w rowie teraz mieszka,

A ran dwadzieścia czerwieni mu głowę,

Z których najmniejszą uciekłoby życie.

MAKBET

Dzięki ci za to! Stary wąż zdeptany;

Robak, co uciekł, jad z czasem wysączy,

1260

Dziś zębów nie ma. Oddal się na teraz,

Jutro obszerniej pogadamy o tym.

Wychodzi Morderca.

LADY MAKBET

Królu i panie, nie zachęcasz gości,

A wszelka uczta jest jakby w oberży,

Jeśli gospodarz często nie dowodzi,

1265

Że ją wydaje z całą serdecznością.

Kto jeść chce tylko, niech ucztuje w domu;

W gościnie, potraw zaprawą uprzejmość,

A bez niej smaku nie ma towarzystwo.

MAKBET

Napominaczko słodka! — Więc, panowie,

1270

Z całej wam duszy życzę apetytu,

Bodaj wam uczta służyła na zdrowie!

LENNOX

Racz zasiąść z nami, miłościwy panie.

Wchodzi duch Banka i siada na miejscu Makbeta.

MAKBET

Całą tej ziemi widziałbym tu chwałę,

Gdyby drogiego nie brakło nam Banka.

1275

Bodajbym skarżyć jego mógł niegrzeczność,

A nie nieszczęście jakie opłakiwać!

ROSS

Nieobecnością łamie dane słowo.

Racz z towarzystwem twoim nas zaszczycić.

Łaskawy królu.

MAKBET

1280

Stół widzę już pełny.

LENNOX

Tu wolne miejsce.

MAKBET

Gdzie?

LENNOX

Tu, dobry panie.

Co tak królewską waszą mość wzruszyło?

MAKBET

1285

Kto z was to zrobił?

PANOWIE

Co, dobry nasz królu?

MAKBET

Nie możesz mówić, że ja to zrobiłem:

Tylko mi krwawym nie potrząsaj włosem!

ROSS

Wstańmy, bo chory pan nasz miłościwy.

LADY MAKBET

1290

Nie, nie, zostańcie, dobrzy przyjaciele!

Od lat młodzieńczych król często tak bywa;

Ale to tylko chwilowy paroksyzm,

Przejdzie jak przyszedł, bez żadnego śladu.

Baczność nań wasza obrazi go tylko,

1295

A paroksyzmu gwałtowność podwoi.

Jedzcie, odwróćcie od niego spojrzenia. —

Jestżeś ty mężem?

MAKBET

A mężem bez trwogi,

Zdolnym bez drżenia poglądać na rzeczy,

1300

Na których widok sam diabeł blednieje!

LADY MAKBET

Piękny mam dowód! To puste marzenie,

Obraz przez twoją malowany trwogę,

Sztylet powietrzny, który, jak mówiłeś,

Wskazał ci drogę do izby Duncana.

1305

Drgania te, trwogi prawdziwej fałszerstwo,

Niewieściej bajce przystałyby lepiej,

Którą śród długich zimowych wieczorów,

Przy ogniu, babka rozpowiada wnukom.

Wstydź się! Co znaczą dziwaczne te miny?

1310

Boć w końcu, tylkoś oczy w krzesło wlepił.

MAKBET

Spójrz tam! Spójrz, proszę! Czy widzisz? Co mówisz?

Ale ja z tego śmieję się. Gdy możesz

Potrząsać głową, przemów także do mnie.

Jeśli cmentarze, jeśli groby nasze

1315

Tak nam odsyłać pogrzebanych muszą,

Niech sępów brzuchy będą naszym grobem.

Znika Duch.

LADY MAKBET

Szaleństwo wszelkąż wydarło ci męskość?

MAKBET

Jak mnie tu widzisz, ja go tam widziałem.

LADY MAKBET

O wstydź się, wstydź się!

MAKBET

1320

Nie dziś po raz pierwszy,

Ale i w starych czasach krew płynęła,

Nim ludzkie prawa złagodziły dusze,

I później nawet popełniano mordy

Nazbyt okrutne dla ludzkiego ucha.

1325

Lecz dotąd, kiedy mózg wypłynął z czaszki,

Człowiek umierał, kończyło się wszystko;

Dziś wstają trupy, chociaż ran śmiertelnych

Dwadzieścia noszą na skrwawionej czaszce,

I z krzeseł naszych spędzać nas przychodzą:

1330

To rzecz dziwniejsza niż takie morderstwo.

LADY MAKBET

Nasi dostojni goście w swoim kole

Widzieć cię łakną, królu.

MAKBET

Zapomniałem.

Nie uważajcie na to, przyjaciele,

1335

Dziwna mnie czasem napada choroba,

Która jest niczym dla tych, co mnie znają.

Więc piję wasza przyjaźń, wasze zdrowie!

Śród was zasiędę; przynieście mi puchar,

Dajcie mi wina; nalewaj po brzegi!

1340

Wchodzi Duch.

Więc zdrowie wasze i drogiego Banka,

Którego brak nam do naszego szczęścia!

Bodaj był z nami! Piję zdrowie wszystkich!

PANOWIE

Dziękujem, królu, i spełniamy toast.

MAKBET

1345

Precz, precz z mych oczu! Niech cię połknie ziemia!

Krew twoja zimna, kości twe bez szpiku,

W błyszczących oczach twoich życia nie ma!

LADY MAKBET

Niech was to wszystko nie dziwi, panowie,

To zwykły jego paroksyzm, nie więcej.

1350

Żal mi jest tylko, że truje nam radość.

MAKBET

Śmiem, co śmie człowiek, zbliż się tylko do mnie,

Czy jak kudłaty niedźwiedź z Rusi lasów,

Hirkański tygrys, zbrojny nosorożec;

Bądź, czym chcesz, byle nie tym, czym cię widzę,

1355

A żaden nerw mój stalowy nie zadrgnie;

Lub ożyj znowu, wyzwij mnie na miecze,

A jeśli w trwodze schowam się wyzwany,

Powiedz, że jestem dziewczyną w pieluchach!

Precz, straszny cieniu! Precz, wietrzne złudzenie!

1360

Duch znika.

Tak! Ledwo zniknął, mężem znowu jestem. —

Zostańcie, proszę!

LADY MAKBET

Zabiłeś nam radość,

Wszystkoś pomącił twym dziwnym wybuchem.

MAKBET

1365

Czy mogą takie rzeczy się wydarzyć,

A w piersiach naszych nie obudzić strachu,

Jak letnia chmurka przepłynąć po niebie?

Jakże mnie wielkie napełnia zdumienie,

Kiedy pomyślę, że możecie patrzeć

1370

Spokojnym okiem na takie zjawisko,

Lic naturalnych nie stracić rubinów,

Kiedy twarz moja blednieje z przestrachu!

ROSS

Jakie zjawisko?

LADY MAKBET

O błagam, nie pytaj!

1375

Stan jego, widzę, coraz się pogorsza.

Wszelkie pytanie wściekłość w nim rozbudza.

A więc dobranoc! Nie zważajcie tylko

Na ceremonie i porządek wyjścia,

Lecz wyjdźcie wszyscy!

LENNOX

1380

Dobranoc! Życzymy

Lepszego zdrowia królowi i panu!

LADY MAKBET

Wszystkim wam z serca dobrej nocy życzę!

Wychodzą: Panowie i Służba.

MAKBET

To o krew woła, mówią: krew krwi pragnie.

Gadały drzewa, chodziły kamienie;

1385

Wieszczbiarze w swojej wyćwiczeni sztuce

Przez sroki, kawki, lub przez wron krakanie

Zdołali odkryć najskrytszego zbójcę. —

Jak noc daleko?

LADY MAKBET

Z rankiem się pasuje,

1390

Kto z nich mocniejszy.

MAKBET

Co powiesz, że Makduf

Nie przybył, mimo mojego wezwania?

LADY MAKBET

Czy doń posłałeś?

MAKBET

Słyszałem ubocznie;

1395

Lecz poślę teraz. Na każdego dworze

Jednego sługę na mym mam jurgielcie [39].

Jutro się udam do sióstr przeznaczenia;

Wybadam więcej, bo chcę teraz wiedzieć,

Choć przez najgorsze środki, co najgorsze.

1400

CzynPotrzaskam wszystko, co na mej jest drodze;

Tak już głęboko we krwi ludzkiej brodzę,

Że równie ciężko w tył kroki odwodzić,

Jak już do brzegu drugiego przebrodzić.

Dziwne mam myśli, a spełnić je muszę,

1405

Zanim rozwaga ochłodzi mi duszę.

LADY MAKBET

Brak ci snu, stworzeń wszystkich karmiciela.

MAKBET

Idźmy spać! Myśl mą trwoga mąci młoda,

Ale jej hartu wprawa z czasem doda.

Jesteśmy jeszcze nazbyt młodzi w czynach.

Wychodzą.

SCENA V

Step.

Pioruny. — Wchodzi Hekate i spotyka trzy Czarownice.

CZAROWNICA 1

1410

Cóż to, Hekate? Gniew z oczu ci widać.

HEKATE

Nie mamże przyczyn? Wy, jędze piekielne,

Skądże to męstwo przyszło wam bezczelne,

Że śmiecie same frymarczyć z Makbetem

Dwuznacznikami, śmiercią i sztyletem,

1415

Gdy czarów waszych pani i bogini,

Gdy ja, klęsk wszystkich tajemna mistrzyni,

Żadnego wpływu nie miałam na sprawę,

Zdolną objawić sztuki naszej sławę?

A co najgorsza, że piekielne siły

1420

Krąbrnemu tylko synowi służyły,

Co przeniewierczo, z potrzeby, jak wielu,

Kocha was tylko dla własnego celu.

By złe naprawić, zaledwo dzień wstanie,

Gdzie Acherontu czekam was otchłanie,

1425

Bo on tam przyjdzie o przyszłość was pytać,

Przeznaczeń swoich kartę nową czytać.

Miejcież gotowe statki i przyprawy,

Których do naszej potrzeba nam sprawy,

Gdy ja w powietrza górne lecę koła,

1430

Gdzie mnie fatalne, wielkie dzieło woła,

Muszę je spełnić u południa progu:

Zsiadłej krwi kropla na księżyca rogu

Wisi, a wprzódy mi ją schwycić trzeba,

Zanim na ziemię kapnie z sklepów [40] nieba;

1435

Dystylowana potem przez me czary,

Tak fantastyczne stawi przed nim mary,

Że przez ułudnych potęg ciemne rady

Sam sprawcą swojej zostanie zagłady,

Pogardzi śmiercią, a nadzieje krwawe

1440

Wzniesie nad mądrość, wiarę i obawę;

A zbytnia ufność, jak to wszystkie wiecie,

Głównym człowieka wrogiem jest na świecie.

Muzyka i śpiew za sceną przy okrzykach: Bywaj! Bywaj!

Już duch mój mały woła na mnie z góry,

1445

I czeka na mnie owinięty w chmury.

Wychodzi.

CZAROWNICA 1

Spieszmy się także, bo niedługo wróci.

Wychodzą.

SCENA VI

Forres. Pokój w pałacu.

Wchodzą: Lennox i inny Pan.

LENNOX

Do twej trafiło myśli, com wprzód mówił,

Sam teraz możesz dalsze ciągnąć wnioski,

Ja tylko dodam: bieg sprawy był dziwny.

1450

Lecz Makbet bolał nad Duncana śmiercią;

Czemu nie? Kiedy Duncan w grobie leżał.

A Banko? Gdy się zbyt późno przechadzał,

Jeśli chcesz, powiedz, że Fleance go tam zabił,

Boć i Fleance uciekł; tym gorzej dla ludzi,

1455

Którzy o późnej spacerują nocy.

I któż nie widzi, jak wielka potworność,

Że się własnego ojca krwią zmazali

Malkolm, Donalbein? O piekielne dzieło!

Jak Makbet płakał! Czyż w pobożnym gniewie

1460

Sam nie położył trupem dwóch zbrodniarzy,

Snu i pijaństwa jeńców nieprzytomnych?

Czy nie szlachetny to czyn a roztropny?

Boć by się każdy żywy duch oburzył,

Gdyby tych łotrów usłyszał przeczenie.

1465

Słowem, ułożył wszystko doskonale,

I myślę, gdyby dwóch Duncana synów

Pod kluczem trzymał (czego nie daj Boże!),

Nauczyłby ich, a i Fleansa z nimi,

Co się to znaczy zabijać rodzica.

1470

Lecz cicho! Makduf bowiem, jak słyszałem,

Że nazbyt głośno swe objawił myśli,

A na tyrana nie stawił się uczcie,

W niełaskę popadł. Czy wiesz, gdzie się schronił?

PAN

Malkolm, któremu wydarł srogi tyran,

1475

Co mu należy prawem urodzenia,

Żyje na dworze angielskiego króla;

Pobożny Edward tak wdzięcznie go przyjął,

Że mimo ciosów zawziętej fortuny,

Wszystkie należne zaszczyty odebrał;

1480

I Makduf błaga świętego tam króla,

Aby Siwarda i Northumberlanda

Wyprawił do nas, byśmy z ich pomocą,

A bożą łaską i błogosławieństwem,

Mogli do stołu bezpiecznie znów zasiąść,

1485

I spać bez trwogi, wygnać krwawe noże

Z uroczystości i zgromadzeń naszych,

Hołd składać prawy, a odbierać w zamian

Czyste honory, za czym dziś wzdychamy.

Ta wieść królewską wściekłość zapaliła,

1490

I już się zaczął do wojny gotować.

LENNOX

Czy po Makdufa posłał?

PAN

Tak jest, panie,

Lecz Makduf odrzekł: „nie ja, mości królu!”

Chmurny posłaniec odwrócił się, mrucząc,

1495

Jakby chciał mówić: „pożałujesz chwili,

W której podobną dałeś mi odpowiedź”.

LENNOX

Wszystko to mądrą roztropność mu radzi,

I stać mu każe, jak można najdalej.

Niech święty anioł leci na dwór Anglii,

1500

I nim przybędzie, zjedna wysłuchanie

Jego poselstwu! By błogosławieństwo

Na ziemię naszą zbiegło lotnym skrzydłem,

Cierpiącą dzisiaj pod dłonią przeklętą!

PAN

I ja posyłam modlitwy z nim moje!

Wychodzą.

AKT CZWARTY

SCENA I

Ciemna jaskinia. — W pośrodku wrzący kocioł.

Pioruny. — Wchodzą trzy Czarownice.

CZAROWNICA 1

1505

Trzykroć miauknął kot pstrokaty.

CZAROWNICA 2

I jeż trzykroć i raz świsnął.

CZAROWNICA 3

Harpia woła: czas! już czas!

CZAROWNICA 1

Czas czarodziejski taniec zawrócić,

W kotła wnętrzności truciznę rzucić.

1510

Ropucho czarna, co od miesiąca

Pod zimnym głazem skryta śpiąca

Sączyłaś jady, ty na początek

Zaprawisz kotła naszego wrzątek.

WSZYSTKIE

Podwójmy trudy, a śmiało dalej!

1515

Niech kipi kocioł, ogień się pali!

CZAROWNICA 2

Kłąb schwytanego węża w wiszarze [41]

Niechaj się w kotła gotuje parze,

Włos nietoperza, włosy jaszczurek,

Język brytana, żaby pazurek,

1520

Żądło padalca i żmii widła;

A teraz sowy dorzućmy skrzydła,

Niech jak piekielny rosół szumują,

Na czar się dzielny wydestylują.

WSZYSTKIE

Podwójmy trudy, a śmiało dalej!

1525

Niech kipi kocioł, ogień się pali!

CZAROWNICA 3

CzaryI łuskę smoka, i ząb wilczycy,

I suchą mumię rzuć czarownicy,

Do ludojada krwawej paszczęki

Szaleju w nocy kopane pęki,

1530

Bluźniercy żyda wątroby miazgę,

Dodaj żółć kozła i cisu drzazgę,

Co wśród zaćmienia księżyca rwana,

Tatara wargi, nos bisurmana,

I palec dziecka, które powite,

1535

Przez własną matkę było zabite;

By kleikowi dodać gęstości,

Tygrysa teraz dorzuć wnętrzności.

WSZYSTKIE

Podwójmy trudy, a śmiało dalej!

Niech kipi kocioł, ogień się pali!

CZAROWNICA 2

1540

Krwią teraz małpy ostudźmy wrzątek,

A silnych czarów skończony wątek.

Wchodzi Hekate z trzema innymi Czarownicami.

HEKATE

O dobrze! Dzięki za waszą pracę,

Każda odbierze należną płacę.

Teraz przy kotle piosnkę zanućmy,

1545

I taniec duchów wkoło zawróćmy,

Do czarów nowe czary przyrzućmy!

Muzyka i pieśń „Czarne duchy!” itd. — Hekate wychodzi.

CZAROWNICA 2

Kłucie w palcach mi powiada,

Że tu złego coś się skrada. —

Pęknij ryglu, kto bądź stuka!

Wchodzi Makbet.

MAKBET

1550

Czarne, tajemne, wy północy wiedźmy,

Co tu robicie?

WSZYSTKIE

Dzieło bez nazwiska.

MAKBET

Ja was na wasze zaklinam rzemiosło,

Na me pytanie dajcie mi odpowiedź,

1555

Jaką bądź drogą wiedza wam ta przyjdzie,

Choćbyście wiatry wykiełznały wszystkie

I przeciw bożym popchnęły świątyniom,

Choćby okręty połknąć morze miało,

A burza lasy i żniwa powalić,

1560

Zamki na stróżów swoich głowy runąć,

Choćby pałace, choćby piramidy

Schyliły głowę do swych fundamentów,

Zmarniał skarb wszystkich zarodków natury

Aż do przesytu zniszczenia: zaklinam,

1565

Na me pytania dajcie mi odpowiedź!

CZAROWNICA 1

Mów!

CZAROWNICA 2

Pytaj!

CZAROWNICA 3

Damy na wszystko odpowiedź.

CZAROWNICA 1

Czy chcesz ją raczej z ust naszych usłyszeć,

1570

Czy panów naszych?

MAKBET

Panów; chcę ich widzieć.

CZAROWNICA 1

Więc krew maciory lejmy na początek

Która pożarła dziewięć swych prosiątek,

Tłuszcz z szubienicy zbója wypocony.

1575

Niech jasny ogień tryska podsycony.

WSZYSTKIE

Czy z ziemi wypłyń, czy spadnij tu z góry,

Pokaż mu całą dzielność swej natury!

Pioruny. Pokazuje się nad kotłem głowa uzbrojona hełmem.

MAKBET

Mocy nieznana —

CZAROWNICA 1

W twym czyta sumieniu;

1580

O nic nie pytaj, lecz słuchaj w milczeniu.

ZJAWISKO

Strzeż się, Makbecie! Makbecie! Makbecie!

Strzeż tana Fife'u! Puść mnie, dość już tego!

Znika.

MAKBET

Ktokolwiek jesteś, dzięki za przestrogę!

W czułą mej trwogi uderzyłeś strunę,

1585

Lecz słowo jeszcze!

CZAROWNICA 1

Rozkazów nie słucha.

Ale się zbliża drugi potężniejszy.

Pioruny. Pokazuje się widziadło krwawego Dziecka.

ZJAWISKO

Słuchaj Makbecie! Makbecie! Makbecie!

MAKBET

Gdybym miał, trzema słuchałbym uszami.

ZJAWISKO

1590

Bądź śmiały, śmiej się z ludzi, bo Makbeta

Człowiek, którego rodziła kobieta,

Nie zdoła zabić.

Znika.

MAKBET

A więc żyj, Makdufie!

Bo czegóż mogę lękać się od ciebie?

1595

Lecz żeby pewność podwoić pewnością,

Wezmę rękojmię przeznaczeń — ty umrzesz,

Ażebym bladej powiedzieć mógł trwodze:

„Kłamiesz!”, spokojnie spał mimo piorunów.

Pioruny. Pokazuje się Dziecko w koronie, z drzewem w ręku.

1600

Któż to w postaci królewskiego dziecka

Wstaje, na czole niosąc niemowlęcym

Wszechwładców znamię, monarchów krąg złoty?

WSZYSTKIE

Nie mów do niego, pilnie tylko słuchaj.

ZJAWISKO

Bądź jak lew dumny, a nie troszcz się wcale,

1605

Że knują spiski niechętni wasale.

Bo nikt Makbeta sił wprzódy nie skruszy,

Póki birnamski las się nie poruszy,

I sprzymierzeniec buntowników rzeszy

Na Dunsinane'u górę nie pośpieszy.

Znika.

MAKBET

1610

Więc nigdy! Gdzie mąż, co lasom rozkaże

Rwać się z korzenia i trzymać mu straże?

Szczęśliwa wróżbo! Niech bunt czeka pory,

W której birnamskie wyciągną z nim bory,

A Makbet życia dzierżawę na tronie

1615

Przeżyje całą, w przyrodzonym zgonie

Swój dług zapłaci. Lecz serce mi bije,

By wiedzieć jeszcze (jeśli to odkryje

Sztuk waszych dzielność), czy dzień ten zaświeci,

W którym na tronie siądą Banka dzieci?

WSZYSTKIE

1620

Nie pytaj więcej.

MAKBET

Muszę mieć odpowiedź.

Odmówcie tego, a wieczne przekleństwo

Niech spadnie na was! Muszę wszystko wiedzieć.

Czemu ten kocioł w ziemię się zapada?

1625

Co to za dźwięki?

Oboje.

CZAROWNICA 1

Pokaż się!

CZAROWNICA 2

Pokaż!

CZAROWNICA 3

Pokaż!

WSZYSTKIE

Niechaj wasz widok serce mu zakrwawi,

1630

Jak cień przeminie i jak cień się zjawi!

Pokazuje się ośmiu Królów, przechodzą scenę jeden za drugim; ostatni trzyma w ręku zwierciadło; za nimi Banko.

MAKBET

Do ducha Banka zbyt jesteś podobny,

Zgiń! Twa korona oczy moje pali.

Ty drugi, włos twój widać spod korony

Jak włos pierwszego. Trzeci wam podobny.

1635

Ha, czarownice, czemu mi to wszystko

Pokazujecie? Czwarty? Ślepnij, oko!

Do końcaż świata szereg się przeciągnie?

Znów inny? Siódmy? Nie chcę więcej widzieć!

Lecz ósmy jeszcze zbliża się i w dłoni

1640

Trzyma zwierciadło, w którym tłumy widzę,

A śród tych tłumów widzę, jak niejeden

Dwa globy razem i trzy berła dzierży.

Okrutny widok! Widzę, że prawdziwy,

Bo krwią zbroczony Banko się uśmiecha

1645

I pokazuje swoje mi potomstwo,

Jestże to prawda?

CZAROWNICA 1

Prawda. Czemu przecie

Jak osłupiały stoisz tu, Makbecie?

Więc dalej! Siostry, niech tańce i trele

1650

Wrócą mu znowu pokój i wesele;

Ja zaklnę wiatry, by grały wesoło,

A wy zawiedźcie stare nasze koło,

By król ten wielki poświadczyć był w stanie,

Że godne siebie znalazł powitanie.

Muzyka. Czarownice tańczą i znikają.

MAKBET

1655

Gdzie są! Zniknęły! Straszna to godzina

Niech w kalendarzu stoi zapisana

Jako na wieki przeklęta! Wejdź teraz.

Wchodzi Lennox.

LENNOX

Co mi królewska wasza mość rozkaże?

MAKBET

Czyś widział siostry przeznaczeń?

LENNOX

1660

Nie, królu.

MAKBET

Czy obok ciebie nie przeszły?

LENNOX

Nie, królu.

MAKBET

Przeklęte wiatry, po których żeglują!

I ten przeklęty, który im zaufał!

1665

Słyszałem galop koni; kto tu przybył?

LENNOX

Dwóch lub trzech jeźdźców, którzy wieść przynoszą:

Makduf do Anglii uciekł.

MAKBET

Co? Do Anglii?

LENNOX

Tak jest.

MAKBET

1670

O czasie, wyprzedzasz swe dzieło!

Nic, nigdy lotnej nie dościgniem myśli,

Jeżeli z myślą czyn nie leci razem!

Odtąd też pierwsza myśl mojego serca

Będzie i pierwszym ręki mojej dziełem.

1675

I zaraz, żeby myśl czynem uwieńczyć,

Myślmy, działajmy. Zamiarem jest moim

Wpaść na Makdufa zamek, Fife zagarnąć,

W pień wyciąć żonę jego, niemowlęta,

I biedne dusze, w których się przeciąga

1680

Ród jego w przyszłość. Lecz żadnych przechwałek;

Dokonam czynu zanim myśl ostygnie.

Gdzie są posłańcy? Poprowadź mnie do nich.

Wychodzą.

SCENA II

Fife. Pokój zamku Makdufa.

Wchodzą: Lady Makduf, jej Syn i Ross.

LADY MAKDUF

Cóż zrobił, żeby z ojczyzny uciekać?

ROSS

Cierpliwość, pani.

LADY MAKDUF

1685

Czemu on jej nie miał?

Jego ucieczka szaleństwa jest dziełem:

Jeśli nie czyny, to nas trwoga nasza

Zdrajcami robi.

ROSS

Jeszcze nie wiesz, pani,

1690

Czy to natchnienie trwogi czy mądrości.

LADY MAKDUF

Mądrości? Jak to? Żonę swą opuścić,

Swe niemowlęta, zamek, swe godności

Na ziemi, z której sam jeden ucieka?

On nas nie kocha; swoim go natura

1695

Nie tknęła palcem; toć i biedny królik,

Drobna ptaszyna, z sową toczy wojnę,

Aby w swym gniazdku bronić swoich piskląt.

Trwogą to wszystko, ale nie miłością;

Mała to mądrość przeciw rozumowi

1700

Uciekać od nas.

ROSS

Miarkuj się, kuzynko.

Mąż twój szlachetny, mądry i roztropny

Zna doskonale czasów tych narowy [42].

Nie śmiem ci dłużej o tych sprawach mówić

1705

I tylko dodam: okrutne to czasy,

W których, nie wiedząc, jesteśmy zdrajcami,

W których wieść głucha przynosi nam trwogę,

Nie wiemy jednak, czego się boimy;

Jakby na dzikim, rozdąsanym morzu.

1710

Po wichrów woli musim się kołatać.

Żegnam cię teraz; niedługo powrócę.

Rzecz, gdy najgorsza, albo ustać musi,

Albo powrócić do pierwszego stanu.

Piękny kuzynie, niech ci Pan Bóg szczęści!

LADY MAKDUF

1715

Chociaż ma ojca, sierotą jest przecie.

ROSS

Dłużej tu zostać byłoby szaleństwem,

Siebie bym zgubił, a tobie nie pomógł,

Żegnam!

Wychodzi.

LADY MAKDUF

Wiesz, chłopcze, że ojciec twój umarł?

1720

Co teraz poczniesz, jak żyć teraz będziesz?

SYN

Jak ptaki, matko.

LADY MAKDUF

Muchą i robaczkiem?

SYN

Co znajdę, matko, bo tak żyją ptaki.

LADY MAKDUF

Biedne pisklątko! Czy ty się nie boisz

1725

Sieci i lepiu, potrzasku i sideł?

SYN

Czemu mam bać się? Na małe ptaszęta

Nie czyha strzelec. Ojciec mój nie umarł,

Mimo słów twoich.

LADY MAKDUF

Owierzaj mi, umarł.

1730

Co teraz poczniesz, żeby ojca znaleźć?

SYN

A ty co, matko, żeby znaleźć męża?

LADY MAKDUF

Na jednym targu dwudziestu ich kupię.

SYN

A więc ich kupisz, żeby ich odprzedać.

LADY MAKDUF

Z całym twym mówisz dowcipem [43]; na wiek twój

1735

Dosyć dowcipu.

SYN

Czy ojciec mój był zdrajcą, matko?

LADY MAKDUF

Tak jest, był nim.

SYN

Co to jest zdrajca?

LADY MAKDUF

Zdrajca jest to człowiek, który przysięga a kłamie.

SYN

1740

I wszyscy, co to robią, są zdrajcami?

LADY MAKDUF

Każdy, co to robi, jest zdrajcą i wart szubienicy.

SYN

I wszyscy warci szubienicy, którzy przysięgają a kłamią?/

LADY MAKDUF

Wszyscy, co do jednego.

SYN

A kto ich ma wieszać?

LADY MAKDUF

1745

Naturalnie, uczciwi ludzie.

SYN

1746

To kłamcy i krzywoprzysięzcy nie mają rozumu, bo jest ich więcej niż trzeba, żeby pobić i powywieszać wszystkich uczciwych ludzi.

LADY MAKDUF

Dopomóż ci Boże, biedna małpeczko! Ale co ty poczniesz, żeby znaleźć ojca?

SYN

Gdyby umarł, płakałabyś po nim, matko, a gdybyś go nie płakała, to byłby znak oczywisty, że będę miał wkrótce nowego ojca.

LADY MAKDUF

Biedny świegotko! co też ty pleciesz.

Wchodzi Posłaniec.

POSŁANIEC

1750

Bóg z tobą, pani! Nie jestem ci znany,

Ale ja dobrze znam twój stan i godność.

Niebezpieczeństwo jest stąd niedaleko;

Jeśli chcesz słuchać rad prostego człeka,

Uciekaj z dziećmi, póki jeszcze pora.

1755

Rzecz to okrutna tak straszyć cię, pani,

Lecz okrutniejsze jest niebezpieczeństwo,

Które ci grozi. Niech cię Bóg zachowa!

Dłużej tu zostać nie śmiem i nie mogę.

Wychodzi.

LADY MAKDUF

Gdzie mam uciekać? Nic nie popełniłam.

1760

Lecz zapominam, że na ziemi żyję,

Gdzie zły uczynek często chwałę daje,

Dobry jest czasem głupstwem niebezpiecznym.

Czemuż, niestety! chcę się teraz słonić [44]

Niewieścią bronią: nic nie popełniłam?

1765

Cóż to za twarze?

Wchodzą Mordercy.

MORDERCA

Gdzie mąż twój?

LADY MAKDUF

Przypuszczam,

Że nie jest w miejscu dość sprofanowanym,

By go mógł spotkać człek tobie podobny.

MORDERCA

1770

To zdrajca.

SYN

Kłamiesz, ty łotrze plugawy!

MORDERCA

Co? To ty jajko, zdrady świeża ikro!

Przebija go.

SYN

Zabił mnie, matko, błagam cię, uciekaj!

Umiera.

Lady Makduf wybiega, wołając: mord! za nią Mordercy.

SCENA III

Anglia. Pokój w pałacu królewskim.

Wchodzą: Malkolm i Makduf.

MALKOLM

Szukajmy jakiej posępnej ustroni,

1775

By tam wypłakać serc naszych strapienia.

MAKDUF

Raczej śmiertelny miecz chwyćmy do ręki,

Ażeby prawa nasze i swobody

Odzyskać znowu, jak przystoi mężom.

Co ranek nowych wdów słyszymy wycie,

1780

Jęk nowych sierot i nowe boleści

Biją w sklep [45] nieba, które je powtarza,

Jak gdyby Szkocji dzieliło uczucia,

I powtarzało żalów jej sylaby.

MALKOLM

Wszystko, co wierzę, szczerze opłakuję,

1785

A co wiem, wierzę; co mogę naprawić,

Naprawię, bylem przyjazną miał porę.

Co powiedziałeś, może być prawdziwe,

Lecz tyran, samo którego nazwisko

Pryszczy nam język, poczciwego męża

1790

Miał niegdyś sławę; kochałeś go szczerze;

Jeszcze cię nie tknął. Jestem wprawdzie młody,

Przeze mnie jednak możesz się u niego

Dobrze zasłużyć, a mądrość doradza

Poświęcić słabe i niewinne jagnię,

1795

Żeby przebłagać bóstwo zagniewane.

MAKDUF

Nie jestem zdrajcą.

MALKOLM

Lecz zdrajcą jest Makbet.

Natura nawet dobra i uczciwa

Może się potknąć na rozkaz mocarza.

1800

Lecz daruj, proszę; myśli me nie mogą

Przemienić tego, czym jesteś w istocie.

Jasny jest anioł, chociaż najjaśniejszy

Upadł [46]; i choćby wszelka ludzka podłość

Znamiona cnoty nosiła na czole,

1805

Cnota zachować musi cnoty znamię.

MAKDUF

Już moje wszystkie straciłem nadzieje.

MALKOLM

Może tam właśnie, gdziem znalazł wątpienie.

Czemuś tak nagle rzucił dzieci, żonę,

Skarby tak drogie i miłości węzły,

1810

Bez pożegnania? Nie chciej jednak, proszę,

W mych podejrzeniach widzieć twej niesławy,

Lecz tylko własne moje bezpieczeństwo.

Mimo mych myśli, możesz być uczciwy.

MAKDUF

Krwaw się, o krwaw się, biedna moja ziemio!

1815

Wielka tyranio, gruntuj twe podstawy,

Bo cnota nie śmie czoła ci postawić,

Używaj śmiało twoich nieprawości,

Bo ci przyznane do tego dziś prawo!

Żegnam cię, panie! Lecz wiedz, żebym nie chciał

1820

Być łotrem, którym w twojej jestem myśli,

Za całą ziemię, którą gniecie tyran,

Z wszystkimi Wschodu skarbami w dodatku.

MALKOLM

Nie miej urazy, bo nie mówię wcale,

Jak gdybym stracił wszelką w tobie wiarę.

1825

Wiem, że pod jarzmem ziemia nasza jęczy,

W krwi i łzach tonie, i wiem, że dzień każdy

Nowe jej rany do starych przyrzuca;

Wiem, że niejedna dłoń by się podniosła

W mych praw obronie, że tu król angielski

1830

Mężnych tysiące daje mi na pomoc;

Przemiana, WładzaA jednak, kiedy na głowie tyrana

Postawię nogę, lub na miecz ją zatknę,

Biedna ma ziemia zobaczy na tronie

I zbrodni więcej, i więcej ucierpi

1835

Niż pod tyranem, pod jego następcą.

MAKDUF

A któż nim będzie?

MALKOLM

Ja, chciałem powiedzieć,

W którego sercu tyle jest zarodków

Wszelkiego złego, że byle dojrzały,

1840

Sam czarny Makbet jak śnieg będzie czysty,

I za baranka lud go biedny weźmie,

Gdy czyny jego z moimi porówna.

MAKDUF

We wszystkich pułkach straszliwego piekła

Nie znajdziesz diabła, który by Makbeta

1845

W złem mógł prześcignąć.

MALKOLM

Zgadzam się, że krwawy,

Lubieżny, chciwy, fałszywy, gwałtowny,

Że w duszy swojej wszystkie chowa grzechy,

Które w języku ludzkim imię mają;

1850

Ale dna nie ma w mojej lubieżności,

Wasze matrony, żony, wasze córki

Mych żądz napełnić nie potrafią studni.

Żądz tych gwałtowność gotowa potrzaskać

Wszelkie zawady opór stawiające:

1855

Nie lepszyż Makbet od takiego króla?

MAKDUF

Chuć rozpasana nieraz już przedwcześnie

Tron opróżniła szczęśliwy, i nieraz

Była sprawczynią upadku narodów;

Lecz bez obawy zabierz, co jest twoje,

1860

Rozległe znajdziesz pole dla żądz twoich,

Biorąc do syta, możesz świat oszukać

I za zimnego przed ludźmi uchodzić.

Nigdy na chętnych nie braknie ci paniach,

Nigdy nie będziesz sępem tak żarłocznym,

1865

Byś połknął wszystko, co się dobrowolnie

Wielkości odda, znając jej pociągi.

MAKDUF

To nie dość: w mojej przewrotnej naturze

Nienasycona tak zakwitła chciwość,

Że raz na tronie, mych panów bym kosił,

1870

By ich klejnoty, ziemie, domy zabrać.

Skarb powiększony będzie jak przyprawa

Głód zwiększająca; w sidła nieprawości

Będę uczciwych, wiernych panów chwytał,

Aby z ich śmiercią majątki ich grabić.

MAKDUF

1875

Chciwość korzenie swe głębiej zapuszcza,

Niżli chuć wiosny, lubieżność, i chciwość

Zabitych królów naszych była mieczem;

Nie troszcz się jednak, bo znajdziesz dostatkiem

W twoich królewskich w Szkocji posiadłościach,

1880

Aby nasycić twej chciwości paszczę.

Wszystko to znosić nietrudno nam będzie,

Biorąc na wagę inne twoje cnoty.

MALKOLM

Ja żadnej nie mam. Te cnoty królewskie:

Szczerość, wytrwałość, dobroć, sprawiedliwość,

1885

Męstwo, pobożność, cierpliwość, pokora,

I miłosierdzie, wszystkie mi są obce;

Lecz za to żadnej nie braknie mi zbrodni,

A znam sposoby, jak wszystkie nasycić.

Gdybym na tronie zasiadł, niewątpliwie

1890

Zgody bym mleko na dno piekła wylał,

Zakłócił pokój, jedność ziemi zerwał.

MAKDUF

O Szkocjo! Szkocjo!

MALKOLM

Jeśli twoim zdaniem

Człek taki godny ojczyzną twą sądzić,

1895

Jam jest tym człekiem.

MAKDUF

Godny Szkocją rządzić?

Nie, żyć niegodny! Biedna moja ziemio,

Przywłaszczyciela krwawym berłem zgięta,

Kiedyż swobody swojej dzień zobaczysz,

1900

Gdy prawy dziedzic tronu królów twoich

Sam się wyklina własnymi ustami,

Na szczep swój własny bluźnierstw miota brzemię?

Dostojny ojciec twój był świętym królem,

Matka królowa częściej na kolanach,

1905

Niźli na nogach, dla marności świata

Z dniem każdym życia swego umierała.

Bądź zdrów! Te grzechy, z których się spowiadasz,

Które wyznajesz, z Szkocji mnie wygnały.

Serce me, tutaj nadziei twych koniec!

MALOCOLM

1910

Gniew twój szlachetny, dziecko uczciwości,

W duszy mej czarne zatarł podejrzenia,

Myśl mą pojednał z twą czcią i szczerością.

Szatański Makbet nieraz już próbował

Podobną sztuką w swe dostać mnie szpony,

1915

Lecz skromny zasób mojego rozumu

Bronił mnie dotąd od łatwowierności.

Bóg teraz sędzią między mną a tobą,

Bo od dziś twoją kieruję się radą.

Potwarze, którem sam rzucał na siebie,

1920

Cofam, bo obce zbrodnie mi te wszystkie,

Bo żadna duszy mojej nie obciąża:

Nie znam kobiety, ni krzywoprzysięstwa;

Zaledwo tego pragnę, co jest moje;

Danego słowa nigdy nie zgwałciłem,

1925

I diabła nawet nie zdradzę dla diabła;

Prawda mi droga, jak moje jest życie;

Pierwszym raz skłamał, by siebie szkalować.

Całego siebie, jak jestem, oddaję

Na twe usługi i mej biednej ziemi,

1930

Do której, jeszcze przed twoim przybyciem,

Dziesięć tysięcy dzielnych wojowników

Podeszły Siward miał ze mną prowadzić.

Pójdziemy razem: świętej sprawy naszej

Niechaj fortuna będzie towarzyszką!

1935

Dlaczego milczysz?

MAKDUF

Trudno mi pogodzić

Tyle szczęśliwych i bolesnych rzeczy.

Wchodzi Doktor.

Na później resztę. — Racz powiedzieć, proszę,

Czy król się zbliża?

DOKTOR

1940

Tak jest, bo tłum chorych

W nim swe ostatnie nadzieje pokłada [47];

Bezsilna sztuka nie może im pomóc;

Lecz Bóg dał taką siłę jego dłoniom,

Że jednym tknięciem do zdrowia przywraca.

MALKOLM

1945

Dzięki, doktorze!

Wychodzi Doktor.

MAKDUF

Co to za choroba?

MALKOLM

Niemoc królewska. Król ten bogobojny

Wielką ma siłę, nieba dar szczęśliwy,

Której, od czasu jak przebywam w Anglii,

1950

Nieraz już skutki cudowne widziałem.

Nie wiem, jak pan Bóg łaskę mu tę zsyła,

Lecz wiem, że leczy biedny lud cierpiący,

Spuchły, wrzodliwy, oczom straszny widok,

A rozpacz sztuki bezsilnej lekarzy.

1955

Złoty na szyi zawiesza im medal

Z świętą modlitwą; a jak powiadają,

Swoim następcom w spadku moc zostawia.

Oprócz tej cnoty, ma i dar proroctwa:

Błogosławieństwa, jego tron zdobiące,

1960

Świadczą, że król ten łaski bożej pełen.

Wchodzi Ross.

MAKDUF

Kto to?

MALKOLM

Mój rodak; choć nie znam go jeszcze.

MAKDUF

Dobry kuzynie, witaj między nami!

MALKOLM

Znam go! O Boże, usuń te zawady,

1965

Które nas dzisiaj obcymi zrobiły!

ROSS

Amen!

MAKDUF

A Szkocja?

ROSS

O biedna kraina!

Sama własnego lęka się widoku!

1970

Ona nie matką, lecz grobem jest naszym;

Tam się uśmiecha tylko, kto nic nie wie;

Choć wszędzie jęki, krzyki, wszędzie łkania,

Nikt przecie na nie baczności nie daje;

Gwałtowna rozpacz rzeczą tam powszednią;

1975

Dzwon śmierć ogłasza, czyją? nikt nie spyta;

Żywot uczciwych prędzej tam marnieje,

Niż kwiat przypięty do ich kapelusza

Uschnie lub zwiędnie.

MAKDUF

Jak opis dokładny,

1980

I jak prawdziwy!

MALKOLM

Jaki żal najnowszy?

ROSS

Godzinę stary już się z mówcy śmieje,

Bo nowy z każdą lęgnie się minutą.

MAKDUF

Jak się ma żona moja?

ROSS

1985

Dobrze.

MAKDUF

Moje dzieci?

ROSS

I dzieci dobrze.

MAKDUF

Czyli [48] ich pokoju

Okrutny tyran nie zakłócił jeszcze?

ROSS

1990

O nie, i wszystkie, gdy je opuściłem,

Były w pokoju.

MAKDUF

Słów nie bądź tak skąpy!

Co się tam dzieje?

ROSS

Gdym tu niósł wiadomość,

1995

Która bolesnym była mi ciężarem,

Biegały wieści, że już tłum walecznych

Za broń uchwycił, a wieść tę potwierdził

Widok orężnych zastępów tyrana.

Czas nieść im pomoc. Twoje oko w Szkocji

2000

Żołnierzy stworzy, uzbroi kobiety,

By skończyć ucisk.

MALKOLM

Niech to je pocieszy,

Że spieszym do nich. Szlachetny król Anglii

Dał nam tysięcy dziesięć i Siwarda,

2005

A w chrześcijaństwie nie znajdziesz rycerza,

Wiekiem równego mu i doświadczeniem.

ROSS

Czemuż pociechy równej dla was nie mam!

Ja słowa niosę, które należało

Wyć na pustyni, by ludzkie ich ucho

2010

Schwycić nie mogło.

MAKDUF

A kto ich przedmiotem?

Ogólna sprawa, czy to jednej piersi

Smutne dziedzictwo?

ROSS

Każda myśl uczciwa

2015

Udział swój bierze w tej ciężkiej boleści,

Lecz głównie ciebie jednego dotyczy.

MAKDUF

Jeśli mnie, dłużej nie rób tajemnicy,

Powiedz mi wszystko!

ROSS

Niechaj uszy twoje

2020

Moim językiem na wieki nie gardzą,

Który im wyda dźwięki najstraszliwsze,

Co kiedykolwiek mogły je rozdzierać.

MAKDUF

Ha! Już zgaduję!

ROSS

Zamek napadnięto,

2025

Żonę twą, dzieci zabito okrutnie.

Jak? Opisywać, byłoby dorzucić

Do ich okrutnej pastwy jedną jeszcze —

I twoje życie.

MALKOLM

Litościwy Boże!

2030

Na brwi tak czapki nie naciskaj, mężu!

Daj głos boleści! Boleść bowiem niema

Do serca szepce i pękać mu każe.

MAKDUF

I dzieci moje?

ROSS

Żonę, dzieci, sługi,

2035

Wszystko, co było!

MAKDUF

ŻałobaA jam był daleko!

I żonę także?

ROSS

Już ci powiedziałem.

MALKOLM

Niechaj myśl zemsty pociechą ci będzie:

2040

Śmiertelną boleść zemstą wyleczymy.

MAKDUF

On nie ma dzieci! Moje niemowlęta!

Wszystkie mówiłeś? Piekielny jastrzębiu!

Wszystkie, co, wszystkie piękne me pisklęta,

I matkę razem w twe chwyciłeś szpony?

MALKOLM

2045

Jak mąż znieś boleść.

MAKDUF

Jak człowiek ją zniosę,

Ale jak człowiek czuć ją równie muszę,

Muszę pamiętać, że były stworzenia

Droższe nad wszystko dla mojego serca.

2050

I Bóg to widział i strony ich nie wziął?

Grzeszny Makdufie, za ciebie zginęły!

O ja nikczemny! Boć nie za ich grzechy,

Ale za moje, mord na ich spadł dusze.

Teraz im, Boże, wieczny daj spoczynek!

MALKOLM

2055

Na tym kamieniu szablę twoją naostrz;

Żal na gniew przemień, serca nie przytępiaj,

Rozwściekl je raczej!

MAKDUF

Jażbym grał oczyma

Rolę kobiety, językiem junaka?

2060

Lecz, dobry Boże, znieś wszelkie przewłoki,

Tego szatana Szkocji i mnie postaw

Twarz w twarz, na długość mojego oręża,

A jeśli ujdzie, to i ty mu przebacz!

MALKOLM

To męża słowo. Więc śpieszmy się teraz

2065

Pożegnać króla; wszystko już gotowe;

Makbet już dojrzał, ażeby go strząsnąć;

Przygotowało niebo swe narzędzia.

Idźmy, gdzie z zemstą pociecha zawita:

Po długiej nocy w końcu ranek — świta.

Wychodzą.

AKT PIĄTY

SCENA I

Dunsinane. Pokój w zamku.

Wchodzą: Doktor i Dama pałacowa.

DOKTOR

2070

Dwie noce z tobą czuwałem, ale nie mogłem sprawdzić twojego opowiadania. Kiedy przechodziła się po raz ostatni?

DAMA

2071

Od czasu jak J. K. Mość wyciągnął w pole, widziałam, jak wstała z łóżka, zarzuciła na siebie nocną odzież, otworzyła komnatę, wzięła papier, złożyła, napisała list i odczytała, a zapieczętowawszy go, wróciła do łóżka, wszystko w śnie najgłębszym.

DOKTOR

2072

Wielki nieład natury! Korzystać ze snu dobrodziejstwa, a razem dopełniać funkcje czuwania! W tym śnie niespokojnym, prócz przechadzki i innych czynności, czy słyszałaś ją kiedykolwiek mówiącą?

DAMA

2073

Słyszałam rzeczy, których nie chcę po niej powtórzyć.

DOKTOR

2074

Możesz je mnie powtórzyć, jest nawet koniecznością, żebyś je powtórzyła.

DAMA

2075

Ani tobie, panie, ani nikomu innemu, bo nie mam świadków na potwierdzenie słów moich. Wchodzi Lady Makbet ze świecą. Ale, patrz! nadchodzi! Właśnie, jak mówiłam, a na moje życie, głęboko uśpiona. Patrz, patrz! Zbliża się.

DOKTOR

2076

Skąd wzięła to światło?

DAMA

2077

Miała je przy sobie. Lampa pali się przy niej bez ustanku; taki jej rozkaz.

DOKTOR

2078

Widzisz, że oczy jej są otwarte.

DAMA

2079

Ale zamknięty ich zmysł widzenia.

DOKTOR

2080

Co teraz robi? Patrz! Jak trze ręce.

DAMA

2081

To ruch jej zwyczajny, jakby omywała ręce. Widziałam ją tak zajętą cały kwadrans bez przerwy.

LADY MAKBET

Ale tu zawsze jest plama.

DOKTOR

2083

Cicho! Mówi! Zapiszę każde słowo z ust jej wychodzące dla większej pewności.

LADY MAKBET

2084

Precz stąd, przeklęta plamo! Precz! Powtarzam. — Raz, dwa! A więc czas już wziąć się do dzieła. Czarne jest piekło! Wstydź się, mój mężu, wstydź się! Być żołnierzem a trwożyć się! Czemuż się mamy lękać, że wie ktoś o tym, skoro nikt nie może zawezwać naszej potęgi do zdania liczby? Kto by jednak mógł myśleć, że starzec miał jeszcze tyle krwi w swoich żyłach!

DOKTOR

2085

Czy słyszysz?

LADY MAKBET

2086

Tan Fife'u miał żonę; a gdzie ona teraz? Jak to? Nigdyż te ręce nie będą czyste? Dość tego! Mój mężu, dość tego! Twoje szaleństwo psuje wszystko.

DOKTOR

2087

Oddal się! Oddal się! Dowiedziałaś się, czego nie należało ci wiedzieć.

DAMA

2088

Jestem przynajmniej pewna, że ona powiedziała, czego nie należało jej powiedzieć.

LADY MAKBET

2089

Czuć tu zawsze krwi zapach. Wszystkie kadzidła Arabii nie uwonnią [49] tej małej ręki. Och! och! och!

DOKTOR

2090

Co za westchnienie! Bolesny ciężar przygniótł jej serce.

DAMA

2091

Nie chciałabym takiego serca w moich piersiach za wszystkie honory jej ciała.

DOKTOR

2092

Dobrze, dobrze, dobrze.

DAMA

2093

Daj Boże, aby to było dobrze!

DOKTOR

2094

Choroba ta przechodzi moją sztukę. Znałem jednak osoby, które we śnie chodziły, które jednak umarły świętobliwie w swoim łóżku.

LADY MAKBET

2095

Umyj ręce; wdziej nocną odzież, a nie bądź tak blady! Powtarzam ci raz jeszcze: Banko pogrzebany nie może wstać z grobu.

DOKTOR

2096

Byćże to może?

LADY MAKBET

2097

Do łóżka, do łóżka! Ktoś stuka do bramy. Chodź, chodź, chodź, chodź, daj mi rękę! Co się stało, odstać się nie może. Do łóżka, do łóżka, do łóżka!

Wychodzi.

DOKTOR

2098

Czy wróci teraz do łóżka?

DAMA

2099

Natychmiast.

DOKTOR

2100

Szpetne biegają między ludźmi wieści.

Przeciw naturze czyny wywołują

I nieład funkcyj przeciwny naturze.

Myśl chora wyzna głuchemu wezgłowiu

Serc tajemnice. Nie doktora teraz,

2105

Ale jej trzeba raczej spowiednika.

Odpuść nam, Panie! — Pośpiesz teraz za nią,

Nie spuść jej z oka, żeby sama siebie

Nie pokrzywdziła. A teraz, dobranoc!

Oczy olśniła, strwożyła mą duszę;

2110

Myślę, lecz myśli me utaić muszę.

DAMA

2111

Teraz dobranoc, dobry mój doktorze.

Wychodzą.

SCENA II

Okolica blisko Dunsinane.

Wchodzą przy odgłosie bębnów z sztandarami: Menteith, Caithness, Angus, Lennox i Żołnierze.

MENTEITH

Już niedaleko angielskie są pułki,

Które prowadzą Malkolm, Siward, Makduf;

Zemsta ich pali, bo ta święta sprawa

2115

Na bój by krwawy nawet pustelnika

Z celi wywiodła.

ANGUS

Przy birnamskim lesie

Złączym się z nimi; tamtą ciągną drogą.

CAITHNESS

2119

Czy i Donalbein z swym przybywa bratem?

LENNOX

2120

Nie, bo mam całą listę zbrojnej szlachty.

Jest tam Siwarda syn i tłum młokosów

Bezbrodnych [50] jeszcze, chciwych złożyć dzisiaj

Pierwsze dowody, że są już mężami.

MENTEITH

A tyran?

CAITHNESS

2125

Wzmacnia twierdzę Dunsinane'u.

Oszalał, mówią jedni, inni znowu,

Mniej nań zawzięci, jego stan mianują

Odwagi szałem; ale to jest pewna,

Że rozpaczliwej sprawy swej nie może

2130

W pas ładu ująć.

ANGUS

Tajemne morderstwa

Czuje, jak teraz lgną do jego dłoni;

WładzaDziś mu bunt wiarę złamaną wyrzuca,

A zbrojne jego zastępy prowadzi

2135

Rozkaz, nie miłość; czuje, jak tytuły

Wiszą dziś na nim, niby płaszcz olbrzyma

Na karłowatym złodzieju.

MENTEITH

Kto zgani

Strwożone zmysły jego, że się mącą,

2140

Kiedy się wszystko, co w nim jest, oskarża,

Że tam jest?

CAITHNESS

Idźmy, nasze posłuszeństwo

Ponieśmy temu, komu się należy;

Chorej ojczyźnie szukajmy lekarstwa;

2145

Krwi naszej kroplę ostatnią wylejmy,

By ją oczyścić.

LENNOX

Wylejmy, co trzeba,

Aby jak rosą królewski kwiat skropić,

A wszystkie zielska i chwasty zatopić.

2150

Więc naprzód, naprzód ku birnamskim lasom!

Wychodzą.

SCENA III

Dunsinane. Pokój w zamku.

Wchodzą: Makbet, Doktor i Służba.

MAKBET

Dość tych raportów! Niechaj uciekają;

Póki birnamski las się nie przybliży

Do Dunsinane'u, nie wiem, co to trwoga.

Dzieciuch ten Malkolm, alboż nie z kobiety

2155

I on się rodził? Duchy, spraw śmiertelnych

Dobrze świadome, tak mi powiedziały:

„Śmiało, Makbecie, bo cię nie zwycięży

Człowiek, którego rodziła kobieta”.

Więc uciekajcie, fałszywi tanowie,

2160

Do tych angielskich epikurejczyków,

Mimo zdrad waszych, serca ni mej duszy

Powątpiewanie lub trwoga nie wzruszy.

(Wchodzi Sługa.)

Bodaj ci diabeł poczernił, hultaju,

2165

Twarz twoją mleczną! I gdzież to znalazłeś

Tę gęsią minę?

SŁUGA

Już dziesięć tysięcy —

MAKBET

Gęsi?

SŁUGA

Żołnierzy, królu.

MAKBET

2170

Precz stąd, łotrze,

Pokłuj oblicze, twą pomaluj trwogę,

Obrzydły chłopie z wątrobą liliową!

Co za żołnierze? Duszy twej zagłada!

Chuściane lica twoje trwogę radzą.

2175

Co za żołnierze, rycerzu z serwatki?

SŁUGA

Wojsko angielskie, miłościwy królu.

MAKBET

Precz mi stąd!

Sługa wychodzi.

Seyton! Słabo mi się robi,

2180

Gdy widzę — Seyton, hola! To spotkanie

Lub mnie na zawsze od trwogi wyzwoli,

Lub dziś obali. Dość już długo żyłem;

Schnie już mój żywot, żółkną jego liście;

A co starości winno towarzyszyć,

2185

Jak honor, miłość, przyjaciół drużyna,

I posłuszeństwo — to już nie jest dla mnie!

Lecz na ich miejsce przekleństwa, nie głośne

Ale głębokie; w ustach poważanie,

Dech, który biedne chętnie by mi serca

2190

Odmówić chciały, tylko nie śmią. Seyton!

Wchodzi Seyton.

SEYTON [51]

Na rozkaz, królu.

MAKBET

Jakie masz nowiny?

SEYTON

Wszystkie poprzednie raporta [52] stwierdzone.

MAKBET

Póki mi z kości nie odsieką ciała,

2195

Będę się z nimi bił. Podaj mi zbroję.

SEYTON

Jeszcze nie pora.

MAKBET

Wezmę ją natychmiast.

Niech jazda zbieży okoliczne pola,

A kto o trwodze mówić się odważy,

2200

Na szubienicę! — Daj zbroję. — Doktorze,

Jakże tam dzisiaj twoja pacjentka?

DOKTOR

Nie tyle chora, królu, co znękana

Ciągiem natrętnych widzeń, co jej spocząć

Nie dają chwili.

MAKBET

2205

ChorobaWylecz ją, doktorze.

Czy chorej myśli nie umiesz wyzdrowić,

Wyrwać z pamięci smutków wkorzenionych,

Wymazać z mózgu pismo niepokoju,

I jakim słodkim zapomnienia lekiem

2210

Wypędzić z piersi niebezpieczny osad,

Który na sercu ciąży?

DOKTOR

W tej słabości

Sam chory własnym musi być doktorem.

MAKBET

Daj psom twą sztukę, słyszeć o niej nie chcę.

2215

Pomóż mi zbroję włożyć; daj buławę;

Wyślij patrole. Słyszałeś doktorze,

Jak uciekają ode mnie tanowie? —

Śpiesz się! — Doktorze, gdybyś ty potrafił

Z wody mojego królestwa wyśledzić

2220

Jego chorobę i zdrowie mu wrócić,

Imię bym twoje wszystkim echom podał,

By je po całej rozgłosiły ziemi. —

Odepnij, mówię! — Powiedz mi, doktorze,

Jaki rabarbar, senna albo purgans

2225

Mógłby tę ziemię z Anglików oczyścić?

Czyś słyszał o nich?

DOKTOR

Słyszałem; wieść o nich

Przygotowania królewskie mi dały.

MAKBET

Ponieś to za mną. Nie wprzódy me serce

2230

Na widok wroga w trwodze się pogrąży,

Aż las birnamski do Dunsinane zdąży.

Wychodzi.

DOKTOR

Dzień będzie błogi, gdy Dunsinane rzucę.

Za skarby świata drugi raz nie wrócę.

Wychodzi.

SCENA IV

Okolica w bliskości Dunsinane. Las na widoku.

Wchodzą przy odgłosie bębnów z chorągwiami: Malkolm, stary Siward i Syn jego, Makduf, Menteith, Caithness, Angus, Lennox, Ross, Żołnierze.

MALKOLM

Dzień niedaleki, w Bogu mam nadzieję,

2235

W którym bezpieczne domy nasze będą.

MENTEITH

Tak myślim.

SIWARD

Co to za las jest przed nami?

MENTEITH

To las birnamski.

MALKOLM

Niechaj każdy żołnierz

2240

Niesie przed sobą gałąź tam uciętą,

Bo tak zastępy nasze osłonione

Zmylą rachuby poczt nieprzyjacielskich.

ŻOŁNIERZE

Wypełnim rozkaz.

SIWARD

Wszystko przekonywa,

2245

Że tyran ufny w mury Dunsinane'u

Na oblężenie czeka.

MALKOLM

Tam jest cała

Jego nadzieja, bo lud i panowie,

Gdzie się im tylko zdarzyła sposobność,

2250

Podnieśli rokosz [53], a ci, co mu służą,

Służą z przymusu; serca ich daleko.

MAKDUF

Niechaj wypadki postanowieniami,

A mądrość naszą kieruje odwagą.

SIWARD

CzynCzas niedaleki, w którym ujrzym snadnie,

2255

Co będzie nasze, co oddać wypadnie;

Nadzieje płodzą czcze myśli marzenia,

Miecz tylko myśli na pewność przemienia;

Do tej pewności idźmy teraz śmiało.

Wychodzą.

SCENA V

Dunsinane. W zamku.

Przy odgłosie bębnów z chorągwiami wchodzą: Makbet, Seyton, Żołnierze.

MAKBET

Na murach twierdzy zatknijcie chorągwie.

2260

Straż ciągle woła: „idą!” Silny zamek

Ze śmiechem patrzy na ich oblężenie;

Niechaj zalegną pola okoliczne,

Póki ich febra i głód nie wytępią.

Gdyby nie zastęp, co w pomoc im przyszedł,

2265

A co po naszej stać powinien stronie,

Twarz w twarz im spojrzeć moglibyśmy śmiało

I z Szkocji wygnać.

Słychać krzyki za sceną.

Co to są za krzyki?

SEYTON

2270

Dobry mój królu, to są krzyki niewiast.

MAKBET

Prawiem zapomniał, jak smakuje trwoga.

Minęły czasy, w których moje zmysły

Drętwiały we mnie na lada krzyk nocny,

Gdy moje włosy na okropną powieść

2275

Wstawały wszystkie, jak gdyby żyjące.

Lecz nasyciłem się okropnościami,

A strach tak z moją pobratał się myślą,

Że nic nie może drżenia we mnie zbudzić.

Dlaczego płaczą?

SEYTON

2280

Królowa umarła.

MAKBET

Przemijanie, Kondycja ludzkaPóźniej jej trochę należało umrzeć;

Na słowa takie czas jeszcze nie przyszedł.

Jutro po jutrze i po jutrze jutro,

Wolnym się krokiem od dnia do dnia czołga,

2285

Aż do ostatniej wszech czasów sylaby,

A wszystkie wczoraj nasze przyświecały

Głupcom na drodze do prochów mogiły.

Zgaśnij, o zgaśnij świeco krótkotrwała!

To życie tylko cieniem jest przelotnym,

2290

Nędznym aktorem, co przez swą godzinę

Na scenie świata pawi się i puszy,

I milknie potem; to opowiadana

Z krzykiem i furią powieść przez idiotę,

Nic nie znacząca.

2295

Wchodzi Posłaniec.

Przynosisz mi wieści?

Więc mów, a krótko!

POSŁANIEC

Łaskawy mój królu,

Chciałbym powiedzieć, com z pewnością widział,

2300

Lecz nie wiem, jak to zrobić.

MAKBET

Spróbuj jednak.

POSŁANIEC

Stojąc na czatach, gdy z wierzchołka góry

Ku Birnam oczy moje obróciłem,

Aż mi się zdało, las począł się ruszać. —

MAKBET

uderzając go

2305

Nikczemny kłamco!

POSŁANIEC

Jeśli to nie prawda,

Niech gniew twój cały spadnie na mnie, królu!

O trzy mil drogi sam możesz zobaczyć

Las cały w marszu.

MAKBET

2310

Jeśli fałsz donosisz,

Na pierwszym drzewie żywcem cię powieszę,

Aż z głodu uschniesz. Jeśli mówisz prawdę,

Nie dbam, gdy ze mną ty zrobisz to samo. —

W postanowieniu swym chwiać się zaczynam,

2315

I dwuznaczników diabła się domyślać,

W którego prawdzie kłamstwo: „bądź bez trwogi,

Aż do Dunsinane las przyjdzie birnamski”;

I do Dunsinane las zbliża się teraz.

Do broni! Naprzód! Wyruszmy na pole!

2320

Jeśli to prawda, a nie przywidzenia,

Uciekać, zostać, sprawy mej nie zmienia.

Już mnie zaczyna światło trudzić słońca,

I chciałbym świata doczekać się końca.

Uderzcie w dzwony! Wichrze, wiej ruinę!

2325

Jak mąż w przyłbicy i z orężem zginę!

Wychodzą.

SCENA VI

Dunsinane. Płaszczyzna przed zamkiem.

Wchodzą przy odgłosie bębnów, z chorągwiami; Malkolm, stary Siward, Makduf itd. i armia z gałęziami.

MALKOLM

Odrzućcie teraz zasłony liściaste,

I jak jesteście, pokażcie się wrogom!

Ty, zacny stryju, z twym szlachetnym synem

Szyk prowadź pierwszy, ja, z dzielnym Makdufem,

2330

Biorę spełnienie reszty planów naszych.

SIWARD

Bądź zdrów! Gdy spotkam zastępy tyrana,

Jeżeli na nie pierwszy się nie rzucę,

Niech z placu boju pobity nie wrócę.

MALKOLM

Uderzcie w bębny, niechaj tyranowi,

2335

Dźwięk ich łoskotny krew i śmierć zapowie!

Wychodzą. — Ciągły alarm.

SCENA VII

Okolica Dunsinane. Inna część płaszczyzny.

Wchodzi Makbet.

MAKBET

Jak przywiązany do słupa, nie mogę

Uciekać, muszę jak niedźwiedź tu walczyć. —

Gdzie mąż, którego nie rodzi kobieta?

Takiego tylko lękać mi się trzeba.

Wchodzi młody Siward.

MłODY SIWARD

2340

Jakie twe imię?

MAKBET

Zadrżysz, gdy się dowiesz.

MłODY SIWARD

Nie, choćby nawet gorętszego miana

W piekle nie było!

MAKBET

Imię moje Makbet!

MłODY SIWARD

2345

Diabeł by nie mógł nazwiska wymówić

Dla moich uszu nienawistniejszego.

MAKBET

Ni groźniejszego.

MłODY SIWARD

Obrzydły tyranie,

Kłamiesz, tą szablą kłamstwa ci dowiodę!

Walczą. — Młody Siward pada zabity.

MAKBET

2350

Z kobietyś zrodzon! — Śmieję się z oręża,

W dłoniach z kobiety zrodzonego męża.

Wychodzi.

Alarm. — Wchodzi Makduf.

MAKDUF

Z tej strony wrzawa. Pokaż się, tyranie!

Bo jeśli zginiesz, a nie z mojej ręki,

Dzieci i żony duch skarżyć się będzie.

2355

Najemnych kernów [54] nie mam serca rąbać,

Z tobą chcę walczyć, Makbecie, lub szablę

Niewyszczerbioną włożę znów do pochwy.

Tam jesteś pewno, bo ten szczęk orężów

Zda się pierwszego głosić wojownika.

2360

Daj mi go znaleźć, fortuno! Jedynie

O to cię błagam!

Wychodzi. — Alarm.

Wchodzą Malkolm i stary Siward.

SIWARD

Tą stroną, mój książę.

Już dobrowolnie zamek się nam poddał;

Z obu stron walczą tyrana zastępy;

2365

Twoi tanowie dzielnie się sprawili;

Zwycięstwo prawie przy tobie, by skończyć,

Mało brakuje.

MALKOLM

Spotkaliśmy wrogów,

Których część z nami w jednej walczy sprawie.

SIWARD

2370

Wejdźmy do zamku, książę.

Wychodzą. — Alarm. — Wchodzi Makbet.

MAKBET

Po co rzymskiego głupca mam grać rolę

I od własnego miecza ginąć? Póki

Żyjących widzę, lepiej jego ostrze

Na nich obrócić.

Wchodzi Makduf.

MAKDUF

2375

Mara cię, psie piekielny!

MAKBET

Z wszystkich jednego ciebie unikałem.

Lecz odejdź; zbyt już wiele na mej duszy

Krwi twojej ciąży.

MAKDUF

Nie mam słów, w mej szabli

2380

Głos mój jest tylko, ty nędzniku krwawszy

Nad wszelki wyraz ludzkiego języka!

Walczą.

MAKBET

Próżny twój mozół. Twoim ostrym mieczem

Prędzej powietrze w kawałki byś pociął,

Niż krwi kropelkę wytoczył z żył moich.

2385

Idź szukać hełmów, które strzaskać możesz,

Proroctwo, PoródBo moje życie zaklęte i próżno

Sili się na nie z kobiety zrodzony.

MAKDUF

A więc rozpaczaj o twoim zaklęciu!

Niechaj ci anioł, któremu aż dotąd

2390

Służyłeś, powie, że Makduf przed czasem

Ze swojej matki wydarty był łona.

MAKBET

Przeklęty język, który mi to mówi!

Bo część najlepszą męskości mi wydarł.

Niechaj nikt piekła szalbierstwom nie wierzy,

2395

Co nas dwuznaczną mową oszukuje,

Naszemu uchu dotrzymując słowa,

Naszej nadziei łamiąc je zdradliwie!

Nie chcę się z tobą bić.

MAKDUF

Więc zdaj się, tchórzu,

2400

I żyj na czasów naszych dziwowisko!

Obraz twój, niby najrzadszej potwory,

Z takim napisem wywiesim na żerdzi:

„Kto chce, tu może zobaczyć tyrana”.

MAKBET

Nie chcę się poddać, by całować ziemię

2405

U stóp młodego zwycięzcy Malkolma,

Być celem obelg i przekleństw motłochu.

Choć do Dunsinane przyszedł las birnamski,

Choć wroga mego nie rodzi kobieta,

Ostatniej jednak doświadczyć chcę próby;

2410

Zasłaniam wierną tarczą moją ciało.

Uderz Makdufie, niech będzie przeklęty,

Który z nas pierwszy zawoła: „stój! dosyć!”

Wychodzą walcząc. — Odwrót. Odgłos trąb. — Wchodzą przy biciu bębnów, z rozwiniętymi chorągwiami: Malkolm, stary Siward, Ross, Lennox, Angus, Caithness, Menteith, Żołnierze.

MALKOLM

Bodaj bez szwanku wrócili braknący!

SIWARD

Muszą być straty; z przytomnych wnioskując,

2415

Wielkie zwycięstwo kupiliśmy tanio.

MALKOLM

Brak nam Macdufia i twojego syna.

ROSS

Panie, żołnierski dług syn twój zapłacił.

Żył tylko, póki nie wyrósł na męża,

A skoro tego swą dowiódł dzielnością,

2420

Jednego w boju nie cofając kroku,

Jak mąż tam umarł.

SIWARD

Jak to, więc zabity?

ROSS

Tak jest, i z pola bitwy uniesiony.

Jego zasługą twoich smutków nie mierz,

2425

Bo by nie miały końca.

SIWARD

Odwaga, Rycerz, Ojciec, Syn, Śmierć bohaterskaZ przodu ranny?

ROSS

W czoło.

SIWARD

Więc bożym niech będzie żołnierzem!

Gdybym miał synów tyle, co mam włosów,

2430

Piękniejszej śmierci nie pragnąłbym dla nich.

Niech mu to będzie dzwonem pogrzebowym!

MALKOLM

Więcej wart smutku i znajdzie go u mnie.

SIWARD

Nie więcej, panie; mężnie życie stracił,

Swą długu cząstkę uczciwie zapłacił,

2435

Więc Bóg z nim! — Nowa zbliża się pociecha.

Wchodzi Makduf z głową Makbeta.

MAKDUF

Witam cię, królu! Boś królem jest naszym.

Patrz na przeklętą głowę samozwańca.

To czas swobody; widzę wkoło ciebie

Twego królestwa perły, które w myśli

2440

Chętnie wtórują memu powitaniu,

Niechże i głośno krzykną ze mną razem:

Witaj nam, królu Szkocji!

WSZYSCY

Witaj, królu Szkocji!

Trąby.

MALKOLM

Nie będzie trzeba długiego nam czasu,

2445

Byśmy zasługi obliczyli wasze,

I zapłacili, co jesteśmy dłużni.

Tanowie, odtąd jesteście hrabiami,

Pierwsi uczczeni w Szkocji tym tytułem.

Co nam prócz tego wypadnie dokonać,

2450

Aby ojczysty szczep znów odzieleniał,

Przywołać naszych wygnanych przyjaciół,

Uciekających przed tyrana sidłem,

Ścigać siepaczy ległego rzeźnika

I jego żony szatańskiej, co własną,

2455

Jak mówią, dłonią śmierć sobie zadała;

I to, i wszystko, co będzie potrzeba,

Spełnimy w miejscu i czasie, i mierze

Z Bożą pomocą. Dzięki wam, rycerze!

Do Scone was proszę, by tam moje skronie

2460

W monarchów Szkocji zobaczyć koronie.

Wychodzą przy odgłosie trąb.

Przypisy

[1]

[1] [przypis edytorski]

[1]

Makbet — w oryginale ang. oraz w podstawie niniejszego wydania z 1895 r. pisownia: Macbeth. Postać stworzona przez Williama Shakespeare'a, inspirowana osobą Mac Bethada mac Findlaích, który był królem Szkocji w latach 1040–1057. Mac Bethad przejął tron Szkocji po Duncanie, którego zabił w bitwie, a potem odpierał ataki jego krewnych, wspomaganych przez ang. earla Siwarda. W 1050 r. Malcolm, syn Duncana, odebrał Mac Bethadowi południową część Szkocji, a w 1057, po powrocie rywala z pielgrzymki do Rzymu, pokonał go całkowicie. Mac Bethad został pochowany z królewskimi honorami; był uważany za dobrego władcę, potrafiącego zapewnić Szkocji ład i dostatek. [przypis edytorski]

[3]

daremnić (daw.) — udaremniać. [przypis edytorski]

[4]

sprosność (daw.) — nieprzyzwoitość; cecha osoby postępującej niezgodnie z powszechnie przyjętymi normami obyczajowymi i moralnymi. [przypis edytorski]

[5]

kernowie — lekkozbrojna najemna piechota irlandzka. [przypis edytorski]

[6]

gallowglassowie — ciężkozbrojna najemna piechota szkocka. [przypis edytorski]

[7]

tan (z daw. ang. thane) — tytuł szlachecki w daw. Anglii i Szkocji, zbliżony rangą do barona. [przypis edytorski]

[8]

Bellona (mit. rzym.) — bogini wojny; małżonek Bellony (przen.): dzielny wojownik. [przypis edytorski]

[9]

Kolumban a. Kolumba (521–597) — także: Kolumban Starszy, Kolumba z Iony; misjonarz, patron Irlandii. [przypis edytorski]

[10]

wyspa św. Kolumbana — wyspa Iona u wybrzeży Szkocji, gdzie w 563 r., po opuszczeniu Irlandii Kolumban (święty kościoła katolickiego i kościołów protestanckich) wraz z 12 innymi mnichami założył opactwo Hy (obecnie: Opactwo Iona). [przypis edytorski]

[11]

pozdrów jego tytułem Makbeta — tj. pozdrów Makbeta, tytułując go tanem Kawdoru (którym zostaje mianowany przez niniejsze stwierdzenie przez króla Dunkana). [przypis edytorski]

[12]

majtek — w oryg. ang. sailor: żeglarz. [przypis edytorski]

[13]

przetak — rodzaj dużego, okrągłego sita. [przypis edytorski]

[14]

siędę — dziś popr. forma: siądę. [przypis edytorski]

[15]

W imię was prawdy zaklinam — inaczej: zaklinam was w imię prawdy (szyk przestawny). [przypis edytorski]

[16]

Przez śmierć Sinela jestem tanem Glamis — Makbet wskazuje tu na drogę dziedziczenia tytułu tana Glamis, wspominając imię swego ojca, Sinela. [przypis edytorski]

[17]

możeż — tu: czy może, czyżby mógł (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż). [przypis edytorski]

[18]

życiu (…), / Które utracić zbrodnią swą zasłużył — inaczej: życiu, na którego utratę zasłużył, popełniając zbrodnię. [przypis edytorski]

[19]

taństwo — tytuł i godność tana. [przypis edytorski]

[20]

przylgła — dziś popr. forma: przylgnęła. [przypis edytorski]

[21]

zażegnać — tu: przezwyciężyć, pokonać. [przypis edytorski]

[22]

zawada (daw.) — przeszkoda. [przypis edytorski]

[23]

blanki — zwieńczenie murów obronnych i baszt zamków, stanowiące osłonę dla obrońców. W budowlach średniowiecznych o charakterze obronnym zęby blanków (merlony) przedzielone prześwitami (miedzami) ułatwiały obronę w razie oblężenia: pomiędzy zębami byli rozstawiani łucznicy. [przypis edytorski]

[24]

odniewieścić — pozbawić cech niewieścich, tj. kulturowo tradycyjnie przypisywanych kobietom: łagodności, delikatności, strachliwości i niezdolności do czynu. [przypis edytorski]

[25]

Lecz wielką nocy tej sprawę mnie zostaw — szyk przestawny; inaczej: lecz mnie zostaw wielką sprawę tej nocy (tj. wielką sprawę, która dokona się tej nocy). [przypis edytorski]

[26]

pomówim — daw. forma skrócona 1.os.lm; dziś: pomówimy. [przypis edytorski]

[27]

fryz — dekoracyjny pas pod gzymsem budynku. [przypis edytorski]

[28]

kapitel — zwieńczenie kolumny. [przypis edytorski]

[29]

czyliż — tu: czy też może, czyżby (daw. konstrukcja z partykułą pytającą -li oraz partykułą wzmacniającą -że, skróconą do -ż). [przypis edytorski]

[30]

być tchórzem (…) jak kot w przysłowiu — nawiązanie do powiedzenia o kocie, który chciałby zjeść rybę, ale boi się zamoczyć. [przypis edytorski]

[31]

dziąsł — dziś popr. forma D. lm: dziąseł. [przypis edytorski]

[32]

Hekate (mit. gr.) — bogini magii, ciemności i zjaw. [przypis edytorski]

[33]

czyli — tu: czy też, czy może, czy aby (daw. konstrukcja z partykułą -li). [przypis edytorski]

[34]

ócz — dziś popr. forma D. lm: oczu. [przypis edytorski]

[35]

czyli — tu: czy też, czy może, czy aby (daw. konstrukcja z partykułą -li). [przypis edytorski]

[36]

spóźń — dziś popr. forma: spóźnij. [przypis edytorski]

[37]

brona (tu daw.) — brama. [przypis edytorski]

[38]

Hekate (mit. gr.) — bogini magii, ciemności i zjaw. [przypis edytorski]

[39]

jurgielt (z niem. Jahrgeld: coroczna wypłata) — pieniądze, płacone przez władcę oficerowi lub urzędnikowi pełniącemu służbę u jego sąsiada; korupcja, mająca na celu zapewnienie sobie poparcia lub informacji. [przypis edytorski]

[40]

sklep (tu daw.) — sklepienie, firmament. [przypis edytorski]

[41]

wiszar — urwisko, stromizna; torfowisko wiszące (na stromym zboczu). [przypis edytorski]

[42]

narów (tu daw.) — zły nawyk. [przypis edytorski]

[43]

dowcip (tu daw.) — inteligencja, spryt. [przypis edytorski]

[44]

słonić — osłaniać, chronić. [przypis edytorski]

[45]

sklep (tu daw.) — sklepienie, firmament. [przypis edytorski]

[46]

Jasny jest anioł, chociaż najjaśniejszy upadł — nawiązanie do mitu o nieposłuszeństwie i upadku anioła Lucyfera (niosącego światło, z łac. lux, lucis: światło; ferre: nieść). [przypis edytorski]

[47]

Czy król się zbliża? […] Tak jest, bo tłum chorych w nim swe ostatnie nadzieje pokłada — dawniej w zach. Europie wierzono, że dotyk władcy leczy skrofuły, zwane też królewską chorobą, czyli gruźlicę węzłów chłonnych. [przypis edytorski]

[48]

czyli — tu: czy też, czy może, czy aby, czyżby (daw. konstrukcja z partykułą -li). [przypis edytorski]

[49]

uwonnić — nadać piękny zapach; tu: zagłuszyć zły zapach krwi. [przypis edytorski]

[50]

bezbrodny — taki, któremu nie rośnie broda, bardzo młody. [przypis edytorski]

[51]

Seyton — w innych polskich przekładach częstsza pisownia: sejton. [przypis edytorski]

[52]

raporta — dziś popr. forma M. lm: raporty. [przypis edytorski]

[53]

rokosz — bunt. [przypis edytorski]

[54]

kernowie — lekkozbrojna najemna piechota irlandzka. [przypis edytorski]

Jednorazowo Miesięcznie

15 zł

tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

35 zł

tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

55 zł

tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

200 zł

tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

500 zł

Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

20 zł /mies.

Dziękujemy, że jesteś z nami!

35 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

55 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

100 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

Inna kwota

Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard

Dane do przelewu tradycyjnego:

nazwa odbiorcy

Fundacja Wolne Lektury

adres odbiorcy

ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

numer konta

75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

tytuł przelewu

Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

wpłaty w EUR

PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

Wpłaty w USD

PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

SWIFT

WBKPPLPP

Zamknij

Proszę czekać...

Czytaj w przypisie dolnym

Zaloguj się / Załóż konto

Słuchaj od tego miejsca

1,5% podatku - to nic nie kosztuje! Wpisz
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Wolne Lektury

Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

Wolne Lektury to biblioteka, która jest czynna 24 godziny na dobę i w dodatku można z niej korzystać bez wychodzenia z domu. No i można tam znaleźć mnóstwo klasycznych pozycji, również tych mniej oczywistych

Barbara Klicka

Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

Co nowego na Wolnych Lekturach? Dowiesz się z naszego newslettera. Kliknij, by się zapisać.

Nie bądź wuj ponury, wspieraj Wolne Lektury!

Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.

Regularnie dodajemy nowe książki. By ich nie przegapić, subskrybuj nasz kanał.

Kliknij obrazek, by subskrybować!

Zrób sobie prezent i wesprzyj Wolne Lektury – zaowocują nowymi książkami! Kliknij i dorzuć się!

Czy wiesz, że żeby wciąż docierać do miejsc, w których nie wszyscy mają dostęp do biblioteki, potrzebujemy Twojego wsparcia? Kliknij i dorzuć się!

Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.

Urke Nachalnik Rozpruwacze

Spis treści

William ShakespeareMakbettłum. Leon Ulrich

AKT PIERWSZY

SCENA I

CZAROWNICA 1

CZAROWNICA 2

CZAROWNICA 3

CZAROWNICA 1

CZAROWNICA 2

CZAROWNICA 3

CZAROWNICA 1

WSZYSTKIE

SCENA II

KRÓL DUNKAN

MALKOLM

ŻOŁNIERZ

KRÓL DUNKAN

ŻOŁNIERZ

KRÓL DUNKAN

ŻOŁNIERZ

KRÓL DUNKAN

MALKOLM

LENNOX

ROSS

KRÓL DUNKAN

ROSS

KRÓL DUNKAN

ROSS

KRÓL DUNKAN

ROSS

KRÓL DUNKAN

SCENA III

CZAROWNICA 1

CZAROWNICA 2

CZAROWNICA 3

CZAROWNICA 1

CZAROWNICA 2

CZAROWNICA 1

CZAROWNICA 3

CZAROWNICA 1

CZAROWNICA 2

CZAROWNICA 1

CZAROWNICA 3

WSZYSTKIE

MAKBET

BANKO

MAKBET

Kuszenie, ProroctwoCZAROWNICA 1

CZAROWNICA 2

CZAROWNICA 3

BANKO

CZAROWNICA 1

CZAROWNICA 2

CZAROWNICA 3

CZAROWNICA 1

CZAROWNICA 2

CZAROWNICA 3

CZAROWNICA 1

MAKBET

BANKO

MAKBET

BANKO

MAKBET

BANKO

MAKBET

BANKO

ROSS

ANGUS

ROSS

BANKO

MAKBET

ANGUS

MAKBET

BANKO

MAKBET

BANKO

MAKBET

BANKO

MAKBET