gestapo, właśc. Gestapo (niem. Geheime Staatspolizei, pol. Tajna Policja Państwowa) — tajna policja III Rzeszy. Rolą Gestapo było zwalczanie tych, którzy mogli przeszkodzić w utrzymaniu się nazistów przy władzy lub wprowadzaniu przez nich nazistowskich polityk w życie. W czasie wojny funkcjonariusze Gestapo pełnili różne funkcje, przeprowadzali aresztowania i przesłuchania, stosując tortury i przemoc wobec osób podejrzanych, m.in. z ruchów oporu w Niemczech i krajach okupowanych. Koordynowali także deportacje osób żydowskich do gett i obozów. Byli częścią grup operacyjnych (niem. Einsatzgruppen), które zajmowały się mordowaniem osób uznanych za wrogo nastawione do nazistów, a także masowym mordowaniem Żydów na terenach wschodniej Polski oraz terenach dzisiejszej Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi, Ukrainy, Rosji i in. Przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze Gestapo uznane zostało za organizację zbrodniczą. [przypis edytorski]

getto warszawskie — getto warszawskie było zamkniętą dzielnicą Warszawy, utworzoną jesienią 1940 r. przez nazistów dla odizolowania osób pochodzenia żydowskiego od reszty polskiego społeczeństwa i od dzielnicy niemieckiej. Na niewielkim terytorium stłoczono 460 tys. osób, przesiedlonych z różnych części Warszawy oraz z innych miejscowości wcielonych do III Rzeszy. Z czasem dzielnicę szczelnie zamknięto, nikt nie mógł jej opuścić bez zgody okupacyjnych władz. Zapasy żywności i innych artykułów przywiezione przez przesiedleńców szybko się wyczerpały, a w getcie zaczął panować głód i choroby. Wynikało to z planowej polityki nazistów, którzy ograniczyli dzienną dawkę kalorii do 180 (czyli 10 proc. tego, czego potrzebuje dorosła osoba). Ponad 90 tys. więźniów getta zmarło z głodu i chorób w ciągu pierwszych kilkunastu miesięcy działania getta. 22 lipca 1942 rozpoczęła się tzw. wielka akcja deportacyjna. W ciągu kolejnych dwóch miesięcy mieszkanki i mieszkańców getta gromadzono na Umschlaplatzu, gdzie oczekiwali od kilku godzin do kilku dni na transport do obozów zagłady. W tym okresie wywieziono 250–300 tys. osób, w tym ponad 50 tys. dzieci, z czego 4 tys. z blisko trzydziestu sierocińców i internatów. Dopiero we wrześniu mieszkańcy getta potwierdzili informacje, że transporty kończyły się w obozach zagłady ludobójstwem. Wielka akcja zakończyła się 24 września. Na terenie zmniejszonego getta pozostało 60 tys., a kolejna fala deportacji rozpoczęła się w styczniu 1943 r. W międzyczasie żydowskie organizacje oporu pozyskały uzbrojenie, dzięki czemu wszczęły dwa powstania, pierwsze, mniejsze, 18 stycznia, drugie, rozpoczęte 19 kwietnia 1943. 8 maja został wykryty bunkier dowództwa powstania przy ul. Miłej 18, większość bojowniczek i bojowników popełnia samobójstwo. 16 maja, kiedy Niemcy wysadzają Wielką Synagogę na Tłomackiem, przyjmuje się za symboliczny koniec powstania w getcie warszawskim, chociaż na jego terenie jeszcze przez kilka miesięcy ukrywali się ostatni ocaleńcy. Teren dawnej dzielnicy żydowskiej wypalono i zrównano z ziemią. [przypis edytorski]

17 kwietnia 1942 — w nocy z 17 na 18 kwietnia 1942 Gestapo zamordowało na ulicach getta warszawskiego 52 osoby; była to pierwsza zorganizowana akcja terroru na terenie tego getta. [przypis edytorski]

posoka — krew; dziś używa się głównie w odniesieniu do krwi zwierząt, dawniej stosowano także jako synonim krwi ludzkiej. [przypis edytorski]

trzew — dziś popr.: trzewi; wnętrzności, narządy wewnętrzne. [przypis edytorski]