Patrycja NowakPtaki-dziwaki

1

Całkiem niedaleko stąd jest wielki las. W lesie tym znajduje się wszystko, co powinno, a prócz tego jeszcze ptasia telewizja. Znana w całym ptasim świecie, oglądana przez wszystkie ptaki. Prezesem ptasiej telewizji jest ORŁOSĘP, zaś jego asystentką papuga KEA. Nie słyszeliście o ptasiej telewizji? To możliwe i wcale nie dziwne. Ptaki też raczej nie słyszały o ludzkiej telewizji. Pewnego dnia Orłosęp ogłosił konkurs na Najbardziej Niezwykłego Ptaka na Świecie. Zgłosiły się przeróżne ptaki, ptaszki i ptaszory. Kolorowe, szare, duże, małe, ładne, brzydkie, drapieżne, łagodne, zadbane i niedomyte. Niektóre były nawet łyse. Przyszły też cztery jajka, ale zostały zdyskwalifikowane z powodów formalnych. Wybór był trudny i łatwy zarazem, jak to zwykle ze wszystkimi wyborami bywa.

2

Aż wreszcie, po długich i burzliwych naradach, które Orłosęp urządzał sam ze sobą, zostali wybrani finaliści konkursu. Każdy finalista dostał pocztą zaproszenie do telewizji. I przy­jechali, z wszystkich zakątków świata, żeby wziąć udział w programie finałowym, pokazy­wanym na żywo. Podczas programu miał zostać wybrany zwycięzca. Sprawy potoczyły się jednak nieco inaczej. Jak? A tak…

*

3

— Drogie ptaki! — w studiu telewizyjnym stał spiker i wrzeszczał do mikrofonu. — Rok temu ptasia telewizja ogłosiła Konkurs na Najbardziej Niezwykłego Ptaka na Świecie. W finale naszego oszałamiającego konkursu znalazło się pięć ptaków, które już dziś, w programie na żywo, powalczą o tytuł Najbardziej Niezwykłego Ptaka na Świecie. Oto nasi finaliści:

4

MANDARYNKA: Jeden z najbardziej kolorowych ptaków na całej kuli ziemskiej! Jego bajeczne upierzenie oszałamia każdego! Najpiękniejszy ptak na Ziemi!

5

KIWI: Ptak, który nie lata! Ma doskonały węch, ale prawie nic nie widzi! Śpi w dzień, nie śpi nocą i nazywa się jak owoc! Sami przyznacie, niezłe dziwactwo!

6

WRONA: Z pozoru szara i nijaka, ale wybitnie inteligentna. Jeden z najmądrzejszych ptaków w historii ptactwa! Błyskotliwy, towarzyski i zaradny!

7

NANDU: Ojciec setki dzieci! Każde z nich ma inną mamusię, a Nandu wychowuje je wszystkie zupełnie sam! Najdzielniejszy ptasi ojciec pod słońcem!

8

ALBATROS: Posiadacz najdłuższych skrzydeł na świecie! Lata nad morzami i ocea­nami. Niebywale silny! Najbardziej męski ptak!

9

StrójKiedy spiker niestrudzenie wrzeszczał, na scenę błyszczącą światłem weszli tanecz­nym krokiem finaliści konkursu. Wszyscy byli od stóp do głów ubrani w żółte kom­binezony, dlatego trudno ich było rozróżnić.

10

— Drodzy państwo, poznajcie ich teraz: Kiwi! Nandu! Albatros! Wrona! Mandaryn­ka! Już czas, żebyśmy poznali zwycięzcę konkursu. Najbardziej Niezwykłym Ptaki­em Na Świecie jest…

11

— Stop! — na scenę wkroczyła asystentka dyrektora, papuga Kea, i przerwała show[1]. — Dziękuję bardzo, koniec próby generalnej! Jutro wypadniecie znakomicie! Jestem tego pewna! Brawo! Brawo! Brawo!

12

Ptaki rozluźniły się. Pozdejmowały żółte kombinezony, w których było im ciasno i gorąco. Poprawiły swoje wygniecione piórka. Zgasły reflektory, kamerzyści wyłączyli kamery. Skończyła się próba generalna przed jutrzejszym programem na żywo.

13

— Ale po co każecie nam zakładać te żółte kombinezony? — zapytał rzeczowo Albatros.

14

— Bo szef ptasiej telewizji ma fabrykę żółtych kombinezonów — wyjaśniła Kiwi.

15

— PogardaPrzesuń się, Wrono bura, paskudna — burknął Mandarynka. — Jak zwykła wrona może brać udział w konkursie na najbardziej niezwykłego ptaka na świecie?

16

— Umiem świetnie gotować. Przyrządzam pyszne dania ze wszystkiego, co akurat mam w lodówce.

17

— Łazi to-to po śmietnikach, wkłada co bądź do dzioba i zżera. Wielkie mi gotowanie!

18

— Masz rację. Jestem zupełnie nijaką wroną. I dlatego jestem taki niezwykły, pośród samych wyjątkowych ptaków.

19

— By-zy-dura! Nie można być wyjątkowym, kiedy się jest zwykłym! — wykrzyknął Mandarynka.

20

I zdawało się, że zaraz wybuchnie awantura, gdy nagle Kiwi zdjęła swoje wielkie okulary i położyła się na ziemi. Przymknęła oczy.

21

— Ja przepraszam, ale muszę uciąć sobie drzemkę.

22

Na to dzieci Nandu zaczęły jak na komendę piszczeć. Wszystkie sto pisklaków! Zrobił się z tego potworny hałas. Nandu bezskutecznie starał się uciszyć potomstwo, a jego długa szyja prawie zaplątała się w supeł z nerwów.

23

— Dzieci, cichutko! Tatuś zaraz wam kupi po jabłku z robakiem! Tylko znajdę warzywniak.

24

Nandu popędził do sklepu, a tymczasem Albatros rozglądał się niezadowolony. Poprawił swoje długie skrzydła, które absolutnie nigdzie się nie mieściły.

25

— Czy jest tu jakaś woda? — zapytał.

26

Papuga Kea wyrosła jak spod ziemi i podsunęła Albatrosowi pod nos szklankę wody.

27

— Oczywiście — rzekła.

28

— Nie taka — oburzył się Albatros.

29

— A jaka?

30

— Do pływania — Albatros wytarł głośno nos chusteczką, bo zawsze miał katar. — Bez wody usycham — dodał smętnie.

31

— Balia wystarczy?

32

— Od biedy.

33

Balia wcale nie była nowa i ładna jak wszystko w telewizji, ale zardzewiała i dziurawa. Dobre jednak i to, dlatego Albatros wszedł do środka.

34

— Wygodnie?

35

— Niezgorzej.

36

— ZabobonyNiech go pani stąd zaraz zabierze! — jak nie wrzasnął Mandarynka i oskarżycielskim palcem wskazał Albatrosa.

37

— A to dlaczego? — zdziwiła się Kea.

38

— Czy pani nie wie, że Albatrosy przynoszą pecha?

39

Albatros, słysząc to, stanął w balii na baczność, jakby go prąd poraził. Spojrzał poważnym wzrokiem kapitana żeglugi morskiej i wszystkie ptaki też stanęły na baczność, choć przecież nikt im nie kazał.

40

— Jam Albatros, syn Albatrosa, kuzyn Atosa i Portosa! Nie przynoszę żadnego pecha!

41

I tylko Mandarynka nie poczuł powagi sytuacji, i zamiast stać na baczność, podskaki­wał i wierzgał nogami.

42

— Eche, już ci wierzę.

43

Albatros zgromił kaczora wzrokiem. Jego wąsy stały się czerwone ze złości a jedno oko wydało się robić żółte. Kea starała się ratować sytuację.

44

— Ależ to przesądy. Bujdy na kaczych nogach.

45

Na to wszystko zbudziła się Kiwi, która chyba tylko udawała, że śpi.

46

— Żadne bujdy! Przez niego się potknę i wywrócę albo dostanę mandat za przechodzenie przez jezdnię w niedozwolonym miejscu. Zaraz będzie pech!

47

— Zamiast przechodzić przez jezdnię, wystarczy nad nią przefrunąć — doradziła Kea.

48

— Przecież ja prawie nie mam skrzydeł — zauważyła Kiwi.

49

To jak latasz? — zaciekawił się Mandarynka.

50

— Ja nie latam — prychnęła oburzona Kiwi.

51

— To nie jesteś ptakiem. Odpadasz z gry!

52

— Jestem ptakiem wyjątkowym. Właśnie dlatego, bo nie latam.

53

— Ptakiem-dziwakiem! — wykrzyknął Mandarynka i podskoczył jak piłka.

54

Straszny pech, być ptakiem i nie latać. Ja też nie latam — przyznał się Nandu, który właśnie wrócił ze sklepu spożywczego.

55

— Jak to?! — zdziwiła się Kiwi.

56

Nandu spojrzał na nią, jakby dziś z księżyca spadła:

57

— No normalnie. Jestem jak struś i nie latam. Ale za to szybko biegam. Jak to struś.

58

— No widzi pan! — zacietrzewiła się Kiwi. — I ma pan dzieci, a ja co? Nawet szybko biegać nie umiem!

59

— To przez Albatrosa — burknął Mandarynka.

60

— Całkiem możliwe — stwierdził Nandu. — Wiadomo, jakie są albatrosy.

61

— On nie może tu zostać — orzekł Mandarynka. — On jest niebezpieczny poprzez przynoszenie pecha. Kiwi przez niego nie lata.

62

— Drogie ptaki, wy sobie chyba jaja robicie — odezwał się wreszcie Wrona i spojrzał bystro na towarzystwo.

63

— Nie przy dzieciach! — oburzył się Nandu i zaczął zatykać swoim stu dzieciom uszy, chociaż jest to bardzo trudne do zrobienia.

64

Wrona ciągnął dalej:

65

— Marynarze wierzą, że albatrosy przynoszą im pecha, ale to jest przesąd.

66

— Wszystko jedno! Niech go pani stąd zabierze!

67

— Mowy nie ma — kategorycznie ucięła rozmowę Kea.

68

I na to wszystko Albatros spojrzał rozczarowanym wzrokiem na ptaki, wziął głęboki oddech i zaczął śpiewać smutną piosenkę o tym, jak to wszyscy myślą, że przynosi pecha marynarzom: Kła-kła-kła, piiiii, kła-kła-kła, piiii… Ptaki słuchały, oniemiałe. Nawet Mandarynka przestał skakać jak piłka.

69

— Wzruszyłam się — otarła łzę Kiwi. — Pan ma ciężki los, Albatrosie. Niech pan zostanie z nami. To nie pana wina, że nie umiem latać.

70

Pycha, WładzaPtaki zaczęły poklepywać Albatrosa pokrzepiająco po plecach, a wtedy zerwał się mocny wiatr, a tak naprawdę był to łopot ciężkich skrzydeł. Z głośników zamontowanych w studiu telewizyjnym dały się słyszeć oklaski milionów ptaków. Kea poprawiła garsonkę, bo oto nadleciał złowróżbny Orłosęp. Szef ptasiej telewizji, właściciel fabryki żółtych kombinezonów i groźnego spojrzenia.

71

— Panie, panowie! A oto dyrektor naszej telewizji, pan Orłosęp! — zapiszczał spiker. — Witam moich niebotycznie zdziwaczałych finalistów! Nazywam się Orłospęp i jest­em prezesem największej na świecie ptasiej telewizji. Wpływy z naszych reklam są tak wysokie, że moi pracownicy dostają codziennie przydział złotego ziarna w porze obiadowej.

72

— Osom![2] To jest super ekstra, w kuper dzięcioła! — ożywił się Mandarynka, lecz Orłosęp kompletnie go zignorował i mówił dalej.

73

— Kto wygra nasz konkurs na najbardziej niezwykłego ptaka, ten dostanie kupę forsy w nagrodę i będzie sławny. Zgłodniałem. Poproszę o mrożoną kostkę antylopy.

74

— Kea w mgnieniu oka podała Orłospępowi kostkę, a Orłosęp zjadł ją szybko i brutalnie.

75

— Co on robi? — Kiwi była wyraźnie przerażona.

76

— To jest sęp — skwitował Albatros.

77

— Orłosęp — poprawiła Kiwi.

78

— Orło, ale sęp. Je nieżywe zwierzaki.

79

— Ohyda.

80

— A co wy tam tak pod dziobami mamroczecie, hę? — zapytał Orłosęp, bo nic nie mogło ujść jego uwadze.

81

— Podziwiają pana. Lubi pan to, prawda?

82

— A ty, Wrono, nie? Każdy lubi być podziwiany, sławny, piękny i bogaty.

83

— Ja nie — stwierdził Wrona.

84

— To co tu robisz? — zezłościł się Orłosęp.

85

— Przełamuję wewnętrzne opory przed kamerami. Powiedz mi Osłosępie, dlaczego właściwie produkujesz kombinezony dla ptaków?

86

— Chronią od wiatru, deszczu, są śniegoodporne, ekologiczne, niskotłuszczowe, niskooprocentowane i antypoślizgowe. Każdy nie w ciemię bity ptak je kupi.

87

— My ptaki jesteśmy bajeczne, mamy rozmaite dzioby, kolory, kształty, rozmiary, każdy z nas jest inny. Jak mamy to wszystko pokazywać światu, nosząc twoje kombinezony, w których wszyscy wyglądamy tak samo — jak żółtko z jajka?

88

— Przestań mnie męczyć, Wrono. I przypominam, że wszyscy podpisaliście umowy, z których wynika, że każdy, kto wycofa się z konkursu, zostanie zabity i zjedzony.

89

Orłosęp uniósł ciężkie skrzydła i odfrunął, wzniecając tumany kurzu. A towarzyszył mu aplauz puszczanych z głośników ptasich braw i okrzyków. Brawo! Brawo! Brawo!

90

— To chyba nie było na serio, z tym zabijaniem i zjadaniem? — Mandarynka zrobił przerażoną minę.

91

— No, dzieci, pora na szczotkowanie dziobów! — Nandu usiłował zakończyć tę straszną rozmowę. Wyjął szczoteczkę elektryczną, brał po kolei każde ze swych stu piskląt, a potem porządnie czyścił każdemu zęby. A raczej to, co ptaki zwykle mają zamiast zębów. Niektóre ptaszątka bardzo się opierały, ponieważ niczego tak nie cierpiały jak szczotkowania.

92

PychaMandarynka nastroszył kolorowe piórka, bo myślał, że nastroszony jest jeszcze przystojniejszy i bardziej przebojowy.

93

— Wygram na bank. Bez urazy, no offence[3], nie macie ze mną szans — oznajmił. — Będę sławny i będę bogaty! Bo piękny już jestem.

94

I zaczął tak mocno machać skrzydłami, że wypadło mu kolorowe piórko. A potem kolejne. Kiwi podeszła, zaciekawiona, pochyliła się i powąchała swoim długim dzi­obem leżące na podłodze pióra. Niuuuch!

95

— Pan się leni[4] — oznajmiła. — Jak tak dalej poleci, będzie pan łysy.

96

— Wcale że nie! — oburzył się Mandarynka.

97

— Faktycznie nie. W miejsce kolorowych piór wyrastają panu szare — stwierdził Wrona, przyglądając się kaczorowi z uwagą.

98

— Wcale że nie! Opowiadacie same by-zy-du-ry! Jestem wyjątkowy oraz bajeczny i wygram ten konkurs!

99

Mandarynka podskakiwał tak gwałtownie, że zaczął gubić kolejne piórka. Spadały na ziemię jak kolorowe płatki śniegu.

100

— A ja myślę, że każdy ptak jest wyjątkowy — zadumał się Wrona. — Na przykład Kiwi jest ekstrawyjątkowa.

101

— A skąd! Bycie wyjątkowym to nie to samo, co bycie dziwakiem! — Mandarynka denerwował się i lenił coraz bardziej.

102

Tymczasem dzieci Nandu zbierały jego pogubione piórka i robiły sobie z nich kolorowe wianki na swoje małe główki.

103

— Ty chyba nie wiesz, co to znaczy „dziwak” — prychnęła na kaczora Kiwi.

104

— Oczywiście, że wiem — zezłościł się kaczor. — Dziwak to jest ktoś, kto się ciągle dziwi.

105

— Co ty bredzisz?! — zapytała Kiwi, a Mandarynka nie odpowiedział, bo jego włas­nym zdaniem nie bredził nic a nic.

106

— Wolność, PróżnośćDziwak to jest ktoś niezwykły — tłumaczyła Kiwi. — Ale bycie zwykłym też jest w porządku. Nie musisz być wyjątkowy ani dziwaczny. Jeśli lubisz być, ot, zwykły jak Wrona, to możesz sobie takim być. Tym bardziej że Wrona nie jest zwykły, bo jest bardzo mądry.

107

— Nikt nie jest zwykły, każdy jest jakiś — filozofował Nandu. — Wszyscy jesteśmy dziwakami i wszyscy jesteśmy wyjątkowi. Chodzi o to, żeby nie wstydzić się być tym, kim się jest!

108

— Chodzi o to, żeby być wolnym jak ptak!

109

— Wolność to jest dopiero największy dziwak!

110

— Wolność jest super!

111

— Wolnym być to znaczy wysiadywać jajka jak długo się chce. I nie oddawać ich na jajecznicę.

112

— Ale nie ma tak, żeby być całkiem wolnym. To, że sobie teraz pomyślę, że chcę być żyrafą z fioletowymi kopytami, nie znaczy, że tak się stanie — skwitował Wrona.

113

— Ha! Czyli nie ma wolności! — wykrzyknął tryumfalnie Mandarynka. — Wolność to piramidalna by-zy-du-ra!

114

— Wolność jest, kiedy Kiwi sobie myśli: „Chociaż jestem malutka i dziwna, to nikt mi nie zabroni brać udziału w Konkursie na Najbardziej Niezwykłego Ptaka na Świecie” — tłumaczył cierpliwie Wrona.

115

— To ja wreszcie wiem, czemu biorę udział w tym konkursie! — zachwyciła się Kiwi.

116

— A ja dalej nie wiem, dlaczego ta wolność jest taka wspaniała! — Mandarynka z nerwów aż usiadł kuprem na ziemi.

117

— Bo można być takim, jakim się jest i nikogo nie udawać. Można mówić: Jestem wolny jak ptak i chcę być Wroną!

118

— A ja nie chcę być wolny!!!

119

Ptaki zamilkły i popatrzyły na Mandarynkę jak na wariata. Lecz kaczor ciągnął dalej, zupełnie niezrażony:

120

— I nie chcę być sobą! Ja chcę być sławny jak Justin Biber[5] Albo jak Maryla Rodowicz[6]! I żeby mnie pokazywali w telewizji, i żeby wszyscy mnie podziwiali! Tego chcę!

121

— Bo jesteś głupi jak but, a nie wolny jak ptak — skwitowała całkowicie zniechęcona Kiwi.

122

I nie wiadomo, jak by się ta awantura zakończyła, ale na szczęście jedno z dzieci Nandu zaczęło wydawać piskliwe odgłosy „pi-pi-pi”, za chwilę dołączyło do niego kolejne i kolejne. I trzeba było wynieść się z telewizji do pobliskiej gustownej budki dla ptaków, gdzie papuga Kea przygotowała nocleg dla finalistów konkursu.

*

123

W budce dla ptaków było na tyle dużo pokoi, że każdy ptak miał swój. Jednak ptaki wolały spać wspólnie w salonie z telewizorem. Lepiej czuły się razem, tym bardziej że miały wielką tremę przed jutrzejszym występem na żywo. Co prawda udawały przed sobą, że niczym się nie przejmują, lecz tak naprawdę każde z nich potwornie się bało i wciąż rozmyślało o tym, kto wygra konkurs. OjciecTylko pisklaki Nandu niczym się nie przejmowały i pipczały na całego, ogłaszając tym samym, że wcale nie mają ochoty iść spać.

124

Albatros, który przywlókł z sobą balię i znowu siedział po szyję w wodzie, usiłował przekrzyczeć potworny pisk stu małych Nandu.

125

— Czy one koniecznie muszą tak pipczeć?!

126

— Chcą obejrzeć bajkę! — wykrzyczał bezradnie Nandu. — Bez bajki nie zasną! I nie przestaną pipczeć!

127

Albatros wylazł z balii i ociekając wodą oraz wycierając zakatarzony nos, poczłapał do telewizora. Kiwi spojrzała na Nandu ze współczuciem.

128

— Może powinien pan zadzwonić po żonę? Żeby panu pomogła. Macie tyle dzieci, sam pan nie da rady.

129

— Jestem samotnym ojcem.

130

— I matka się nimi nie interesuje? — zdziwiła się Kiwi. — Ma sto dzieci i ma je w dziobie?

131

Każde z moich stu dzieci ma inną mamę — wyjaśnił Nandu.

132

— Matko jedyna, ale pan się urządził!

133

— Nie tylko ja. My, ptaki nandu, tak robimy. To jest zupełnie normalne, że samotni ojcowie wysiadują jaja, a potem wychowują swoje liczne potomstwo. Ja bardzo lubię być tatusiem.

134

— I pana to życiowo nie przerasta?

135

— Zwykle pomaga mi kolega, ale teraz jest na urlopie.

136

Pi-pi-pi-pi — pisklaki rozpiszczały się na dobre.

137

— Może w telewizji będzie dobranocka — rzekł Albatros z nadzieją i włączył telewizor.

138

A tam zamiast bajki dla pisklaków widać było Orłosępa, jak naradza się z Keą w ciemnym zaułku.

139

— Chciał pan ze mną porozmawiać, szefie. Coś się stało? — wyszeptała konspiracyjnie Kea.

140

— Musimy dopracować szczegóły programu finałowego — wycedził Orłosęp i roze­jrzał się podejrzliwie, czy aby nikt ich nie podsłuchuje.

141

— Przecież wszystko jest dopracowane.

142

— Otóż nie.

143

Władza, PrzemocOrłosęp wyjął spod skrzydła wielką tubę z klejem o nazwie „Kapeczka” i podał zdziwionej Kei.

144

— Co to? — zapytała.

145

— Klej „Kapeczka”.

146

— Po co mi on?

147

— Ptaki wystąpią w finale konkursu w żółtych kombinezonach, tak?

148

— Tak.

149

— Posmarujesz kombinezony klejem. Od środka. Kiedy te dziwaki ubiorą kombinezony, przykleją się do nich i nigdy ich już nie zdejmą.

150

— Ale dlaczego?

151

— Bo nie chcę ich już oglądać! Wszystkie te pstrokate dziwactwa zakuję w żółte kombinezony! Każdy ptak będzie taki sam i nareszcie będzie porządek! Tylko ja będę wyjątkowy!

152

— Świat będzie smutny — zauważyła Kea.

153

— Będzie uporządkowany! — wrzasnął Orłosęp.

154

I wtedy telewizor zgasł. Ptaki siedziały bez ruchu.

155

— Słyszeliście? — szepnęła przejęta Kiwi.

156

— Czy my tu jesteśmy robieni w sroki ogon? — Nandu postanowił zadać ważne pytanie.

157

— Nabijani w kukułcze jajo? — zawtórował Albatros.

158

— Obawiam się, że tak — rzekł Wrona z powagą. — Orłosęp chce, żebyśmy przestali być wolni jak ptaki.

159

— Chyba dziwaczni — rzucił z przekąsem Mandarynka.

160

— Niestety podpisaliśmy umowę. A nikt nie lubi być zabity i zjedzony — zawyrokował rozsądnie Wrona.

161

— By-zy-du-ra! — wrzasnął przestraszony Mandarynka.

162

— Orłosęp robi sobie z nas jaja — orzekł Albatros.

163

— I ta cała Kea też — dodała Kiwi. — Niby taka milusia, a jest z nim w zmowie!

164

— Ona jest unikalna — rozmarzył się niespodziewanie Wrona. Ptaki go jeszcze takiego nie widziały.

165

— Phi! Nawet ładna nie jest.

166

— Unikalna, bo to gatunek zagrożony wyginięciem — oprzytomniał Wrona. — Jest ich bardzo mało na świecie.

167

— A niech sobie wyginie! Zjadła kiedyś stado owiec na obiad. Pisali o tym w prasie — Kiwi lubiła czytać dzienniki i kolorowe magazyny.

168

— Media to rozdmuchały. To jest dobra dziewczyna — Wrona znowu wpadł w roman­tyczny nastrój.

169

— „Sowa jest ślepa w dzień, a wrona w nocy, lecz ten, kogo oślepi miłość, jest ślepy i w dzień, i w nocy”[7] — zadeklamował na to Albatros.

170

— Marynarskie przysłowie?

171

— Tomasz Mann[8] to napisał. Słynny pisarz. Człowiek. Zakochałeś się Wrono i bredzisz.

172

— Ja? W kim?

173

— W Kei! — orzekły ptaki chórem.

174

Pi-pi-pi-pi — rozpipczały się na nowo dzieci Nandu. Albatros zatkał uszy.

175

— Niech je ktoś uciszy!

176

— Ja im zaśpiewam kołysankę — rzekła Kiwi i zaczęła śpiewać kołysankę, która opowi­adała o niej samej i o tym, że gdyby mogła, to też spałaby w nocy, a nie w dzień, ale jest takim ptakiem, który śpi w dzień, a nie śpi w nocy i już. Ale ludzie zamiast tej kołysanki usłyszeliby tylko:

177

— Kwi-kiwi-kiwi-kiwi-kiwi!

178

Pisklaki Nandu usnęły jak na komendę. Kiwi zdziwiła się szybkim sukcesem i przestała śpiewać. Trochę urażona, bo nikt nie prosił o bis.

179

Kiedy małe Nandu smacznie spały, ptaki rozpoczęły zebranie. Musiały przecież omówić to, co zobaczyły w telewizji zamiast dobranocki.

180

— BuntSłuchajcie, ptaki! — rozpoczął zebranie Albatros i wytarł nos. — Musimy coś pos­tanowić. Przecież chcemy być wyjątkowe i wolne!

181

— Zróbmy strajk! — Kiwi miała plan. — Nikt nie będzie nas przyklejał do jakiegoś żółtego kombinezonu. Przykujmy się na znak protestu do kaloryfera.

182

— To zbyt banalne. Mam inny pomysł — oznajmił Wrona.

183

— Szable? Pistolety? Armaty? Jam Albatros, syn Albatrosa, kuzyn Atosa i Portosa! Mogę walczyć!

184

— Nie trzeba. Użyjemy sprytu. A teraz śpijmy. Dobranoc — ziewnął dziwnie pewny swego Wrona.

185

— Zapadła ciemność, ptaki zasnęły. Tylko Kiwi siedziała.

186

— A ja nie zasnę. Żeby chociaż jakaś sowa tu była, to miałabym z kim pogadać. A tu nic, tylko jakieś nietoperze latają.

*

187

Rankiem ptaki obudziły się wraz ze słońcem i zaraz zaczął się rwetes. Śpiew przy goleniu, pluskanie w kałużach, mycie zębów, czesanie piórek. Albatros zażywał kąpieli w balii, jednocześnie podjadając małe rybki z wiadra. Nandu usiłował prze­brać z piżamek całe swoje potomstwo, które podzielił na chłopców i dziewczynki, a następnie jednej grupie zakładał spodnie w kratkę, a drugiej sukienki w kropki. Trwała poranna śpiewanina. I niby było wesoło, ale ptaki cały czas rozprawiały o Poważnej Sprawie. O tym, że Orłosęp szykuje na nich pułapkę. Tylko Mandarynka nie chciał w to uwierzyć, bo Mandarynka chciał wygrać konkurs i zostać gwiazdą ptasiej telewizji.

188

— O-maj-gad!![9] — oburzył się. — To jest jakaś napowietrzna głupota! Musieliście coś źle usłyszeć. Na pewno nie ma żadnej pułapki. Przecież Orłosęp jest wspaniały, a jego konkurs jest piramidalnie wspaniały! I ja go wygram, obviously[10].

189

— Panie Mandarynko — tłumaczył cierpliwie Nandu, bo kiedy ktoś ma sto dzieci to jest bardzo cierpliwy. — To jest prawda, Orłosęp chce nas przykleić do żółtych kombinezonów! Wszyscy do końca życia będziemy tacy sami!

190

— To jest pułapka! — zagrzmiał Albatros, połykając kolejną rybkę.

191

— Nawet moje dzieci to rozumieją, chociaż ledwie tydzień temu wykluły się z jajek.

192

— By-zy-du-ra! You are stupid birds![11] Na niczym się nie znacie, a wasza matka wysiadywała zgniłe jaja!

193

— A z piór twojego taty sprzątaczki sobie miotły robią!

194

— A twoja ciotka mieszka w reklamówce z Biedronki!

195

— A twoi koledzy dzyndzylą zamiast pimponić!

196

— A wy nie umiecie ani dzyndzylić, ani pimponić, ani fiufarniczyć!

197

— Co to znaczy fiufarniczyć?

198

— A skąd ja mam to wiedzieć?!

199

— A ty jesteś już prawie cały szary! — wrzasnęła Kiwi, która wyglądała, jakby miała zaraz kogoś kopnąć.

200

— Oddałem kolorowe piórka do pralni — Madarynka udawał, że nie dociera do niego smutna prawda o jego własnym wyglądzie.

201

— Zmieniasz upierzenie — spokojnie stwierdził Wrona. — Jak co roku. Za chwilę będziesz cały szary. Taki jak ja.

202

— Ja nigdy nie będę taki jak ty, Wrono!

203

— Mandarynka uniósł skrzydła do nieba i zamachał nimi z wściekłością, a przez to strząsnął z siebie prawie wszystkie kolorowe piórka, które jeszcze na nim pozostały. Do kaczora dotarła straszna prawda — zmienił upierzenie.

204

— Oł noł!![12] Ja nie chcę być bury!!! Nie teraaaaaaaz!!!

205

Pisklaki zaczęły piszczeć, przerażone — pi, pi, pi, piii!

206

— Cicho!!! Bo mi pisklęta płoszysz! Już, już, dzieciaczki, już…

207

Ale pisklaki dalej pipczały, a Mandarynka dalej panikował.

208

— Ja jestem piękny i kolorowy, I'm osom, cool[13]i nadzwyczajny! To wy mi ukradliście moje piórka!! Oddawać je natychmiast!

209

— Ciiiii pisklaki, ciiiii — Nandu starał się opanować sytuację. — Coś wam opowiem, posłuchajcie: „Halo, halo! Tutaj ptasie radio w brzozowym gaju, nadajemy audycję z ptasiego kraju…”[14].

210

Niespodziewanie telewizor zaczął śnieżyć i na ekranie pojawił się groźny dziób Orłosępa.

211

— Jakie ptasie radio?! Tu jest telewizja!

212

Przestraszony Mandarynka wskoczył do balii Albatrosa i zakrył się śmierdzącym rybami ręcznikiem. Nie chciał, żeby Orłosęp zobaczył go całego szarego.

213

— Moi drodzy — rozpoczął Orłosęp — czas szykować się na wielki finał. Za godzinę wchodzimy na żywo ze studia, wszystkie kamery są przygotowane.

214

Na to do salonu weszła Kea na wysokich szpilkach. Przez skrzydło miała przewieszone żółte kombinezony. Orłosęp rozejrzał się czujnie.

215

— A gdzie Mandarynka?

216

— Nie ma go, udziela wywiadu do „Gazety Wyborczej” — odezwał się zmienionym głosem Mandarynka, ukryty pod ręcznikiem Albatrosa.

217

Kiwi bezpardonowo zdjęła z Mandarynki ręcznik i wszyscy zobaczyli skulonego w balii kaczora.

218

— O, znalazł się — zakpiła Kiwi.

219

— A coś ty taki szary? — zapytał podejrzliwie Orłosęp swoim tubalnym głosem. Man­darynka aż się skulił.

220

— Najadłem się śmierdzących ryb Albatrosa i tak mi się niedobrze zrobiło, że poszarzałem. Zaraz mi przejdzie. Give me one minute, please[15].

221

— Co? — Orłosęp nie był dobry w językach obcych.

222

— Jajco — skomentowała pod nosem Kiwi.

223

— Nie mam czasu na głupie rozmowy, lecę do Hong-Kongu[16] na zebranie — Orłosęp stracił zainteresowanie szarym kaczorem. — Kea rozda wam kombinezony. Przypo­minam tylko, że każdy, kto zechce się teraz wycofać, zostanie zabity i zjedzony.

224

— Orłosęp wymownie pokazał podpisane przez ptaki kontrakty, a telewizor sam się wyłączył. Orłosęp zniknął z ekranu. Wrona spojrzał na Keę życzliwie, w przeci­wieństwie do reszty.

225

— Moi drodzy, przebierzcie się — prosiła papuga.

226

— Ja tego nie ubiorę. Nie do twarzy mi w żółtym.

227

— Mój jest za krótki.

228

— A ja mam alergię na gumę.

229

— Ubierzcie kombinezony[17], proszę. Inaczej Orłosęp się rozgniewa.

230

Kea usiłowała łagodnie przekonać ptactwo.

231

— A niech się wścieka. Mamy to w kuprach — zupełnie niełagodnie stwierdziła mała Kiwi.

232

Kea podała kombinezon Mandarynce, ten złapał go i zaraz założył. Ptaki patrzyły z trwogą.

233

— Nie zakładaj tego! Przykleisz się i nigdy tego nie zdejmiesz!

234

I bardzo dobrze! Wolę być żółty niż szary! Żółte kombinezony są wspaniałyyyyym ubraaaniem! Już niczego więcej nie zakładaj na nieeeeee! Kwa, kwa, kwa, kwa…

235

— Skąd wiecie, że tam miał być klej? — zapytała bystra Kea.

236

— Widzieliśmy w telewizorze jak Orłosęp dawał ci klej „Kapeczkę”! Ale my się nie damy zakleić! Bo jesteśmy ptaki wolne jak… ptaki!

237

Kea nie wiedziała, co powiedzieć. Całym sercem kibicowała ptakom i nie chciała, żeby wszystkie do końca życia musiały chodzić w żółtych kombinezonach. Ale bała się przeciwstawić Orłosępowi. Milczała więc, a Wrona patrzył na nią ze współczuci­em. Pozostałe ptaki obrzuciły ją obrażonym spojrzeniem i zabrały się do lotu. Alba­tros wziął Kiwi na grzbiet i wzbił się w powietrze, rozpościerając swoje potężne skrzy­dła. Nandu upchnął dzieci pod pachami i ruszył biegiem, jak to nielot. Na końcu zakutany w żółty kombinezon Mandarynka, którego z całych sił popchnął Wrona, żeby go rozpędzić.

238

Papuga Kea smutno spojrzała w dal. Jakby ogarnęła ją melancholia. I wtem, powolutku, po cichutku zanuciła rzewną piosnkę, w której wyznała, że Orłosęp jest jej wujkiem i że bardzo go nie lubi, ale nie ma nikogo innego na całym świecie, żad­nych przyjaciół ani rodziny i dlatego musi się go trzymać. Jednak my, ludzie, zami­ast pieśni słyszelibyśmy tylko:

239

— Ke-aaaaaaa! Ke-aaaaaaa! Ke-aaaaaa! Ke-aaa!

240

A Wrona to wszystko słyszał, bo cały czas stał i słuchał. Wreszcie odezwał się miękko.

241

— Nie jesteś sama.

242

— Od dawna tu stoisz?

243

— Słyszałem piosenkę.

244

— To wiesz już, że Orłosęp jest moim wujkiem.

245

— Orłosęp nie jest jedynym ptakiem na świecie. Dasz sobie radę bez niego.

246

— Jak?

247

— Masz nas. Mnie, Kiwi, Nandu, Albatrosa, a nawet Mandarynkę.

248

— Ale ja jestem siostrzenicą Orłosępa. Jestem zła.

249

— Nie dramatyzuj. Raz zjadłaś stadko owiec, zdarza się. Możesz równie dobrze jeść szpinak albo owsiankę.

250

— Nie posmarowałam waszych kombinezonów klejem.

251

— Wiedziałem, że nigdy byś tego nie zrobiła.

252

Wrona i Kea patrzyli na siebie maślanymi oczami i tacy byli w sobie zakochani, że świat wydał im się być bardzo miękką i bardzo dużą watą cukrową, ale zrobioną z puchu, a nie z cukru, który się klei i psuje zęby. A puch jest mięciutki i pachnący.

*

253

Tymczasem w ptasiej telewizji do gabinetu Orłosępa ktoś się zakradł. W ciemnościach nie było nic widać, a słuchać było głośne: ŁUP!

254

— Ałaj! Przez ciebie się wywaliłam! — Kiwi podniosła się z podłogi, na której leżała jak długa.

255

— Nic nie robiłem! — bronił się Albatros.

256

— Pecha przyniosłeś!

257

— Nic nie przynosiłem! Jak chcesz, to pójdę.

258

— No już, już, nie gniewaj się. Gdzie tu jest sejf Orłosępa?

259

— Skąd wiesz, że on to trzyma w sejfie?

260

— A ty gdzie byś trzymał nasze kontrakty?

261

— W tym sejfie — Albatros wskazał mosiężny sejf, stojący w rogu gabinetu.

262

— No widzisz! Myślisz, że potrafisz go otworzyć?

263

— O to pytasz Albatrosa? Kuzyna Atosa i Portosa?

264

— To umiesz czy nie?

265

Albatros rozpostarł swoje długaśne, umięśnione skrzydła i jak nie palnął nimi w sejf, aż ten rozpadł się na kawałki.

266

— Jam Albatros, syn Albatrosa, kuzyn Atosa i Portosa!

267

— Dobra, już się nie popisuj. Patrz, są nasze kontrakty.

268

— Jesteśmy wolni! Nie zostaniemy zabici i zjedzeni.

269

W tym samym czasie Wrona, Nandu oraz Kea szukali Albatrosa i Kiwi. Martwili się, że ci całkiem gdzieś przepadli.

270

— Gdzie oni są?

271

— Tutaj — powiedział Wrona, zaglądając do gabinetu Orłosępa.

272

— Wszędzie was szukamy. Co robicie?

273

Kiwi widząc Keę, której nic a nic nie ufała, schowała kontrakty za plecy i zrobiła niewinną minę.

274

— My? Całkiem nic. A ona co tu robi? — Kiwi pokazała Keę swoim długim dziobem.

275

— Jest z nami. Przeszła na dobrą stronę mocy[18] — poinformował zakochany Wrona.

276

— Tere fere — Kiwi na to, na co Kea uniosła się honorem.

277

— Proszę, tu jest klej, którym miałam posmarować wasze kombinezony. Nie zrobiłam tego.

278

— To jeszcze zrób coś, żeby twój wuj odwołał konkurs — Nandu nie ukrywał, że ma wisielczy humor.

279

— A po co? My stąd spadamy — wierciła się Kiwi.

280

— Nie możemy — posępna mina Nandu stała się jeszcze bardziej posępna.

281

— Właśnie że możemy! Wykradliśmy nasze kontrakty! Nie zostaniemy zabici i zjedzeni. Orłosęp może nas cmoknąć w dziób!

282

— Nie możemy. Mandarynka nie chce zdjąć kombinezonu.

283

— Niech spada na drzewo — zaproponowała Kiwi.

284

— Nie zostawimy Mandarynki na pożarcie Orłosępowi — stwierdził Albatros z pewnym smutkiem.

285

— Ale dlaczego nie? On jest głupi jak dżdżownica.

286

— Bo o głupich też trzeba się troszczyć — wyjaśnił Wrona. — Macie, ubierzmy się.

287

— Mamy się zakuć w to żółte świństwo? Po co?

288

— Zobaczycie.

*

289

I oto nadszedł ten długo wyczekiwany moment. Rozpoczął się wielki finał konkursu na Najbardziej Niezwykłego Ptaka na Świecie. W studiu ptasiej telewizji byli już wszyscy finaliści, widownia, operatorzy kamer, kierownik planu i pani od makjażu. Słowem — wszyscy. Oczywiście był i Orłosęp, wystrojony w żabot. Z wszystkich głośników dał się słyszeć głos spikera:

290

— Drogie ptaki, zgromadzone przed teleodbiornikami! Drodzy ptakowie, dro­gie ptakinie i ptakątka, oto przed wami finaliści wszechświatowego Konkursu na Najbardziej Niezwykłego Ptaka. Nasze ptaki ubrane są w superwygodne, oddycha­jące i nie zawierające poliestru kombinezony!

291

I wtedy głos zabrał Orłosęp:

292

— Obywatelki i obywatele! Nadszedł dzień, w którym wybierzemy najbardziej niezwykłego ptaka na świecie. Jak sami pewnie wiecie, bycie dziwakiem to okropna sprawa. Nikt z nas nie chce się wyróżniać i nie chce, by koledzy po­kazywali go palcami. Najbardziej cierpi ptak, obok którego nie sposób prze­jść obojętnie, który zwraca na siebie uwagę na ulicy, w sklepie i w szkole, bo wygląda albo zachowuje się całkiem inaczej niż reszta. I my temu biedako­wi chcemy pomóc. Obdarujemy go główną nagrodą, czyli kombinezonem, w którym będzie chodził do końca swoich dni! Wreszcie poczuje się zwyczajnie! Zwycięzcą jeeestttt… pan Kaczor Mandarynka!!!

293

Rozległy się fanfary, z sufitu zleciało konfetti, Mandarynka zakrył twarz z niedowierzaniem i był szczęśliwy. Płakał i skakał, ściskał pozostałych.

294

— O-maj-gaaaad! Osom super cool!!! Jestem bardzo wzruszony! Nie wiem, co powiedzieć! Chciałbym podziękować przede wszystkim rodzicom! Bez nich to by się nie udało! Mamusiu, tatusiu, dziękuję, to dzięki wam jestem taki piękny!!!

295

— Ten matoł nic nie rozumie — stwierdziła Kiwi. — On się cieszy.

296

— I co teraz? — rozejrzał się Nandu, a z odpowiedzią pospieszył mu zadowolony z siebie Orłosęp.

297

— A teraz zwycięzca podpisze kontrakt, w którym zobowiąże się do chodzenia w żółtym kombinezonie i niezdejmowania go pod żadnym pozorem przez najbliższe czterysta lat! Oto pióro i umowa!

298

Mandarynka wziął pióro i umowę, i już, już miał podpisać…

299

— Zróbcie coś, on to podpisze! — wrzasnęła Kea.

300

Albatros, nie namyślając się wiele, rozłożył skrzydła i zaczął machać nimi tak mocno, że zerwał się wieki wiatr, który wyrwał ze skrzydeł Mandarynki umowę i pióro.

301

— Aaaaa, ratunku! Wiatr porwał moją umowę!

302

Na to zawołał Wrona:

303

— A teraz — nasz plan! Raz, dwa, trzy!

304

Wolność, BuntPtaki na „trzy” zdjęły żółte kombinezony, co wprawiło Orłosępa w istny szok.

305

— A co to ma znaczyć?! Mieli być przyklejeni!

306

A na to wszystkie ptaki, poza Mandarynką, zaczęły śpiewać piosenkę o tym, że każdy z nich jest ptakiem-dziwakiem, wolnym jak ptak i całkiem innym niż inni.

307

— Kwa, kwa, kiwiiii-ki-wiiiiii, kra, kra, kra, keeeaaaaaa! Keaaa!, Kła, kła piiiiiiii, kla kła piiiiii…

308

— Zabić ich i zjeść!!! Zabić i zjeść!!! — wrzeszczał bez opamiętania Orłosęp, zatykając uszy, bo nie mógł znieść tego, że ptaki śpiewają piosenkę o wolności.

309

Ale ptaki już się nie bały, śpiewały i tańczyły.

310

— Dalej Mandarynko, zrywaj swój kombinezon!! Uwolnij się!!!

311

— Zostawcie mnie w spokoju!

312

— Keo! Do dzieła! — wrzasnął Orłosęp. — Zabij ich wszystkich! Natychmiast! To rozkaz!

313

— Nie słucham już twoich rozkazów! I od dzisiaj jestem wegetarianką! No, może jeszcze tylko ciebie trachnę!

314

Kea wyjęła pistolet na wodę (ale wyglądał jak prawdziwy), a przerażony Orłosęp ot­worzył szeroko oczy. W końcu dotarło do niego, że przegrał, że nic tu po nim i że nie uda mu się zakuć ptaków w żółte kombinezony. Że wolność wygrała, a ptaki zawsze będą wielobarwne i różnorodne. I nikt im tego nie zabierze. Osłosęp nie miał już czego tu szukać. Rozpostarł skrzydła i odleciał, gdzie pieprz rośnie, wygrażając Kei:

315

— Zdrajczyyyniiii! Jeszcze popamięęętaaasz!

316

— Dalej, Mandarynko! — ponaglał Wrona. — Zdejmuj kombinezon, pokaż, jaki jesteś naprawdę! Bo inaczej każą ci robić to, co wszystkim. Każą ci tak samo siedzieć, tak samo myśleć. Czy ty wiesz, co to znaczy?

317

— Nie zjesz, co chcesz, ale co ci dadzą.

318

— Nie zaśpiewasz swojej piosenki, tylko taką, którą ci zanucą.

319

— Nie będziesz smutny, kiedy będziesz smutny.

320

— Będziesz wesoły, bo tak ci rozkażą.

321

— Słowa zamażą, zasłonią oczy, zamkną ci dziób i zatkają uszy.

322

— Będziesz żółtym manekinem, bez marzeń, bez pragnień, bez siebie.

323

— Nie będziesz wolny jak ptak, będzie z ciebie wrak!

324

Mandarynka poddał się. Powolutku, ze smutną miną, zdjął żółty kombinezon. Był całkiem szary. I przestraszony. Ptaki zamilkły.

325

— Zadowoleni jesteście? Jestem teraz całkiem szary. Nijaki. Brzydki. Śmiejcie się. Śmiejcie.

326

— Jesteś dokładnie taki, jaki masz teraz być — stwierdziła Kiwi.

327

Nie ma drugiego takiego — dodał Nandu.

328

— Ani trzeciego — wtrącił Albatros.

329

— I nie wstydzicie się mnie?

330

— Nie, głupku! — zdenerwowała się Kiwi.

331

— Pójdę z tobą do restauracji, jak chcesz — zaoferował Wrona.

332

— A ja na zakupy — zachęciła Kea.

333

— A ze mną możesz łowić ryby — zadeklarował Albatros.

334

— A ja? — zaniepokoiła się Kiwi.

335

— Ty też, zazdrośnico.

336

— A moje dzieci możesz odprowadzać do przedszkola.

337

— Osom! Super, wspaniale! Jestem wyjątkowy! Całkiem wyjątkowy! To ja! Superptak! Nikt nie jest taki jak ja! Osom! Osom! Osom!

338

— Ej, stop! — zarządziła Kiwi i Mandarynka przestał podskakiwać. — Jaki jest właściwie morał tej opowieści? Bo chyba nie te wrzaski Mandarynki?

339

Ptaki wpadły w zadumę.

340

— Nie oglądaj telewizji, bo ogłupia?

341

— Nieeee, niektóre programy są niezłe. — zaprotestował Albatros. — Na przykład o rybach, o wędkarstwie i rybołówstwie.

342

— Nawet jeżeli chwilowo jesteś szary, to potem odrosną ci kolorowe piórka? — zaproponował Mandarynka z nadzieją.

343

— Jak ktoś jest głupi, to głupi zostanie? — odpowiedziała mu Kiwi pytaniem na pytanie, za to niegrzecznie.

344

Ale prawdziwą odpowiedź znał Wrona.

345

— Morał jest taki, że nie wolno dać sobie ubrać żółtego kombinezonu. Nigdy w życiu! Kwa, kwa, kiwiiii-ki-wiiiiii, kra, kra, kra, keeeaaaaaa! Keaaa! Kła, kła piiiiiiii, kla kła piiiiii…

346

Ptaki wiedziały już, jaki jest morał, mogły więc zabrać się do śpiewania ich ulubionej piosenki o wolności, którą każdy z nich śpiewał w swoim tempie i z inną linią melodyczną, dlatego my, ludzie, uznalibyśmy to za potworny ptasi rwetes, a nie żadne śpiewanie. Mandarynka także śpiewał wniebogłosy, a wokół walały się żółte kombin­ezony, których nikt nie chciał.

347

Mandarynka

348

Gatunek kaczki niemający — oprócz kraju pochodzenia — wiele wspólnego z owocami o tej samej nazwie (no, może z wyjątkiem tego, że obie pochodzą z Chin, nazwa obu wywodzi się od mandarynów, urzędników na dworze chińskich cesarzy, w ubarwieniu obu przeważa kolor pomarańczowy i obie biorą się z drzew: owoce rosną na gałęziach, a kaczki wylęgają się w dziuplach). Jak u większości kaczek, samce mandarynek są bardzo kolorowe, jednak na lato pierzą się i przypo­minają wtedy niepozorne samice.

349

W Polsce mandarynki niekiedy uciekają z hodowli i zamieszkują w parkach z jeziorkami (np. warszawskich Łazienkach). Pisklęta mandarynek są zagniazdownikami, co oznacza, że kiedy się wyklują, od razu pokryte są gęstym puchem, potrafią biegać, pływać i nurkować. Zaraz w pierwszym dniu życia wyskakują z dziupli na ziemię — są tak lekkie i mają tak sprężyste kości, że choćby spadły z bardzo wysoka, nic im się nie dzieje. Razem z mamą i rodzeństwem maszerują do najbliższej rzeki lub jeziora, gdzie same znajdują sobie pożywienie.

350

Wrona siwa

351

Wrona wcale nie jest żoną gawrona, tak jak jeleń nie jest mężem sarny. Wrona i gawron są dwoma oddzielnymi gatunkami ptaków krukowatych, z których w Polsce żyje jeszcze pięć innych gatunków: największy i znany głównie z bajek kruk, towarzyska, gnieżdżąca się w kominach kawka, hałaśliwa sroka, niechętna wyprawom za morze sójka i orzechówka, najrzadsza z nich, brązowa z białymi kropeczkami, budująca gniazdo w styczniowych śniegach mieszkanka gór i północnej tajgi. Wszystkie, nawet wielki kruk, są ptakami wróblowatymi, chociaż w ogóle na to nie wyglądają. Krukowate są także, o czym mało kto wie, ptakami śpiewającymi: krakanie wrony nie jest może zachwycające, ale na wiosnę można czasem usłyszeć cichy i melodyjny śpiew samców zalecających się do samic.

352

Wrony są bardzo inteligentne. Zaobserwowano u nich nie tylko zdolność uczenia się od siebie nawzajem, ale także umiejętność posługiwania się narzędziami. Pewien gatunek wron, żyjący na Kaledonii, potrafi z długich patyczków przy­gotować sobie szpikulce, które służą im do wyciągania tłustych larw, drążących głębokie tunele w spróchniałym drewnie. Japońskie wrony nauczyły się wykorzy­stywać przejeżdżające samochody do otwierania orzechów — zostawiają orzech na drodze, samochody rozjeżdżają go, a wrona, kiedy światło dla aut zmieni się na czerwone, bezpiecznie wydziobuje jadalne części orzecha.

353

Kea

354

Nietypowa, brązowo-zielona papuga z Nowej Zelandii — mieszkanka Alp Nowozelandzkich, gdzie większość czasu spędza, przemierzając pieszo tamtejsze hale i łąki. Nietypowo dla papug, nie siada prawie wcale na drzewach, nie jest specjalnie hałaśliwa i nie gnieździ się w dziuplach. Gniazdo zakłada w norach w ziemi — sama potrafi je sobie swoim długim, zakrzywionym dziobem wykopać. Kea jest wielkości siedzącego kota, waży trochę mniej niż kilogram; rozpiętość skrzydeł to około jeden metr. Samiec od samicy różni się nieznacznie, głównie wielkością. Jest wszystkożerna — w skład jej diety wchodzą rośliny (owoce, liście, korzenie, nasiona, kwiaty), padlina, larwy chrząszczy, ptaki i drobne ssaki. Okryła się kea złą sławą, gdy udowodniono, że nocami potrafi atakować owce, wydziobując im z grzbietów kawałki tłuszczu i mięsa.

355

Kea należy do najbardziej inteligentnych ptaków — naukowcy przeprowadzali ek­sperymenty, w których kee musiały (aby dobrać się do jakiegoś przysmaku) usu­wać zasuwki, naciskać dźwigienki, używać przycisków, a nawet — ciągnąc za sznurek — przesuwać drewniane wózeczki. Każdą zagadkę prędzej czy później rozwiązy­wały, a poszczególne metody zapamiętywały i wykorzystywały w następnych łamigłówkach. Spryt tych papug jest wręcz legendarny, a dla mieszkańców Nowej Zelandii potrafi być przy okazji bardzo uciążliwy — kee wyciągają uszczelki z szyb samochodowych, niszczą wycieraczki, ba — potrafią wykręcić wentyle z opon i spuścić z nich powietrze, ku zdumieniu i wściekłości odwiedzających ich terytorium kierowców.

356

Albatros

357

Jeden z najbardziej wytrwałych lotników w ptasim świecie; niezmordowanie przemierza oceany (głównie południowej półkuli, gdzie kontynenty nie wchodzą w paradę ani wiejącym wiatrom, ani korzystających z nich albatrosom); albatros zaprzęga siły wiecznie wiejących wiatrów oceanicznych, by bez wysiłku pokony­wać setki kilometrów bez odpoczynku i bez machania skrzydłami. Albatros ma najdłuższe skrzydła ze wszystkich ptaków na świecie — u największych osobników dochodzą one prawie do 4 metrów rozpiętości. Skrzydła albatrosa, oprócz tego, że długie, są też bardzo wąskie i mają specjalne „zatrzaski”, pozwalające trzymać je rozpięte bez jakiegokolwiek wysiłku.

358

Należy do ptaków rurkonosych, które przez gruczoły w rurkowatych nosach usuwają z organizmu nadmiar soli — albatros sprawia wrażenie ciągle zakatarzone­go, jednak to, co ścieka z dzioba, to bardzo zagęszczona solanka, którą ptak usuwa w ten sposób z organizmu. Albatrosy gnieżdżą się na smaganych wiatrem małych wyspach oceanicznych, gdzie samica składa co drugi rok jedno jajo, które rodzice wysiadują na zmianę i wspólnie wychowują swojego jedynaka; łączą się w pary na całe życie, wracając najczęściej co dwa lata w to samo miejsce na tej samej wyspie.

359

Kiwi

360

Pochodzący z Nowej Zelandii ptak kiwi nie ma wiele wspólnego z owocem o tej samej nazwie (oryginalnie rosnącym w Chinach), z wyjątkiem faktu, że oba wy­glądają, jakby były pokryte brązowawym futerkiem. Kiwi ma skrzydła tak szcząt­kowe, że nie tylko jest pozbawione umiejętności lotu — wygląda tak, jakby skrzydeł w ogóle nie miało. Jest ptakiem nocnym, zachowującym się tak jak nasze jeże — dzień spędza w ukryciu, w nocy przemierza swoje terytorium w poszukiwaniu pożywienia, a odżywia się głównie owadami, dżdżownicami i innymi drobnymi bezkręgowcami. Wzrok kiwi ma słaby, za do dobry słuch i doskonały węch — nozdrza są nietypowo umieszczone na końcu, a nie u nasady dzioba, otoczonego piórami zmienionymi w dotykowe wąsy (o podobnej funkcji jak te u kota).

361

Rozróżnia się pięć gatunków kiwi, z których tylko jeden nie jest zagrożony wy­ginięciem. Na populację kiwi bardzo źle wpłynęło sprowadzenie na Nową Zelandię przez człowieka ssaków, szczególnie kotów i szczurów, stanowiących zagrożenie dla zakładających gniazda w norach samic i ich piskląt. Samica kiwi składa jedno ogromne jajo — chociaż jest ona mniej więcej rozmiarów kury domowej, jajo kiwi jest około sześciokrotnie większe niż jajo kurze. Inkubacja trwa też odpowiednio dłużej — trzeba dwa do trzech miesięcy, by na świat przyszło nowe pokolenie.

362

Orłosęp

363

Nie jest ani orłem, ani sępem — choć z oboma jest dość daleko spokrewniony. W odróżnieniu od orłów, właściwie nie poluje na żywe zwierzęta. Inaczej niż sępy, nie żywi się padliną. Jada prawie wyłącznie… kości, a właściwie znajdujący się w nich szpik. Mniejsze kości połyka w całości, większe rozbija, zrzucając je z dużą precyzją na kamienie. Z im wyższa zrzuci kość, tym większa szansa na sukces — obserwowano ptaki upuszczające twarde kości z wysokości nawet 150 metrów. Orłosęp zamieszkuje wysokie góry południowej Europy, Azji i Afryki.

364

Doskonale lata, w odróżnieniu od albatrosów nie wykorzystuje jednak wiatru i fal, ale szybuje na ogrzanych przez słońce wznoszących prądach powietrza. Ma bystry wzrok, którym wypatruje bielących się kości, a także innych drapieżników i padlinożerców, po których uczcie zawsze pozostają interesujące go kości. Według legendy, grecki dramatopisarz Ajschylos został zabity przez zrzuconego z wielkiej wysokości żółwia — przelatujący orzeł miał wziąć łysą głowę pisarza za kamień; jeżeli miałaby to być prawda, legendarny „orzeł” byłby tak naprawdę orłosępem, któremu w ten właśnie sposób zdarza się traktować żółwie stepowe.

365

Nandu

366

Nielotne ptaki zamieszkujące Amerykę Południową i przypominające afrykańskie strusie. Mają duże (choć nie nadające się do latania) skrzydła i nogi z trzema pal­cami (strusie mają dwa palce). W odróżnieniu od strusi nie mają w ogóle sterówek, czyli piór ogona. Samiec łączy się z 3 do 8 samic, które składają jaja do jednego gniazda budowanego przez samca — zagłębienia w ziemi wyścielonego suchą trawą. Samice składają od 13 do 30 jaj wysiadywanych wyłącznie przez samca. Pisklęta są zagniazdownikami, wodzi je samiec.

367

Nandu co prawda nie potrafią latać, ale za to wyśmienicie biegają — potrafią poruszać się z prędkością 65 km/h, prawie nikt nie jest ich w stanie dogonić. Poza sezonem rozrodczym tworzą stada liczące 20–30 osobników (czasami nawet 100) i wspólnie przemierzają obszary bogate w wysoką roślinność, unikają zupełnie otwartych, trawiastych terenów. Istnieją dwa, dość podobne do siebie gatunki: nandu szare oraz nandu plamiste — oba są zagrożone wyginięciem.