- Ur.
-
12 lutego 1865
w
Ludźmierz
- Zm.
-
18 stycznia 1940
w
Warszawie
- Najważniejsze dzieła:
- Na Skalnym Podhalu (1910), Legenda Tatr (1912);
wiersze: Eviva l'arte; Hymn do Nirwany; Koniec wieku XIX; Prometeusz;
Lubię, kiedy kobieta; Widok ze Świnicy do Doliny Wierchcichej; Pieśń o
Jaśku zbójniku; List Hanusi.
Poeta, jeden z czołowych przedstawicieli polskiego modernizmu (Młodej
Polski); spośród jego obfitej twórczości poetyckiej najistotniejsze
dla historii literatury pozostają wiersze z drugiej (1894), trzeciej
(1898) i czwartej (1900) serii Poezji, oddające ducha
dziewiętnastowiecznego dekadentyzmu, pesymizmu egzystencjalnego, a
także fascynacji myślą Schopenhauera i Nietzschego oraz mitologią i
filozofią indyjską, które właściwe było pokoleniu Tetmajera,
szczególnie młodopolskiej bohemie. Tetmajer zasłynął ponadto jako
autor śmiałych erotyków, a także piewca górskiej przyrody Tatr i
popularyzator folkloru podhalańskiego; pisał również dramaty (Zawisza
Czarny, Rewolucja, Judasz), nowele i powieści (Ksiądz Piotr; Na
Skalnym Podhalu; Legenda Tatr; Z wielkiego domu; Panna Mery). Był
przyrodnim bratem Włodzimierza Tetmajera, stanowił prototyp postaci
Poety z Wesela Wyspiańskiego.
Jego ojciec, Adolf Tetmajer, brał udział w powstaniu listopadowym i
styczniowym; matka, Julia Grabowska, należała do tzw. koła
entuzjastek, literatek skupionych wokół Narcyzy Żmichowskiej. Podczas
studiów na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego
(1884-1886) zaprzyjaźnił się z Lucjanem Rydlem, Stanisławem
Estreicherem i Ferdynandem Hoesickiem. Zajmował się twórczością
poetycką i pracą dziennikarską w "Kurierze Polskim" (współredaktor
1989--93), "Tygodniku Ilustrowanym", "Kurierze Warszawskim" i
krakowskim "Czasie". Przez wiele lat pełnił funkcję sekretarza Adama
Krasińskiego (wnuka Zygmunta, zajmującego się wydawaniem spuścizny
autora Nie-Boskiej komedii) i w tej roli przebywał w Heidelbergu
(1895).
W czasie I wojny światowej był związany z legionami Piłsudskiego
(redagował pismo "Praca Narodowa"); po wojnie wdał się w spór
polsko-czechosłowacki o linię graniczną w Tatrach, był organizatorem
Komitetu Obrony Spisza, Orawy i Podhala oraz prezesem Komitetu Obrony
Kresów Południowych. W 1921 został prezesem Towarzystwa Literatów i
Dziennikarzy Polskich, a w 1934 członkiem honorowym Polskiej Akademii
Literatury.
Drugą połowę życia poety naznaczyła choroba. Powikłania wywołane kiłą
doprowadziły najpierw do zaburzeń psychicznych (które ujawniły się już
podczas obchodów 25-lecia jego twórczości w 1912 r.), a w późniejszym
czasie do utraty wzroku. Pod koniec życia Tetmajer egzystował dzięki
ofiarności społecznej, umożliwiono mu mieszkanie w Hotelu Europejskim
w Warszawie, skąd został eksmitowany w styczniu 1940 r. przez
okupacyjne władze niemieckie. Zmarł w Szpitalu Dzieciątka Jezus z
powodu nowotworu przysadki mózgowej oraz niewydolności krążenia. Jest
pochowany na Cmentarzu Zasłużonych w Zakopanem; na warszawskich
Powązkach znajduje się jego symboliczny grób.
Przeczytaj artykuł o autorze w Wikipedii
