Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Szacowany czas do końca: -
William Shakespeare (Szekspir), Romeo i Julia
  1. Alkohol: 1 2
  2. Anioł: 1
  3. Bieda: 1
  4. Bunt: 1
  5. Ciało: 1 2
  6. Ciemność: 1
  7. Cierpienie: 1 2 3 4 5 6 7
  8. Cmentarz: 1 2
  9. Córka: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
  10. Czas: 1
  11. Dama: 1 2 3
  12. Dusza: 1
  13. Dziecko: 1 2 3 4 5 6 7
  14. Dziedzictwo: 1 2
  15. Dźwięk: 1
  16. Fałsz: 1 2
  17. Filozof: 1
  18. Gospodarz: 1 2
  19. Gość: 1
  20. Gotycyzm: 1 2 3
  21. Grób: 1 2 3 4
  22. Grzech: 1 2 3
  23. Grzeczność: 1
  24. Gwiazda: 1
  25. Honor: 1 2 3 4 5
  26. Jedzenie: 1 2
  27. Kara: 1 2 3
  28. Kłótnia: 1 2
  29. Kobieta: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
  30. Kochanek: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
  31. Kondycja ludzka: 1 2
  32. Konflikt: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
  33. Konflikt wewnętrzny: 1
  34. Krew: 1 2 3
  35. Ksiądz: 1 2 3 4 5 6
  36. Księżyc: 1
  37. List: 1 2 3
  38. Los: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
  39. Łzy: 1 2 3 4 5
  40. Małżeństwo: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
  41. Marzenie: 1
  42. Maska: 1 2
  43. Matka: 1 2 3 4 5 6 7 8
  44. Mądrość: 1 2
  45. Mędrzec: 1
  46. Mężczyzna: 1 2
  47. Miłość: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35
  48. Miłość silniejsza niż śmierć: 1 2 3
  49. Miłość tragiczna: 1
  50. Młodość: 1 2 3
  51. Modlitwa: 1
  52. Morze: 1
  53. Mucha: 1
  54. Muzyka: 1
  55. Natura: 1
  56. Niebezpieczeństwo: 1
  57. Nienawiść: 1 2
  58. Noc: 1 2
  59. Obowiązek: 1
  60. Obraz świata: 1
  61. Obyczaje: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
  62. Odwaga: 1
  63. Ojciec: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
  64. Oko: 1 2
  65. Opieka: 1
  66. Panna młoda: 1
  67. Pieniądz: 1 2
  68. Pocałunek: 1 2 3
  69. Pogrzeb: 1
  70. Pojedynek: 1 2
  71. Pozory: 1 2
  72. Prawda: 1
  73. Przeczucie: 1 2 3
  74. Przemiana: 1 2
  75. Przemoc: 1 2
  76. Przyjaźń: 1 2 3 4 5
  77. Przysięga: 1
  78. Ptak: 1 2
  79. Raj: 1
  80. Robak: 1
  81. Rodzina: 1 2 3 4 5 6 7
  82. Rośliny: 1 2 3
  83. Rozpacz: 1 2 3 4 5
  84. Rozstanie: 1
  85. Rozum: 1
  86. Samobójstwo: 1 2 3 4 5 6
  87. Sen: 1 2 3 4 5 6 7
  88. Serce: 1 2
  89. Siostra: 1
  90. Skąpiec: 1 2
  91. Słońce: 1
  92. Słowo: 1 2 3 4
  93. Sługa: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
  94. Sprawiedliwość: 1 2
  95. Starość: 1 2 3 4 5 6
  96. Syn: 1 2 3 4
  97. Szaleniec: 1 2 3 4 5
  98. Szantaż: 1
  99. Szczęście: 1
  100. Szlachcic: 1
  101. Ślub: 1 2 3
  102. Śmierć: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
  103. Światło: 1 2
  104. Tajemnica: 1 2
  105. Trucizna: 1 2
  106. Trup: 1
  107. Walka: 1
  108. Wąż: 1
  109. Wiatr: 1
  110. Własność: 1
  111. Woda: 1
  112. Wróg: 1 2 3 4 5 6 7 8
  113. Wygnanie: 1 2
  114. Wzrok: 1
  115. Zabawa: 1 2
  116. Zaświaty: 1
  117. Zbrodnia: 1 2
  118. Zbrodniarz: 1 2
  119. Zdrada: 1 2
  120. Zemsta: 1 2 3
  121. Ziemia: 1
  122. Zwierzęta: 1
  123. Żałoba: 1 2 3 4 5
  124. Żołnierz: 1
  125. Żona: 1 2 3 4 5 6

William ShakespeareRomeo i Juliatłum. Józef Paszkowski

OSOBY:

  1. ESKALUS — książę panujący w Weronie
  2. PARYS — młody Weroneńczyk szlachetnego rodu, krewny księcia
  3. MONTEKI, KAPULET — naczelnicy dwóch domów nieprzyjaznych sobie
  4. STARZEC — stryjeczny brat Kapuleta
  5. ROMEO — syn Montekiego
  6. MERKUCJO — krewny księcia
  7. BENWOLIO — synowiec Montekiego
  8. TYBALT — krewny Pani Kapulet
  9. LAURENTY — ojciec franciszkanin
  10. JAN — brat z tegoż zgromadzenia
  11. BALTAZAR — służący Romea
  12. SAMSON, GRZEGORZ — słudzy Kapuleta
  13. ABRAHAM — służący Montekiego
  14. APTEKARZ
  15. TRZECH MUZYKANTÓW
  16. PAŹ PARYSA
  17. PIOTR
  18. DOWÓDCA WARTY
  19. PANI MONTEKI — małżonka Montekiego
  20. PANI KAPULET — małżonka Kapuleta
  21. JULIA — córka Kapuletów
  22. MARTA — mamka Julii
  23. Obywatele weroneńscy, różne osoby płci obojej, liczący się do przyjaciół obu domów, maski, straż wojskowa i inne osoby.

Rzecz odbywa się przez większą część sztuki w Weronie, przez część piątego aktu w Mantui.

PROLOG

Przełożył Jan Kasprowicz

1
KonfliktDwa rody, zacne jednako i sławne —
Tam, gdzie się rzecz ta rozgrywa, w Weronie,
Do nowej zbrodni pchają złości dawne,
Plamiąc szlachetną krwią szlachetne dłonie
5
Z łon tych dwu wrogów wzięło bowiem życie,
Pod najstraszliwszą z gwiazd, kochanków dwoje;
Po pełnym przygód nieszczęśliwych bycie
Śmierć ich stłumiła rodzicielskie boje.
Tej ich miłości przebieg zbyt bolesny
10
I jak się ojców nienawiść nie zmienia,
Aż ją zakończy dzieci zgon przedwczesny,
Dwugodzinnego treścią przedstawienia,
Które otoczcie cierpliwymi względy,
Jest w nim co złego, my usuniem błędy…

AKT PIERWSZY

SCENA PIERWSZA

Plac publiczny. Wchodzą Samson i Grzegorz uzbrojeni w tarcze i miecze.

SAMSON

15

SługaDalipan, Grzegorzu, nie będziem darli pierza.

GRZEGORZ

16

Ma się rozumieć, bobyśmy byli zdziercami.

SAMSON

17

Ale będziemy darli koty, jak z nami zadrą.

GRZEGORZ

18

Kto zechce zadrzeć z nami, będzie musiał zadrżeć.

SAMSON

19

Mam zwyczaj drapać zaraz, jak mię kto rozrucha[1].

GRZEGORZ

20

Tak, ale nie zaraz zwykłeś się dać rozruchać.

SAMSON

21

Te psy z domu Montekich rozruchać mię mogą bardzo łatwo.

GRZEGORZ

22

Rozruchać się tyle znaczy co ruszyć się z miejsca; być walecznym jest to stać nieporuszenie: pojmuję więc, że skutkiem rozruchania się twego będzie — drapnięcie[2].

SAMSON

23

Te psy z domu Montekich rozruchać mię mogą tylko do stania na miejscu. Będę jak mur dla każdego mężczyzny i każdej kobiety z tego domu.

GRZEGORZ

24

To właśnie pokazuje twoją słabą stronę; mur dla nikogo niestraszny i tylko słabi go się trzymają.

SAMSON

25

Prawda, dlatego to kobiety, jako najsłabsze, tulą się zawsze do muru. Ja też odtrącę od muru ludzi Montekich, a kobiety Montekich przyprę do muru.

GRZEGORZ

26

Spór jest tylko między naszymi panami i między nami, ich ludźmi.

SAMSON

27

Mniejsza mi o to, będę nieubłagany. Pobiwszy ludzi, wywrę wściekłość na kobietach: rzeź między nimi sprawię.

GRZEGORZ

28

Rzeź kobiet chcesz przedsiębrać?

SAMSON

29

Nie inaczej: wtłoczę miecz w każdą po kolei. Wiadomo, że się do lwów liczę.

GRZEGORZ

30

Tym lepiej, że się liczysz do zwierząt; bo gdybyś się liczył do ryb, to byłbyś pewnie sztokfiszem[3]. SługaWeź no się za instrument[4], bo oto nadchodzi dwóch domowników Montekiego.

Wchodzą Abraham i Baltazar.

SAMSON

31

Mój giwer[5] już dobyty: zaczep ich, ja stanę z tyłu.

GRZEGORZ

32

Gwoli[6] drapania?

SAMSON

33

Nie bój się.

GRZEGORZ

34

Ja bym się miał bać z twojej przyczyny!

SAMSON

35

Miejmy prawo za sobą, niech oni zaczną.

GRZEGORZ

36

Marsa im nastawię[7] przechodząc; niech go sobie, jak chcą, tłumaczą.

SAMSON

37

Nie jak chcą, ale jak śmią. Ja im gębę wykrzywię; hańba im, jeśli to ścierpią.

ABRAHAM

38

Skrzywiłeś się na nas, mości panie?

SAMSON

39

Nie inaczej, skrzywiłem się.

ABRAHAM

40

Czy na nas się skrzywiłeś, mości panie?

SAMSON

do Grzegorza
41

Będziemyż[8] mieli prawo za sobą, jak powiem: tak jest?

GRZEGORZ

42

Nie.

SAMSON

43

Nie, mości panie; nie skrzywiłem się na was, tylko skrzywiłem się tak sobie.

GRZEGORZ

do Abrahama
44

Zaczepki waść szukasz?

ABRAHAM

45

Zaczepki? Nie.

SAMSON

46

Jeżeli jej szukasz, to jestem na waścine usługi. Mój pan tak dobry, jak i wasz.

ABRAHAM

47

Nie lepszy.

SAMSON

48

Niech i tak będzie.

Benwolio ukazuje się w głębi.

GRZEGORZ

na stronie do Samsona
49

Powiedz: lepszy. Oto nadchodzi jeden z krewnych mego pana.

SAMSON

50

Nie inaczej; lepszy.

ABRAHAM

51

Kłamiesz.

SAMSON

52

Dobądźcie mieczów, jeśli macie serca. Grzegorzu, pamiętaj o swoim pchnięciu.

BENWOLIO

53

Odstąpcie, głupcy; schowajcie miecze do pochew. Sami nie wiecie, co robicie.

Rozdziela ich swoim mieczem.
Wchodzi Tybalt.

TYBALT

Cóż to? Krzyżujesz oręż z parobkami?
55
Do mnie, Benwolio! Pilnuj swego życia.

BENWOLIO

Przywracam tylko pokój. Włóż miecz nazad
Albo wraz ze mną rozdziel nim tych ludzi.

TYBALT

WrógZ gołym orężem pokój? Nienawidzę
Tego wyrazu, tak jak nienawidzę
60
Szatana, wszystkich Montekich i ciebie.
Broń się, nikczemny tchórzu.
Walczą. Nadchodzi kilku przyjaciół obu partii i mieszają się do zwady; wkrótce potem wchodzą mieszczanie z pałkami.

PIERWSZY OBYWATEL

Hola! Berdyszów[9]! Pałek! Dalej po nich!
Precz z Montekimi, precz z Kapuletami!
Wchodzą Kapulet i Pani Kapulet[10]

KAPULET

Co za hałas? Podajcie mi długi
65
Mój miecz! Hej!

PANI KAPULET

Raczej kulę; co ci z miecza?

KAPULET

WrógMiecz, mówię! Stary Monteki nadchodzi.
I szydnie[11] swoją klingą mi urąga.
Wchodzą Monteki i Pani Monteki.

MONTEKI

Ha! Nędzny Kapulecie!
do żony
70
Puść mnie, pani.

PANI MONTEKI

Nie puszczę cię na krok, gdy wróg przed tobą.
Wchodzi Książę z orszakiem.

KSIĄŻĘ

Zapamiętali, niesforni poddani,
Bezcześciciele bratniej stali! Cóż to,
Czy nie słyszycie? Ludzie czy zwierzęta,
75
Co wściekłych swoich gniewów żar gasicie
W własnych żył swoich źródle purpurowym;
Pod karą tortur wypuśćcie natychmiast
Z dłoni skrwawionych tę broń buntowniczą
I posłuchajcie tego, co niniejszym
80
Wasz rozjątrzony[12] książę postanawia.
Domowe starcia, z marnych słów zrodzone
Przez was, Monteki oraz Kapulecie,
Trzykroć już spokój miasta zakłóciły,
Tak że poważni wiekiem i zasługą
85
Obywatele werońscy musieli
Porzucić swoje wygodne przybory
I w stare dłonie stare ująć miecze,
By zardzewiałym ostrzem zardzewiałe
Niechęci wasze przecinać. KaraJeżeli
90
Wzniecicie kiedyś waśń podobną,
Zamęt pokoju opłacicie życiem.
A teraz wszyscy ustąpcie niezwłocznie.
Ty, Kapulecie, pójdziesz ze mną razem;
Ty zaś, Monteki, przyjdziesz po południu
95
Na ratusz, gdzie ci dokładnie w tym względzie
Dalsza ma wola oznajmiona będzie.
Jeszcze raz wzywam wszystkich tu obecnych
Pod karą śmierci, aby się rozeszli.
Książę z orszakiem wychodzi. Podobnież Kapulet, Pani Kapulet, Tybalt, obywatele i słudzy.

MONTEKI

Kto wszczął tę nową zwadę? Mów, synowcze,
100
Byłżeś[13] tu wtedy, gdy się to zaczęło?

BENWOLIO

Konflikt, Sługa, Walka, WrógNieprzyjaciela naszego pachołcy
I wasi już się bili, kiedym nadszedł;
Dobyłem broni, aby ich rozdzielić:
Wtem wpadł szalony Tybalt z gołym mieczem,
105
I harde zionąc mi w uszy wyzwanie,
Jął się wywijać nim i siec powietrze,
Które świszczało tylko szydząc z marnych
Jego zamachów. Gdyśmy tak ze sobą
Cięcia i pchnięcia zamieniali, zbiegł się
110
Większy tłum ludzi; z obu stron walczono,
Aż książę nadszedł i rozdzielił wszystkich.

PANI MONTEKI

Dziecko, Matka, SynLecz gdzież Romeo? Widziałżeś[14] go dzisiaj?
Jakże się cieszę, że nie był w tym starciu.

BENWOLIO

Godziną pierwej, nim wspaniałe słońce
115
W złotych się oknach wschodu ukazało,
Troski wygnały mię z dala od domu
W sykomorowy[15] ów gaj[16], co się ciągnie
Ku południowi od naszego miasta.
Tam, już tak rano, syn wasz się przechadzał.
120
Ledwiem go ujrzał, pobiegłem ku niemu;
Lecz on, spostrzegłszy mię, skrył się natychmiast
I w najciemniejszej ukrył się gęstwinie.
Pociąg ten jego do odosobnienia
Mierząc mym własnym (serce nasze bowiem
125
Jest najczynniejsze, kiedyśmy samotni),
Nie przeszkadzałem mu w jego dumaniach
I w inną stronę się udałem, chętnie
Stroniąc od tego, co rad mnie unikał.

Dziecko, Ojciec, SynMONTEKI

Nieraz o świcie już go tam widziano
130
Łzami poranną mnożącego rosę,
A chmury — swego oblicza chmurami,
Aliści ledwo na najdalszym wschodzie
Wesołe słońce sprzed łoża Aurory[17]
Zaczęło ściągać cienistą kotarę,
135
On, uciekając od widoku światła,
Co tchu zamykał się w swoim pokoju;
Zasłaniał okna przed jasnym dnia blaskiem
I sztuczną sobie ciemnicę utwarzał.
W czarne bezdroża dusza jego zajdzie,
140
Jeśli się na to lekarstwo nie znajdzie.

BENWOLIO

Szanowny stryju, znaszże[18] powód tego?

MONTEKI

Nie znam i z niego wydobyć nie mogę.

BENWOLIO

Wybadywałżeś[19] go jakim sposobem?

MONTEKI

Wybadywałem i sam, i przez drugich,
145
Lecz on jedyny powiernik swych smutków.
Tak im jest wierny, tak zamknięty w sobie,
Od otwartości wszelkiej tak daleki
Jak pączek kwiatu, co go robak gryzie,
Nim światu wonny swój kielich roztoczył
150
I pełność swoją rozwinął przed słońcem.
Gdybyśmy mogli dojść tych trosk zarodka,
Nie zbrakłoby nam zaradczego środka.
Romeo ukazuje się w głębi.

BENWOLIO

Oto nadchodzi. Odstąpcie na stronę;
Wyrwę mu z piersi cierpienia tajone.

MONTEKI

155
Obyś w tej sprawie, co nam serce rani,
Mógł być szczęśliwszym od nas! Pójdźmy, pani.
Wychodzą Monteki i Pani Monteki.

BENWOLIO

PrzyjaźńDzień dobry, bracie.

ROMEO

Jeszczeż[20] nie południe?

BENWOLIO

Dziewiąta biła dopiero.

ROMEO

160
Jak nudnie
Wloką się chwile. Moiż[21] to rodzice
Tak spiesznie w tamtą zboczyli ulicę?

BENWOLIO

Tak jest. Lecz cóż tak chwile twoje dłuży?

ROMEO

Nieposiadanie tego, co je skraca.

BENWOLIO

165
Miłość więc?

ROMEO

Brak jej.

BENWOLIO

Jak to? Brak miłości?

ROMEO

Brak jej tam, skądbym pragnął wzajemności.

BENWOLIO

MiłośćNiestety! Czemuż, zdając się niebianką,
170
Miłość jest w gruncie tak srogą tyranką?

ROMEO

Niestety! Czemuż, z zasłoną na skroni,
Miłość na oślep zawsze cel swój goni!
Gdzież dziś jeść będziem? Ach! Był tu podobno
Jakiś spór? Nie mów mi o nim, wiem wszystko.
175
W grze tu nienawiść wielka, lecz i miłość.
O! Wy sprzeczności niepojęte dziwa!
Szorstka miłości! Nienawiści tkliwa!
Coś narodzone z niczego! Pieszczoto
Odpychająca! Poważna pustoto!
180
Szpetny chaosie wdzięków! Ciężki puchu!
Jasna mgło! Zimny żarze! Martwy ruchu!
Śnie bez snu! Taką to w sobie zawiłość,
Taką niełączność łączy moja miłość.
Czy się nie śmiejesz?

BENWOLIO

185
Nie, płakałbym raczej.

ROMEO

Nad czym, poczciwa duszo?

BENWOLIO

Nad uciskiem,
Poczciwej duszy twojej.

ROMEO

Cierpienie, MiłośćA więc strzała
190
Miłości nawet przez odbitkę działa?
Dość mi już ciężył mój smutek, ty jego
Brzemię powiększasz przewyżką twojego;
Współczucie twoje nad moim cierpieniem
Nie ulgą, ale nowym jest kamieniem
195
Dla mego serca. Miłość, przyjacielu,
To dym, co z parą westchnień się unosi;
To żar, co w oku szczęśliwego płonie;
Morze łez, w którym nieszczęśliwy tonie.
Czymże jest więcej? Istnym amalgamem[22],
200
Żółcią trawiącą i zbawczym balsamem.
Bądź zdrów.
chce odejść

BENWOLIO

PrzyjaźńZaczekaj! Krzywdę byś mi sprawił,
Gdybyś mą przyjaźń z kwitkiem tak zostawił.

ROMEO

Ach! Ja nie jestem tu, nie jestem sobą;
205
To nie Romeo, co rozmawia z tobą.

BENWOLIO

Kogóż to kochasz? Mów!

ROMEO

Przestań mię dręczyć.
Mamże[23] wraz jęczyć[24] i mówić?

BENWOLIO

Nie jęczyć,
210
Tylko mi klucz dać do tego problemu,
Kogóż to kochasz? Powiedz.

ROMEO

Każ choremu
Pisać testament: będzież[25] to wezwanie
Dobre dla tego, kto jest w tak złym stanie?
215
A więc, kobietę kocham.

BENWOLIO

Celniem mierzył,
Gdym to pomyślał, nimeś mi powierzył.

ROMEO

Biegle celujesz. I ta, którą kocham,
Jest piękna.

BENWOLIO

220
W piękny cel trafić najłatwiej.

ROMEO

Kobieta, Kochanek, MiłośćA właśnieś chybił. Niczym tu kołczany
Kupida[26]; ona ma naturę Diany[27];
Pod twardą zbroją wstydliwości swojej
Grotów miłości wcale się nie boi;
225
Szydzi z nawału zaklęć oblężniczych;
Odpiera szturmy spojrzeń napastniczych;
Nawet jej złota wszechwładztwo nie zjedna.
Bogata w wdzięki, w tym jedynie biedna,
Że kiedy umrze, do grobu z nią zstąpi
230
Całe bogactwo, którego tak skąpi.

BENWOLIO

Wiecznież[28] chce sama zostać z swym bogactwem?

ROMEO

Cierpienie, MiłośćTak jest; i skąpstwo to jest marnotrawstwem,
Bo piękność, którą własna srogość strawia,
Całą potomność piękności pozbawia.
235
KobietaZbyt ona piękna, zbyt mądra zarazem;
Zbyt mądrze piękna: stąd istnym jest głazem.
Przysięgła nigdy nie kochać i dzięki
Temu skazanym — wieczne cierpieć męki.

BENWOLIO

Jest na to rada: przestań myśleć o niej.

ROMEO

240
Doradźże także, jakim bym sposobem
Mógł przestać myśleć.

BENWOLIO

Dając oczom wolność
Rozpatrywania się w innych pięknościach.

ROMEO

To byłby tylko sposób przywołania
245
Jej cudnych wdzięków tym żywiej na pamięć.
Dama, MaskaMaska kryjąca lica pięknej damy,
Choć czarna, nęci nas, bo przeczuwamy
Pod nią zbiór ponęt; ten, co wzrok postradał,
Zapomniż[29] kiedy, jaki skarb posiadał?
250
Pokaż mi jaki ideał dziewczęcy,
Będzież[30] on dla mnie w istocie czym więcej
Jak przypomnieniem, że jest piękność inna,
Przed którą ta by uklęknąć powinna?
Bądź zdrów, niewczesną[31] podajesz mi radę.

BENWOLIO

255
Najpraktyczniejszą — życie w zastaw kładę.
Wychodzą.

SCENA DRUGA

Ulica. Wchodzą Kapulet i Parys, za nimi Służący.

KAPULET

Podobną jak mnie karą zagrożono
I Montekiemu; ależ w wieku naszym
Spokojnie siedzieć rzecz nietrudna.

PARYS

Oba
260
Szanownych szczepów jesteście odrośle;
Tym ci żałośniej, że od tyla czasu
Żyjecie w takim rozdwojeniu z sobą.
Cóż mówisz, panie, na moje zabiegi?

KAPULET

Ojciec, Córka, DzieckoTo samo, co już dawniej powiedziałem:
265
Mojemu dziecku świat jest jeszcze obcy,
Ledwie czternastu lat wysnuła przędzę;
Parę jej wiosen jeszcze przeżyć trzeba,
Nim małżeńskiego zakosztuje chleba.

PARYS

Z młodszych bywały nieraz szczęsne matki.

KAPULET

270
Lecz prędko więdną przedwczesne mężatki.
Ziemia schłonęła wszystkie me nadzieje:
Oprócz tej jednej; Córka, Dziecko, Ojciecona jest, Parysie,
Przyszłą, jedyną moich ziem dziedziczką.
Staraj się jednak, skarb sobie jej serce,
275
Chęć ma z jej chęcią nie będzie w rozterce[32];
Jeśli cię przyjmie, głos ojca w tym względzie
Jej pozwolenia echem tylko będzie.
Obyczaje, ZabawaDaję dziś wieczór, na który niemało
Gości sprosiłem; gdyby ci się dało
280
Być jednym więcej, w nader miły sposób
Zwiększyłbyś przez to zbiór miłych mi osób.
W biednym mym domu, jednocześnie z nocą,
Takie dziś gwiazdy ziemskie zamigocą,
Że od ich blasku blask niebieski zblednie.
285
Uciechy, młodym ludziom odpowiednie,
Podobne do tych, jakie kwiecień sprawia,
Gdy w starym progu zimy się pojawia;
Takie uciechy, w całej swojej mocy,
Wśród hożych dziewic staną się tej nocy
290
Udziałem twoim w domu Kapuletów.
Przyjdź, przejrz[33] i wybierz sobie z tych bukietów
Kwiat najpiękniejszy. I mój kwiat tam luby
Wejdzie do liczby, choć nie do rachuby.
Idźmy.
Sługado Sługi
295
A wasze[34] obejdź w krąg Weronę,
Wynajdź osoby tu wyszczególnione
oddaje mu papier
I powiedz każdej: że mój dom otworem
Na ich usługi stanie dziś wieczorem.
Wychodzą Kapulet i Parys.

SŁUŻĄCY

299

Mam wynaleźć osoby tu wyszczególnione: to się znaczy według tego, co tu napisano… A cóż tu napisano? Oto: że szewc ma pilnować łokcia, a krawiec kopyta; rybak pędzla, a malarz więcierza[35]. Jakże wynajdę osoby tu wyszczególnione, kiedy nie mogę wynaleźć środka na wyczytanie tego, co osoba pisząca tu wyszczególniła? Kazano mi jednak; muszę się udać do uczonych. Oto jacyś ichmoście. W samą porę nadchodzą.

Wchodzi Romeo i Benwolio.

BENWOLIO

300
Tak, bracie, płomień spędza się płomieniem,
Ból dawny nowym leczy się cierpieniem;
Kręć się na odwrót, gdy masz zawrót głowy;
Klin wyrugujesz, klin wbijając nowy;
Zaczerpnij nowej zarazy do łona,
305
A jad dawniejszej niewątpliwie skona.

ROMEO

Liść pokrzywiany wyborny jest na to.

BENWOLIO

Na cóż to, proszę?

ROMEO

Na oparzeliznę;
Spróbuj no tylko.

BENWOLIO

310
Powiedz mi, Romeo,
Czyś ty oszalał?

ROMEO

CierpienieNie, nie oszalałem;
Lecz wpadłem w gorszy stan niż szalonego;
W loch się dostałem, jestem pastwą głodu,
315
Chłost i mąk… SługaDobry wieczór, przyjacielu.

SŁUŻĄCY

Nawzajem, panie. Czy umiesz pan czytać?

ROMEO

Niestety! Umiem w moim przeznaczeniu
Czytać niedolę.

SŁUŻĄCY

Tego się bez książki
320
Można nauczyć; ale ja się pytam,
Czy pan pisane rzeczy umie czytać?

ROMEO

Małej mi rzeczy do tego potrzeba,
To jest znać tylko język i litery.

SŁUŻĄCY

Słusznie pan mówisz, bądźże[36] zdrów i wesół.
chce odejść

ROMEO

325
Czekaj no, wasze, umiem czytać.
czyta
326

„Sinior[37] Martino, jego małżonka i córki. Hrabia Anzelm ze swymi pięknymi siostrami. Siniora[38] wdowa po Witruwiuszu. Sinior Placentio i jego miłe siostrzenice. Merkucjusz i jego brat Walenty. Mój stryj Kapulet z małżonką i córkami. Moja śliczna siostrzenica, Rozalina, Liwia, Sinior Valentio i nasz kuzyn Tybalt. Lucjusz i nadobna Helena.” Wspaniałe grono! oddaje kartę Gdzież oni przyjść mają?

SŁUŻĄCY

327

Ówdzie[39].

ROMEO

328

Gdzie?

SŁUŻĄCY

329

Do naszego pałacu, na wieczerzę.

ROMEO

330

Do czyjego pałacu?

SŁUŻĄCY

331

Mojego pana.

ROMEO

332

W istocie powinienem się był przede wszystkim spytać, kto nim jest.

SŁUŻĄCY

333

Oznajmię to panu bez pytania: moim panem jest możny, bogaty Kapulet; jeżeli panowie nie jesteście z domu Montekich, to was zapraszam do niego na kubek wina. Bądźcie weseli.

wychodzi

BENWOLIO

Na tym wieczorze Kapuleta będzie
335
Bożyszcze twoje, piękna Rozalina,
Obok najpierwszych piękności werońskich.
Pójdź tam i okiem bezstronnym porównaj
Jej twarz z obliczem tych, które ci wskażę:
Wnet nowe bóstwo ślad dawnego zmaże.

ROMEO

340
Kobieta, Kochanek, MiłośćGdyby rzetelny mój wzrok tak fałszywe
Miał dać świadectwo, łzy, stańcie się żarem!
Wy, zalewane wciąż, a jeszcze żywe
Przezrocza, spłońcie pod kłamstwa nadmiarem!
Zatrzeć jej wdzięki! Nigdy wszechwidzące
345
Równej piękności nie widziało słońce.

BENWOLIO

Wielbisz ją, boś ją jedną na oboich
Ważył dotychczas szalach oczu swoich,
Lecz umieść na tej wadze kryształowej
Obok niej inną, którą ci gotowy
350
Będę dziś wskazać; a ręczę, że owa
Nieporównana w kąt się przed tą schowa.

ROMEO

Pójdę tam, ale z obojętnym okiem,
Jednej wyłącznie poić się widokiem.
Wychodzą.

SCENA TRZECIA

Pokój w domu Kapuletów. Wchodzi Pani Kapulet i Marta

PANI KAPULET

Córka, Dziecko, MatkaGdzie moja córka? Idź ją tu przywołać.

SługaMARTA

355
Na moją cnotę do dwunastu wiosen —
Już ją wołałam. Pieszczotko, biedronko!
Julciu! Pieszczotko moja! Moje złotko!
Boże, zmiłuj się! Gdzież ona jest? Julciu!
Wchodzi Julia.

JULIA

Czy mnie kto wołał?

MARTA

360
Mama.

JULIA

Jestem, pani;
Co mi rozkażesz?

PANI KAPULET

Słuchaj. Odejdź, Marto;
Mam z nią sam na sam coś do pomówienia.
365
Marto, pozostań; przychodzi mi na myśl,
Że twa obecność może być potrzebna.
Julka ma piękny już wiek, wszakże prawda?

MARTA

Ba, mogę wiek jej policzyć na palcach.

PANI KAPULET

Czternaście ma już lat, jak mi się zdaje.

MARTA

370
Czternaście moich zębów w zakład stawię
(Chociaż właściwie mam ich tylko cztery),
Że jeszcze nie ma. Rychłoż[40] będzie święto
Piotra i Pawła?

PANI KAPULET

Za parę tygodni
375
Mniej więcej.

MARTA

Mniej czy więcej, czy okrągło,
Ale dopiero w wieczór na świętego
Piotra i Pawła[41] skończy lat czternaście.
Ona z Zuzanką, Boże, zbaw nas grzesznych!
380
Były rówieśne. Zuzanka u Boga —
Byłże to anioł! Ale jak mówiłam,
Julcia dopiero na świętego Piotra
i Pawła skończy spełna lat czternaście.
Tak, tak; pamiętam dobrze. Mija teraz
385
Rok jedenasty od trzęsienia ziemi[42];
Właśnie od piersi była odsadzona,
Spomiędzy wszystkich dni bożego roku
Tego jednego nigdy nie zapomnę.
Piołunem[43] sobie wtedy pierś potarłam,
390
Siedząc na słońcu tuż pod gołębnikiem.
Państwo byliście tego dnia w Mantui.
A co? Mam pamięć? Ale jak mówiłam,
Skoro pieszczotka moja na brodawce
Poczuła gorycz, trzeba było widzieć,
395
Jak się skrzywiła, szarpnęła od piersi;
Gołębnik za mną: skrzyp! A ja co żywo
Na równe nogi: hyc! Nie myśląc czekać,
Aż mi kto każe. Upłynęło odtąd
Lat jedenaście. Umiała już wtedy
400
O własnej sile stać, co mówię, biegać,
Dyrdać. Dniem pierwej[44] zbiła sobie czoło.
Mój mąż, świeć Panie jego duszy! podniósł
Z ziemi niebogę; był to wielki figlarz.
«Plackiem — rzekł — padasz teraz, a jak przyjdzie
405
Większy rozumek, to na wznak upadniesz,
Nieprawdaż, Julciu?» A ten mały łotrzyk
Jak mi Bóg miły! przestał zaraz krzyczeć
I odpowiedział: «tak». Chociażbym żyła
Tysiąc lat, nigdy tego nie zapomnę.
410
«Nieprawdaż, Julciu — rzekł — że padniesz wznak?»
A mały urwis odpowiedział: «tak».

PANI KAPULET

Dość tego, Marto, skończ już tę historię.
Proszę cię.

MARTA

Dobrze, miłościwa pani.
415
Ale nie mogę wstrzymać się od śmiechu,
Kiedy przypomnę sobie, jak to ona
Przestała krzyczeć i odpowiedziała:
«Tak». Miała jednak guz jak kurze jaje,
Siniec porządny i płakała gorzko;
420
Ale gdy mąż mój rzekł: «Plackiem dziś padasz,
A jak dorośniesz, to na wznak upadniesz,
Nieprawdaż Julciu?», tak i niebożątko
Zaraz ucichło i odrzekło: «tak».

JULIA

Ucichnij też i ty, proszę cię, nianiu.

MARTA

425
Jużem[45] ucichła przecie. Pan Bóg z tobą!
Ty jesteś perłą ze wszystkich niemowląt,
Jakie karmiłam. Gdybym jeszcze mogła
Patrzeć na twoje zamęście!…

Córka, MatkaPANI KAPULET

MałżeństwoZamęście!
430
To jest punkt właśnie, o którym chcę mówić.
Powiedz mi, Julio, co myślisz i jakie
Są chęci twoje we względzie małżeństwa?

JULIA

O tym zaszczycie jeszcze nie myślałam.

MARTA

O tym zaszczycie! Gdybym nie ja była
435
Twą karmicielką, rzekłabym, żeś mądrość
Wyssała z mlekiem.

PANI KAPULET

Młodsze od ciebie dziewczęta z szlachetnych
Domów w Weronie wcześnie stan zmieniają;
440
Ja sama byłam już matką w tym wieku,
W którym tyś jeszcze panną. Krótko mówiąc,
Waleczny Parys stara się o ciebie.

MARTA

To mi kawaler! Panniuniu, to brylant
Taki kawaler: chłopiec gdyby z wosku[47]!

PANI KAPULET

445
Nie ma w Weronie równego mu kwiatu.

MARTA

Co to, to prawda: kwiat to, kwiat prawdziwy.

PANI KAPULET

Cóż, Julio? Będziesz mogła go kochać?
Dziś w wieczór ujrzysz go wśród naszych gości.
Wczytaj się w księgę jego lic, na których
450
Pióro piękności wypisało miłość;
Przypatrz się jego rysom, jak uroczo,
Zgodnie się schodzą z sobą i jednoczą;
A co w tej księdze wyda ci się mrocznym,
To w jego oczach stanieć[48] się widocznym.
455
Do upięknienia tej, zaprawdę rzadkiej,
Edycji męża brak tylko okładki.
Roślina w ziemi, ryba w wodzie żyje;
Miło, gdy piękną treść piękny wierzch kryje;
I tym wspanialsza, tym więcej jest warta
460
Złota myśl w złotej oprawie zawarta.
Tak więc z nim wszystką jego właść[49] posiędziesz
I w niczym sama ujmy mieć nie będziesz.

MARTA

Ujmy? Ba, owszem przyrost, boć to przecie
Zawżdy z mężczyzną przybywa kobiecie.

PANI KAPULET

465
Chceszże[50] go? Powiedz krótko, węzłowato.

JULIA

Zobaczę, jeśli patrzenia dość na to;
Nie głębiej jednak myślę w tę rzecz wglądać,
Jak tobie, pani, podoba się żądać.
SługaWchodzi Służący.

SŁUŻĄCY

469

Pani, goście już przybyli; wieczerza zastawiona, czekają na panie, pytają o pannę Julię, przeklinają w kuchni panią Martę; słowem, niecierpliwość powszechna. Niech panie raczą pośpieszyć.

wychodzi

PANI KAPULET

470

Pójdź, Julio; w hrabi serce tam dygoce.

MARTA

471

Idź i po błogich dniach błogie znajdź noce.

Wychodzą.

SCENA CZWARTA

Ulica. Wchodzą Romeo, Merkucjo i Benwolio w towarzystwie pięciu czy sześciu masek. Ludzie z pochodniami i inne osoby.

ROMEO

ObyczajeMamyż przy wejściu z przemową wystąpić
Czy też po prostu wejść?

BENWOLIO

Wyszły już z mody
475
Te ceremonie; nie będziemy z sobą
Wiedli Kupida z opaską na skroni,
Łuk malowany z gontu niosącego
I straszącego dziewczęta jak ptaki,
Ani też owych prawili oracji,
480
Mdło za suflerem cedzonych na wstępie.
Niech sobie o nas pomyślą, co zechcą;
Wejdziem, pokręcim się i znikniem potem.

ROMEO

Kręćcie się, kiedy chcecie, jam do tego
Dziś niesposobny.

MERKUCJO

485
Kochany Romeo,
Musisz potańczyć także.

ROMEO

Cierpienie, MiłośćNie, doprawdy.
Wy macie lekkie trzewiki, to tańczcie;
Mnie ołów serce tłoczy, ledwie mogę
490
Ruszyć się z miejsca.

MERKUCJO

Zakochany jesteś;
Pożycz strzelistych od Kupida skrzydeł
I wznieś się nimi nad poziomą sferę.

ROMEO

Nie mnie, tkniętemu srodze jego strzałą,
495
Strzeliście wzbijać się na jego skrzydłach;
Nie mnie się wznosić nad poziom, co nosząc
Brzemię miłości, na poziom upadam.

MERKUCJO

A gdybyś upadł z nią, ją byś obrzemił[51].
Tak delikatną rzecz przygniótłbyś srodze.

ROMEO

500
Nazywasz miłość rzeczą delikatną?
Zbyt, owszem, twarda, szorstka i koląca.

MERKUCJO

Twardali[52] dla cię, bądź i dla niej twardy;
Kol ją, gdy kole, a zwalisz ją łatwo.
MaskaHola! Podajcie mi na twarz pokrowiec!
505
Maskę na maskę!
wkłada maskę
Niechaj sobie teraz
Ciekawe oko nicuje mą szpetność!
Ta larwa[53] za mnie będzie się rumienić.

BENWOLIO

Idźmy, panowie; zadzwońmy, a potem
510
Ostro już tylko polećmy się nogom.

ROMEO

Niech trzpioty łechcą nieczułą posadzkę!
Pochodni dla mnie! Bom ja dziś skazany,
Jak ów pachołek, co świeci swej pani,
Stać nieruchomie i martwym być widzem.

MERKUCJO

515
Stój, jak chcesz, byleś tylko nie stał o to[54],
Co cię tak martwi, a w czym (z całym winnym
Uszanowaniem dla twojej miłości),
Jak w błocie, widzę, po uszy zagrzązłeś.
Nuże[55], nie palmy świec w dzień.

ROMEO

520
Palmyż[56] teraz.
Bo noc jest.

MERKUCJO

Mniemam, panie, że czas tracąc
Zarówno psujem świece bez potrzeby,
Jak w dzień je paląc. Przyjmij tę uwagę;
525
Bo w niej pięć razy więcej jest logiki
Niż w naszych pięciu zmysłach.

ROMEO

Uważamy
Za rzecz stosowną pójść tam na ten festyn,
Chociaż logiki w tym nie ma.

MERKUCJO

530
Dlaczego?

ROMEO

SenMiałem tej nocy marzenie.

MERKUCJO

Ja także;

ROMEO

Cóż ci się śniło?

MERKUCJO

To, że marzyciele
535
Najczęściej zwykli kłamać.

ROMEO

Przez sen w łóżku,
Gdy w gruncie marzą o rzeczach prawdziwych.

MERKUCJO

Snadź[57] się królowa Mab[58] widziała z tobą;
Ta, co to babi wieszczkom i w postaci
540
Kobietki mało co większej niż agat
Na wskazującym palcu aldermana[59],
Ciągniona cugiem drobniuchnych atomów,
Tuż, tuż śpiącemu przeciąga pod nosem.
Szprychy jej wozu z długich nóg pajęczych,
545
Osłona z lśniących skrzydełek szarańczy;
Sprzężaj[60] z plecionych nitek pajęczyny;
Lejce z wilgotnych księżyca promyków;
Bicz z cienkiej żyłki na świerszcza szkielecie;
A jej forszpanem[61] mała, szara muszka
550
Przez pół tak wielka[62] jak ów krągły owad,
Co siedzi w palcu leniwej dziewczyny;
Wozem zaś próżny laskowy orzeszek;
Dzieło wiewiórki lub majstra robaka,
Tych z dawien dawna akredytowanych
555
Stelmachów[63] wieszczek. W takich to przyborach
Co noc harcują po głowach kochanków,
Którzy natenczas marzą o miłości;
Albo po giętkich kolanach dworaków,
Którzy natenczas o ukłonach marzą;
560
Albo po chudych palcach adwokatów,
Którym się wtedy roją honoraria;
Albo po ustach romansowych damul,
Którym się wtedy marzą pocałunki;
Często atoli Mab na te ostatnie
565
Zsyła przedwczesne zmarszczki, gdy ich oddech
Za bardzo znajdzie cukrem przesycony.
Czasem też wjeżdża na nos dworakowi:
Wtedy śnią mu się nowe łaski pańskie;
KsiądzCzasem i księdza plebana odwiedzi,
570
Gdy ten spokojnie drzemie, i ogonem
Dziesięcinnego[64] wieprza w nos go łechce:
Wtedy mu nowe śnią się beneficja[65]
ŻołnierzCzasem wkłusuje na kark żołnierzowi:
Ten wtedy marzy o cięciach i pchnięciach,
575
O szturmach, breszach[66], o hiszpańskich klingach
Czy o pucharach, co mają pięć sążni[67];
Wtem mu zatrąbi w ucho: nasz bohater
Truchleje, zrywa się, klnąc zmawia pacierz
I znów zasypia. KobietaTaka jest Mab: ona,
580
Ona to w nocy zlepia grzywy koniom
I włos ich gładki w szpetne kudły zbija,
Które rozczesać niebezpiecznie; ona
Jest ową zmorą, co na wznak leżące
Dziewczęta dusi i wcześnie je uczy
585
Dźwigać ciężary, by się z czasem mogły
Zawołanymi stać gospodyniami.
Ona to, ona…

ROMEO

Skończ już, skończ, Merkucjo,
Marzenie, WiatrPrawisz o niczym.

MERKUCJO

590
Prawię o marzeniach,
Które w istocie niczym innym nie są
Jak wylęgłymi w chorobliwym mózgu
Dziećmi fantazji; ta zaś jest pierwiastku
Tak subtelnego właśnie jak powietrze;
595
Bardziej niestała niż wiatr, który już to
Mroźną całuje północ, już to z wstrętem
Rzuca ją, dążąc w objęcia południa.

BENWOLIO

Coś ten wiatr zawiał, zdaje się, i na nas,
Wieczerza stoi, spóźnimy się na nią.

Los, PrzeczucieROMEO

600
Boję się, czyli[68] nie przyjdziem za wcześnie;
Bo moja dusza przeczuwa, że jakieś
Nieszczęście, jeszcze wpośród gwiazd wiszące,
Złowrogi bieg swój rozpocznie od daty
Uciech tej nocy i kres zamkniętego
605
W mej piersi, zbyt już nieznośnego, życia
Przyśpieszy jakimś strasznym śmierci ciosem.
Lecz niech Ten, który ma ster mój w swym ręku,
Kieruje moim żaglem! Dalej! Idźmy!

BENWOLIO

Uderzcie w bębny!
Wychodzą.

SCENA PIĄTA

Sala w domu Kapuletów. Wchodzą muzykanci i słudzy.

SługaPIERWSZY SŁUGA

610

SługaGdzie Potpan[69]? Czemu nie pomaga sprzątać? Gęsi mu paść, nie służyć.

DRUGI SŁUGA

611

Tak to, kiedy ważne obowiązki lokaja powierzają ludziom złej maniery; na diabła się to zdało.

PIERWSZY SŁUGA

612

Powynoście stołki! Usuńcie na bok bufet! Pozbierajcie srebra! Schowaj no tam dla mnie, braciszku, kawałek marcepana i szepnij na ucho odźwiernemu, żeby wpuścił Zuzannę Grindstone i Nelly; jak mię kochasz! Antoni! Potpan!

DRUGI SŁUGA

613

Dobrze, chłopcze, gotowe.

PIERWSZY SŁUGA

614

Wołają was, czekają na was i niecierpliwią się w wielkiej sali.

TRZECI SŁUGA

615

Nie możemy być tu i tam razem[70]. Dalej, chłopcy! pohulajmyż[71] dzisiaj! Kto umie czekać, wszystkiego się doczeka.

Oddalają się. Kapulet i inni wchodzą z gośćmi i maskami.

KAPULET

Obyczaje, Starość, MłodośćWitaj, cna młodzi[72]! KobietaWolne od nagniotków
Damy rachują[73] na waszą ruchawość,
Śliczne panienki, któraż z was odmówi
Stanąć do tańca? O takiej wręcz powiem,
620
Że ma nagniotki. A co? Tom was zażył!
Dalej, panowie! I ja kiedyś także
Maskę nosiłem i umiałem szeptać
W ucho pięknościom jedwabne powieści,
Co szły do serca; przeszło to już, przeszło.
625
Nuże, panowie! Grajki, zaczynajcie!
Miejsca! Rozstąpmy się! Dalej, dziewczęta!
Muzyka gra. Młodzież tańczy.
Hej! Więcej światła! Wynieście te stoły!
I zgaście ogień, bo zbyt już gorąco.
StarośćSiadajże[74], siadaj, bracie Kapulecie!
630
Dla nas dwóch czasy pląsów już minęły.
Jakże to dawno byliśmy obydwaj
Po raz ostatni w maskach?

DRUGI KAPULET

Będzie temu
Lat ze trzydzieści.

KAPULET

635
Co? Co! Nie tak dawno
Było to, pomnę, na godach Lucencja;
Na te Zielone Świątki, da Bóg dożyć,
Będzie dwadzieścia pięć lat.

DRUGI KAPULET

Dawniej, dawniej,
640
Wszak już syn jego jest trzydziestoletni.

KAPULET

Co mi waść prawisz? Przede dwoma laty
Syn jego nie był jeszcze pełnoletni.

ROMEO

do jednego z sług
Miłość, KochanekCo to za dama, co w tej chwili tańczy
Z tym kawalerem?

SŁUGA

645
Nie wiem, jaśnie panie.

ROMEO

Kobieta, NocOna zawstydza świec jarzących blaski;
Piękność jej wisi u nocnej opaski
Jak drogi klejnot u uszu Etiopa.
Nie tknęła ziemi wytworniejsza stopa.
650
Jak śnieżny gołąb wśród kawek, tak ona
Świeci wśród swoich towarzyszek grona.
Zaraz po tańcu przybliżę się do niej
I dłoń mą uczczę dotknięciem jej dłoni.
Kochałżem[75] dotąd? O! Zaprzecz, mój wzroku!
655
Boś jeszcze nie znał równego uroku.

Grzech, Obyczaje, Przemoc, Szlachcic, WrógTYBALT

Sądząc po głosie, z Montekich to któryś.
Daj no mi rapir[76], chłopcze. HonorJak się waży
Ten łotr tu wchodzić i kłamaną larwą[77]
Szyderczo naszej urągać zabawie?
660
KrewNa krew szlachetną, co mi wzdyma serce,
Nie będzie grzechu, jeśli go uśmiercę.

KAPULET

Tybalcie, co ci to? Czego się zżymasz[78]?

TYBALT

Konflikt, WrógUjmy tej, stryju, pewno nie wytrzymasz:
Jeden z Montekich, twych śmiertelnych wrogów,
665
Śmie tu znieważać gościnność twych progów.

KAPULET

Czyż to Romeo?

TYBALT

Tak, ten to nikczemnik.

KAPULET

Gość, Obyczaje, Wróg, ZabawaDaj mu waść pokój, nie wychodzi przecie
Z granic wytkniętych dobrym wychowaniem
670
I prawdę mówiąc, cała go Werona
Ma za młodzieńca pełnego przymiotów;
Nie chciałbym za nic w świecie w moim domu
Czynić mu krzywdy. Uspokój się zatem,
Miły synowcze[79], nie zważaj na niego,
675
Taka ma wola; jeśli ją szanujesz,
Okaż uprzejmość i spędź precz z oblicza
Ten mars[80] niezgodny z weselem tej doby.

GospodarzTYBALT

Taki gość w domu nabawia choroby;
Nie ścierpię go tu.

KAPULET

680
Chcę go mieć cierpianym[81].
Cóż to, zuchwalcze? Mówię, że chcę! Cóż to?
Czy ja tu jestem, czy waść jesteś panem?
Waść go tu nie chcesz ścierpieć! Boże odpuść!
Waść mi chcesz gości porozpędzać? Kołki
685
Na łbie mi strugać? Przewodzić w mym domu?

TYBALT

Stryju, to hańba!

KAPULET

Cicho! Burdą[82] jesteś.
Z tą porywczością doigrasz się waszmość.
Zawsze mi musisz się sprzeciwiać! — Brawo,
690
Kochana młodzi! — Urwipołeć z waści!
Siedź cicho albo… Hola! Więcej światła! —
Ja cię uciszę. Patrz go! — Żwawo, chłopcy!

TYBALT

Gniew dobrowolny z flegmą przymuszoną
Na krzyż się schodząc wstrząsają mi łono.
695
Muszę ustąpić; wkrótce się atoli
W gorzką żółć zmieni ta słodycz wbrew woli.
oddala się

ROMEO

do Julii[83]
MiłośćJeśli dłoń moja, co tę świętość trzyma,
Bluźni dotknięciem: zuchwalstwo takowe
Odpokutować usta me gotowe
700
Pocałowaniem pobożnym pielgrzyma.

JULIA

do Romea
Mości pielgrzymie, bluźnisz swojej dłoni,
Która nie grzeszy zdrożnym dotykaniem;
Jestli[84] ujęcie rąk pocałowaniem,
Nikt go ze świętych pielgrzymom nie broni.

ROMEO

jak pierwej
705
Nie mająż[85] święci ust tak jak pielgrzymi?

JULIA

jak pierwej
Mają ku modłom lub kornej podzięce.

ROMEO

Niechże ich usta czynią to co ręce;
Moje się modlą, przyjm modły ich, przyjmij.

Grzech, PocałunekJULIA

Niewzruszonymi pozostają święci,
710
Choć gwoli[86] modłów niewzbronne ich chęci.

ROMEO

Ziść więc cel moich, stojąc niewzruszenie.
I z ust swych moim daj wziąć rozgrzeszenie.
całuje ją

JULIA

Moje więc teraz obciąża grzech zdjęty.

ROMEO

Z mych ust? O! grzechu, zbyt pełen ponęty!
715
Niechże go nazad rozgrzeszony zdejmie!
Pozwól.
całuje ją znowu

JULIA

Jak z książki całujesz pielgrzymie.

MARTA

Panienko, jejmość pani matka prosi.

ROMEO

Któż jest jej matką?

MARTA

720
SługaJej matką? Bajbardzo[87]!
Nikt inny, jeno pani tego domu;
I dobra pani, mądra a cnotliwa.
Ja byłam mamką tej, coś z nią pan mówił.
Smaczny by kąsek miał, kto by ją złowił.

ROMEO

725
Konflikt, WrógA więc Kapulet! O dolo zbyt sroga!
Życie me jest więc w ręku mego wroga.

BENWOLIO

Wychodźmy, wieczór dobiega już końca.

ROMEO

Niestety! Z wschodem dla mnie zachód słońca.

KAPULET

do rozchodzących się gości
Ejże, panowie, pozostańcie jeszcze;
730
Mają nam wkrótce dać małą przekąskę.
Chcecie koniecznie? Muszę więc ustąpić.
Dzięki wam, mili panowie i panie.
Dobranoc. Światła! Idźmyż spać.
do Drugiego Kapuleta
Braciszku,
735
Zapóźniliśmy się; idę wypocząć.
Wychodzą wszyscy prócz Julii i Marty.

JULIA

Czy nie wiesz, nianiu, kto to jest ten pan?

MARTA

Ten,tu?
To syn starego Tyberia.

JULIA

A tamten,
740
Co właśnie ku drzwiom zmierza?

MARTA

To podobno
Młody Petrycy.

JULIA

A ów, tam na prawo,
Co nie chciał tańczyć?

MARTA

745
Nie wiem.

JULIA

Spytaj, proszę,
Jak się nazywa. Jeżeli żonaty,
Całun mnie czeka zamiast ślubnej szaty.

MARTA

Zwie się Romeo, jest z rodu Montekich,
750
Synem waszego największego wroga.

JULIA

Konflikt, Miłość, Nienawiść, WrógJako obcego za wcześnie ujrzałam!
Jako lubego za późno poznałam!
Dziwny miłości traf się na mnie iści,
Że muszę kochać przedmiot nienawiści.

MARTA

755
Co to jest? Co to takiego?

JULIA

To wiersze,
Których mię jeden tancerz dziś nauczył.

MARTA

Pójdź spać, waćpanna.
Głos za sceną: „Julio!”
Dalej! dalej!
760
Wołają pannę i pusto już w sali.
Wychodzą.

AKT DRUGI

PROLOG

Przełożył Jan Kasprowicz

CHÓR

Konflikt, Miłość, RodzinaDawna namiętność już w całunach leży,
W jej miejscu władnie[88] siła żądzy nowej;
Piękną przestała być przy Julii świeżej
Piękność, dla której umrzeć był gotowy.
765
Dziś jest Romeo kochany i kocha,
W oczach obojga żar jednaki płonie;
Lecz on, w niej wroga przypuszczając, szlocha,
A ona miłość z wędki grozy chłonie.
On się nie zbliży i przed nią nie złoży
770
Przysiąg serdecznych, uważan za wroga;
I jej, choć w łonie namiętność się sroży,
Zejścia się z lubym zamkniętą jest droga.
Lecz w żądzy siła: po wielkich katuszach
Wielką im radość czas zgotuje w duszach.

SCENA PIERWSZA

Pusty plac przytykający do ogrodu Kapuletów. Wchodzi Romeo.

ROMEO

775
Mamże[89] iść dalej, gdy tu moje serce?
Cofnij się, ziemio, wynajdź sobie centrum!
wchodzi na mur i spuszcza się do ogrodu
Wchodzą Merkucjo i Benwolio.

BENWOLIO

Romeo! Bracie! Romeo!

MERKUCJO

Ma rozum;
Powietrze chłodne, więc dyrnął do łóżka.

BENWOLIO

780
Pobiegł tą drogą i przelazł przez parkan.
Wołaj, Merkucjo!

KochanekMERKUCJO

Użyję nań zaklęć;
Romeo! Gachu[90]! Cietrzewiu! Wariacie!
Ukaż się w lotnej postaci westchnienia,
785
Powiedz choć jeden wiersz, a dość mi będzie;
Jęknij: ach! Połącz w rym: kochać i szlochać;
Szepnij Wenerze[91] jakie piękne słówko;
Daj jaki nowy epitet ślepemu
Jej synalkowi[92], co tak celnie strzelał
790
Za owych czasów, gdy król Kofetua
W zaloty chodził do córki żebraczej.
Nie słucha; ani piśnie, ani trunie[93]
Zdechł robak, muszę zakląć go inaczej.
Klnę cię na żywe oczy Rozaliny,
795
Na jej wysokie czoło, krasne usta,
Wysmukłe nóżki i toczone biodra
Z przyległościami, abyś się przed nami
W właściwej sobie postaci ukazał.

BENWOLIO

Gniewać się będzie, jeśli cię usłyszy.

MERKUCJO

800
Co się ma gniewać? Mógłby się rozgniewać,
Gdyby za sprawą mojego zaklęcia
W zaczarowane koło jego pani
Inny duch wkroczył i stał tam dopóty,
Dopóki by go nie zmogła: to byłby
805
Powód do uraz; moja inwokacja
Jest przyjacielska i godziwa razem,
Bo wywołuje w imię jego pani
Jego jedynie naturalną postać.

BENWOLIO

MiłośćPójdź! Skrył się ówdzie pomiędzy drzewami,
810
By się tam zbratał z tajemniczą nocą —
Ślepym w miłości ciemność jest najmilsza.

MERKUCJO

Kobieta, KochanekMożeż[94] w cel trafić miłość, będąc ślepą?
Teraz usiądzie sobie pod jabłonką
I będzie wzdychał, by jego kochanka
815
Była owocem, który młode panny,
Kiedy są same — nazywają figą.
Oby, Romeo, była, oby była
Taką otwartą figą, a ty chłopcze,
Obyś był gruszką! Dobranoc, Romeo!
820
Idę lec w moim łóżku za kotarą,
Bo to polowe tu dla mnie za chłodne.
Czy idziesz także?

BENWOLIO

Idę; próżno szukać
Takiego, co być nie chce znaleziony.
Wychodzą.

SCENA DRUGA

Ogród Kapuletów. Wchodzi Romeo.

ROMEO

825
Cierpienie, Kochanek, MiłośćDrwi z blizn, kto nigdy nie doświadczył rany.
Julia ukazuje się w oknie.
Lecz cicho! ŚwiatłoCo za blask strzelił tam z okna!
Ono jest wschodem, a Julia jest słońcem!
Wnijdź, cudne słońce, zgładź zazdrosną lunę[95],
Która aż zbladła z gniewu, że ty jesteś
830
Od niej piękniejsza; o, jeśli zazdrosna,
Nie bądź jej służką! Jej szatkę zieloną
I bladą noszą jeno głupcy. Zrzuć ją!
To moja pani, to moja kochanka!
O! Gdyby mogła wiedzieć, czym jest dla mnie!
835
Przemawia, chociaż nic nie mówi; cóż stąd?
Jej oczy mówią, oczom więc odpowiem.
Za śmiały jestem; mówią, lecz nie do mnie.
Gwiazda, OkoDwie najjaśniejsze, najpiękniejsze gwiazdy
Z całego nieba, gdzie indziej zajęte,
840
Prosiły oczu jej, aby zastępczo
Stały w ich sferach, dopóki nie wrócą.
Lecz choćby oczy jej były na niebie,
A owe gwiazdy w oprawie jej oczu:
Blask jej oblicza zawstydziłby gwiazdy
845
Jak zorza lampę; gdyby zaś jej oczy
Wśród eterycznej zabłysły przezroczy,
Ptaki ocknęłyby się i śpiewały,
Myśląc, że to już nie noc, lecz dzień biały.
Patrz, jak na dłoni smutnie wsparła liczko!
850
O! Gdybym mógł być tylko rękawiczką,
Co tę dłoń kryje!

JULIA

Ach!

ROMEO

Cicho! Coś mówi.
AniołO! Mów, mów dalej, uroczy aniele;
855
Bo ty mi w noc tę tak wspaniale świecisz
Jak lotny goniec niebios rozwartemu
Od podziwienia oku śmiertelników,
Które się wlepia w niego, aby patrzeć,
Jak on po ciężkich chmurach się przesuwa
860
I po powietrznej żegluje przestrzeni.

JULIA

Konflikt, Krew, Miłość, RodzinaRomeo! Czemuż ty jesteś Romeo!
Wyrzecz[96] się swego rodu, rzuć tę nazwę!
Lub jeśli tego nie możesz uczynić,
To przysiąż[97] wiernym być mojej miłości,
865
A ja przestanę być z krwi Kapuletów.

ROMEO

Mamże[98] przemówić czy też słuchać dalej?

JULIA

Konflikt, Miłość, Rodzina, Pozory, PrawdaNazwa twa tylko jest mi nieprzyjazna,
Boś ty w istocie nie Montekim dla mnie.
Jestże[99] Monteki choćby tylko ręką,
870
Ramieniem, twarzą, zgoła jakąkolwiek
Częścią człowieka? O! Weź inną nazwę!
Czymże jest nazwa? To, co zowiem różą,
Pod inną nazwą równie by pachniało;
Tak i Romeo bez nazwy Romea
875
Przecież by całą swą wartość zatrzymał.
KochanekRomeo! Porzuć tę nazwę, a w zamian
Za to, co nawet cząstką ciebie nie jest,
Weź mię, ach! całą!

ROMEO

Biorę cię za słowo:
880
Zwij mię kochankiem, a krzyżmo[100] chrztu tego
Sprawi, że odtąd nie będę Romeem.

JULIA

Ktoś ty jest, co się nocą osłaniając,
Podchodzisz moją samotność?

ROMEO

Z nazwiska
885
Nie mógłbym tobie powiedzieć, kto jestem;
Nazwisko moje jest mi nienawistne,
Bo jest, o! święta, nieprzyjazne tobie;
Zdarłbym je, gdybym miał je napisane.

JULIA

Jeszcze me ucho stu słów nie wypiło
890
Z tych ust, a przecież dźwięk już ich mi znany.
Jest żeś Romeo, mów? Jest żeś Monteki?

ROMEO

Nie jestem ani jednym, ani drugim,
Jednoli[101] z dwojga jest niemiłe tobie.

JULIA

Jak żeś tu przyszedł, powiedz, i dlaczego?
895
Mur jest wysoki i trudny do przejścia,
A miejsce zgubne; gdyby cię kto z moich
Krewnych tu zastał…

ROMEO

MiłośćNa skrzydłach miłości
Lekko, bezpiecznie mur ten przesadziłem,
900
OdwagaBo miłość nie ma żadnych tam i granic;
A co potrafi, na to się i waży;
Krewni więc twoi nie trwożą mię wcale.

JULIA

Zabiliby cię, gdyby cię ujrzeli.

ROMEO

Ach! Więcej groźby leży w oczach twoich
905
Niż w ich dwudziestu mieczach; patrz łaskawie,
A będę silny przeciw ich gniewowi.

JULIA

Na Boga! Niech cię oni tu nie ujrzą!

ROMEO

Ciemny płaszcz nocy skryje mię przed nimi.
Lecz niech mię znajdą, jeśli ty mię kochasz.
910
Lepszy kres życia skutkiem ich niechęci
Niż przedłużony zgon w braku twych uczuć.

JULIA

MiłośćKto ci dopomógł znaleźć to ustronie?

ROMEO

Miłość, co mi go doradziła szukać;
Ona mi instynkt, ja jej oczy dałem.
915
Nie jestem sternik, gdybyś jednak była
Równie daleko jak ów brzeg, którego
Morze najdalsze podmywa krawędzie,
Śmiało po taki klejnot bym popłynął.

JULIA

Gdyby nie ciemność, co mi twarz maskuje,
920
Widziałbyś na niej rozlany rumieniec
Po tym, co z ust mych słyszałeś tej nocy.
Rada bym form się trzymać, rada cofnąć
To, co wyrzekłam; ale precz, udanie!
MiłośćCzy ty mię kochasz? Wiem, że powiesz: tak jest;
925
I jać[102] uwierzę; Mężczyznamimo przysiąg jednak
Możesz mię zawieść. Z wiarołomstwa mężczyzn
Śmieje się, mówią, Jowisz. O! Romeo!
Jeśli mię kochasz, wyrzecz to rzetelnie;
Lecz jeśli masz mię za podbój zbyt łatwy,
930
To zmarszczę czoło i przewrotną będę,
I na miłosne twoje oświadczenia
Powiem: nie, w innym razie za nic w świecie.
Za czuła może jestem, o! Monteki,
Stąd możesz sądzić me obejście płochym[103];
935
Ufaj mi jednak, będę ja wierniejsza
Od tych, co bieglej umieją się drożyć[104].
Byłabym ja się była, prawdę mówiąc,
Także drożyła, gdybyś był tajnego
Głosu miłości mojej nie podchwycił.
940
Nie wiń mię przeto ani też przypisuj
Płochości tego wylania mych uczuć,
Które zdradziła noc ciemna.

ROMEO

Przysięgam na ten księżyc, co wspaniale
945
Powleka srebrem tamtych drzew wierzchołki…

JULIA

MiłośćO! Nie przysięgaj na księżyc, bo księżyc
Co tydzień zmienia kształt swej pięknej tarczy;
I miłość twoja po takiej przysiędze
Mogłaby również zmienną się okazać.

ROMEO

950
Na cóż mam przysiąc?

JULIA

Nie przysięgaj wcale;
Lub wreszcie przysiąż na samego siebie:
Na ten uroczy przedmiot mych uwielbień,
To ci uwierzę.

ROMEO

955
Jeśli szczera miłość
Mojego serca…

JULIA

Daj pokój[105] przysięgom.
Lubo[106] się cieszę z twojej obecności,
Te nocne śluby nie cieszą mnie jakoś,
960
Za nagłe one są, za nierozważne,
Podobne niby do blasku, co znika,
Nim człowiek zdąży powiedzieć: «Błysnęło».
Dobranoc, luby[107]! Oby nam ten wonny
Miłości pączek przyniósł kwiat niepłonny!
965
Bądź zdrów! I zaśnij z tak błogim spokojem,
Jaki, z twej łaski, czuję w sercu mojem.

ROMEO

Także mam odejść niezaspokojony?

JULIA

Jakiegoż więcej chcesz zaspokojenia?

ROMEO

Zamiany twoich zapewnień za moje.

JULIA

970
Jużem[108] ci dała je, nimeś[109] zażądał;
Rada bym jednak one mieć na powrót.

ROMEO

Chciałaż[110] byś cofnąć je? Dlaczego? Luba!

JULIA

Ażebym mogła oddać ci je znowu.
A przecież jest to żądanie zbyteczne;
975
Miłość, WodaBo moja miłość równie jest głęboka
Jak morze, równie jak ono bez końca;
Im więcej ci jej udzielam, tym więcej
Czuję jej w sercu.
Słychać w pokojach głos Marty.
Wołają mię. — Zaraz.
980
Bądź zdrów, kochanku drogi! — Zaraz, zaraz.
— Najmilszy, pomnij być stałym! — Zaczekaj,
Zaczekaj trochę, powrócę za chwilę.
wychodzi

ROMEO

Błogosławiona, o! błogosławiona
Po dwakroć nocy! Ale czy to wszystko,
985
Dziejąc się w nocy nie jest marą tylko?
Co tak lubego możeż[111] być istotnym?

JULIA

ukazując się znowu
Jeszcze słów parę, a potem dobranoc,
Drogi Romeo! Jeśli twoja skłonność
Jest prawą, twoim zamiarem małżeństwo:
990
To mię uwiadom jutro przez osobę,
Którą do ciebie przyślę, gdzie i kiedy
Zechcesz dopełnić obrzędu; a wtedy
Całą mą przyszłość u nóg twoich złożę
I w świat za tobą pójdę w imię boże.

MARTA

za sceną
995
Panienko!

JULIA

Idę. — Lecz jeśli mię zwodzisz,
To cię zaklinam…

MARTA

za sceną
Julciu!

JULIA

Zaraz idę.
1000
— Jeśli mię zwodzisz, o! to cię zaklinam,
Skończ te zabiegi i zostaw mię żalom.
— Jutro więc przyślę.

ROMEO

Jak pragnę zbawienia…

KochanekJULIA

Po tysiąc razy dobranoc.
odchodzi

ROMEO

1005
Po tysiąc
Razy niedobra tam, gdzie ty nie świecisz.
Jak żak, gdy rzuca książkę, tak kochanek
Do celu swego pospiesza wesoły;
A gdy nadejdzie z kochanką rozstanek[112],
1010
Wlecze się smutnie, jak ów żak do szkoły.
odchodzi

JULIA

ukazuje się znowu
Pst, pst! Romeo! O, gdybym mieć mogła
Głos sokolnika, by tego maiża[113]
Nazad[114] przywołać! Przymus jest ochrypły,
Nie może głośno mówić, gdyby nie to,
1015
Wstrząsłabym[115] góry, gdzie się echo kryje,
I głos bym jego zrobiła chrapliwszy
Niż mój od rozbrzmień imienia Romeo!

Kochanek, MiłośćROMEO

Dusza, DźwiękMoja to dusza dzwoni imię moje,
Jak srebrny dźwięk ma nocą głos kochanki!
1020
I jestże[116] słodsza muzyka na świecie?

JULIA

Romeo!

ROMEO

Luba!

JULIA

O której godzinie
Jutro mam przysłać?

ROMEO

1025
O dziewiątej.

JULIA

Dobrze.
Dwudziestoletni to termin. Nie pomnę,
Po com tu ciebie znowu przywołała.

ROMEO

Pozwól mi czekać, aż sobie przypomnisz.

JULIA

1030
Zapomnę znowu, po co czekasz, pomnąc[117]
O twojej tylko lubej obecności.

ROMEO

A ja wciąż czekać będę, abyś ciągle
Zapominała, sam zapominając,
Że mam gdzie inny dom jak tutaj.

JULIA

1035
Dnieć będzie: rada bym, żebyś już odszedł;
Nie dalej jednak jak ów biedny ptaszek,
Co go swawolna dziewka z rąk wypuszcza
I wnet, zazdroszcząc mu krótkiej wolności,
1040
Jak niewolnika trzymanego w więzach
Jedwabnym sznurkiem przyciąga na powrót.

ROMEO

Chciałbym być biednym ptaszkiem w twoim ręku.

JULIA

O! Ja bym zbytkiem pieszczot cię zabiła.
Dobranoc, luby! Jeszcze raz dobranoc!
1045
Smutek rozstania tak bardzo jest miły,
Że by dobranoc wciąż usta mówiły.
odchodzi

Kochanek, SenROMEO

Sen na twe oczy, pokój w pierś niech spłynie;
Obym był nimi w tej błogiej godzinie!
Spieszę do ojca Laurentego celi,
1050
On mi pomocy i rady udzieli.
wychodzi

SCENA TRZECIA

Cela Ojca Laurentego. Wchodzi Ojciec Laurenty z koszykiem w ręku.

OJCIEC LAURENTY

Szary poranek spędza mrok ponury,
Pasami światła znacząc wschodnie mury
I noc się na bok chyli jak pijana
Z dróg dnia ubitych kołami Tytana[118].
1055
Nim oko słońca pełnym blaskiem strzeli,
Rosę wypije i świat rozweseli,
Natura, Rośliny, Ziemia, Matka, GróbMuszę uzbierać w ten koszyk z sitowia
Roślin tak zbawczych, jak zgubnych dla zdrowia,
Ziemia jest matką natury i grobem,
1060
Grzebie i życia obdziela zasobem.
I mnóstwo dzieci jej łona widzimy
Ciągnących pokarm z jej piersi rodzimej;
Niejedno w skutkach swoich wyśmienite,
Każde do czegoś, wszystko rozmaite.
1065
O! moc to pełna cudów, co się mieści
W sokach ziół, krzewów, w martwej kruszców treści!
Obraz świataBo nie ma rzeczy tak podłych na ziemi,
Aby nie mogły stać się przydatnemi;
Ni tak przydatnych, aby zamiast służyć
1070
Nie zaszkodziły pod wpływem nadużyć.
Wszakże i cnota może zajść w bezdroże,
A błąd się czynem uszlachetnić może.
Kondycja ludzka, RoślinyW mdłym kwiatku, w ziółku jednym i tym samem
Ma nieraz miejsce jad wespół z balsamem,
1075
Co zmysły razi i to, co im sprzyja,
Bo jego zapach rzeźwi; smak zabija.
Podobnie sprzeczna i w człowieku gości
Dwójca pierwiastków: dobroci i złości;
A kędy górę gorsza weźmie strona,
1080
Tam śmierć przychodzi i roślina kona.
Wchodzi Romeo.

ROMEO

Dzień dobry, ojcze mój.

OJCIEC LAURENTY

Benedicite![119]
Cóż to za ranny głos tak mnie pozdrawia!
Młodość, Starość, SenMłody mój synu, zły to znak, kto łoże
1085
Próżne zostawia o tak wczesnej porze.
Troska odbywa straż w oczach starego,
A sen tych mija, których troski strzegą;
Ale gdzie czerstwa, wolna od kłopotów
Młódź głowę złoży, sen zawżdy przyjść gotów.
1090
To więc tak ranne tu przybycie zdradza
Jakiś niepokój, któremu snu władza
Ulec musiała. Czy tylko się kładłeś?
Możeś do łóżka i nie zajrzał[120]?

ROMEO

Zgadłeś;
1095
Milej niż w łóżku przeszły mi godziny.

OJCIEC LAURENTY

Grzeszniku, pewnieś był u Rozaliny.

ROMEO

U Rozaliny? Nie, ojcze; to imię
W pamięci mojej wiecznym snem już drzemie.

OJCIEC LAURENTY

Brawo, mój synu! Lecz gdzieżeś to bywał?

ROMEO

1100
Zaraz ci powiem: próżno byś zgadywał;
Konflikt, MiłośćByłem na balu w domu mego wroga,
Gdziem został ranny, lecz zbójczyni sroga
Czuje cios wzajem przeze mnie zadany,
Tak że na nasze obopólne rany
1105
Święty wpływ tylko twej, ojcze, opieki
Poradzić zdoła i dać zbawcze leki.
Po chrześcijańsku, jak widzisz, przemawiam,
Skoro się nawet za mym wrogiem wstawiam.

OJCIEC LAURENTY

Mów jaśniej, synu; zagadkowa spowiedź,
1110
Dwuznaczną także znajduje odpowiedź.

ROMEO

Kobieta, Małżeństwo, MiłośćDowiedz się zatem, że anioł kobieta,
Którąm ukochał, jest z krwi Kapuleta.
Jego to dziecko i nadzieja cała;
Jak ja ją, tak mnie ona ukochała.
1115
I do jedności, która nas już splata,
Brakuje tylko, byś nas ty dla świata
Stułą zjednoczył. Gdzie, o jakiej dobie
Dozgonną miłość przysięgliśmy sobie,
Powiem ci idąc, czcigodny kapłanie;
1120
Błagam cię tylko, niech się to dziś stanie.

OJCIEC LAURENTY

Kochanek, Młodość, Miłość, PrzemianaŚwięty Franciszku! Cóż to za przemiana!
Toż Rozalina, owa ukochana,
Niczym już dla cię? Miłość więc młodzieży
W oczach jedynie, a nie w sercu leży?
1125
Jezus! Maryja! Ileż to solanki
Ściekło z twych oczu dla owej kochanki!
I nadaremnie, bowiem twe zapały
Wciąż zalewane, wciąż się powiększały.
Jeszcze twych westchnień nie rozwiał Fawoni[121];
1130
Jeszcze twój dawny jęk w uszach mi dzwoni,
I na twych licach, bladością pokrytych,
Widoczny jeszcze ślad łez nie obmytych,
Wszystko, coś cierpiał z miłosnej przyczyny,
Cierpiałeś tylko gwoli Rozaliny.
1135
A teraz! nie dziw, gdy mdła płeć upadnie,
Kiedy mężczyźni szwankują[122] tak snadnie[123].

ROMEO

Gdym kochał tamtą, takżeś nie pochwalał.

OJCIEC LAURENTY

Nie, żeś ją kochał, lecz żeś za nią szalał.

ROMEO

Pogrześć tą miłość kazałeś.

OJCIEC LAURENTY

1140
Nie w grobie
By tę pochować, a inną wziąć sobie.

ROMEO

Nie łaj mnie, proszę; ta, co mi dziś luba,
Miłość mą płaci miłością cheruba;
Z tamtą inaczej było.

OJCIEC LAURENTY

1145
Bo odgadła,
Że w rzeczach serca nie znasz abecadła,
Tylko z rutyny czytasz. Rodzina, ŚlubPójdź, wietrzniku;
Do sankcji[124] tego nowego wybryku
Jeden i jeden tylko wzgląd mię skłania:
1150
To jest, że może z tego zawiązania
Wyniknie węzeł, który wasze rody
Zawistne złączy w piękny łańcuch zgody.

ROMEO

O! prędzej! pilno mi!

OJCIEC LAURENTY

Festina lente[125]!
1155
Zdradne są kroki za śpiesznie podjęte.
Wychodzą.

SCENA CZWARTA

Ulica. Wchodzą Merkucjo i Benwolio.

MERKUCJO

1156

Gdzież, u diabła, ugrzązł Romeo! Czy był tej nocy w domu?

BENWOLIO

1157

Nie w domu swego ojca przynajmniej; mówiłem z jego służącym.

MERKUCJO

Ta blada sekutnica Rozalina[126]
Na wariata go wnet wykieruje.

BENWOLIO

1160
Tybalt, starego Kapuleta krewny,
Pisał do niego list.

MERKUCJO

Z wyzwaniem, ręczę.

BENWOLIO

Romeo mu odpowie.

MERKUCJO

Każdy człowiek
1165
Piśmienny może na list odpowiedzieć.

BENWOLIO

1166

On mu odpowie odpowiednio, jak człowiek wyzwany.

MERKUCJO

1167

Cierpienie, Kochanek, MiłośćBiedny Romeo! Już trup z niego! Zakłuty czarnymi oczyma białogłowy; przestrzelony na wskroś uszu romansową piosnką; ugodzony w sam rdzeń serca postrzałem ślepego malca łucznika; potrafiż[127] on Tybaltowi stawić czoło?

BENWOLIO

1168

A cóż to takiego Tybalt?

MERKUCJO

1169

Coś więcej niż książę kotów[128]; możesz mi wierzyć! PojedynekNieustraszony rębacz, bije się jak z nut, zna czas, odległość i miarę; pauzuje w sam raz jak potrzeba: raz, dwa, a trzy to już w pierś. Żaden jedwabny guzik nie wykręci mu się od śmierci. Duelista[129] to, duelista pierwszej klasy. Owe nieśmiertelne passado! Owe punto reverso! owe hai![130]

BENWOLIO

1170

Co takiego?

MERKUCJO

1171

Niech kaci porwą to plemię śmiesznych, sepleniących, przesadnych fantastyków, z ich nowo kutymi terminami! Na Boga, doskonała klinga! Dzielny mąż! Wspaniała dziewka! Nie jest–że to rzecz opłakana, że nas obsiadły te zagraniczne muchy, te modne sroki, te pardonnez moi[131], którym tak bardzo idzie o nową formę, że nawet na starej ławce wygodnie siedzieć nie mogą[132]; te bąki, co bąkają: bon! bon![133]

Wchodzi Romeo.

BENWOLIO

1172

Oto Romeo, nasz Romeo idzie.

PrzyjaźńMERKUCJO

1173

Bez mlecza, jak śledź suszony. O! człowieku! jakżeś się w rybę przedzierzgnął! Teraz go rymy Petrarki rozczulają. Laura naprzeciw jego bóstwa jest prostą pomywaczką, lubo tamta miała kochanka, co ją opiewał; Dydona flądrą; Kleopatra Cyganką; Helena i Hero szurgotami i otłukami; Tyzbe[134] kopciuchem lub czymś podobnym, ale zawsze niedystyngowanym. Bonjour[135], sinior Romeo! Oto masz francuskie pozdrowienie na cześć twoich francuskich pantalonów. Pięknie nas zażyłeś tej nocy.

ROMEO

1174

Dzień dobry wam, moi drodzy. Jakże to was zażyłem?

MERKUCJO

1175

Pokazałeś nam odwrotną stronę medalu, odwrotną stronę swego medalu.

ROMEO

1176

To się znaczy, żem wam zdezerterował. Wybacz, kochany Merkucjo; miałem pilny interes, a w takim przypadku człowiek może zgrzeszyć na polu uprzejmości.

MERKUCJO

1177

To się znaczy, że w takim przypadku człowiek może być zniewolony zgiąć kolana.

ROMEO

1178

Ma się rozumieć — z uprzejmości.

MERKUCJO

1179

Bardzoś zgrabnie trafił w sedno.

ROMEO

1180

A ty bardzoś zgrabnie to wyłożył.

MERKUCJO

1181

Ja bo jestem kwiatem uprzejmości.

ROMEO

1182

Kwiatem kwiatów.

MERKUCJO

1183

Racja.

ROMEO

1184

Jeżeliś ty kwiatem, to moje trzewiki są w kwitnącym stanie[136].

MERKUCJO

1185

Brawo! pielęgnuj mi ten dowcip; ażeby, skoro ci się do reszty zedrze podeszwa u trzewików, twój dowcip mógł po prostu figurować.

ROMEO

1186

O! godny zdartej podeszwy dowcipie! O! figuro pełna prostoty[137] z powodu swego prostactwa!

MERKUCJO

1187

Na pomoc, Benwolio! moje koncepta dech tracą.

ROMEO

1188

Pejczą je i pejczą[138]! Biczem i ostrogą, inaczej nazwę je hetkami[139].

MERKUCJO

1189

Jeżeli twój dowcip poluje na dzikie gęsi[140], to kapituluję; bo on ma więcej kwalifikacji ku temu niż wszystkie moje umysłowe władze. Czy ja ci się zdaję na to[141], żebym miał z gęsiami do czynienia?

ROMEO

1190

Tyś mi się nigdy na nic nie zdał, wyjąwszy, kiedy miałem do czynienia z gęsiami.

MERKUCJO

1191

Za ten koncept ugryzę cię w ucho.

ROMEO

1192

Chyba udziobiesz!

MERKUCJO

1193

Twój dowcip jest gorzką konfiturą, diabelnie ostrym sosem.

ROMEO

1194

Stosownym do gęsi.

MERKUCJO

1195

To koncept z koźlej skórki, której cal da się rozciągnąć tak, że nim opaszesz całą głowę.

ROMEO

1196

Rozciągnę go do wyrazu „głowę”, który połączywszy z gęsią, będziesz miał gęsią głowę.

MERKUCJO

1197

Nie jest–że to lepiej niż jęczeć z miłości? Teraz to co innego; teraz mi jesteś towarzyski, jesteś Romeem, jesteś tym, czym jesteś; Miłośćmiłość zaś jest podobna do owego gapia, co się szwenda wywiesiwszy język, szukając dziury, gdzie by mógł palec wścibić.

ROMEO

1198

Stój! Stój!

MERKUCJO

1199

Chcesz, aby się mój dowcip zastanowił w samym środku weny[142]?

ROMEO

1200

Z obawy, abyś tej weny zbyt nie rozszerzył.

MERKUCJO

1201

Mylisz się, właśnie byłem bliski ją ścieśnić, bo jużem był doszedł do jej dna i nie miałem zamiaru dłużej wyczerpywać materii.

ROMEO

1202

Patrzcie, co za dziwadła!

Wchodzi Marta z Piotrem.

MERKUCJO

1203

Żagiel! żagiel! żagiel![143]

BENWOLIO

1204

Dwa, dwa: spodnie i spódnica[144]

MARTA

1205

Piotrze.

PIOTR

1206

Słucham.

DamaMARTA

1207

Piotrze, gdzie mój wachlarz[145]?

MERKUCJO

1208

Proszę cię, mój Piotrze, zakryj wachlarzem twarz jejmości; bo z dwojga tego, jej wachlarz jest piękniejszy.

MARTA

1209

Życzę panom dnia dobrego.

MERKUCJO

1210

Życzymy ci dobrego południa, piękna sinioro.

MARTA

1211

Czy to już południe?

MERKUCJO

1212

Nie inaczej; bo nieczysta ręka wskazówki na kompasie trzyma już południe za ogon.

MARTA

1213

Chryste Panie! Cóż to za człowiek z waćpana?

ROMEO

1214

Człowiek, którego Pan Bóg skazał na zepsucie.

MARTA

1215

Dobrześ pan powiedział, na poczciwość! Nie wie też czasem który z panów, gdzie bym mogła znaleźć młodego Romea?

ROMEO

1216

Ja wiem czasem, ale młodego Romea znajdziesz waćpani starszym, niż był, kiedyś go szukać zaczęła. Jestem najmłodszy z tych, co noszą to imię w braku gorszego.

MARTA

1217

Ach, to dobrze!

MERKUCJO

1218

Możeż[146] być dobrym to, co jest gorszym?

MARTA

1219

Jeżeli waćpan nim jesteś, to rada bym z nim pomówić sam na sam.

BENWOLIO

1220

Zaprosi go na jakąś wieczorynkę.

MERKUCJO

1221

Pośredniczka to Wenery. Huź, ha![147]

ROMEO

1222

Cóż to, czyś kota[148] upatrzył?

MERKUCJO

1223

Kotlinę, panie, nie kota; i to w starym piecu, nie w polu.

Bodaj to kotlina,
Gdzie siedzi kocina,
Ta nie osmali…
Lecz zmykaj, chudzino,
Przed taką kotliną,
Gdzie diabeł pali!
1224

Romeo, czy będziesz u ojca na obiedzie? My tam idziemy.

ROMEO

1225

Pośpieszę za wami.

Kobieta, DamaMERKUCJO

1226

Do widzenia, starożytna damo; damo, damo, damo, damo[149]!

Wychodzą Merkucjo i Benwolio.

MARTA

1227

Tak, tak, do widzenia! Grzeczność, SłowoCo to za infamis[150], proszę pana, co się tak poważył rozpuścić cugle swemu grubiaństwu?

ROMEO

1228

Jest to panicz zakochany w swym języku, zdolny wypowiedzieć więcej w ciągu jednej minuty niż milczeć przez cały miesiąc.

MARTA

1229

Honor, OpiekaJeżeli on na mnie co powiedział, dam ja mu, chociażby był zuchwalszy, niż jest, i miał ze sobą dwudziestu sobie podobnych drabów; a jeżeli mi ujdzie, to znajdę takich, co to potrafią. A hultaj! czy to ja jestem jego kochanką, jego poniewieradłem! (do Piotra) I ty tu stałeś także i mogłeś ścierpieć, żeby mnie lada gbur używał wedle upodobania za przedmiot swych bezwstydnych żartów?

PIOTR

1230

Nie widziałem jeszcze, żeby kto używał jejmości wedle upodobania; gdybym był to widział, byłbym był pewnie zaraz giwer wydobył, ręczę za to. Umiem się najeżyć tak dobrze jak kto inny, kiedy mam sposobność po temu i prawo za sobą.

MARTA

1231

Dlaboga! tak jestem rozdrażniona, że się wszystko we mnie trzęsie. A hultaj! Otóż, proszę pana, tak jak powiedziałam, młoda moja pani kazała mi się wywiedzieć o panu; co mi kazała powiedzieć, to sobie zachowuję; ale przede wszystkim oświadczam panu, że jeżelibyś ją osadził na koszu, jak to mówią, bo panienka, o której mówię, jest młoda, i dlatego, gdybyś ją pan wywiódł w pole, byłoby to tak ciężkim psikusem, jaki tylko młodej panience można wyrządzić.

ROMEO

1232

Pozdrów ją, waćpani, ode mnie i powiedz, że jej daję rendez–vous[151]

MARTA

1233

Poczciwości! oświadczę jej to, oświadczę. Niebożę, nie posiądzie się z radości.

ROMEO

1234

Co jej waćpani chcesz oświadczyć? Nie wiesz, co mówić miałem.

MARTA

1235

Oświadczę jej, że pan dajesz randewu; co jest, jeżeli się nie mylę, ofiarą godną prawdziwego szlachcica.

ROMEO

1236

Ślub, TajemnicaPowiedz jej, aby pod pozorem spowiedzi przyszła za parę godzin do celi ojca Laurentego, tam ślub weźmiemy. Pieniądz, SługaOto masz waćpani za swoje trudy.

MARTA

1237

Nie, panie; ani grosika.

ROMEO

1238

No, no, bez ceremonii.

MARTA

1239

Za parę godzin więc; dobrze, nie zaniedba się stawić.

ROMEO

1240
Waćpani staniesz za murem klasztornym,
Tam ci mój człowiek przyniesie drabinkę[152]
Z sznurków skręconą, która mi w noc późną
Do szczytu mego szczęścia wstęp ułatwi.
Bądź zdrowa! Wierność twa znajdzie nagrodę,
1245
Poleć mię swojej młodej pani.

MARTA

Niech wam Bóg błogosławi! Ale, ale…

ROMEO

Cóż mi waćpani jeszcze powiesz?

MARTA

TajemnicaCzy człowiek pański dobry do sekretu?
Bo gdzie się skrycie prowadzą układy,
1250
Tam dwóch już, mówią, za wiele do rady.

ROMEO

Ręczę za niego: jest to wierność sama.

SługaMARTA

1252

A więc wszystko dobrze. Co też za miłe stworzenie ta moja panienka! Co to nie wyprawiało, jak było małym! Chryste Panie! Ale, ale, jest tu na mieście jeden pan, niejaki Parys, ten ma na nią diabli apetyt; ale ona, poczciwina, wolałaby patrzeć na bazyliszka[153] niż na niego. Przekomarzam się z nią nieraz i mówię, że ten Parys to wcale przystojny mężczyzna; wtedy ona, powiadam panu, za każdym razem aż blednie, zupełnie tak jak pąsowa chusta na słońcu. Proszę też pana, czy rozmaryn[154] i Romeo nie zaczyna się od takiej samej litery?

ROMEO

1253

Nie inaczej: jedno i drugie od R.

MARTA

1254

Kpiarz z waszmości. To psie imię[155]. To litera dla… Nie, tamto zaczyna się od innej litery. Co też ona o tym prawi, to jest o rozmarynie i o panu: rada bym, żebyś pan to słyszał.

ROMEO

1255

Poleć jej służby moje.

wychodzi

SługaMARTA

1256

Uczynię to, uczynię po tysiąc razy. — Piotrze!

PIOTR

1257

Jestem.

MARTA

1258

Piotrze, naści[156] mój wachlarz i idź przodem.

Wychodzą.

SCENA PIĄTA

Ogród Kapuletów. Wchodzi Julia.

JULIA

Dziewiąta biła, kiedym ją posłała;
1260
MiłośćPrzyrzekła wrócić się za pół godziny.
Nie znalazła go może? nie, to nie to;
Słabe ma nogi. Heroldem miłości
Powinna by być myśl, która o dziesięć
Razy mknie prędzej niż promienie słońca,
1265
Kiedy z pochyłych wzgórków cień spędzają.
Nie darmo lotne gołębie są w cugach
Bóstwa miłości i nie darmo Kupid
Ma skrzydła z wiatrem idące w zawody.
Już teraz słońce jest w samej połowie
1270
Dzisiejszej drogi swojej; od dziewiątej
Aż do dwunastej trzy już upłynęły
Długie godziny, a jeszcze jej nie ma.
Gdyby krew miała młodą i uczucia,
Jak piłka byłaby chyżą i lekką,
1275
I słowa moje do mego kochanka,
A jego do mnie w lot by ją popchnęły;
StarośćLecz starzy wcześnie są jakby nieżywi;
Jak ołów ciężcy, zimni, więc leniwi.
Wchodzą Marta i Piotr.
Ha! otóż idzie. I cóż, złota nianiu?
1280
Czyś się widziała z nim? Każ odejść słudze.

MARTA

Idź, stań za progiem Piotrze.
Wychodzi Piotr.

JULIA

Mów, droga, luba nianiu! Ależ przebóg!
Czemu tak smutno wyglądasz? Chociażbyś
Złe wieści miała, powiedz je wesoło;
1285
Jeśli zaś dobre przynosisz, ta mina
Fałszywy miesza ton do ich muzyki.

MARTA

Tchu nie mam, pozwól mi trochę odpocząć;
Ach! moje kości! To był harc nie lada!

JULIA

Weź moje kości, a daj mi wieść swoją.
1290
Mów–że, mów prędzej, mów, nianiuniu droga.

MARTA

Co za gwałt! Folguj, dlaboga, choć chwilkę,
Czyliż nie widzisz, że ledwie oddycham?

JULIA

Ledwie oddychasz; kiedy masz dość tchnienia
Do powiedzenia, że ledwie oddychasz?
1295
To tłumaczenie się twoje jest dłuższe
Od wieści, której zwłokę nim tłumaczysz;
Masz–li wieść dobrą czy złą? niech przynajmniej
Tego się dowiem, poczekam na resztę;
Tylko mi powiedz: czy jest zła, czy dobra?

MARTA

1300

Tak, tak, pięknyś panna wybór zrobiła! pannie właśnie męża wybierać. Romeo! żal się Boże! Co mi to za gagatek! Ma wprawdzie twarz gładszą niż niejeden, ale oczy, niech się wszystkie inne schowają; co się zaś tyczy rąk i nóg, i całej budowy, chociaż o tym nie ma co wspominać, przyznać trzeba, że nieporównane. Nie jest to wprawdzie galant całą gębą, ale słodziuchny jak baranek. No, no, dziewczyno! Bóg pomagaj! A czy jedliście już obiad?

JULIA

Nie. Ale o tym wszystkim już wiedziałam.
Cóż o małżeństwie naszym mówił? powiedz.

Kobieta, StarośćMARTA

Ach! jak mnie głowa boli! tak w niej łupie,
Jakby się miała w kawałki rozlecieć.
1305
A krzyż! krzyż! biedny krzyż! niechaj waćpannie
Bóg nie pamięta, żeś mię posyłała.
Aby mi przez ten kurs śmierci przyśpieszyć.

JULIA

Doprawdy, przykro mi, że jesteś słaba.
Nianiu, nianiuniu, nianiunieczku droga.
1310
Powiedz mi, co ci mówił mój kochanek?

MARTA

Mówił, jak dobrze wychowany młodzian,
Grzeczny, stateczny, a przy tym, upewniam,
Pełen zacności. Gdzie waćpanny matka?

JULIA

Gdzie moja matka? Gdzież ma być? Jest w domu.
1315
Co też nie pleciesz, nianiu, mój kochanek
Mówił, jak dobrze wychowany młodzian,
Gdzie moja matka?

MARTA

O mój miły Jezu!
Takżeś mi aśćka w ukropie kąpana!
1320
I takąż to jest maść na moje kości?
Bądź–że na przyszłość sama sobie posłem.

JULIA

O męki! Co ci powiedział Romeo?

MARTA

Masz pozwolenie iść dziś do spowiedzi?

JULIA

Mam je.

MARTA

1325
Kochanek, RajŚpiesz więc do celi ojca Laurentego;
Tam znajdziesz kogoś, co–ć pojmie za żonę.
Jak ci jagódki pokraśniały! Czekaj!
Zaraz je w szkarłat zmienię inną wieścią:
Idź do kościoła, ja tymczasem pójdę
1330
Przynieść drabinkę, po której twój ptaszek
Ma się do gniazdka wśliznąć, jak się ściemni.
Jak tragarz, muszę być ci ku pomocy;
Ty za to ciężar dźwigać będziesz w nocy.
Idź: trza mi zjeść co po takim zmachaniu.

JULIA

1335
Idę raj posiąść. Adieu[157], złota nianiu.
Wychodzą.

SCENA SZÓSTA

Cela Ojca Laurentego. Ojciec Laurenty i Romeo

OJCIEC LAURENTY

MałżeństwoOby ten święty akt był miły niebu
I przyszłość smutkiem nas nie ukarała.

ROMEO

Amen! lecz choćby przyszedł nawał smutku,
Nie sprzeciwważyłby on tej radości,
1340
Jaką mię darzy jedna przy niej chwila.
Złącz tylko nasze dłonie świętym węzłem;
Niech go śmierć potem przetnie, kiedy zechce,
Dość, że wprzód będę mógł ją nazwać moją.

Ksiądz, MiłośćOJCIEC LAURENTY

Gwałtownych uciech i koniec gwałtowny;
1345
Są one na kształt prochu zatlonego[158],
Co wystrzeliwszy gaśnie. Miód jest słodki,
Lecz słodkość jego graniczy z ckliwością
I zbytkiem smaku zabija apetyt.
Miarkuj więc miłość twoją; zbyt skwapliwy
1350
Tak samo spóźnia się jak zbyt leniwy.
Wchodzi Julia.
Panna młodaOtóż i panna młoda. Mech najcieńszy
Nie ugiąłby się pod tak lekką stopą.
Kochankom mogłyby do jazdy służyć
Owe słoneczne pyłki, co igrają
1355
Latem w powietrzu; tak lekką jest marność.

JULIA

Czcigodny spowiedniku, bądź pozdrowion.

OJCIEC LAURENTY

Romeo, córko, podziękuje tobie
Za nas obydwu.

JULIA

Pozdrawiam go również,
1360
By dzięki jego zbytnimi nie były.

ROMEO

O! Julio, jeśli miara twej radości
Równa się mojej, a dar jej skreślenia
Większy od mego: to osłódź twym tchnieniem
Powietrze i niech muzyka ust twoich
1365
Objawi obraz szczęścia, jakie spływa
Na nas oboje w tym błogim spotkaniu.

JULIA

Miłość, SłowoCzucie bogatsze w osnowę niż w słowa
Pyszni się z swojej wartości, nie z ozdób;
Żebracy tylko rachują swe mienie.
1370
Mojej miłości skarb jest tak niezmierny,
Że i pół sumy tej nie zdołam zliczyć.

Ksiądz, Małżeństwo, ŚlubOJCIEC LAURENTY

Pójdźcie, załatwim rzecz w krótkich wyrazach,
Nie wprzód będziecie sobie zostawieni,
Aż was sakrament z dwojga w jedno zmieni.
Wychodzą.

AKT TRZECI

SCENA PIERWSZA

Plac publiczny. Wchodzą Benwolio, Merkucjo, Paź i słudzy.

KonfliktBENWOLIO

1375
Oddalmy się stąd, proszę cię, Merkucjo,
KrewDzień dziś gorący, Kapuleci krążą;
Jak ich zdybiemy, nie unikniem zajścia,
Bo w tak gorące dni krew nie jest lodem.

MERKUCJO

1379

KłótniaPodobnyś do owego burdy, co wchodząc do winiarni rzuca szpadę i mówi: „Daj Boże, abym cię nie potrzebował!”, a po wypróżnieniu drugiego kubka dobywa jej na dobywacza korków bez najmniejszej w świecie potrzeby.

BENWOLIO

1380

Masz mię za takiego burdę?

MERKUCJO

1381

Mam cię za tak wielkiego zawadiakę, jakiemu chyba mało kto równy jest we Włoszech; bardziej zaiste skłonnego do breweryj[159] niż do brewiarza[160].

BENWOLIO

1382

Cóż dalej?

MERKUCJO

1383

KonfliktGdybyśmy mieli dwóch takich, to byśmy wkrótce nie mieli żadnego, bo jeden by drugiego zagryzł. Tyś gotów człowieka napastować za to, że ma w brodzie jeden włos mniej lub więcej od ciebie. Tyś gotów napastować człowieka za to, że piwo pije, bo w tym upatrzysz przytyk do swoich piwnych oczu; chociaż żadne inne oko, jak piwne, nie upatrzyłoby w tym przytyku. W twojej głowie tak się lęgną swary jak bekasy w ługu[161], toś też nieraz za to beknął i głowę ci zmyto bez ługu. Pobiłeś raz człowieka za to, że kaszlnął na ulicy i przebudził przez to twego psa, który się wysypiał przed domem. Nie napastował żeś raz krawca za to, że wdział na siebie nowy kaftan w dzień powszedni? kogoś innego za to, że miał stare wstążki u nowych trzewików? I ty mię chcesz moralizować za kłótliwość?

BENWOLIO

1384

Gdybym był tak skory do kłótni, jak ty jesteś, nikt by mi życia na pięć kwadransów nie zaręczył.

MERKUCJO

1385

Życie twoje przeszłoby zatem bez zaręczyn.

Wchodzi Tybalt z poplecznikami swymi.

BENWOLIO

1386

KonfliktPatrz, oto idą Kapuleci.

MERKUCJO

1387

Zamknij oczy! Co mi do tego!

TYBALT

do swoich
1388

Pójdźcie tu, bo chcę się z nimi rozmówić.

do tamtych
1389

Mości panowie, słowo.

MERKUCJO

1390
Słowo tylko?
I samo słowo? Połącz je z czymś drugim;
Z pchnięciem na przykład.

TYBALT

Znajdziesz mię ku temu
Gotowym, panie, jeśli dasz okazję.

MERKUCJO

1395
Sam ją wziąć możesz bez mego dawania.

TYBALT

Pan jesteś w dobrej harmonii z Romeem?

MERKUCJO

W harmonii? Masz–li nas za muzykusów!
Jeśli tak, to się nie spodziewaj słyszeć
Czego innego, jeno dysonanse.
1400
Oto mój smyczek; zaraz ci on gotów
Zagrać do tańca. Patrzaj go! w harmonii!

BENWOLIO

Kłótnia, OkoJesteśmy w miejscu publicznym, panowie;
Albo usuńcie się gdzie na ustronie,
Albo też zimną krwią połóżcie tamę
1405
Tej kłótni. Wszystkich oczy w nas wlepione.

MERKUCJO

Oczy są na to, ażeby patrzały;
Niech robią swoje, a my róbmy swoje.
Wchodzi Romeo.

TYBALT

Z panem nic nie mam do omówienia. Oto
Nadchodzi właśnie ten, którego szukam.

MERKUCJO

1410
Jeżeli szukasz guza, mogę ręczyć,
Że się z nim spotkasz.

LosTYBALT

Romeo, nienawiść
Moja do ciebie nie może się zdobyć
Na lepszy wyraz jak ten: jesteś podły.

ROMEO

1415
Tybalcie, powód do kochania ciebie,
Jaki mam, tłumi gniew słusznie wzbudzony
Taką przemową. Nie jestem ja podły;
Bądź więc zdrów. Widzę, że mię nie znasz.

TYBALT

Smyku.
1420
Nie zatrzesz takim tłumaczeniem obelg
Mi uczynionych: stań więc i wyjm szpadę.

ROMEO

Klnę się, żem nigdy obelg ci nie czynił;
Sprzyjam ci, owszem, bardziej, niżeś zdolny
Pomyśleć o tym, nie znając powodu.
1425
Uspokój się więc, zacny Kapulecie,
Którego imię milsze mi niż moje.

MERKUCJO

Spokojna, nędzna, niegodna submisjo[162]!
Alla stoccata[163] wnet jej kres położy.
dobywa szpady
Pójdź tu, Tybalcie, pójdź tu, dusiszczurze[164]!

TYBALT

1430
Czego ten człowiek chce ode mnie?

MERKUCJO

1431

Niczego, mój ty kocikrólu, chcę ci wziąć tylko jedno życie spomiędzy dziewięciu, jakie masz[165], abym się nim trochę popieścił; a za nowym spotkaniem uskubnąć ci i tamte ośm, jedno po drugim. Dalej! wyciągnij za uszy szpadę z powijaka, inaczej moja gwiźnie[166] ci koło uszu, nim wyciągniesz swoją.

TYBALT

1432

Służę waćpanu.

dobywa szpady

ROMEO

1433

Merkucjo, schowaj szpadę, jak mnie kochasz.

MERKUCJO

1434

Pokaż no swoje passado.

Biją się.

ROMEO

1435
Benwolio,
Rozdziel ich! Wstydźcie się, moi panowie!
Wybaczcie sobie. Tybalcie! Merkucjo!
Książę wyraźnie zabronił podobnych
Starć na ulicach. Merkucjo! Tybalcie!
Tybalt odchodzi ze swoimi.

MERKUCJO

1440
Zranił mię. Kaduk zabierz wasze domy!
Nie wybrnę z tego. Czy odszedł ten hultaj
I nie oberwał nic?

BENWOLIO

Jesteś raniony?

MERKUCJO

Tak, tak, draśniętym trochę, ale rdzennie.
1445
Gdzie mój paź? Chłopcze, biegnij po chirurga.
Wychodzi Paź.

ROMEO

Zbierz męstwo, rana nie musi być wielka.

MERKUCJO

Zepewne, nie tak głęboka jak studnia
Ani szeroka tak jak drzwi kościelne,
Ale wystarcza w sam raz, ręczę za to
1450
Znajdziesz mię jutro spokojnym jak trusia.
Już się dla tego świata na nic nie zdam.
Bierz licho wasze domy! Żeby taki
Pies, szczur, kot na śmierć zadrapał człowieka!
Taki cap, taki warchoł, taki ciura.
1455
Co się bić umie jak z arytmetyki[167]!
Po kiego czorta ci się było mieszać
Między nas! Zranił mię pod bokiem twoim.

ROMEO

Chciałem, Bóg widzi, jak najlepiej.

MERKUCJO

Benwolio, pomóż mi wejść gdzie do domu.
1460
Słabnę. Bierz licho oba wasze domy!
One mię dały na strawę robakom;
Będę nią, i to wnet. Kaduk was zabierz!
Wychodzą Merkucjo i Benwolio.

ROMEO

Przyjaźń, Rodzina, Żona, Kobieta, HonorTen dzielny człowiek, bliski krewny księcia
I mój najlepszy przyjaciel, śmiertelny
1465
Poniósł cios za mnie; moją dobrą sławę
Tybalt znieważył; Tybalt, który nie ma
Godziny jeszcze, jak został mym krewnym.
O Julio! wdzięki twe mię zniewieściły
I z hartu zwykłej wyzuły mię siły.
Benwolio powraca.

BENWOLIO

1470
ŚmierćRomeo, Romeo, Merkucjo skonał!
Mężny duch jego uleciał wysoko
Gardząc przedwcześnie swą ziemską powłoką.

ROMEO

LosDzień ten fatalny więcej takich wróży;
Gdy się raz zacznie złe, zwykle trwa dłużej.
Tybalt powraca.

BENWOLIO

1475
Oto szalony Tybalt wraca znowu.

Honor, ZemstaROMEO

On żyw! W tryumfie! A Merkucjo trupem!
Precz, pobłażliwa teraz łagodności!
Płomiennooka furio, ty mną kieruj!
Tybalcie, odbierz nazad swoje „podły”;
1480
Zwracam ci, co mi dałeś! Duch Merkucja
Wznosi się ponad naszymi głowami
Dopominając się za swoją twojej.
Ty lub ja albo oba musim legnąć.

TYBALT

Nikczemny chłystku, tyś mu tu był druhem,
1485
Bądź–że i owdzie.

ROMEO

To się tym rozstrzygnie.
Walczą. Tybalt pada.

Zbrodnia, ZbrodniarzBENWOLIO

Romeo, uchodź, oddal się, uciekaj!
Rozruch się wszczyna i Tybalt nie żyje.
Nie stój jak wryty; jeśli cię schwytają,
1490
Książę cię na śmierć skaże; chroń się zatem!

ROMEO

LosJestem igraszką losu!

BENWOLIO

Prędzej! prędzej!
Romeo wychodzi. Wchodzą obywatele itd.

PIERWSZY OBYWATEL

Gdzie on? Gdzie uszedł zabójca Merkucja?
Zabójca Tybalt w którą uszedł stronę?

BENWOLIO

1495
Tybalt tu leży.

PIERWSZY OBYWATEL

Za mną, mości panie;
W imieniu księcia każęć[168] być posłusznym.
Wchodzą Książę z orszakiem, Monteki i Kapulet z małżonkami swymi i inne osoby.

SprawiedliwośćKSIĄŻĘ

Gdzie są nikczemni sprawcy tej rozterki?

BENWOLIO

Dostojny książę, ja mogę objaśnić
1500
Cały bieg tego nieszczęsnego starcia.
Oto tu leży, przez Romea zgładzon,
Zabójca twego krewnego, Merkucja.

Siostra, Zbrodnia, Zemsta, ŻonaPANI KAPULET

Tybalt! Mój krewny! Syn mojego brata!
Boże! Tak marnie zgładzony ze świata!
1505
O mości książę, błagam twej opieki,
Niech za krew naszą odda krew Monteki.

KSIĄŻĘ

Benwolio, powiedz, kto ten spór zapalił?

BENWOLIO

Tybalt, którego Romeo powalił.
Romeo darmo przekładał, jak próżną
1510
Była ta kłótnia, przypominał zakaz
Waszej książęcej mości, ale wszystkie
Te przedstawienia[169], uczynione grzecznie,
Spokojnym głosem, nawet w korny sposób,
Nie mogły wpłynąć na zawzięty umysł
1515
Tybalta. Zamiast skłonić się do zgody
Zwraca morderczą stal w Merkucja piersi,
Który, podobnież uniesiony, ostrze
Odpiera ostrzem i uszedłszy śmierci,
Śle ją nawzajem Tybaltowi: ale
1520
Bez skutku, dzięki zręczności tamtego.
Romeo woła: „Hola! przyjaciele!
Stójcie! odstąpcie!”, i ramieniem szybszym
Od słów rozdziela skrzyżowane klingi,
Wpadając między nich; lecz w tejże chwili
1525
Cios wymierzony z boku przez Tybalta
Przeciął Merkucja życie. Tybalt zniknął:
Wkrótce atoli ukazał się znowu,
Kiedy Romeo już był zemstą zawrzał.
Starli się w okamgnieniu i nim szpadę
1530
Wyjąć zdołałem, by wstrzymać tę zwadę,
Już mężny Tybalt wskroś poległ przeszyty
Z ręki Romea, a Romeo uszedł.
Tak się rzecz miała: jeżelim się minął[170]
Z prawdą, bodajem[171] ciężką śmiercią zginął.

PANI KAPULET

1535
RodzinaOn jest Montekich krewnym, przywiązanie
Czyni go kłamcą, nie wierz mu, o panie!
Ich tu przynajmniej ze dwudziestu było;
Dwudziestu przeciw jednemu walczyło.
Sprawiedliwości, panie! Kto śmierć zadał,
1540
Słuszna, by śmiercią za to odpowiadał.

KSIĄŻĘ

Tybalt ją zadał wprzód Merkucjuszowi,
Romeo jemu; któż słusznie odpowie?

MONTEKI

Nie mój syn, panie; o, nie wyrzecz tego!
On był Merkucja najlepszym kolegą
1545
I przyjacielem; w tym jedynie zgrzeszył,
Że Tybaltowi nieprawnie przyspieszył
Rygoru prawa.

KSIĄŻĘ

KaraI za ten to błąd
Banitujemy[172] go na zawsze stąd.
1550
Z bliska mię wasze dotknęły niesnaski,
Skoro mój własny dom cierpi z ich łaski;
Ale ja takie znajdę środki na nie,
Że wam spór każdy obmierzłym się stanie,
Wszelkie wykręty na nic się nie zdadzą:
1555
Ni łzy, ni prośby winnym nie poradzą,
Uprzedzam! Niechaj Romeo ucieka,
Bo gdy schwytany będzie, śmierć go czeka.
Każcie stąd zabrać te zwłoki: SprawiedliwośćŁaskawość
Zbrodnią jest, kiedy oszczędza nieprawość.
Wychodzą.

SCENA DRUGA

Pokój w domu Kapuletów. Julia sama.

Miłość, Żona, NocJULIA

1560
Pędźcie, ognistokopyte rumaki[173],
Ku państwom Feba; oby nowy jaki
Faeton[174] dodał wam bodźca i rączej
Pognał was owdzie, gdzie się szlak dnia kończy!
Wierna kochankom nocy, spuść zasłonę,
1565
By się wznieść mogły oczy w dzień spuszczone
I w te objęcia niedostrzeżonego
Sprowadź, ach! sprowadź mi Romea mego!
Miłości świeci pod twą czarną krepą
Jej własna piękność, a jeśli jest ślepą,
1570
Tym stosowniejszy mrok dla niej. O nocy!
Cicha matrono, w ciemnej twej karocy
Przybądź i naucz mię niemym wyrazem,
Jak się to traci i wygrywa razem
Wśród gry niewinnej dwojga serc dziewiczych;
1575
Skryj w płaszcza twego zwojach tajemniczych[175]
Krew, co mi do lic bije z głębi łona;
Aż nieświadoma miłość, ośmielona,
Za skromność weźmie czyn swej świadomości.
Przyjdź, ciemna nocy! Przyjdź, mój dniu w ciemności!
1580
To twój blask, o mój luby, jaśnieć będzie
Na skrzydłach nocy, jak pióro łabędzie
Na grzbiecie kruka. Wstąp, o, wstąp w te progi!
Daj mi Romea, a po jego zgonie
Rozsyp go w gwiazdki! A niebo zapłonie
1585
Tak, że się cały świat w tobie zakocha
I czci odmówi słońcu. Ach, jam sobie
Kupiła piękny przybytek miłości,
A w posiadanie jego wejść nie mogę;
Nabytą jestem także, a nabywca
1590
Jeszcze mię nie ma! Dzień ten mi nieznośny
Jak noc, co święto jakowe poprzedza,
Niecierpliwemu dziecku, które nowe
Dostało szaty, a nie może zaraz
W nie się przystroić. A! niania kochana.
Wchodzi Marta z drabinką sznurową w ręku.
1595
Kochanek, SłowoNiesie mi wieści o nim, a kto tylko
Wymienia imię Romea, ten boski
Ma dar wymowy. Cóż tam, moja nianiu?
Co to masz? Czy to ta drabinka, którą
Romeo przynieść kazał?

MARTA

1600
Tak, drabinka!
rzuca ją

JULIA

Dlaboga! czego załamujesz ręce?

MARTA

Ach! on nie żyje, nie żyje! nie żyje!
Biada nam! biada nam! wszystko stracone!
On zginął! on nie żyje! on zabity!

JULIA

1605
Możeż być niebo tak okrutne?

SamobójstwoMARTA

Niebo
Nie jest okrutne, lecz Romeo; on to,
On jest okrutny. O Romeo! któż by
Się był spodziewał! Romeo! Romeo!

JULIA

1610
Cóżeś za szatan, że tak mię udręczasz?
Taki głos w piekle by tylko brzmieć winien.
Czyliż Romeo odjął sobie życie?
Powiedz: tak! a te trzy litery gorszy
Jad będą miały niż wzrok bazyliszka.
1615
Jeżeli takie „tak” istnieje, Julia
Istnieć nie będzie; zawrą się na zawsze
Te usta, które to „tak”[176] wywołały.
Zginął–li, powiedz: tak, jeżeli nie — nie;
W krótkich wyrazach zbaw albo mnie zabij.

Rozpacz, ŻałobaMARTA

1620
Widziałam ranę na me własne oczy,
Boże, zmiłuj się nad nim, tu, tu oto,
Tu w samym środku mężnej jego piersi.
Straszny trup! straszny trup! blady jak popiół;
Cały zbroczony, cały krwią zbryzgany,
1625
Zgęstłą krwią: ażem wzdrygnęła się patrząc.

Miłość, Śmierć, Serce, WzrokJULIA

O pęknij, serce! pęknij w tym przeskoku
Z bogactw do nędzy! Do więzienia, wzroku!
Już ty nie zaznasz swobody uroku.
Jak nas na ziemi złączył jeden ślub,
1630
Tak niech nas w ziemi złączy jeden grób.

MARTA

Tybalcie! mój najlepszy przyjacielu!
Luby Tybalcie! dziarski, walny chłopcze!
Czemuż mi, czemuż przyszło przeżyć ciebie?

JULIA

Cóż to za wicher dmie z dwóch stron przeciwnych?
1635
Romeo zginął? i Tybalt zabity?
Ogłoś więc, straszna trąbo, koniec świata!
Bo gdzież są żywi, gdy ci dwaj nie żyją?

MARTA

Tybalt nie żyje, Romeo wygnany,
Romeo zabił go, jest więc wygnany.

ZdradaJULIA

1640
Boże! Romeo przelał krew Tybalta?

MARTA

On to, niestety, on, on to uczynił.

JULIA

Fałsz, Pozory, WążO serce żmii pod kwiecistą maską[177]!
Krył–że się kiedy smok w tak pięknym lochu?
Luby tyranie, anielski szatanie!
1645
Kruku w gołębich pierzach! Wilku w runie!
Nikczemny wątku w niebiańskiej postaci!
We wszystkim sprzeczny z tym, czym się wydajesz.
Szlachetny zbrodniu! Potępieńcze święty!
O, cóżeś miała do czynienia w piekle,
1650
Naturo, kiedyś taki duch szatański
W raj tak pięknego ciała wprowadziła?
Byłaż gdzie książka tak ohydnej treści
W oprawie tak ozdobnej? Trzebaż, aby
Fałsz zamieszkiwał tak przepyszny pałac?!

AlkoholMARTA

1655
Nie ma czci, nie ma wiary, nie ma prawdy,
Nie ma sumienia w ludziach; sama zmienność,
Sama przewrotność, chytrość i obłuda.
Pietrze! daj no mi trochę akwawity[178].
Te smutki, te zgryzoty, te cierpienia
1660
Robią mię starą. Małżeństwo, Rodzina, ŻonaPrzeklęty Romeo!
Hańba mu!

JULIA

Bodaj ci język oniemiał
Za to przekleństwo! Romeo nie zrodzon
Do hańby; hańba by wstydem spłonęła
1665
Na jego czole! bo ono jest tronem,
Na którym honor śmiało by mógł zostać
Koronowany na monarchę świata.
O, jakże mogłam mu złorzeczyć!

MARTA

Chcesz–że
1670
Zbójcę krewnego twego uniewinniać?

JULIA

ŻonaMam–że potępiać mojego małżonka?
O biedny! któż by popieścił twe imię,
Gdybym ja, od trzech godzin twoja żona,
Miała je szarpać? Ależ, niegodziwy,
1675
Za co ty mego zabiłeś krewnego!
Za to, że krewny niegodziwy zabić
Chciał mego męża. ŁzyPrecz, precz, łzy niewczesne!
Spłyńcie do źródła, które was wydało;
Dań waszych kropel przypada żalowi,
1680
A nie radości, której ją płacicie.
Mój mąż, co Tybalt go chciał zabić, żyje,
A Tybalt, co chciał zabić mego męża,
Śmierć poniósł; w tym pociecha. Czegóż płaczę?
Ha! doszło moich uszu coś gorszego
1685
Niż śmierć Tybalta; co mię wskroś przeszyło.
Chętnie bym o tym zapomniała, ale
To coś wcisnęło się tak w moją pamięć
Jak karygodny czyn w umysł grzesznika.
Tybalt nie żyje — Romeo wygnany!
1690
To jedno słowo: wygnany, zabiło
Tysiąc Tybaltów. Śmierć Tybalta była
Sama już przez się dostatecznym ciosem;
Jeśli zaś ciosy lubią towarzystwo
I gwałtem muszą mieć za sobą świtę,
1695
Dlaczegóż w ślad tych słów: Tybalt nie żyje!
Nie nastąpiło: twój ojciec nie żyje
Lub matka, albo i ojciec, i matka?
Żal byłby wtenczas całkiem naturalny,
Lecz gdy Tybalta śmierć ma za następstwo
1700
WygnanieTo przeraźliwe: Romeo wygnany!
O, jednocześnie z tym wykrzykiem Tybalt,
Matka i ojciec, Romeo i Julia,
Wszyscy nie żyją. Romeo wygnany!
Z zbójczego tego wyrazu płynąca
1705
Śmierć nie ma granic ni miary, ni końca
I żaden język nie odda boleści,
Jaką to straszne słowo w sobie mieści.
Gdzie moja matka i ojciec?

MARTA

Przy zwłokach
1710
Tybalta jęczą i łzy wylewają.
Chcesz tam panienka iść, to zaprowadzę.

JULIA

Nie mnie oblewać łzami jego rany:
Moich przedmiotem Romeo wygnany.
Weź tę drabinkę. Biedna ty plecionko!
1715
Ty zawód dzielisz z Romea małżonką:
Obie nas chybił los oczekiwany,
Bo on wygnany, Romeo wygnany!
Ty pozostajesz spuścizną jałową,
A ja w panieńskim stanie jestem wdową.
1720
Pójdź, nianiu, prowadź mię w małżeńskie łoże,
Nie mąż, już tylko śmierć w nie wstąpić może.

MARTA

Czekaj no, pójdę sprowadzić Romea,
By cię pocieszył. Wiem, gdzie on jest teraz.
Nie płacz; użyjem jeszcze tych plecionek
1725
I twój Romeo wnet przed tobą stanie.

JULIA

O, znajdź go! daj mu w zakład ten pierścionek
I na ostatnie proś go pożegnanie.
Wychodzą.

SCENA TRZECIA

Cela Ojca Laurentego. Wchodzi Ojciec Laurenty i Romeo.

OJCIEC LAURENTY

wchodząc
Romeo! Pójdź tu, pognębiony człeku!
Smutek zakochał się w umyśle twoim
1730
I poślubiony jesteś niefortunnie.

ROMEO

Cóż tam, cny ojcze? Jakiż wyrok księcia?
I jakaż dola nieznana ma zostać
Mą towarzyszką?

OJCIEC LAURENTY

Zbyt już oswojony
1735
Jest mój syn drogi z takim towarzystwem,
Przynoszęć[179] wieści o wyroku księcia.

Wygnanie, ŚmierćROMEO

Jakiż by mógł być łaskawszy prócz śmierci?

OJCIEC LAURENTY

Z ust jego padło łagodniejsze słowo:
Wygnanie ciała, nie śmierć ciała, wyrzekł.

ROMEO

1740
Wygnanie? Zmiłuj się, jeszcze śmierć dodaj!
Wygnanie bowiem wygląda okropniej
Niż śmierć. Zaklinam cię, nie mów: wygnanie.

OJCIEC LAURENTY

Wygnany jesteś z obrębu Werony.
Zbierz męstwo, świat jest długi i szeroki.

ROMEO

1745
Zewnątrz Werony nie ma, nie ma świata,
Tylko tortury, czyściec, piekło samo!
Stąd być wygnanym jest to być wygnanym
Ze świata; być zaś wygnanym ze świata
Jest to śmierć ponieść; wygnanie jest zatem
1750
Śmiercią barwioną. Mieniąc śmierć wygnaniem,
Złotym toporem ucinasz mi głowę,
Z uśmiechem patrząc na ten cios śmiertelny.

OJCIEC LAURENTY

O ciężki grzechu! O niewdzięczne serce!
Błąd twój pociąga z prawa śmierć za sobą:
1755
Książę, ujmując się jednak za tobą,
Prawo życzliwie usuwa na stronę
I groźny wyraz: śmierć — w wygnanie zmienia,
Łaska to, i ty tego nie uznajesz?

Kobieta, Kochanek, Miłość, ZwierzętaROMEO

Katusza to, nie łaska. Tu jest niebo,
1760
Gdzie Julia żyje; lada pies, kot, lada
Mysz marna, lada nikczemne stworzenie
Żyje tu w niebie, może na nią patrzeć,
Tylko Romeo nie może. MuchaMdła mucha
Więcej ma mocy, więcej czci i szczęścia
1765
Niźli Romeo; jej wolno dotykać
Białego cudu, drogiej ręki Julii
I nieśmiertelne z ust jej kraść zbawienie;
Z tych ust, co pełne westalczej skromności
Bez przerwy płoną i pocałowanie
1770
Grzechem być sądzą; mucha ma tę wolność,
Ale Romeo nie ma; on wygnany.
Filozof, Mądrość, Rozpacz, SzaleniecI mówisz, że wygnanie nie jest śmiercią?
Nie masz–li żadnej trucizny, żadnego
Ostrza, żadnego środka nagłej śmierci,
1775
Aby mię zabić, tylko ten fatalny
Wyraz — wygnanie? O księże, złe duchy
Wyją, gdy w piekle usłyszą ten wyraz:
I ty masz serce, ty, święty spowiednik,
Rozgrześca[180] grzechów i szczery przyjaciel,
1780
Pasy drzeć ze mnie tym słowem: wygnanie?

OJCIEC LAURENTY

Stój, nierozumny szaleńcze, posłuchaj!

ROMEO

Znowu mi będziesz prawił o wygnaniu.

OJCIEC LAURENTY

Dam ci broń przeciw temu wyrazowi;
Balsamem w przeciwnościach — filozofia[181];
1785
W tej więc otuchę czerp będąc wygnanym.

ROMEO

Wygnanym jednak! O, precz z filozofią!
Czyż filozofia zdoła stworzyć Julię?
Przestawić miasto? Zmienić wyrok księcia?
Nic z niej; bezsilna ona, nie mów o niej.

OJCIEC LAURENTY

1790
Mędrzec, SzaleniecSzaleni są więc głuchymi, jak widzę.

ROMEO

Jak mają nie być, gdy mądrzy nie widzą.

OJCIEC LAURENTY

Daj–że mi mówić; przyjm słowa rozsądku.

ROMEO

Nie możesz mówić tam, gdzie nic nie czujesz.
Bądź jak ja młodym, posiądź miłość Julii,
1795
Zaślub ją tylko co, zabij Tybalta,
Bądź zakochanym jak ja i wygnanym,
A wtedy będziesz mógł mówić; o, wtedy
Będziesz mógł sobie z rozpaczy rwać włosy
I rzuć się na ziemię, jak ja teraz,
1800
Na grób zawczasu biorąc sobie miarę.
rzuca się na ziemię
Słychać kołatanie.

OJCIEC LAURENTY

Cicho, ktoś puka; ukryj się, Romeo.

ROMEO

Nie; chyba para powstała z mych jęków,
Jak mgła, ukryje mię przed ludzkim wzrokiem.
Kołatanie.

OJCIEC LAURENTY

Słyszysz? pukają znowu. Kto tam? Powstań,
1805
Powstań, Romeo! Chcesz być wziętym? Powstań;
Kołatanie.
Wnijdź do pracowni mojej. Zaraz, zaraz.
Cóż to za upór!
Kołatanie.
Idę, idę, któż to
Tak na gwałt puka? Skąd wy? Czego chcecie?

MARTA

zewnątrz
1810
Wpuśćcie mię, wnet się o wszystkim dowiecie.
Julia przysyła mię.

OJCIEC LAURENTY

Witaj–że, witaj.
Wchodzi Marta.

MARTA

O! świątobliwy ojcze, powiedz, proszę,
ŁzyGdzie jest mąż mojej pani, gdzie Romeo?

OJCIEC LAURENTY

1815
Tu, na podłodze, łzami upojony.

MARTA

Ach, on jest właśnie w stanie mojej pani,
Właśnie w jej stanie. Nieszczęsna sympatio!
Smutne zbliżenie! I ona tak leży
Płacząc i łkając, szlochając i płacząc.
1820
Powstań pan, powstań, jeśli jesteś mężem!
O, powstań, podnieś się przez wzgląd na Julię!
Dlaczego dać się przygnębiać tak srodze?

ROMEO

Marto!

MARTA

ŚmierćAch, panie! Wszystko na tym świecie
1825
Kończy się śmiercią.

Małżeństwo, Obowiązek, SamobójstwoROMEO

Mówiłaś o Julii?
Cóż się z nią dzieje? O, pewnie mię ona
Ma za mordercę zakamieniałego,
Kiedym mógł naszych rozkoszy dzieciństwo[182]
1830
Splamić krwią, jeszcze tak bliską jej własnej.
Gdzie ona? Jak się miewa i co mówi
Na zawód w świeżo błysłym nam zawodzie?

MARTA

Nic, tylko szlocha i szlocha, i szlocha;
To się na łóżko rzuca, to powstaje,
1835
To woła: „Tybalt!”, to krzyczy: „Romeo!”
I znowu pada.

ROMEO

Jak gdyby to imię
Z śmiertelnej paszczy działa wystrzelone
Miało ją zabić, tak jak jej krewnego
1840
Zabiła ręka tego, co je nosi.
O! powiedz, powiedz mi, ojcze, przez litość,
W którym zakątku tej nędznej budowy
Mieszka me imię; powiedz, abym zburzył
To nienawistne siedlisko. Dobywa miecza.

OJCIEC LAURENTY

1845
KobietaStój! Wstrzymaj
Dłoń rozpaczliwą! czy jesteś ty mężem?
Postać wskazuje twoja, że nim jesteś;
Łzy twe niewieście; dzikie twoje czyny
Cechują wściekłość bezrozumną zwierza.
1850
W pozornym mężu ukryta niewiasto!
Zwierzu, przybrany w pozór tego dwojga!
SkąpiecTy mnie w zdumienie wprawiasz. Jakem kapłan!
Myślałem, że masz więcej hartu w sobie.
Tybaltaś zabił, chcesz zabić sam siebie
1855
I przez haniebny ten na siebie zamach
Zabić chcesz także tę, co żyje tobą?
Przecz tak uwłaczasz swemu urodzeniu,
Niebu i ziemi, skoro urodzenie,
Niebo i ziemia ci się śmieją? Wstydź się!
1860
Krzywdzisz swą postać, swą miłość, swój rozum,
Boś ty jak lichwiarz bogaty w to wszystko,
Ale niczego tego nie używasz
W sposób mogący te dary ozdobić.
Kształtna twa postać jest figurą z wosku,
1865
Skoro nie z męską cnotą idzie w parze;
Miłość twa w gruncie czczym krzywoprzysięstwem,
Skoro chcesz zabić tę, którejś ją ślubił.
Twój rozum, chluba kształtów i miłości,
Niezręczny w korzystaniu z tego dwojga,
1870
Jest jak proch w rożku płochego żołnierza,
Co się zapala z własnej jego winy
I razi tego, którego miał bronić.
Kondycja ludzka, SzczęścieOtrząś[183] się, człeku! Julia twoja żyje;
Julia, dla której umrzeć byłeś gotów;
1875
W tymeś szczęśliwy. Tybalt chciał cię zabić,
Tyś jego zabił: w tym szczęśliwyś także.
Prawo, grożące ci śmiercią, zamienia
Śmierć na wygnanie, i w tymeś szczęśliwy.
Stosy na głowie błogosławieństw dźwigasz,
1880
Szczęście najwabniej wdzięczy się do ciebie,
A ty, jak dziewka zepsuta, kapryśna,
Dąsasz się na tę szczodrotę fortuny.
Strzeż się, bo tacy marnie umierają.
Teraz–że idź do żony, jak to było
1885
Wprzód umówione, i pociesz niebogę.
Pomnij wyjść jednak przed wart rozstawieniem;
Bo później przejść byś nie mógł do Mantui,
Gdzie masz przebywać tak długo, aż znajdziem
Czas do odkrycia waszego małżeństwa,
1890
Do pojednania waszych nieprzyjaciół,
Do przebłagania księcia, na ostatek
Do sprowadzenia cię nazad, z radością
Dziesięciokroć sto tysięcy razy większą
Niż teraźniejszy twój smutek. Waćpani,
1895
Idź naprzód; pozdrów ode mnie swą panią
I każ jej naglić wszystkich do spoczynku,
Ku czemu żal ich ułatwi namowę.
Romeo przyjdzie niebawem.

MARTA

O panie!
1900
Mogłabym całą noc stać tu i słuchać,
Co też to może nauczoność! Biegnę
Uprzedzić moją panią, że pan przyjdziesz.

ROMEO

Idź, proś ją, niech się gotuje mię zgromić.

MARTA

Oto pierścionek, który mi kazała
1905
Doręczyć panu. Śpiesz się pan, już późno.
Wychodzi Marta.

ROMEO

O, jakże mi ten dar dodał otuchy!

OJCIEC LAURENTY

Idź już, dobranoc! a pamiętaj, synu,
Wyjść jeszcze dzisiaj, nim zaciągną warty,
Albo w przebraniu wyjść jutro o świcie.
1910
Osiądź w Mantui. Jeden z naszych braci
Nosić ci będzie od czasu do czasu
Zawiadomienie o każdym wypadku,
Jaki na twoją korzyść tu się zdarzy.
Daj rękę, późno już, bądź zdrów, dobranoc.

ROMEO

1915
Gdyby nie radość, co mię czeka, wczesny
Ten rozdział z tobą byłby zbyt bolesny.
Żegnam cię, ojcze.
Wychodzą.

SCENA CZWARTA

Pokój w domu Kapuletów. Wchodzą Kapulet, Pani Kapulet i Parys.

KAPULET

Tak smutny dotknął nas, panie, wypadek.
Żeśmy nie mieli czasu mówić z Julią.
1920
Krewny nasz, Tybalt, był jej nader drogim,
Nam także, ale rodzim się, by umrzeć.
Dziś ona już nie zejdzie, bo już późno.
Gdyby nie twoje, hrabio, odwiedziny,
Ja sam bym w łóżku był już od godziny.

PARYS

1925
Pora żałoby nie sprzyja zalotom;
Dobranoc, pani, poleć mnie swej córce.

PANI KAPULET

Najchętniej, zaraz jutro ją wybadam;
Na dziś zamknęła się, by żal swój spłakać.

KAPULET

Córka, DzieckoHrabio, za miłość naszego dziecięcia
1930
Mogę ci ręczyć; mniemam, że się skłoni
Do mych przełożeń, co więcej, nie wątpię.
Pójdź do niej, żono, nim się spać położysz;
ObyczajeOznajm jej cnego Parysa zamiary
I powiedz–że jej, uważasz, iż w środę…
1935
Zaczekaj, cóż to dzisiaj?

PARYS

Poniedziałek.

KAPULET

A! poniedziałek! Za wcześnie we środę;
Odłóżmy to na czwartek; w ten więc czwartek
Zostanie żoną szlachetnego hrabi.
1940
Będziesz–li gotów? Czy ci to dogadza?
Cicho się sprawim: jeden, dwóch przyjaciół…
Gdybyśmy bowiem po tak świeżej stracie
Bardzo hulali, ludzie, widzisz, hrabio,
Mogliby myśleć, że za lekko bierzem
1945
Zgon tak bliskiego krewnego; dlatego
Wezwiem przyjaciół z jakie pół tuzina
I na tym koniec. Cóż mówisz na czwartek?

PARYS

Rad bym, o panie, żeby już był jutro.

KAPULET

To dobrze. Bądź nam zdrów. A więc we czwartek.
1950
Wstąp–że do Julii, żono, nim spać pójdziesz,
Przygotuj ją do ślubu. Bądź zdrów, hrabio.
Światła! hej! światła do mego pokoju!
Tak już jest późno, żebyśmy nieledwie
Mogli powiedzieć: tak rano. Dobranoc.
Wychodzą.

SCENA PIĄTA

Pokój Julii. Wchodzą Romeo i Julia.

JULIA

1955
PtakChcesz już iść? Jeszcze ranek nie tak bliski,
Słowik to, a nie skowronek się zrywa
I śpiewem przeszył trwożne ucho twoje.
Co noc on śpiewa owdzie na gałązce
Granatu, wierzaj mi, że to był słowik.

ROMEO

1960
Skowronek to, ów czujny herold ranku,
Nie słowik; widzisz te zazdrosne smugi,
Co tam na wschodzie złocą chmur krawędzie?
Pochodnie nocy już się wypaliły
I dzień się wspina raźnie na gór szczyty.
1965
Chcąc żyć, iść muszę lub zostając — umrzeć.

JULIA

Owo światełko nie jest świtem; jest to
Jakiś meteor od słońca wysłany,
Aby ci służył w noc na przewodnika
I do Mantui rozjaśnił ci drogę,
1970
Zostań więc, nie masz potrzeby się śpieszyć.

ROMEO

Niech mię schwytają, na śmierć zaprowadzą,
Rad temu będę, bo Julia chce tego.
Nie, ten brzask nie jest zapowiedzią ranka,
To tylko blady odblask lica luny;
1975
To nie skowronek, co owdzie piosenką
Bijąc w niebiosa wznosi się nad nami.
Więcej mię względów skłania tu pozostać
Niż nagle odejść. O śmierci, przybywaj!
Chętnie cię przyjmę, bo Julia chce tego.
1980
Cóż, luba? prawda, że jeszcze nie dnieje?

JULIA

O, dnieje, dnieje! Idź, spiesz się, uciekaj!
Głos to skowronka grzmi tak przeraźliwie
I niestrojnymi, ostrymi dźwiękami
Razi me ucho. Mówią, że skowronek
1985
Miło wywodzi; z tym się ma przeciwnie,
Bo on wywodzi nas z objęć wzajemnych.
Skowronek, mówią, z obrzydłą ropuchą
Zamienił oczy[184]; o, rada bym teraz,
Żeby był także i głos z nią zamienił,
1990
Bo ten głos, w smutnej rozstania potrzebie,
Dzień przywołując, odwołuje ciebie.
CiemnośćIdź już, idź: ciemność coraz to się zmniejsza.

ROMEO

A dola nasza coraz to ciemniejsza!
Wchodzi Marta.

MARTA

Pst! pst!

JULIA

1995
Co?

MARTA

Starsza pani tu nadchodzi,
Dzień świta: baczność, bo się narazicie.
wychodzi

KochanekJULIA

O okno, wpuść–że dzień, a wypuść życie!

ROMEO

wychodząc przez okno
Bądź zdrowa! Jeszcze jeden uścisk krótki.

JULIA

2000
Czas, MiłośćJuż idziesz; o mój drogi! mój milutki!
Muszę mieć co dzień wiadomość o tobie;
A każda chwila równą będzie dobie.
Zgrzybieję licząc podług tej rachuby,
Nim cię zobaczę znowu, o mój luby.

ROMEO

2005
Ilekroć będę mógł, tylekroć twoję
Drogą troskliwość pewnie zaspokoję.
znika za oknem

Cierpienie, SłowoJULIA

Jak myślisz, czy się znów ujrzymy kiedy?

ROMEO

Nie wątpię o tym, najmilsza, a wtedy
Wszystkie cierpienia nasze kwiatem tkaną
2010
Kanwą do słodkich rozmów nam się staną.

Przeczucie, TrupJULIA

Boże! przeczuwam jakąś ciężką dolę;
Wydajesz mi się teraz tam na dole
Jak trup, z którego znikły życia ślady.
Czy mię wzrok myli? Jakiżeś ty blady!

ROMEO

2015
I twoja także twarz jak pogrobowa.
Smutek nas trawi. Bądź zdrowa! bądź zdrowa!

LosJULIA

odstępując od okna
O losie! ludzie mienią cię niestałym;
Toż więc przez zawiść tylko prześladujesz
Tych, co kochają stale? Bądź niestały,
2020
Bo wtedy będę mogła mieć nadzieję,
Że go niedługo będziesz zatrzymywał
I wrócisz nazad.

PANI KAPULET

za sceną
Julio! czyś już wstała?

JULIA

Któż to mię woła! Głos–że to mej matki?
2025
Nie spałaż[185] ona czy wstała tak rano?
Jakiż niezwykły powód ją sprowadza?
Wchodzi Pani Kapulet.

PANI KAPULET

Jak się masz, Julciu?

JULIA

Niedobrze mi, matko!

Żałoba, ŁzyPANI KAPULET

ZemstaWciąż jeszcze płaczesz nad stratą Tybalta?
2030
Chcesz–że go łzami dobyć z grobu? Choćbyś
Dopięła tego, wskrzesić go nie zdołasz.
Przestań więc; pewien żal może dowodzić
Wielkiej miłości, ale wielkość żalu
Dowodzi pewnej płytkości pojęcia.

JULIA

2035
Trudno na taką stratę nie być czułą.

PANI KAPULET

Tak, ale płacząc czujesz tylko stratę,
Nie tego, po kim płaczesz, moje dziecko.

JULIA

Tak czując stratę, mogę tylko płakać.

PANI KAPULET

Przyznaj się jednak, że nie tyle płaczesz
2040
Nad jego śmiercią, jako raczej nad tym,
Że jeszcze żyje ten łotr, co go zabił.

JULIA

Jaki łotr, pani?

PANI KAPULET

Ten ci łotr Romeo.

JULIA

na stronie
On i łotr żyją daleko od siebie.
głośno
2045
Przebacz mu, Boże, tak jak ja przebaczam,
A przecież nie ma na świecie człowieka,
Który by bardziej ciężył mi na sercu.

PANI KAPULET

Że mimo swoich niecnot jeszcze żyje.

JULIA

Że go nie mogę dosiąc tym ramieniem,
2050
Rada bym sama móc się na nim zemścić.

PANI KAPULET

Dozna on zemsty; nie troszcz się i nie płacz,
Zlecę ja pewnej osobie w Mantui,
Gdzie ten wygnany renegat się schronił,
Dać mu traktament[186] tak zniewalający,
2055
Że wnet pospieszy za Tybaltem.Wtedy
Będziesz, spodziewam się, zaspokojona.

JULIA

Nie zaspokoi mnie Romeo nigdy,
Dopóki tylko żyć będzie; tak silnie
Boleść po krewnym rozjątrza mi serce.
2060
O pani, jeśli tylko znajdziesz kogo,
Co się podejmie podać mu truciznę,
Ja ją przyrządzę, by po jej wypiciu
Romeo zasnąć mógł jak najspokojniej.
Jakże mię korci słyszeć jego imię
2065
I nie móc zaraz dostać się do niego,
By przywiązaniu memu do Tybalta
Dać odwet na tym, co go zamordował.

PANI KAPULET

Znajdź ty sposoby, ja znajdę człowieka,
Córka, Małżeństwo, Matka, Obyczaje, OjciecTeraz–że mam ci udzielić, dziewczyno,
2070
Wesołych nowin.

JULIA

Wesołe nowiny
Pożądanymi są w tak smutnych czasach.
Jakaż tych nowin treść, kochana matko?

PANI KAPULET

Masz troskliwego ojca, moje dziecię;
2075
On to, ażeby smutek twój rozproszyć,
Umyślił i wyznaczył dzień na radość
Tak dla cię, jak i dla mnie niespodzianą.

JULIA

Cóż to za radość, matko? mogęż[187] wiedzieć?

PANI KAPULET

Ta, a nie inna, że w ten czwartek z rana
2080
Piękny, szlachetny, młody hrabia Parys
Ma cię uczynić szczęśliwą małżonką
W Świętego Piotra kościele.

JULIA

BuntNa kościół
Świętego Piotra i Piotra samego!
2085
Nigdy on, nigdy tego nie uczyni!
Zdumiewa mię ten pośpiech. Mam iść za mąż,
Nim ten, co moim ma być mężem, zaczął
Starać się o mnie, nim mi się dał poznać?
Proszę cię, matko, powiedz memu ojcu,
2090
Że jeszcze nie chcę iść za mąż, a gdybym
Koniecznie miała iść, to bym wolała
Pójść za Romea, który, jak wiesz dobrze,
Jest mi z całego serca nienawistny,
Niż za Parysa. Ha! to mi nowina!
Wchodzi Kapulet i Marta.

PANI KAPULET

2095
Oto twój ojciec, powiedz mu to sama;
Zobaczym, jak on przyjmie twą odpowiedź.

Kobieta, Łzy, Morze, ŻałobaKAPULET

Kiedy dzień kona, niebo spuszcza rosę;
Ale po skonie naszego krewnego
Pada ulewny deszcz. Cóż to, dziewczyno?
2100
Czy jesteś cebrem? Ciągle jeszcze we łzach?
Ciągłe wezbranie? W małej swej istocie
Przedstawiasz obraz łodzi, morza, wiatru:
Bo twoje oczy, jakby morze, ciągle
Falują łzami: biedne twoje ciało
2105
Jak łódź żegluje po tych słonych falach.
Wiatrem na koniec są westchnienia twoje,
Które ze łzami walcząc, a łzy z nimi,
Jeżeli nagła nie nastąpi cisza,
Strzaskają twoją łódkę. I cóż, żono?
2110
Czyś jej zamiary nasze objawiła?

PANI KAPULET

Tak, ale nie chce i dziękuje za nie,
Bodajby była z grobem zaślubiona!

KAPULET

Kobieta, MądrośćCo? Jak to? Nie chce? Nie chce? Nie chce, mówisz?
Nie jest nam wdzięczna? Nie pyszni się z tego?
2115
Nie poczytuje sobie za szczyt szczęścia,
Niegodna, żeśmy jej najgodniejszego
Z werońskich chłopców wybrali na męża?

JULIA

Nie pysznam z tego, alem wdzięczna za to
Pyszna, zaiste, nie mogę być z tego,
2120
Co nienawidzę; lecz wdzięczna być winnam
I za nienawiść w postaci miłości.

Przemoc, SzaleniecKAPULET

Cóż to znów? cóż to? Logika w spódnicy!
Pysznam i wdzięcznam, i zasię nie wdzięcznam,
Jednak nie pysznam! Słuchaj, świdrzygłówko[188],
2125
Nie dziękuj wdzięcznie ni się pyszń z niepyszna,
Lecz zbierz swe sprytne klepki na ten czwartek,
By pójść z Parysem do Świętego Piotra,
Albo cię każę zawlec tam na smyczy.
Rozumiesz? ty blednico[189], ty tłumoku;
2130
Lalko łojowa[190]!

PANI KAPULET

Wstydź się! czyś oszalał?

JULIA

Błagam cię, ojcze, na klęczkach cię błagam,
Pozwól powiedzieć sobie tylko słowo.

KAPULET

Precz, wszetecznico! dziewko nieposłuszna!
2135
Ja ci powiadam: gotuj się w ten czwartek
Iść do kościoła lub nigdy, przenigdy
Na oczy mi się więcej nie pokazuj.
Nic nie mów ani piśnij, ani trunij:
Palce mię świerzbią. Myśleliśmy, żono,
2140
Że nas za skąpo Bóg pobłogosławił
Dając nam jedno dziecko; teraz widzę,
Że i to jedno jest jednym za wiele
I że w niej mamy bicz boży. Precz, plucho[191]!
Cyganko[192] jakaś!

MARTA

2145
Błogosław jej Boże!
Jegomość grzeszy, tak fukając na nią.

KAPULET

Doprawdy! Czy tak sądzi wasza mądrość?
Idź–że pytlować gębą z kumoszkami.

MARTA

Nie mówię bluźnierstw.

KAPULET

2150
Terefere kuku!

MARTA

Czyż mówić zbrodnia?

KAPULET

Milcz, stara trajkotko!
Schowaj swój rozum na babskie sejmiki.
Tu niepotrzebny.

PANI KAPULET

2155
Za gorący jesteś.

KAPULET

Na miłość boską, to trzeba oszaleć!
W dzień, w noc, wieczorem, rano, w domu, w mieście,
Sam, w towarzystwie, we śnie i na jawie
Ciągle i ciągle ot, rozmyślam tylko
2160
O jej zamęściu; i teraz, gdym znalazł
Dlań oblubieńca książęcego rodu,
Pana rozległych majątków, młodego,
Ukształconego, uposażonego
Dokolusieńka, jak mówią, w przymioty,
2165
Jakich się może od mężczyzny żądać;
Trzeba, ażeby mi jedna smarkata,
Mazgajowata gęś odpowiedziała:
Nie chcę iść za mąż, nie mogę pokochać,
Jestem za młoda, wybaczcie mi, proszę.
2170
Nie chcesz iść za mąż? a to nie idź, zgoda,
Ale mi nie właź w oczy; żeruj sobie,
Gdzie tylko zechcesz, byle nie w mym domu.
Zważ to, pamiętaj, nie zwykłym żartować.
Czwartek za pasem; przyłóż dłoń do serca;
2175
Dziedzictwo, SzantażNamyśl się dobrze; będziesz–li powolna[193],
Znajdziesz dobrego we mnie przyjaciela,
A nie, to marniej, żebrz, jęcz, mrzej pod płotem;
Bo jak Bóg w niebie, nigdy cię nie uznam
Za moje dziecko i z mojego mienia
2180
Nawet źdźbło nigdy ci się nie oberwie.
Możesz się na to spuścić, jestem słowny.
wychodzi

JULIA

Nie masz litości w niebie, która widzi
Całą głębokość mojego cierpienia?
Ty mię przynajmniej nie odpychaj, matko!
2185
Zwlecz to małżeństwo na miesiąc, na tydzień
Albo mi pościel oblubieńcze łoże
W tymże grobowcu, w którym Tybalt leży.

PANI KAPULET

Nie mów nic do mnie, nic ci nie odpowiem;
Rób, co chcesz, wszystko mi to obojętne.
wychodzi

JULIA

2190
O Boże! O ty, moja karmicielko!
Poradź mi, powiedz, jak temu zaradzić?
Mój mąż na ziemi, moja wiara w niebie;
Jakżeż ta wiara ma na ziemię wrócić,
Nim mój mąż sam mi ją powróci z nieba
2195
Po opuszczeniu ziemi? Daj mi radę.
Niestety! Że też nieba mogą nękać
Tak mdłą istotę jak ja! Nic nie mówisz?
Fałsz, ZdradaNie masz–że żadnej pociechy, żadnego
Na to lekarstwa?

MARTA

2200
Mam–ci, a to takie:
Romeo na wygnaniu i o wszystko
Można iść w zakład, że cię już nie przyjdzie
Nagabać więcej, chybaby ukradkiem.
Ponieważ tedy rzecz tak stoi, sądzę,
2205
Że nic lepszego nie masz do zrobienia
Jak pójść za hrabię. Dalipan, to wcale,
Co się nazywa, przystojny mężczyzna.
Romeo kołek przy nim; orzeł, pani,
Nie ma tak pięknych, żywych, bystrych oczu
2210
Jak Parys. Nazwij mię hetką-pętelką,
Jeśli nie będziesz z kretesem szczęśliwa
W tym nowym stadle, bo ono jest stokroć
Lepsze niż pierwsze; a choćby nie było,
To i tak tamten pierwszy już nie żyje;
2215
Tak jakby nie żył; przynajmniej dla ciebie,
Skoro, choć żyje, nie masz zeń pożytku.

JULIA

Czy z serca mówisz?

MARTA

Ba, i z duszy całej!
Jeśli nie z serca i nie z duszy, to je
2220
Przeklnij oboje.

JULIA

Amen!

MARTA

Na co amen?

JULIA

Bardzoś mi przez to dodała otuchy,
Idź–że i powiedz teraz mojej matce,
2225
Że, naraziwszy się na gniew rodzica,
Poszłam do celi ojca Laurentego
Odprawić spowiedź i wziąć rozgrzeszenie.

MARTA

O, idę! to mi pięknie i roztropnie.
wychodzi

JULIA

Stara niecnoto! Zdradziecki szatanie!
2230
Cóż jest niegodniej, cóż jest większym grzechem:
Czy tak mię kusić do krzywoprzysięstwa?
Czy lżyć małżonka mego tymiż usty,
Którymi tyle razy go pod niebo
Wznosiłaś chwaląc? Precz, uwodzicielko!
2235
Serce me odtąd zamknięte dla ciebie.
Pójdę poprosić ojca Laurentego,
By mi dał radę, a jeśli żadnego
Na tę przeciwność nie będzie sposobu,
Znajdę moc w sobie wstąpienia do grobu.
wychodzi

AKT CZWARTY

Ksiądz, ZaświatySCENA PIERWSZA

Cela Ojca Laurentego. Ojciec Laurenty i Parys.

OJCIEC LAURENTY

2240
W ten czwartek zatem? To bardzo pośpiesznie.

PARYS

Mój teść, Kapulet, życzy sobie tego;
A ja powodu nie mam, by odwlekać.

OJCIEC LAURENTY

Obyczaje, ŻałobaNie znasz pan, mówisz, uczuć swojej przyszłej;
Krzywa to droga, ja takich nie lubię.

PARYS

2245
Bez miary płacze nad śmiercią Tybalta,
Małom jej przeto mówił[194] o miłości,
Bo Wenus w domu łez się nie uśmiecha.
Ojciec jej, mając to za niebezpieczne,
Że się tak bardzo poddaje żalowi,
2250
W mądrości swojej przyśpiesza nasz związek,
By zatamować źródło tych łez, które
W odosobnieniu cieką za obficie.
A w towarzystwie prędzej mogą ustać.
Znasz teraz, ojcze, powód tej nagłości.

OJCIEC LAURENTY

na stronie
2255
Obym mógł nie znać powodów do zwłoki!
głośno
Patrz, hrabio, oto twa przyszła nadchodzi.
Wchodzi Julia.

PARYS

Szczęsny traf dla mnie, piękna przyszła żono!

JULIA

Być może, przyszłość jest nieodgadniona.

PARYS

To „może” ma być już w ten czwartek z rana.

JULIA

2260
Co ma być, będzie.

OJCIEC LAURENTY

Prawda to zbyt znana.

Ciało, Kobieta, Mężczyzna, Miłość, WłasnośćPARYS

Przyszłaś się, pani, spowiadać przed ojcem?

JULIA

Mówiąc to, panu bym się spowiadała.

PARYS

Nie zaprzecz przed nim, pani, że mię kochasz.

JULIA

2265
Że jego kocham, to wyznam i panu.

PARYS

Wyznasz mi także, tuszę, że mnie kochasz.

JULIA

Gdyby tak było, większą by to miało
Wartość wyznane z daleka niż w oczy.

PARYS

Biedna! łzy bardzo twarz twą oszpeciły.

JULIA

2270
Niewielkie przez to odniosły zwycięstwo;
Dosyć już była uboga przed nimi.

PARYS

Tym słowem bardziej ją krzywdzisz niż łzami.

JULIA

Nie jest to krzywda, panie, ale prawda,
I w oczy sobie ją mówię.

PARYS

2275
Twarz twoja
Do mnie należy, a ty jej uwłaczasz.

JULIA

Nie przeczę; moja bowiem była inna.
Masz–li czas teraz, mój ojcze duchowny,
Czyli też mam przyjść wieczór po nieszporach?

OJCIEC LAURENTY

2280
Nie brak mi teraz czasu, smętne dziecię.
Racz, panie hrabio, zostawić nas samych.

PARYS

Niech mię Bóg broni świętym obowiązkom
Stać na przeszkodzie! Julio, w czwartek z rana
Przyjdę cię zbudzić. Bądź zdrowa tymczasem
2285
I przyjm pobożne to pocałowanie.
wychodzi

JULIA

O! zamknij, ojcze, drzwi; a jak je zamkniesz,
Przyjdź płakać ze mną. Nie ma już nadziei!
Nie ma ratunku! Nie ma ocalenia!

Los, Samobójstwo, Konflikt wewnętrzny, HonorOJCIEC LAURENTY

Ach, Julio! Znam twą boleść; mnie samego
2290
Nabawia ona prawie odurzenia,
Słyszałem, i nic tego nie odwlecze,
Że w przyszły czwartek wziąć masz ślub z tym hrabią

JULIA

Nie mów mi, ojcze, że o tym słyszałeś;
Chyba, że powiesz, jak tego uniknąć,
2295
Jeżeli w swojej mądrości nie znajdziesz
Żadnego na to środka, to przynajmniej
Postanowienie moje nazwij mądrym,
A w tym sztylecie zaraz znajdę środek.
Bóg złączył moje i Romea ręce,
2300
Ty nasze dłonie; i nim ta dłoń, świętą
Pieczęcią twoją z Romeem spojona,
Inny akt stwierdzi, nim to wierne serce
W zdradzieckim buncie odda się innemu,
To ostrze zada śmierć sercu i dłoni.
2305
Daj mi więc jaką radę, zaczerpniętą
Z długoletniego doświadczenia twego,
Albo bądź świadkiem, jak ten nóż rozstrzygnie
Sprawę pomiędzy mną a moim losem,
Wnet zaradzając temu, czego ani
2310
Wiek, ani rozum nie mógł doprowadzić
Do rozwiązania zgodnego z honorem.
Mów prędko; pilno mi wstąpić do grobu,
Jeśli mi powiesz, że nie ma sposobu.

OJCIEC LAURENTY

Stój, córko! Mam ja w myśli pewien środek,
2315
Wymagający równie rozpaczliwej
Determinacji, jak jest rozpaczliwe
To, czemu chcemy zapobiec. Jeżeli,
Dla uniknięcia małżeństwa z Parysem,
Masz siłę woli odjąć sobie życie,
2320
To się odważysz snadź na coś takiego,
Co będąc tylko podobnym do śmierci
Uwolni cię od hańby, jakiej chciałaś
Ujść przez zadanie jej sobie naprawdę.
Masz–li odwagę, toć wskażę ten środek.

JULIA

2325
Gotycyzm, NiebezpieczeństwoO! każ mi, zamiast być żoną Parysa,
Skoczyć ze szczytu wieży; w rozbójniczych
Gościć jaskiniach, w legowiskach wężów,
Zamknij mię w jedną klatkę z niedźwiedziami
Albo mię wepchnij nocą do kostnicy,
2330
Zewsząd pokrytej szczątkami szkieletów,
Poczerniałymi kośćmi i czaszkami,
Każ mi wejść żywcem w grób świeżo kopany
I w jeden całun z trupem się obwinąć;
Wszystko to dawniej dreszcz budziło we mnie,
2335
Ale bez trwogi uczynię to zaraz,
Bylebym tylko pozostała czystą
Małżonką mego lubego kochanka.

OJCIEC LAURENTY

Słuchaj więc; idź do domu, bądź wesoła,
Przystań na związek z hrabią. Jutro środa;
2340
Staraj się jutro na noc zostać sama,
Niech Marta nie śpi ten raz w twym pokoju.
Sen, ŚmierćMasz tu flaszeczkę; weźmiesz ją do łóżka
I filtrowany likwor ten wypijesz;
A wnet po wszystkich żyłach cię przebiegnie
2345
Usypiający dreszcz, który owładnie
Wszelką żywotną funkcją; wszystkie pulsa
Wstrzymają w tobie swe zwyczajne bicie;
Ni dech, ni ciepło nie wskaże, że żyjesz.
Róże ust twoich i policzków zbledną
2350
Jak popiół; oczu zasłony zapadną,
Jak gdy dłoń śmierci zakrywa dzień życia;
Każdy twój członek pozbawiony władzy
Zdrętwieje, stęgnie[195], zziębnie jak u trupa.
I w tym pozornym stanie nagłej śmierci
2355
Zostawać będziesz czterdzieści dwie godzin,
Wtedy się ockniesz jak ze snu błogiego.
Gdy więc nazajutrz z rana narzeczony
Przyjdzie cię zbudzić, znajdzie cię umarłą;
Po czym, jak każe zwyczaj, przystrojona
2360
W godowe szaty, w odsłoniętej trumnie,
Złożoną będziesz pod owym sklepieniem,
Gdzie leżą wszyscy ze krwi Kapuletów.
Uwiadomiony tymczasem przeze mnie
O naszym planie, Romeo przybędzie;
2365
Wraz ze mną czekać będzie w owym lochu
Na twe ocknienie i tej samej nocy
Uprowadzi cię skrycie do Mantui.
KobietaTo cię uchroni od hańby grożącej;
Jeśli brak woli lub niewieścia bojaźń
2370
Od wykonania tego cię nie wstrzyma.

JULIA

O, daj mi, daj mi! nie mów o bojaźni!

OJCIEC LAURENTY

Masz, idź, bądź niewzruszona i szczęśliwa
W tym przedsięwzięciu! Wyprawię natychmiast
Jednego z naszych braci do Mantui
2375
Z listem do twego męża.

JULIA

O nadziejo!
Ty mi bądź bodźcem, a hasłem Romeo!
Bądź zdrów, mój ojcze!
odchodzi

SCENA DRUGA

Pokój w domu Kapuletów. Wchodzą Kapulet, Pani Kapulet, Marta i słudzy.

Sługa, JedzenieKAPULET

do Służącego
2379

Proś te osoby, co tu są spisane.

Służący wychodzi.
2380

A waść dwudziestu biegłych zbierz kucharzy.

DRUGI SŁUŻĄCY

2381

Nie będzie zły ani jeden, jaśnie panie, bo się przekonam wprzód o każdym, czy umie sobie oblizywać palce.

KAPULET

2382

A to na co?

DRUGI SŁUŻĄCY

2383

Zły to kucharz, jaśnie panie, co nie oblizuje sobie palców[196], o którym się więc przekonam, że tego nie umie, tego nie sprowadzę.

KAPULET

Ruszaj!
Wychodzi Służący.
2385
Wątpię, czy wszystko na czas wygotujem.
Córka, Ksiądz, Obyczaje, OjciecBodaj cię! Prawdaż to, że Julia poszła
Do ojca Laurentego?

MARTA

Poszła, panie.

KAPULET

To dobrze; może on co dla niej wskóra.
2390
Cięta, uparta to skóra na buty.
Wchodzi Julia.

MARTA

Patrz pan, jak raźnie wraca od spowiedzi.

KAPULET

No, sekutnico, gdzie żeś to bywała?

JULIA

Gdzie mię żałować nauczono, panie,
Za grzech uporu i nieposłuszeństwa
2395
Naprzeciw woli twojej. Świątobliwy
Kapłan Laurenty kazał mi się rzucić
Do twych nóg i o przebaczenie prosić.
Przebacz mi, ojcze! będę już uległa.

KAPULET

Niech tam kto pójdzie prosić pana hrabię:
2400
Jutro mieć muszę spleciony ten węzeł.

JULIA

Spotkałam hrabię w celi Laurentego
I okazałam mu miłość, jak mogłam,
Nie przekraczając granicy skromności.

KAPULET

To co innego; tak, to dobrze, powstań;
2405
Tak być powinno, tak córce przystoi.
Prosić tu hrabię, żeby przyszedł zaraz.
Dalipan, święty to człek z tego mnicha;
Słusznie mu całe miasto cześć oddaje.

JULIA

Marto, pójdź ze mną do mego pokoju.
2410
Wszak mi pomożesz przymierzyć przyborów,
Jakie na jutro uznasz za stosowne?

PANI KAPULET

Po co dziś? jutro będzie dosyć czasu.

KAPULET

Idź z nią, idź, jutro pójdziem do kościoła.
Julia z Martą wychodzi.

PANI KAPULET

Nie wiem, czy zdążym z przygotowaniami;
2415
Już wieczór.

KAPULET

Nie troszcz się; dojrzę wszystkiego
I wszystko będzie dobrze, za to ręczę.
Idź do Juleczki, pomóż jej się przebrać.
Ja się tej nocy nie położę; będę
2420
Na ten raz pełnił urząd gospodyni.
SługaHej, służba! Cóż to? wszyscy się rozeszli?
Mniejsza z tym, pójdę sam hrabię uprzedzić
O zaszłej zmianie. Córka, OjciecLekko mi na sercu,
Że się ten kozioł przecie opamiętał.
Wychodzą.

SCENA TRZECIA

Pokój Julii. Wchodzi Julia i Marta.

JULIA

2425
Tak, ten strój wezmę. Ale, Grzech, Modlitwazłota nianiu,
Proszę cię, zostaw mię na tę noc samą,
Bo dużo muszę pacierzy odmówić
Dla uproszenia sobie względów niebios
Nad moim stanem, jak wiesz, pełnym grzechu.
Wchodzi Pani Kapulet.

PANI KAPULET

2430
Takeś zajęta? Mam–że ci dopomóc?

JULIA

Nie, pani; jużeśmy we dwie wybrały,
Co mi na jutro może być potrzebne.
Pozwól, bym teraz sama pozostała,
I niechaj Marta spędzi tę noc z tobą.
2435
Pewnam, że wszyscy macie dość roboty
Przy tym tak nagłym obchodzie.

PANI KAPULET

Dobranoc!
Połóż się, spocznij; potrzebujesz tego.
Wychodzą Pani Kapulet i Marta.

JULIA

Dobranoc! Bóg wie, kiedy się zobaczym.
2440
Zimny dreszcz trwogi na wskroś mię przejmuje
I jakby mrozi we mnie ciepło życia.
Zawołam na nie, by mnie pokrzepiły;
Sen, ŚmierćNianiu! I po cóż tu ona? Straszliwy
Ten czyn wymaga właśnie samotności.
2445
Ha! pójdź, flakonie!
Gdyby jednakże ten płyn nie skutkował?
Miałażbym gwałtem z hrabią być złączona?
Nie, nie, ucieczka w tym: leż tu w odwodzie.
kładzie na stole sztylet[197]
KsiądzA gdyby też to miała być trucizna,
2450
Którą mi ksiądz ten zręcznie śmierć chce zadać,
By ujść zarzutu, że dał ślub kobiecie,
Którą już pierwej zaślubił z kim innym?
To by być mogło; ale nie, tak nie jest,
Bo jego świętość jest wypróbowana,
2455
I nawet myśli tej nie chcę przypuszczać.
GotycyzmLecz gdybym w grobie się ocknęła pierwej,
Nim mię Romeo przyjdzie oswobodzić?
To byłoby okropnie!
Nie udusiłażbym się wśród tych sklepień,
2460
Gdzie nigdy zdrowe nie wnika powietrze,
I nie umarłażbym wprzód, nim Romeo
Przyjdzie na pomoc? A choćbym i żyła,
Czyliżby straszny wpływ nocy i śmierci,
Którą dokoła będę otoczona,
2465
Obok wrażenia, jakie sprawić musi
Samaż miejscowość tego sklepionego
Starożytnego lochu, w którym kości
Zmarłych mych przodków od lat niepamiętnych
Nagromadzone leżą, kędy świeżo
2470
Złożony Tybalt gnije pod całunem;
I kędy nocą, o pewnych godzinach,
Duchy, jak mówią odbywają schadzki;
SzaleniecNiestety! czyliżby prawdopodobnie
To wszystko, gdybym wcześniej się ocknęła,
2475
A potem zapach trupi, Roślinykrzyk podobny
Do tego, jaki wydaje ów korzeń
Ziela pokrzyku[198], gdy się go wyrywa,
Krzyk wprawiający ludzi w obłąkanie[199],
Czyliżby wszystko to, w razie ocknienia
2480
Nie pomieszało mi zmysłów? Czyliżbym
Po szalonemu nie igrała wtedy
Z kośćmi mych przodków? nie poszła się pieścić
Z trupem Tybalta? i w tym rozstrojeniu
Nie rozbiłażbym sobie rozpaczliwie
2485
Głowy piszczelą którego z pradziadów
Jak pałką? Patrzcie! patrzcie! zdaje mi się,
Że duch Tybalta widzę ścigający
Romea za to, że go wygnał z ciała.
Stój! stój, Tybalcie!
przytyka flakon do ust
2490
Do ciebie, mój luby,
Spełniam ten toast zbawienia lub zguby.
Wypija napój i rzuca się na łóżko.

SCENA CZWARTA

Sala w domu Kapuletów. Wchodzą Pani Kapulet i Marta.

PANI KAPULET

Weź te półmiski i wydaj korzenie.

MARTA

Piekarz o pigwy woła i daktyle.
Wchodzi Kapulet.

GospodarzKAPULET

Śpieszcie się, śpieszcie! Już drugi kur zapiał;
2495
Poranny dzwonek ozwał się: to trzecia[200],
Dojrzyj ciast, moja Marto, nie szczędź przypraw.

MARTA

Co to za wścibstwo[201]? Idź–że się pan przespać.
Dalipan, jutro się nam rozchorujesz
Z tego niewczasu.

KAPULET

2500
Ani krzty! Do licha!
Nie wysypiałem się dla spraw mniej ważnych,
A przecież nigdy nie zachorowałem.

PANI KAPULET

Wiem ci ja dobrze, wiem, umiał jegomość
Swojego czasu myszkować; lecz teraz
2505
Ja czuwam nad tym, abyś pan nie czuwał.
Wychodzą Pani Kapulet i Marta.

KAPULET

Zazdrosna sztuka!
SługaWchodzą słudzy z rożnami, koszami i drzewem.
Hej! co tam niesiecie?

PIERWSZY SŁUGA

Rzeczy do kuchni, ale nie wiem jakie.

KAPULET

Śpiesz się.
Wychodzi Służący.
2510
Idź, wasze, suchszych szczap narąbać;
Piotr ci kloc wskaże po temu.

DRUGI SŁUGA

Jeżeli
O kloca idzie, to dość mnie samego;
Nie potrzebuję się zwracać do Piotra.
wychodzi

KAPULET

2515
Masz słuszność; żywo! Wesołe ladaco!
Sam będziesz klocem. Dalipan, już dnieje
I hrabia będzie tu zaraz z muzyką.
Tak przyrzekł.
Słychać muzykę.
Otóż idzie; już go słychać.
2520
Hej! Żono! Marto! Chodźcie tu! Hej! Marto!
Wchodzi Marta.
Idź, obudź Julkę, ubierz ją co żywo.
Ja pogawędzę tymczasem z Parysem.
Śpiesz się, nie marudź; pan młody już przyszedł.
Co tchu się zwijaj.
wychodzi

SCENA PIĄTA

Pokój Julii. Julia w łóżku. Wchodzi Marta.

ŚmierćMARTA

2525
Ciało, Małżeństwo, SenPanienko! Julciu! Jak się to zaspało!
Wstawaj gołąbku! Wstawaj! Wstydź się, śpiochu!
Panienko! duszko! rybko! Ani mrumru!
Chcesz, widzę, wyspać się za cały tydzień.
Jakbyś wiedziała, że ci hrabia Parys
2530
Następnej nocy nie da oka zmrużyć.
Odpuść mi, Panie, amen! Jak śpi smacznie!
Muszę ją jednak zbudzić. Julciu! Julciu!
Niech no cię hrabia Parys tak zastanie,
To się dopiero zerwiesz. Cóż to? w sukni?
2535
Jużeś ubrana i znów się pokładłaś?
Dosyć już tego! Julciu! Panno Julio! -
AlkoholHa! przez Bóg żywy! Na pomoc! na pomoc!
Ona nie żyje! O, ja nieszczęśliwa!
Po co mi było się rodzić? Na pomoc!
2540
Choć trochę akwawity! Panie! Pani!
Wchodzi Pani Kapulet.

PANI KAPULET

Co za hałas?

MARTA

O dniu niefortunny!

PANI KAPULET

Mów, co się stało?

MARTA

Patrz, pani.

PANI KAPULET

2545
O nieba!
O moje dziecię! o moja pociecho!
Wstań! odżyj albo umrę razem z tobą!
Na pomoc! wołaj pomocy!
Wchodzi Kapulet.

KAPULET

Co za guzdralstwo! Pan młody już czeka.

MARTA

2550
Ona nie żyje; rozstała się z życiem!
O dniu żałosny!

PANI KAPULET

O dniu opłakany!
Ona nie żyje, nie żyje, nie żyje!

KAPULET

Córka, OjciecPuśćcie mię, niech zobaczę… Jak lód zimna;
2555
Krew w niej zastygła; członki jej zdrętwiały…
Dawno już życie z tych ust uleciało.
Śmierć ją zwarzyła, jak mróz najpiękniejszy
Pierwiosnek w maju. Nieszczęsny ja starzec!

MARTA

O niefortunny dniu!

PANI KAPULET

2560
O dniu boleści!

Ojciec, Dziecko, Córka, DziedzictwoKAPULET

Śmierć ta, niszcząca wszystkie me nadzieje,
Głos mi tamuje i zamyka usta.
Wchodzi Ojciec Laurenty i Parys z muzykantami.

OJCIEC LAURENTY

Czy panna młoda już jest w pogotowiu
Iść do kościoła?

KAPULET

2565
Iść, ale nie wrócić;
O synu, w wilię dnia twojego ślubu
Śmierć zaślubiła twą oblubienicę.
Patrz, oto leży ten kwiat w jej uścisku.
Śmierć jest mym zięciem, śmierć jest mym dziedzicem.
2570
Umrę i wszystko jej oddam, bo wszystko
Oddaje śmierci, kto oddaje ducha.

PARYS

Tak dawnom wzdychał do tego poranku
I takiż widok czekał mię u mety!

MatkaPANI KAPULET

Dniu nienawistny, przeklęty! ohydny,
2575
Stokroć obmierzły, jakiemu równego
W obiegu swoim czas jeszcze nie widział!
Jedno mieć tylko, jedno biedne dziecko,
Jedną uciechę i jedną pociechę.
I tę zabiera śmierć nielitościwa!

MARTA

2580
O smutny, smutny dniu! o dniu żałosny!
Najopłakańszy, najniefortunniejszy,
Jaki widziałam w życiu kiedykolwiek!
O dniu! o smutny dniu! O dniu żałosny!
Nie było nigdy jeszcze dnia takiego.
2585
O! stokroć smutny dniu, stokroć żałosny!

PARYS

Okrutna, sroga świętokradzka śmierci!
Tyś mię podeszła, obdarła, zgnębiła.
Przez ciebiem niebo stracił, okrutnico!
O Julio! luba! życie! już nie życie.
2590
Nie mniej jednakże luba i po śmierci!

KAPULET

Los, OjciecZawistny, twardy, niecny, zbójczy losie!
Po cóż ci, po co było tak tyrańsko
Wniwecz obracać naszą uroczystość!
O moje dziecko! raczej duszo moja,
2595
Nie moje dziecko, bo dziecko jest trupem;
I wraz z nim cała pociech mych ostoja,
Cały wdzięk życia stał się śmierci łupem!

OJCIEC LAURENTY

Przestańcie! Rozpacz nie leczy rozpaczy.
Nadobne dziecię to było własnością
2600
Zarówno nieba, jak i waszą, niebo
Zabrało swoją część; tym lepiej dla niej,
Wyście nie mogli waszej części ziemskiej
Ustrzec od śmierci, ale część jej lepszą
Niebo zachowa w wiekuistym życiu.
2605
Jej wywyższenie było szczytem waszych
Życzeń i dążeń. W nim zakładaliście
Swój raj na ziemi i płaczecie teraz,
I rozpaczacie, widząc ją wzniesioną
Ponad obłoki do istnego raju?
2610
O, zła to miłość jęczeć z żalu wtedy,
Kiedy tym, których kochamy, jest dobrze.
Małżeństwo, Kobieta, ŻonaNie ta dziewica dobrze poszła za mąż,
Co długie lata przeżyła w zamęściu,
Lecz ta, co młodo zamężną umiera.
2615
Połóżcie tamę łzom i umaiwszy
To piękne ciało liśćmi rozmarynu,
Każcie je, wedle zwyczaju, niebawem
W świątecznych szatach zanieść do kościoła.
Żałoba, Łzy, RozumŚwiętymi wprawdzie są boleści prawa,
2620
Przecież rozsądek z łez się naigrawa.

KAPULET

Małżeństwo, Przemiana, PogrzebCośmy na gody poprzysposabiali,
To musi teraz posłużyć na pogrzeb;
Weselna uczta zamieni się w stypę,
Dźwięk strun w jęk dzwonów, pieśni w smętne treny,
2625
Mirtowy wieniec martwą skroń otoczy,
Słowem, wszystko się w opak przeistoczy.

OJCIEC LAURENTY

Wyjdźcie stąd, państwo, i ty, hrabio, także.
Niech się gotuje każdy odprowadzić
Te piękne zwłoki na wieczny spoczynek.
2630
Snadź niebo na was o coś zagniewane;
Nie jątrzcież jego gniewu jeszcze gorzej
Oporem przeciw świętej woli bożej.
Wychodzą Kapulet, Pani Kapulet, Parys i Ojciec Laurenty.

Muzyka, SługaPIERWSZY MUZYKANT

2633

Trzeba nam podobno schować dudy w miech i wynieść się za drzwi.

MARTA

Tak, tak, schowajcie swoje instrumenta[202],
2635
Poczciwi ludzie, nie ma tu co robić.

DRUGI MUZYKANT

Możeć się jeszcze co znajdzie.
Wchodzi Piotr.

PIOTR

2637

Zagrajcie mi na basetli, panowie muzykanci, zagrajcie mi na basetli, jeżeli mi dobrze życzycie.

PIERWSZY MUZYKANT

2638

Dlaczego na basetli?

PIOTR

2639

Bo moja dusza gra teraz na drumli[203]. Zagrajcie mi co smętnie skocznego dla rozweselenia.

PIERWSZY MUZYKANT

2640

Daj nam waść pokój; nie pora teraz do gędźby[204].

PIOTR

2641

Nie chcecie zatem?

PIERWSZY MUZYKANT

2642

Nie.

PIOTR

2643

Czekajcie, zapłacę wam za to.

PIERWSZY MUZYKANT

2644

Czym takim?

PIOTR

2645

Nie brzęczącą monetą, jak mi Bóg miły! ale bitą monetą; monetą godną rzępołów.

PIERWSZY MUZYKANT

2646

To my się waćpanu równą monetą odpłacimy; monetą godną lokajów.

PIOTR

2647

Wprzód ja wam lokajską klingą zagram po brzuchu.

DRUGI MUZYKANT

2648

Schowaj, waćpan, swój rożen, a wydobądź lepiej swój dowcip.

PIOTR

2649

Strzeżcie się ostrza mego dowcipu, bo was przeszyje na wylot. Baczność!

śpiewa
Gdy z piersi płynie jęk,
A serce żal zakrwawia,
Muzyki srebrny dźwięk…
2650

Dlaczego srebrny dźwięk? Dlaczego muzyki srebrny dźwięk? Cóż waść na to, mości Barania Kiszko?

PIERWSZY MUZYKANT

2651

Już–ci dlatego, że srebro ma dźwięk miły.

PIOTR

2652

Pleciesz! a waść co na to, mości Klawicymbale?

DRUGI MUZYKANT

2653

Dlatego sądzę, że muzykanci grają za srebro.

PIOTR

2654

Pleciesz także! A waść co o tym sądzisz, mości Kaleczyuchu?

TRZECI MUZYKANT

2655

Nie wiem doprawdy, co o tym sądzić.

PIOTR

2656

O, przepraszam, zapomniałem, że jesteś śpiewakiem. No, to ja powiem za ciebie: „Muzyki srebrny dźwięk” mówi się dlatego, że muzykanci rzadko kiedy złoto za muzykę dostają.

wychodzi śpiewając
Muzyki srebrny dźwięk
Natychmiast ulgę sprawia.

PIERWSZY MUZYKANT

2659

Cóż to za bezczelny łotr z tego hultaja!

DRUGI MUZYKANT

2660

Pal go kaci! JedzenieZejdźmy tam na dół wmieszać się między orszak żałobny i czekać, rychło co spadnie z półmiska.

Wychodzą.

AKT PIĄTY

SCENA PIERWSZA

Mantua. Ulica. Wchodzi Romeo.

LosROMEO

Sen, PrzeczucieJeżeli można ufać sennym wróżbom,
Wkrótce mię czeka jakaś wieść radosna.
SerceKról mego łona[205] oddycha swobodnie
I duch mój przez dzień cały niezwyczajnie
2665
Lekkim nad ziemię wznosi się polotem:
Śniłem, że moja ukochana przyszła
I że znalazła mię nieżywym (dziwny
Sen, co pozwala myśleć umarłemu!),
Lecz ona swymi pocałowaniami
2670
Tyle tchu wlała w martwe moje usta,
Żem nagle odżył i został cesarzem.
Ach, jakże słodką jest miłość naprawdę,
Kiedy jej mara taką rozkosz sprawia!
Wchodzi Baltazar.
Wieści z Werony! - Cóż tam, Baltazarze?
2675
Czy mi przynosisz list od Laurentego?
Co robi Julia? Czy zdrów jest mój ojciec?
Jak się ma Julia? Po raz drugi pytam.
Bo nie ma złego, jeśli jej jest dobrze.

BALTAZAR

ŚmierćWszystko więc dobrze, bo jej już źle nie jest;
2680
Ciało jej leży w lochach Kapuletów,
A duch jej gości między aniołami.
Widziałem, jak ją złożono do sklepień,
I wziąłem pocztę, aby o tym panu
Donieść czym prędzej. Przebacz pan, że taką
2685
Złą wieść przynoszę; wszakże uwiadomić
Pana o wszystkim byłem w obowiązku.

ROMEO

RozpaczMaż to być prawdą? Drwię sobie z was, gwiazdy![206]
Wszak wiesz, gdzie mieszkam? Przynieś mi papieru
I atramentu, idź potem na pocztę
2690
Zamienić konie. Wyjeżdżam tej nocy.

BALTAZAR

Błagam cię, panie, zachowaj cierpliwość;
Wyglądasz blado, ponuro i wzrok twój
Coś niedobrego zapowiada.

ROMEO

Cicho.
2695
Mylisz się; zostaw mię, zrób, com rozkazał.
Czy nie masz listu od księdza?

BALTAZAR

Nie, panie.

ROMEO

Mniejsza więc o to. Idź zamówić konie;
Wkrótce pospieszę za tobą.
Wychodzi Baltazar.
2700
Tak Julio!
TruciznaTej jeszcze nocy spocznę przy twym boku:
O środek tylko idzie. O, jak prędko
Zły zamiar wnika w myśl zrozpaczonego!
Gdzieś niedaleko stąd mieszka aptekarz:
2705
Przed paru dniami widziałem go, pomnę,
Jak zasępiony, w podartym odzieniu,
Przebierał zioła; zapadłe miał oczy.
Ciało od wielkiej nędzy jak wiór wyschłe.
W nikczemnym jego sklepiku żółw wisiał;
2710
Wypchany aligator[207] obok szczątków
Dziwnego kształtu ryb; na jego półkach
Leżała tu i ówdzie zbieranina
Próżnych flasz, słojów, zielonych czerepów,
Pęcherzów, stęchłych nasion; resztki sznurków
2715
I zapleśniałe kawałki lukrecji.
Na widok tego pomyślałem sobie:
ObyczajeKomu by była potrzebna trucizna,
Której w Mantui sprzedaż gardłem karzą,
Niechajby przyszedł do tego hołysza,
2720
On by dostarczył mu jej. Myśl ta była,
Niestety! wróżbą mej potrzeby własnej;
Sam w niej dziś jestem i tenże sam człowiek
Z potrzeby będzie musiał jej zaradzić.
Jeżeli się nie mylę, tu on mieszka;
2725
Z powodu święta kram jego zamknięty —
Hej! aptekarzu!
Wchodzi Aptekarz.

APTEKARZ

Któż to woła takim
Donośnym głosem?

Bieda, Samobójstwo, ŚmierćROMEO

Zbliż się tu, człowieku,
2730
Widzę, że jesteś w niezamożnym stanie;
Weź te czterdzieści dukatów, a daj mi
Drachmę trucizny takiej, co by mogła
Po wszystkich żyłach rozejść się od razu
I nienawistne życie odjąć temu,
2735
Co jej zażyje; co by tak gwałtownie
Wygnała oddech z piersi, jak gwałtownie
Lontem dotknięty proch wypędza pocisk
Z czeluści działa.

APTEKARZ

Mam ja taki środek;
2740
Ale w Mantui prawo śmiercią karze
Każdego, co się waży go udzielić.

ROMEO

PieniądzTak bardzo jesteś biedny, tak cię srodze
Los upośledza i boisz się umrzeć?
Głód z twych lic, z oczu patrzy niedostatek;
2745
Łatana nędza wisi na twym grzbiecie;
Świat ci nie sprzyja ani prawo świata,
Bo świat nie dajeć[208] prawa być bogatym;
Drwij więc z praw, przyjm to i przestań być biednym.

APTEKARZ

Ubóstwo, a nie chęć skłania mnie ulec.

ROMEO

2750
Ubóstwo twoje też, nie chęć opłacam.

APTEKARZ

Weź pan to, rozczyń w jakimkolwiek płynie
I płyn ten wypij, a choćbyś miał siłę
Dwudziestu ludzi, wnet wyzioniesz ducha!

ROMEO

Oto masz złoto, tę truciznę zgubną
2755
Dla duszy ludzkiej, która więcej zabójstw
Na tym obmierzłym świecie dokonywa
Niż owe marne preparata[209], których
Pod karą śmierci sprzedać ci nie wolno.
Nie ty mnie, ja ci sprzedałem truciznę.
2760
Bądź zdrów: kup strawy i odziej się w mięso.
Kordiale, nie trucizno, pójdź mi służyć
U grobu Julii, bo tam cię mam użyć.
Rozchodzą się.

SCENA DRUGA

Cela Ojca Laurentego. Ojciec Laurenty sam.

BRAT JAN

za sceną
Otwórz, wielebny ojcze franciszkanie.

OJCIEC LAURENTY

Toć nie czyj inny głos, jak brata Jana.
otwiera drzwi
2765
Witaj z Mantui! ListCóż Romeo? Masz–li
Ustną odpowiedź jego czy na piśmie?
Wchodzi Brat Jan.

BRAT JAN

Kiedy za jednym bosym zakonnikiem
Naszej reguły, który miał iść ze mną
I był przy chorym, poszedłem na miasto
2770
I jużem znalazł go, miejscy pachołcy
Podejrzewając, żeśmy byli w domu
Tkniętym zarazą, opieczętowali
Drzwi i nie chcieli nas puścić na zewnątrz[210].
Nie mogłem się więc udać do Mantui.

OJCIEC LAURENTY

2775
Któż tedy zaniósł mój list do Romea?

BRAT JAN

Nikt go nie zaniósł — oto jest; nie mogłem
Ani go posłać do Mantui, ani
Wam go odesłać, tak nas pilnowano.

OJCIEC LAURENTY

Nieszczęsny trafie! ten list był tak ważny!
2780
Niedoręczenie go może fatalne
Skutki sprowadzić. Biegnij, bracie Janie;
Postaraj no się gdzie o drąg żelazny
I tu go przynieś.

BRAT JAN

Natychmiast przyniosę.

OJCIEC LAURENTY

2785
Muszę czym prędzej spieszyć do grobowca.
W ciągu trzech godzin Julia się przebudzi.
Gniewać się na mnie będzie, żem Romea
Nie uwiadomił o tym, co się stało;
Ale napiszę do niego raz jeszcze
2790
I tu ją skryję do jego przybycia.
Biedny ty prochu: w grobie już za życia!
wychodzi

SCENA TRZECIA

Cmentarz, na nim grobowiec rodziny Kapuletów. Wchodzi Parys z Paziem, niosącym kwiaty i pochodnię.

PARYS

SługaDaj mi pochodnię, chłopcze, i idź z Bogiem,
Lub zgaś ją, nie chcę, żeby mię widziano.
Idź się położyć owdzie pod cisami
2795
I ucho przyłóż do ziemi, a skoro
Usłyszysz czyje kroki na cmentarzu,
Którego ryty grunt łatwo je zdradzi,
Wtedy zagwizdnij na znak, że ktoś idzie.
Cmentarz, GróbDaj mi te kwiaty. Idź, zrób, jakem kazał.

PAŹ

2800
Straszno mi będzie pozostać samemu
Wpośród cmentarza; jednakże spróbuję.
oddala się

PARYS

Drogi mój kwiecie, kwieciem posypuję
Twe oblubieńcze łoże. Baldachimem
Twym są, niestety, głazy i proch marny,
2805
Które ożywczą wodą co noc zroszę
Lub, gdy jej braknie, łzami mej rozpaczy
I tak co nocy na twoją mogiłę
Kwiat będę sypał i gorzkie łzy ronił.
Paź gwiżdże.
Chłopiec mój daje hasło; ktoś się zbliża.
2810
Czyjaż to stopa śmie nocą tu zmierzać
I ten żałobny mój przerywać obrzęd?
Z pochodnią nawet! Odstąpmy na chwilę.
Oddala się. Wchodzi Romeo i Baltazar z pochodnią, oskardem itp.

SługaROMEO

Podaj mi oskard i drąg. Weź to pismo;
Oddasz je memu ojcu jak najraniej.
2815
Daj no pochodnię. Co bądź tu usłyszysz
Albo zobaczysz, pamiętaj, jeżeli
Miłe ci życie, pozostać z daleka
I nie przerywać biegu mej czynności.
W to łoże śmierci wejść chcę częścią po to,
2820
Aby zobaczyć tę, co w nim spoczywa,
Lecz głównie po to, aby zdjąć z jej palca
Szacowny pierścień, który mi do czegoś
Ważnego nieodbicie jest potrzebny.
Idź więc, zastosuj się do moich życzeń.
2825
Gdybyś zaś, płochą zdjęty ciekawością,
Wrócił podglądać dalsze moje kroki,
Na Boga, wszystkie kości bym ci roztrząsł
I posiał nimi ten niesyty cmentarz.
Umysł mój dziko jest usposobiony,
2830
Niepowstrzymaniej i nieubłaganiej
Niż głodny tygrys lub wzburzone morze.

BALTAZAR

Odejdę, panie, i będęć posłuszny.

ROMEO

Okażesz mi tym przyjaźń. Weź ten worek,
Poczciwy chłopcze, bądź zdrów i szczęśliwy.

BALTAZAR

na stronie
2835
Bądź jak bądź, stanę tu gdzie na uboczu,
Bo mu zły jakiś zamiar patrzy z oczu.
oddala się

ŚmierćROMEO

Czarna pieczaro, o! ty wnętrze śmierci,
Tuczne najdroższym na tej ziemi szczątkiem,
Otwórz mi swoją zardzewiałą paszczę,
2840
A ja ci nową żertwę rzucę za to.
odbija drzwi grobowca

PARYS

ZbrodniarzTo ten wygnany, zuchwały Monteki,
Co zamordował Tybalta, po którym
Żal, jak mniemają, sprowadził śmierć Julii;
I on tu przyszedł knuć jeszcze zamachy
2845
Przeciw umarłym; muszę go powstrzymać,
postępuje naprzód
Spuść świętokradzką dłoń, niecny Monteki!
Możeż[211] się zemsta aż za grób rozciągać?
SzaleniecSkazany zbrodniu, aresztuję ciebie;
Bądź mi posłuszny i pójdź; musisz umrzeć.

ROMEO

2850
Muszę, zaprawdę, i po tom tu przyszedł.
PojedynekMłodzieńcze, nie drażń[212] człowieka w rozpaczy;
Zostaw mię, odejdź; pomyśl o tych zmarłych
I zadrżyj. Błagam cię na wszystkie względy,
Nie wal nowego grzechu na mą głowę,
2855
Przyprowadzając mię do pasji; odejdź!
Na Boga, życzę ci lepiej niż sobie;
Bom ja tu przyszedł przeciw sobie zbrojny.
O! odejdź, odejdź! żyj i powiedz potem:
„Z łaski szaleńca cieszę się żywotem.”

ŚmierćPARYS

2860
Za nic mam wszelkie twoje przełożenia
I aresztuję cię jako złoczyńcę.

ROMEO

Wyzywasz moją wściekłość, broń się zatem.
Sługawalczą

PAŹ

O nieba! biją się, biegnę po wartę.
wychodzi

Grób, ŚwiatłoPARYS

padając
Zabity jestem. O, jeśli masz litość,
2865
Otwórz grobowiec i złóż mnie przy Julii.
umiera

ROMEO

Stanieć się zadość. Lecz któż to jest taki?
To hrabia Parys, Merkucja plemiennik!
Cóż to mi w drodze prawił mój służący?
Lecz wtedy moja nieprzytomna dusza
2870
Uwagi na to nie zwróciła; Parys,
Mówił, podobno miał zaślubić Julię.
Czy on to mówił? czy mi się to śniło?
Czyli też jestem w obłąkaniu myśląc,
Że jego wzmianka o Julii tak brzmiała?
2875
Daj mi uścisnąć twą dłoń, o ty, w jedną
Księgę niedoli ze mną zapisany!
Złożę twe zwłoki w tryumfalnym grobie.
W grobie? nie, młoda ofiaro, nie w grobie,
W latarni raczej[213], bo tu Julia leży;
2880
A blask jej wdzięków zmienia to sklepienie
W przybytek światła. Spoczywaj w spokoju,
Trupie, rękami trupa pogrzebany!
składa ciało Parysa w grobowcu
Mówią, że nieraz ludzie bliscy śmierci
Miewali chwile wesołe; ich stróże
2885
Zwą to ostatnim przedśmiertnym wybłyskiem;
Coś podobnego i u mnie się zdarza?
Śmierć, co wyssała miód twojego tchnienia,
Wdzięków twych zatrzeć nie zdołała jeszcze.
2890
Nie jesteś jeszcze zwyciężoną: karmin,
Ten sztandar wdzięków, nie przestał powiewać
Na twoich licach i bladej swej flagi
Zniszczenie na nich jeszcze nie zatknęło.
SamobójstwoTybalcie, tyż to śpisz pod tym całunem?
2895
Mogęż czym lepszym zadość ci uczynić,
Jak że tą ręką, co zabiła ciebie,
Przetnę dni tego, co był twoim wrogiem?
Przebacz mi, przebacz, Tybalcie! Śmierć, Gotycyzm, Miłość, RobakAch, Julio!
Jakżeś ty jeszcze piękna! Mam–że myśleć,
2900
Że bezcielesna nawet śmierć ulega
Wpływom miłości? że chudy ten potwór
W ciemnicy tej cię trzyma jak kochankę?
Bojąc się tego, zostanę przy tobie
I nigdy, nigdy już nie wyjdę z tego
2905
Pałacu nocy; tu, tu mieszkać będę
Pośród twojego orszaku - robactwa.
Tu sobie stałą założę siedzibę,
LosGdy z tego ciała znużonego światem
Otrząsnę jarzmo gwiazd zawistnych. Oczy,
2910
Spojrzyjcie po raz ostatni! ramiona,
Po raz ostatni zegnijcie się w uścisk!
A wy, podwoje tchu, zapieczętujcie
Pocałowaniem akt sojuszu z śmiercią
Na wieczne czasy mający się zawrzeć!
2915
Pójdź, ty niesmaczny, cierpki przewodniku!
Blady sterniku, pójdź rzucić o skały
Falami życia skołataną łódkę!
Do ciebie, Julio!
pije
PocałunekWalny aptekarzu!
2920
Płyn twój skutkuje: całując — umieram.
umiera
Wchodzi Ojciec Laurenty z przeciwnej strony cmentarza, z latarnią, drągiem żelaznym i rydlem.

OJCIEC LAURENTY

Święty Franciszku, wspieraj mię! Jak często
O takiej porze stare moje stopy
O głazy grobów potrącały! Kto tu?

BALTAZAR

Przyjaciel, który was dobrze zna, ojcze.

OJCIEC LAURENTY

2925
Bóg z tobą! Powiedz mi, mój przyjacielu,
Cmentarz, GróbCo znaczy owa pochodnia świecąca
Chyba robakom i bezoczym czaszkom?
Nie tlejeż ona w grobach Kapuletów?

SługaBALTAZAR

Tam właśnie; jest tam i mój pan, któremu
2930
Sprzyjacie, ojcze.

OJCIEC LAURENTY

Kto taki?

BALTAZAR

Romeo.

OJCIEC LAURENTY

Jak dawno on tam jest?!

BALTAZAR

Od pół godziny.

OJCIEC LAURENTY

2935
Pójdź ze mną, bracie, do tych sklepień.

BALTAZAR

Nie śmiem;
Bo mi pan kazał odejść i straszliwie
Zagroził śmiercią, jeśli tu zostanę
I kroki jego ważę się podglądać.

OJCIEC LAURENTY

2940
Zostań więc, ja sam pójdę. Drżę z obawy,
Czy się nie stało co nieszczęśliwego.

BALTAZAR

Gdym drzymał, leżąc owdzie pod cisami,
Marzyło mi się, że mój pan z kimś walczył
I że pokonał tamtego.

OJCIEC LAURENTY

postępując naprzód
2945
Romeo!
Na miłość boską, czyjaż to krew broczy
Kamienne wnijście do tego grobowca?
Czyjeż to miecze samopas rzucone
Leżą u tego siedliska pokoju?
wchodzi do grobowca
2950
LosRomeo! blady! — Parys! i on także!
I krwią zalany? Ach! cóż za fatalność
Tak opłakany zrządziła wypadek! —

JULIA

budząc się i podnosząc
O pocieszycielu!
2955
Gdzie mój kochanek? Wiem, gdzie być powinnam
I tam też jestem; lecz gdzie mój Romeo?
Hałas za sceną.

OJCIEC LAURENTY

Cóż to za hałas? LosJulio, wyjdźmy z tego
Mieszkania śmierci, zgrozy i zniszczenia.
Potęga, której nikt z nas się nie oprze,
2960
Wniwecz zamiary nasze obróciła.
Pójdź; twój mąż leży martwy obok ciebie.
I Parys także. Pójdź; pójdź; zaprowadzęć
Do monasteru świętych sióstr zakonnych.
Nie zwłócz[214], nie pytaj, bo warta nadchodzi.
2965
Pójdź, biedna Julio!
Znowu hałas.
Nie mogę już czekać.
wychodzi

JULIA

Idź z Bogiem, starcze; idź, ja tu zostanę.
Pocałunek, TruciznaCóż to jest? Czara w zaciśniętej dłoni
Mego kochanka? SkąpiecTruciznę więc zażył!
2970
O skąpiec! Wypił wszystko; ani kropli
Nie pozostawił dla mnie! Przytknę usta
Do twych kochanych ust, może tam jeszcze
Znajdzie się jaka odrobina jadu,
Co mię zabije w upojeniu błogim.
całuje go
2975
Twe usta ciepłe.

DOWÓDCA WARTY

za sceną
Gdzie to? pokaż, chłopcze.

SamobójstwoJULIA

Idą, czas kończyć.
chwytając sztylet Romea
Zbawczy puginale!
Tu twoje miejsce.
przebija się
2980
Tkwij w tym futerale.
Pada na ciało Romea i umiera. Wchodzi warta z Paziem Parysa.

PAŹ

Tu, tu w tym miejscu, gdzie płonie pochodnia.

DOWÓDCA WARTY

Ziemia zbroczona; obejdźcie w krąg cmentarz
I przytrzymajcie, kogo napotkacie.
Wychodzi kilku ludzi z warty.
Smutny widoku! tu hrabia zabity,
2985
Tu Julia we krwi pływa, jeszcze ciepła,
Tylko co zmarła; ona, co przed dwoma
Dniami w tym grobie była pochowana.
Idźcie powiedzieć o tym księciu; śpieszcie,
Wy do Montekich, wy do Kapuletów,
2990
A wy odbądźcie przegląd w innej stronie.
Wychodzi kilku innych wartowników.
Widzimy miejsce, gdzie zaszła ta zgroza,
Lecz w jaki sposób ona miała miejsce,
Tego nie możem pojąć bez objaśnień.
Wchodzi kilku innych wartowników z Baltazarem.

PIERWSZY WARTOWNIK

Oto Romea sługa, znaleźliśmy
2995
Go na cmentarzu.

DOWÓDCA

Niech będzie pod strażą,
Dopóki książę nie nadejdzie.
Wchodzi kilku innych wartowników, prowadząc Ojca Laurentego.

DRUGI WARTOWNIK

Oto mnich jakiś drżący i płaczący;
Odebraliśmy mu ten drąg i rydel,
3000
Kiedy się bokiem cmentarza wykradał.

DOWÓDCA

To jakiś ptaszek; trzymajcie go także.
Wchodzi Książę ze swym orszakiem.
Co za nieszczęście o tak rannej porze
Sen nasz przerwało i aż tu nas wzywa?
Wchodzi Kapulet, Pani Kapulet i inne osoby.

KAPULET

Jakiż być może powód tego zgiełku?

PANI KAPULET

3005
Lud po ulicach wykrzykuje: „Julia!
Parys! Romeo!” i jedni przez drugich
Tłumnie tu dążą do naszego grobu.

KSIĄŻĘ

Cóż to za postrach rozruch ten sprowadza?!
Odpowiadajcie!

DOWÓDCA

3010
Miłościwy Panie!
Oto zabity leży hrabia Parys!
Romeo martwy i Julia, wprzód zmarła,
A teraz ciepła z puginałem w piersi.

KSIĄŻĘ

Szukajcie, śledźcie sprawców tego mordu.

DOWÓDCA

3015
Oto mnich jakiś i Romea sługa,
Których tu moi ludzie przytrzymali
I którzy mieli przy sobie narzędzia
Do odbijania grobów.

KAPULET

O nieba! żono, patrz, jak ją krew broczy!
3020
Puginał zbłądził z drogi; oto bowiem
Pochwa od niego wisi przy Montekim;
Zamiast w nią trafić, trafił w pierś mej córki.

Matka, Starość, ŚmierćPANI KAPULET

Niestety! widok ten, jak odgłos dzwonu,
Ostrzega starość mą o chwili zgonu.
Wchodzi Monteki i inne osoby.

KSIĄŻĘ

3025
Monteki, wcześnie wstałeś, aby ujrzeć
Nadziei swoich wcześniejszy upadek!

Matka, SynMONTEKI

Ach! miłościwy książę, żona moja
Zmarła tej nocy z tęsknoty za synem;
Jakiż cios jeszcze niebo mi przeznacza?

KSIĄŻĘ

3030
Patrz, a zobaczysz!

Ojciec, SynMONTEKI

O niedobry synu!
Jak się ważyłeś w grób uprzedzić ojca?

KSIĄŻĘ

Zamknijcie usta żalowi na chwilę,
Póki zagadki tej nie rozwiążemy
3035
I nie zbadamy jej źródła i wątku:
Wtedy sam stanę na skarg waszych czele
I będę waszej boleści heroldem.
Do samej śmierci. Proszę was o spokój
I niech ulegnie zły los cierpliwości.
3040
Stawcie, na kogo pada podejrzenie.

OJCIEC LAURENTY

Ja to, o panie! lubo najmniej zdolny
Do popełnienia czegoś podobnego,
Jestem, ze względu na okoliczności,
Poszlakowany najprawdopodobniej
3045
O dzieło tego okropnego mordu.
Staję więc jako własny oskarżyciel
I jako własny obrońca w tej sprawie,
By się potępić i usprawiedliwić.

KSIĄŻĘ

Mów, czegoś świadom.

MałżeństwoOJCIEC LAURENTY

3050
Zwięźle rzecz opowiem.
Bo tchnień mych pasmo krótsze jest zaiste
Niż długa powieść. Romeo, którego
Zwłoki tu leżą, był małżonkiem Julii,
A Julia była prawą jego żoną;
3055
Jam ich zaślubił, a dniem tajemnego
Ich połączenia był ów dzień nieszczęsnej
Tybalta śmierci, która nowożeńca
Wygnała z miasta; i ten to był powód
Cierpienia Julii, nie żal po Tybalcie.
do Kapuletów
3060
Wy, chcąc oddalić od niej chmury smutku,
Zaręczyliście ją i do małżeństwa
Z hrabią Parysem chcieliście ją zmusić.
W tej alternacie[215] przyszła ona do mnie
I nalegała usilnymi prośby
3065
O doradzenie jej jakiego środka,
Co by od tego powtórnego związku
Mógł ją uwolnić; w przeciwnym zaś razie
Chciała w mej celi życie sobie odjąć.
Dałem jej tedy, ufny w mojej sztuce,
3070
Usypiające krople, których skutek
Bynajmniej mię nie zawiódł, bo jej nadał
Pozór umarłej. List, LosNapisałem przy tym
List do Romea, wzywając go, aby
Dzisiejszej nocy, o tej porze, w której
3075
Działanie owych kropel miało ustać,
Zszedł się tu ze mną dla wyswobodzenia
Tej, co mu dała taki dowód wiary,
Z tymczasowego jej grobu. Traf zrządził,
Że brat Jan, który z listem był wysłany,
3080
Nie mógł się z miasta wydostać i wczoraj
List ten mi zwrócił. O godzinie zatem
Na jej ocknienie ściśle naznaczonej
Sam pospieszyłem wyrwać ją z tych sklepień,
Chcąc ją następnie umieścić w mej celi,
3085
Póki Romeo nie przybędzie; ale
RozpaczKiedym tu przyszedł (na niewiele minut
Przed jej zbudzeniem), już szlachetny Parys
Leżał bez duszy i Romeo także.
Ona się budzi, jam się jął przekładać,
3090
By poszła ze mną i to dopuszczenie
Nieba przyjęła z korną uległością,
Gdy wtem zgiełk nagły spłoszył mię od grobu,
A ona, głucha na moje namowy,
Rozpaczą zdjęta, pozostała w miejscu
3095
I, jak się zdaje, cios zadała sobie.
Oto jest wszystko, co wiem; o małżeństwie
Marta zaświadczy. Jeśli to nieszczęście
Choć najmniej z mojej nastąpiło winy,
Niech mój sędziwy wiek odpowie za to,
3100
Na kilka godzin przed bliskim już kresem,
Wedle rygoru praw jak najsurowszych.

KSIĄŻĘ

Jako mąż święty zawsześ nam był znany.
Gdzie jest Romea sługa? Cóż on powie?

BALTAZAR

Zaniosłem panu wieść o śmierci Julii;
3105
Wraz on wziął pocztę i z Mantui przybył
Prosto w to miejsce, do tego grobowca.
ListTen list mi kazał rano oddać ojcu;
I w grób wstępując zagroził mi śmiercią,
Jeśli nie pójdę precz lub nazad wrócę.

KSIĄŻĘ

3110
Daj mi to pismo, przejrzę je — a teraz,
Gdzie paź hrabiego, co wartę sprowadził?
Co twój pan, chłopcze, porabiał w tym miejscu?

PAŹ

Przyszedł kwiatami ubrać grób swej przyszłej;
Kazał mi stanąć z dala, com też zrobił;
3115
Wtem ktoś ze światłem przyszedł grób otwierać
I mój pan dobył szpady przeciw niemu;
Co zobaczywszy, pobiegłem po wartę.

KSIĄŻĘ

List ten potwierdza słowa zakonnika,
Bieg ich miłości i Romea rozpacz.
3120
Biedny młodzieniec pisze oprócz tego,
Że sobie kupił gdzieś u aptekarza
Trucizny, którą postanowił zażyć
W tym tu grobowcu, by umrzeć przy Julii.
Kara, Konflikt, Miłość tragiczna, Nienawiść, ŚmierćRzecz jasna! Gdzie są ci nieprzyjaciele?
3125
Patrzcie, Monteki! Kapulecie! Jaka
Chłosta spotyka wasze nienawiści,
Niebo obrało miłość za narzędzie
Zabicia pociech waszego żywota;
I ja za moje zbytnie pobłażanie
3130
Waszym niesnaskom straciłem dwóch krewnych.
Wszyscy jesteśmy ukarani.

Miłość silniejsza niż śmierć, PrzyjaźńKAPULET

Monteki, bracie mój, podaj mi rękę;
Niech to oprawą[216] będzie dla mej córki;
Więcej nie mogę żądać.

MONTEKI

3135
Lecz ja mogę
Więcej dać tobie nad to: każę bowiem
Posąg jej ulać ze szczerego złota,
By się nie znalazł szacowniejszy pomnik
Po wszystkie czasy istnienia Werony
3140
Jak ten, pamięci Julii poświęcony.

KAPULET

Tak i Romeo stanie przy swej żonie;
Dzieląc za życia, złączmy ich po zgonie.

KSIĄŻĘ

SłońcePonurą zgodę ranek ten skojarzył;
Słońce się z żalu w chmur zasłonę tuli;
3145
Smutniejszej bowiem los jeszcze nie zdarzył,
Jak ta historia Romea i Julii
Wychodzą.

Przypisy

[1]

rozruchać (daw.) — rozruszać; tu: wzburzyć. [przypis edytorski]

[2]

drapnięcie — ucieczka; por. daw. pot. drapnąć: uciec, dać nogi za pas. [przypis edytorski]

[3]

sztokfisz (z niem. stockfish) — suszona ryba, najczęściej z rodziny dorszowatych. [przypis edytorski]

[4]

instrument — tu: broń; miecz, szablę, rapier itp. [przypis edytorski]

[5]

giwer a. gwer — broń; tu: miecz a. rapier. [przypis edytorski]

[6]

gwoli (daw.) — dla, w celu (robienia czego). [przypis edytorski]

[7]

Marsa (…) nastawię — zrobię marsową minę, tj. spojrzę groźnie, wojowniczo. [przypis redakcyjny]

[8]

będziemyż mieli — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do ; inaczej: czy będziemy mieli. [przypis edytorski]

[9]

berdysz — kij z siekierą o kształcie halabardy. [przypis edytorski]

[10]

Przy słowach: „Wchodzą Kapulet i Pani Kapulet”, opuszczono: „Pan Kapulet w sukni” (było to okrycie na ulicę). Przy braku dekoracji takie zmiany ubioru od razu sugerowały widzom zmianę miejsca akcji. [przypis redakcyjny]

[11]

szydnie — szyderczo. [przypis edytorski]

[12]

rozjątrzony — tu: rozgniewany. [przypis edytorski]

[13]

byłżeś — czy byłeś. [przypis edytorski]

[14]

widziałżeś — czy widziałeś. [przypis edytorski]

[15]

sykomora — drzewo z rodziny figowych. [przypis edytorski]

[16]

gaj — las. [przypis edytorski]

[17]

Aurora (mit. rzym.) — bogini zorzy porannej; tu: jutrzenka. [przypis edytorski]

[18]

znaszże — czy znasz. [przypis edytorski]

[19]

wybadywałżeś — czy wybadywałeś; czy wypytywałeś. [przypis edytorski]

[20]

jeszczeż — czy jeszcze. [przypis edytorski]

[21]

moiż — czy moi. [przypis edytorski]

[22]

amalgam a. amalgamat — mieszanina różnych elementów. [przypis edytorski]

[23]

mamże — czy mam. [przypis edytorski]

[24]

jęczyć — dziś: jęczeć. [przypis edytorski]

[25]

będzież — czy będzie. [przypis edytorski]

[26]

Kupido a. Kupidyn (mit. rzym.) — bożek miłości. [przypis edytorski]

[27]

Diana (mit. rzym.) — dziewicza bogini księżyca i łowów. [przypis edytorski]

[28]

wiecznież — czy wiecznie. [przypis edytorski]

[29]

zapomniż — czy zapomni. [przypis edytorski]

[30]

będzież — czy będzie. [przypis edytorski]

[31]

niewczesny (daw.) — nieodpowiedni, w niewłaściwym czasie wydarzający się (powiedziany itp.). [przypis edytorski]

[32]

rozterka — rozdarcie; sprzeczność. [przypis edytorski]

[33]

przejrz — dziś popr.: przejrzyj. [przypis edytorski]

[34]

wasze — tu: waszmość. [przypis edytorski]

[35]

więcierz — sieć rybacka w kształcie cylindra. [przypis edytorski]

[36]

bądźże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; inaczej: bądź koniecznie. [przypis edytorski]

[37]

sinior (z wł. signor) — pani. [przypis edytorski]

[38]

siniora (z wł. signora) — pani. [przypis edytorski]

[39]

ówdzie — tam [przypis edytorski]

[40]

rychłoż — czy rychło; czy szybko. [przypis edytorski]

[41]

na świętego Piotra i Pawła — 29 czerwca; w oryginale: Lammas, czyli święto plonów, święto chleba, celebrowane od zachodu słońca 31 lipca do zachodu słońca 1 sierpnia. [przypis edytorski]

[42]

rok jedenasty od trzęsienia ziemi — w czasach Shakespeare'a pamiętne trzęsienie ziemi miało miejsce w Anglii 6 kwietnia 1580 r. [przypis edytorski]

[43]

piołun — zioło o wyjątkowo silnie gorzkim smaku. [przypis edytorski]

[44]

dniem pierwej — dzień wcześniej; poprzedniego dnia. [przypis edytorski]

[45]

jużem ucichła — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: już ucichłam. [przypis edytorski]

[46]

myślże — pomyśl koniecznie (konstrukcja z partykułą -że wyrażającą nacisk, podkreślenie słowa, do którego jest dodana). [przypis edytorski]

[47]

chłopiec gdyby z wosku — chłopiec jak z wosku, tj. jak laleczka: zgrabny, gładki, urodziwy. [przypis edytorski]

[48]

stanieć się — skrócone od: stanie ci się. [przypis edytorski]

[49]

właść — własność. [przypis edytorski]

[50]

chceszże — czy chcesz. [przypis edytorski]

[51]

obrzemił — obciążył brzemieniem; tu: aluzja do zajścia w ciążę, uczynienia brzemienną. [przypis edytorski]

[52]

twardali — konstrukcja z partykułą pytającą -li; inaczej: czy twarda. [przypis edytorski]

[53]

larwa (daw.) — maska. [przypis edytorski]

[54]

byleś nie stał o to — byle byś nie dbał o to. [przypis edytorski]

[55]

nuże — dalej (okrzyk). [przypis edytorski]

[56]

palmyż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą co ; znaczenie: palmy więc. [przypis edytorski]

[57]

snadź (daw.) — przecież; tu: widocznie. [przypis edytorski]

[58]

królowa Mab — wróżka a. czarownica z folkloru angielskiego, wywodzona z mitologii celtyckiej (por. także: królowa Medb, władczyni królestwa Conaught w Irlandii); psotna i kapryśna, niekiedy złośliwa, męczy ludzi we śnie, z czasem zastąpiona przez Tytanię (w Śnie nocy letniej Shakespeare'a); jej imię z walijskiego znaczy „dziecko”; w literaturze po raz pierwszy pojawia się w dramacie Shakespeare'a Romeo i Julia, jest tytułową bohaterką poematu romantycznego poety Percy'ego Bysshe Shelleya. [przypis edytorski]

[59]

alderman — rajca miejski. [przypis edytorski]

[60]

sprzężaj — uprząż. [przypis edytorski]

[61]

forszpan — zaprzęg. [przypis edytorski]

[62]

Przez pół tak wielka — tylko w połowie tak wielka. [przypis edytorski]

[63]

stelmach (daw.) — rzemieślnik wyrabiający koła oraz inne części powozów. [przypis edytorski]

[64]

dziesięcinny — tj. składany w ramach podatku kościelnego na wsi, tj. dziesięciny, stanowiącego dziesiątą część zbiorów. [przypis edytorski]

[65]

beneficjum — dochodowy urząd w Kościele katolickim. [przypis redakcyjny]

[66]

bresz — wyłom w murze twierdzy wykonany przez oblegających. [przypis redakcyjny]

[67]

sążeń — dawna jednostka długości, wynosząca ok. 2 m, wyznaczana rozpiętością ramion. [przypis edytorski]

[68]

czyli — tu: konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy też, czy aby. [przypis edytorski]

[69]

potpan (z ang. potcompanion) — kuchcik. [przypis edytorski]

[70]

być tu i tam razem — być naraz tu i tam. [przypis edytorski]

[71]

pohulajmyż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że, skróconą do ; znaczenie: pohulajmy więc. [przypis edytorski]

[72]

cna młodzi — zacna młodzieży; szlachetna młodzieży. [przypis edytorski]

[73]

rachować na coś — liczyć na coś; mieć na coś nadzieję. [przypis edytorski]

[74]

siadajże — siadaj koniecznie. [przypis edytorski]

[75]

kochałżem — czy kochałem. [przypis edytorski]

[76]

rapir, właśc. rapier — odmiana broni białej popularnej w XVI i XVII w. [przypis edytorski]

[77]

larwa — maska. [przypis edytorski]

[78]

zżymać się — gniewać się. [przypis edytorski]

[79]

synowiec — syn brata. [przypis edytorski]

[80]

mars (daw.) — groźna, wojownicza mina. [przypis edytorski]

[81]

Chcę go mieć cierpianym — chcę, aby znosić jego obecność. [przypis edytorski]

[82]

burda — osoba wywołująca konflikty, bijatyki (właśnie: burdy). [przypis edytorski]

[83]

do Julii — pierwsza ich rozmowa napisana jest w formie sonetu. [przypis redakcyjny]

[84]

jestli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli jest. [przypis edytorski]

[85]

nie mająż — czy nie mają. [przypis edytorski]

[86]

gwoli modłów — dla modłów. [przypis edytorski]

[87]

bajbardzo — byle kto; ktoś, kogo można lekceważyć. [przypis edytorski]

[88]

władnie (daw. forma) — włada. [przypis edytorski]

[89]

mamże — czy mam (konstrukcja z partykułą -że). [przypis edytorski]

[90]

gach (daw.) — kochanek. [przypis edytorski]

[91]

Wenera (mit. rzym.) — bogini miłości. [przypis edytorski]

[92]

ślepy synalek Wenery — Kupidyn, Amor; bożek miłości. [przypis edytorski]

[93]

trunąć — wydać dźwięk, odezwać się. [przypis edytorski]

[94]

możeż — czy może. [przypis edytorski]

[95]

luna (z łac.) — księżyc. [przypis edytorski]

[96]

wyrzecz się — dziś: wyrzeknij się. [przypis edytorski]

[97]

przysiąż — dziś raczej: przysięgnij. [przypis edytorski]

[98]

mamże — czy mam. [przypis edytorski]

[99]

jestże — czy jest. [przypis edytorski]

[100]

krzyżmo (z łac. chrisma) — mieszanka oliwy i wonnego balsamu, używana do symbolicznego namaszczania podczas sakramentów: chrztu, bierzmowania, święceń kapłańskich, ślubów wieczystych, konsekracji biskupów, a także przy konsekracji kościołów i ołtarzy. [przypis edytorski]

[101]

jednoli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli jedno. [przypis edytorski]

[102]

jać — skrót od: ja ci. [przypis edytorski]

[103]

możesz sądzić me obejście płochym — możesz uważać, że moje zachowanie jest lekkomyślne. [przypis edytorski]

[104]

drożyć się — wysoko się cenić; kazać płacić wysoką cenę za swe względy. [przypis edytorski]

[105]

daj pokój czemuś — porzuć coś, zaniechaj czegoś. [przypis edytorski]

[106]

lubo — chociaż. [przypis edytorski]

[107]

luby — drogi, kochany. [przypis edytorski]

[108]

jużem (…) dała — już dałam. [przypis edytorski]

[109]

nimeś zażądał — nim zażądałeś. [przypis edytorski]

[110]

chciałaż byś — czy byś chciała. [przypis edytorski]

[111]

możeż — czy może. [przypis edytorski]

[112]

rozstanek — rozstanie. [przypis edytorski]

[113]

maiż — młody sokół lub inny ptak drapieżny, przyuczany do polowania przez sokolnika; przen. młodzik, nowicjusz. [przypis edytorski]

[114]

nazad — z powrotem. [przypis edytorski]

[115]

wstrząsłabym — dziś popr.: wstrząsnęłabym. [przypis edytorski]

[116]

jestże — czy jest. [przypis edytorski]

[117]

pomnąc — pamiętając. [przypis edytorski]

[118]

dróg dnia ubitych kołami Tytana — odwołanie do mit. gr.: tytanem (należącym do drugiego ich pokolenia, był Helios, bóg i uosobienie słońca; według wierzeń staroż. Greków dzień trwał tyle, ile zajmowało mu przemierzenie nieba na złotym rydwanie zaprzężonym w cztery białe konie. [przypis edytorski]

[119]

Benedicite! — kościelna łacińska formuła powitania, pożegnania i błogosławieństwa. [przypis redakcyjny]

[120]

Możeś (…) nie zajrzał — może nie zajrzałeś (przykład ruchomości końcówki fleksyjnej czasownika. [przypis edytorski]

[121]

Fawoni — nazwa wiosennego wiatru zachodniego (łac). [przypis redakcyjny]

[122]

szwankować — funkcjonować nieprawidłowo. [przypis edytorski]

[123]

snadnie — łatwo. [przypis edytorski]

[124]

Do sankcji — do uznania. [przypis edytorski]

[125]

Festina lente — Śpiesz się powoli (łac.) [przypis redakcyjny]

[126]

sekutnica Rozalina — Rozalina ślubowała dziewictwo bogini miłości i dlatego ze wzgardą traktuje zaloty Romea; w oryg. pale hard–hearted wench, czyli: blada o nieczułym sercu dziewczyna. [przypis redakcyjny]

[127]

potrafiż — potrafi–że; czy potrafi. [przypis edytorski]

[128]

książę kotów — Tybalt to imię kota w romansie średniowiecznym o lisie (Reynard–Lis, przedstawiającym wady i cechy ludzkie na przykładach zwierząt), dlatego Merkucjo nazywa Tybalta Kapuleta kotem. [przypis redakcyjny]

[129]

Duelista — pojedynkoman, od franc. duel — pojedynek. [przypis redakcyjny]

[130]

passado… punto reverso… hai! — włoskie terminy w szermierce: passado — pchnięcie z wypadem, punto reverso — cios zadany zwróconym w dół rapierem; hai — sztych (od włoskiego ai: a masz!). Merkucjo drwi z nadużywania terminów stosowanych w fechtunku, podkreślając w ten sposób, że Tybalt zna się na walce na szpady tylko z lekcji szermierki. [przypis redakcyjny]

[131]

pardonnez moi — wybacz. [przypis redakcyjny]

[132]

Modnisie nosili bufiaste pikowane spodnie suto od wewnątrz wykładane inną materią, stąd na ławach trzeba było żłobić okrągłe wgłębienia, aby mogli siedzieć wygodnie. [przypis redakcyjny]

[133]

bon! bon! (franc.) — dobrze! dobrze! [przypis redakcyjny]

[134]

Dydona… Kleopatra — sławne heroiny romansów miłosnych starożytności: Dydona — królowa Kartaginy, ukochana księcia trojańskiego Eneasza, Kleopatra — królowa Egiptu, ukochana wodzów rzymskich, Cezara i Antoniusza, Helena — królowa Sparty, ukochana królewicza trojańskiego Parysa, Hero — ukochana Leandra, Tyzbe — ukochana Pirama. [przypis redakcyjny]

[135]

Bonjour (fr.) — dzień dobry. [przypis redakcyjny]

[136]

trzewiki… w kwitnącym stanie — Romeo nosi modne wówczas różowe trzewiki, dziurkowane i przybrane kwiatami ze wstążek. [przypis redakcyjny]

[137]

figuro pełna prostoty — w oryg. solely singular for the singleness, gra słów: single znaczy słaby, pozbawiony pointy, wysilony dowcip. Cały następny urywek jest zmieniony w polskim przekładzie. [przypis redakcyjny]

[138]

pejczą — dziś: pejczem; pejcz jest to przyrząd złożony z wiązki rzemieni przymocowanych do uchwytu, służy do poganiania zwierząt, bicia, wymierzania kary. [przypis edytorski]

[139]

hetka — szkapa. [przypis redakcyjny]

[140]

poluje na dzikie gęsi — w oryg. run the wild–goose chase, rodzaj wyścigów konnych przypominający lot dzikich gęsi; jeden z dwóch ścigających się wyznaczał drugiemu bieg kursu i mógł go wodzić, gdzie chciał. Obecnie popularny ten zwrot oznacza: szukać wiatru w polu, wrócić z niczym. [przypis redakcyjny]

[141]

ja ci się zdaję na to — czy wyglądam ci na to. [przypis edytorski]

[142]

aby się… dowcip zastanowił — tu: w kulminacyjnym punkcie natchnienia. [przypis redakcyjny]

[143]

żagiel! — okrzyk w porcie na widok okrętu. [przypis redakcyjny]

[144]

spodnie i spódnica — w oryg. shirt and smock, koszula męska i koszula damska, Marta jest zapewne osobą otyłą. [przypis redakcyjny]

[145]

Piotrze, gdzie mój wachlarz — w przechadzce po mieście Marcie towarzyszył służący, niosąc przed nią płaszcz z kapturem lub wachlarz, zależnie od pogody. [przypis redakcyjny]

[146]

Możeż — czy może. [przypis edytorski]

[147]

Huź, ha! — Merkucjo jest zawołanym myśliwym, używa zwrotu z polowania na zające. [przypis redakcyjny]

[148]

kota — zająca. [przypis edytorski]

[149]

damo, damo… — jest to refren ze starej ballady. [przypis redakcyjny]

[150]

infamis — niegodziwiec, człowiek bez czci. [przypis redakcyjny]

[151]

rendez–vous — randka, spotkanie. [przypis redakcyjny]

[152]

drabinkę — w oryg. bliższe elżbietańczykom a tackled stair, czyli schody sznurowe używane na okręcie. Dalszy ciąg tego samego marynarskiego obrazu, który wprowadził wyraz „żagiel”. Także w oryg. zamiast „do szczytu mego szczęścia” jest „do najwyższego masztu”. Paszkowski te zwroty, znane żeglarskiej Anglii, zmienił, ponieważ taka terminologia nie przemawiałaby do czytelników jego pierwszych przekładów. [przypis redakcyjny]

[153]

bazyliszek — legendarny płaz podobny do jaszczurki, który miał zabijać wzrokiem. [przypis redakcyjny]

[154]

rozmaryn — symbol ludzkiej pamięci. [przypis redakcyjny]

[155]

psie imię — Ben Jonson, sławny komediopisarz angielski współczesny Shakespeare'owi, w swej Gramatyce angielskiej nazywa „r” „psią literą”: której dźwięk wibruje, „warczy”. [przypis redakcyjny]

[156]

naści — weź. [przypis edytorski]

[157]

Adieu — z fr. żegnaj. [przypis edytorski]

[158]

zatlonego — zapalonego, tlącego się. [przypis edytorski]

[159]

brewerie (wł. breveria: samochwalstwo) — wybryki, zakłócanie spokoju lub porządku społecznego. [przypis edytorski]

[160]

brewiarz (z łac. breviarium: skrót) — używana w kościele katolickim księga zawierająca zbiór codziennych modlitw (tzw. liturgię godzin; godzinki). [przypis edytorski]

[161]

bekas — ptak błotny, kszyk; ług — woda stojąca, bagienna. Tu Paszkowski sięgnąwszy do polskiego powiedzenia upiększył porównanie. W oryg. jest prozaicznie as an egg is full of meat, jak jajko pełne swojej zawartości. [przypis redakcyjny]

[162]

submisja — uległość, pokora. [przypis redakcyjny]

[163]

Alla stoccata — włoski termin zaczerpnięty z szermierki: pchnięcie. [przypis redakcyjny]

[164]

dusiszczurze — nowa aluzja do imienia Tybalta i imienia kota ze wspomnianego poematu Reynard–Lis. [przypis redakcyjny]

[165]

jedno życie spomiędzy dziewięciu — wierzono wtedy, że kot przeżywa dziewięć kolejnych istnień. [przypis redakcyjny]

[166]

gwiźnie — popr. gwizdnie. [przypis edytorski]

[167]

Co się bić umie jak z arytmetyki — zna fechtunek tylko z teorii, z książek. [przypis redakcyjny]

[168]

każęć — każę ci. [przypis edytorski]

[169]

przedstawienia — tu: przedstawione argumenty, tłumaczenia. [przypis edytorski]

[170]

jeżelim się minął — jeżeli się minąłem (przykład ruchomości końcówki fleksyjnej czasownika). [przypis edytorski]

[171]

bodajem — bodaj żebym. [przypis edytorski]

[172]

Banitować — skazywać na banicję, wygnanie. [przypis edytorski]

[173]

Pędźcie… — monolog Julii oparty został na bardzo popularnej w czasach Shakespeare'a pieśni weselnej (tzw. epithalamion). [przypis redakcyjny]

[174]

Faeton — w mitologii gr. syn Heliosa (mitologii rzym. Feba). Uprosił on ojca, boga słońca, aby pozwolił mu wyjechać na niebo rydwanem słońca, lecz wyjechawszy stracił panowanie nad rumakami i został przez Zeusa strącony do rzeki Pad. [przypis redakcyjny]

[175]

Skryj w płaszcza twego zwojach — w oryg. terminologia zapożyczona z sokolnictwa, dotycząca oswajania sokołów, używanych do polowania. [przypis redakcyjny]

[176]

tak — w oryg. piękna retoryczna figura oparta na słowie „ja”. [przypis redakcyjny]

[177]

serce żmii pod kwiecistą maską — Julia posługuje się tu ozdobnymi zestawieniami stylistycznymi, używając dwu sprzecznych pojęć (tzw. oksymoron). [przypis redakcyjny]

[178]

akwawita (łac. aqua vitae) — woda życia, okowita, wódka. [przypis redakcyjny]

[179]

Przynoszęć — Przynoszę ci. [przypis edytorski]

[180]

Rozgrześca — osoba rozgrzeszająca. [przypis edytorski]

[181]

Balsamem w przeciwnościach — filozofia — w rozmowie ojca Laurentego i Romea Shakespeare ironizuje na temat nadużywania modnej w czasach elżbietańskich maksymy Boecjusza, że filozofia jest lekarstwem na wszystko. [przypis redakcyjny]

[182]

dzieciństwo — tu ogólnie: wczesny okres. [przypis edytorski]

[183]

Otrząś — popr. otrząśnij. [przypis edytorski]

[184]

Skowronek… ropuchą zamienił oczy — Popularne powiedzenie; według wierzeń ludowych śpiew skowronka zapowiadał dzień, wtedy rechot żabi milknął. Lepiej, aby Romeo miał oczy żabie i nie dostrzegał nadejścia dnia (Uważano także, że oczy żabie były ładniejsze od oczu skowronka.) [przypis redakcyjny]

[185]

spałaż — skrócone: spała że; czy spała. [przypis edytorski]

[186]

traktament — poczęstunek; tu chodzi o truciznę. [przypis redakcyjny]

[187]

mogęż — mogę–że; czy mogę. [przypis edytorski]

[188]

świdrzygłówko — w oryg. chop–logic odpowiednik polskiego: ja jedno słowo, a ona dziesięć. [przypis redakcyjny]

[189]

blednico… — Julia ma białą ze smutku twarz. [przypis redakcyjny]

[190]

łojek — bielidło, maść do twarzy. [przypis redakcyjny]

[191]

plucho — flądro, brudasie. [przypis redakcyjny]

[192]

Cyganko — w znaczeniu stereotypu: oszukanico. [przypis redakcyjny]

[193]

powolna — tu: posłuszna, podporządkowana czyjejś woli. [przypis edytorski]

[194]

Małom (…) — Mało mówiłem; przykład ruchomości końcówek fleksyjnych czasowników. [przypis edytorski]

[195]

stęgnie — zastygnie, zesztywnieje. [przypis edytorski]

[196]

Zły to kucharz… — popularne powiedzenie o kucharzu, który dobrze gotuje; por. polskie: palce lizać. [przypis redakcyjny]

[197]

Kładzie… sztylet — w tamtych czasach kobiety nosiły przy sobie albo sztylet, albo nóż. [przypis redakcyjny]

[198]

pokrzyk — mandragora; to roślina o działaniu usypiającym. [przypis redakcyjny]

[199]

Wg starych wierzeń korzeń pokrzyku (w kształcie człowieka) wyrwany z ziemi krzyczy tak przeraźliwie, że ludzie słyszący jego wrzaski wpadają w obłęd. [przypis redakcyjny]

[200]

Poranny dzwonek — mowa o curfew–bell, czyli dzwonie, który o 8 lub 9 wieczorem wzywał do gaszenia ognia i dzwonił ponownie o czwartej rano, zezwalając na rozpalenie ognia. Czwarta była bardziej zwyczajową godziną niż trzecia. [przypis redakcyjny]

[201]

wścibstwo — w oryg. cot–quean, babski król, mężczyzna mieszający się do domowego gospodarstwa. [przypis redakcyjny]

[202]

instrumenta — popr. instrumenty. [przypis edytorski]

[203]

drumla — mały, prymitywny instrument muzyczny, należący do idiofonów (tj. drgających całą powierzchnią). Składa się z elastycznej sztabki metalowej oprawnej w żelazną ramkę w kształcie podkowy. Do ramki przymocowana jest skórka albo sprężynka, za pociągnięciem której instrument zaczyna drgać, wydając w zasadzie jeden tylko dźwięk. Grający trzyma drumlę w ustach i odpowiednio modulując ich układ potrafi wzbogacać ten dźwięk o różne tony. [przypis redakcyjny]

[204]

gędźba — akompaniament muzyczny do recytacji lub śpiewu; również samo granie lub śpiewanie. [przypis redakcyjny]

[205]

Król mego łona — serce. [przypis redakcyjny]

[206]

Drwię sobie z was, gwiazdy! — Romeo wierzy, iż gwiazdy, rządzące jego życiem skazały go na bezgraniczne cierpienie; drwina z gwiazd jest więc zapowiedzią samobójstwa, buntem przeciw losowi. [przypis redakcyjny]

[207]

Wypchany aligator — lub krokodyl stanowił nieodzowny rekwizyt sklepu aptekarza. [przypis redakcyjny]

[208]

nie dajeć — nie daje ci. [przypis edytorski]

[209]

preparata — popr. preparaty, mikstury. [przypis edytorski]

[210]

opieczętowali drzwi — był to zwyczaj stosowany w Anglii w okresie zarazy, przy czym czynności tej dokonywał urzędnik hrabstwa zwany konstablem. [przypis redakcyjny]

[211]

Możeż — czy może. [przypis edytorski]

[212]

nie drażń — dziś popr.: nie drażnij. [przypis edytorski]

[213]

latarnia — nazywano tak wieżyczki o licznych okienkach, przez które sączyło się światło do kościoła. [przypis redakcyjny]

[214]

Nie zwłócz — Nie zwlekaj. [przypis edytorski]

[215]

alternata — zmiana biegu wypadków. [przypis redakcyjny]

[216]

oprawa — część należna żonie z majątku męża, wynosząca zwykle podwójną wartość jej posagu. Tu oprawą Julii po mężu ma być zgoda obu zwaśnionych rodów. [przypis redakcyjny]

15 zł

tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

35 zł

tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

55 zł

tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

200 zł

tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

500 zł

Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

20 zł /mies.

Dziękujemy, że jesteś z nami!

35 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

55 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

100 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

Dane do przelewu tradycyjnego:

nazwa odbiorcy

Fundacja Wolne Lektury

adres odbiorcy

ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

numer konta

75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

tytuł przelewu

Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

wpłaty w EUR

PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

Wpłaty w USD

PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

SWIFT

WBKPPLPP

x
Skopiuj link Skopiuj cytat
Zakładka Istniejąca zakładka Notka
Słuchaj od tego miejsca