Spis treści

Ojczyzna: 1
Patriota: 1
Poświęcenie: 1
Rycerz: 1
Siła: 1
Walka: 1

Kazimierz Przerwa-TetmajerZbroja Zawiszy [1]

A kiedy się zabierała wyprawa krzyżowa,

przyszedł Czarny Pan Zawisza [2] Sulimczyk [3] z Garbowa

do płatnerza [4] sławetnego krakowskiego cechu [5],

co w fartuchu stał i z młotem, arcymistrz od miechu;

który witał go pokłonem, znał rycerza z twarzy,

zaś Zawisza mu na ramię rękę sparł [6] i gwarzy [7]:

«Słyszałeś to, bracie, o tym, że cny król Jagiełło [8]

wbrew [9] rycerzom pod krzyżami [10] krwawe podjął dzieło;Rycerz

już poluje het po puszczach i zwierzynę bije,

aby miało jeść co wojsko, gdy dźwigną kopije.

A gdy z dala u cesarza rzymskiego na dworze,

gdziem w estymie [11] był okrutnej i w srogim honorze,

posłyszałem, że się Polska do boju porywa,

wrazem [12] jechał, aby łańcuch nie był bez ogniwa.

Uróbże mi, proszę, bracie, zbroję, jak się patrzy,

nową zbroję na bój święty, od tego nie gładszy [13],

jaki ze mną Aragonu król Jan [14] niegdy zwodził,

a któregom wyparł z siodła, ledwom go ugodził [15].

Ma być zbroja hartowana z grubej w plecach blachy,

abym ciężki był na koniu, jak krakowskie gmachy;

ma być zbroja szmelcowana [16], bym jak miesiąc lśnił się,

by poznali, gdzie Zawisza i kędy [17] on bił się».

Gdy powiedział tak, zaraz się mistrz zabrał do pracy,

kazał sobie dać do miechów dwóch tęgich duchacy [18],

by dmuchali wiatr na węgle, a sam miarę bierze,

by Zawiszy postać zmierzyć. «Mierz, bracie, a szczerze [19] —

mówi rycerz — bom ci to ja nienawykły ciasno;

lubię słyszeć brzęk zbroicy, gdy ją stalą głasną,

i jest dla mnie to niemałą, płatnerzu, uciechą,

gdy mi dźwięknie między zbroją a sercem, jak echo.

Już też długo Krzyżak polskie pogranicze derbił [20],

czas, by mu się na łbie twardym polski miecz wyszczerbił;Ojczyzna, Walka

wstanie Polska, jak lew z leży, i mocna i mściwa,

więc mi kuj zbrój [21], aby łańcuch nie był bez ogniwa.

Ma być zbroja hartowana z grubej w plecach blachy,

abym ciężki był na koniu, jak krakowskie gmachy,

Siłana ramiona kuj mi grubo, bym, gdy się zamierzę,

taki ciężar miał u miecza, jak z kopalń mincerze [22];

grubo kuj mi zbrój na uda i nagolenniki,

bym parł konia, jak kra drzewo, kiedy runę w szyki,

Poświęcenie, Patriotali [23] na piersiach kuj mi cienko, cienko, jak opłatek;

niechaj będzie stal tak cienka, jak lilii [24] płatek,

jako lilię kuj od przodku, bym też za ojczyznę,

jeśli Niemiec to potrafi, wziął na piersiach bliznę».

Przypisy

[1]

Zbroja Zawiszy — Tetmajer był zafascynowany postacią Zawiszy Czarnego, prócz tego wiersza napisał o nim również dramat. Fascynacji daje wyraz Wesele Stanisława Wyspiańskiego: postaci Poety, wzorowanej właśnie na Tetmajerze, ukazuje się widmo Zawiszy. [przypis edytorski]

[2]

Czarny Pan Zawisza — Zawisza Czarny z Garbowa (ok. 1370–1428), polski rycerz, przez pewien czas na służbie króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego. [przypis edytorski]

[3]

Sulimczyk — herbu Sulima. [przypis edytorski]

[4]

płatnerz — rzemieślnik wytwarzający zbroje płytowe. [przypis edytorski]

[5]

cech — samorządna organizacja rzemieślników, skupiająca przedstawicieli określonego zawodu. [przypis edytorski]

[6]

sparł — oparł. [przypis edytorski]

[7]

gwarzyć (daw.) — rozmawiać. [przypis edytorski]

[8]

król Jagiełło — Władysław II Jagiełło, (ok. 1362–1434), syn wlk. księcia Olgierda, wielki książę litewski, król Polski od małżeństwa z Jadwigą (1386). Dwukrotnie ochrzczony (przez matkę Juliannę w obrządku wschodnim i przez biskupów polskich przed ślubem w obrządku łacińskim), osobiście dowodził w bitwie pod Grunwaldem. [przypis edytorski]

[9]

wbrew — przeciw. [przypis edytorski]

[10]

rycerze pod krzyżami — Krzyżacy, pełna nazwa: Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie. Zgromadzenie założone w czasie krucjat (ok. 1191), po upadku Królestwa Jerozolimskiego usiłowało stworzyć sobie państwo w Europie na ziemiach pogańskich Prusów i na terenie Litwy. [przypis edytorski]

[11]

estyma — poważanie. [przypis edytorski]

[12]

wraz (daw.) — zaraz. [przypis edytorski]

[13]

gładki (daw.) — piękny. [przypis edytorski]

[14]

Aragonu król Jan — właśc. książę Jan Aragoński. [przypis edytorski]

[15]

a któregom wyparł z siodła, ledwom go ugodził — informacja o zwycięstwie Zawiszy z Janem, księciem Aragonii, jest autentyczna, jednak w rzeczywistości nastąpiło ono w 1415, więc już po wojnie polsko-krzyżackiej. [przypis edytorski]

[16]

szmelcowany — szmelcowanie to metoda konserwacji metalu, polega na kilkakrotnym pokryciu go olejem jadalnym i każdorazowo wypaleniu. Powstaje wówczas twarda, szklista powłoka. [przypis edytorski]

[17]

kędy (daw.) — gdzie. [przypis edytorski]

[18]

duchac, właśc. duchacz — pomocnik rzemieślnika obsługujący miechy kowalskie. [przypis edytorski]

[19]

szczerze — tu: obficie, nie oszczędnie. [przypis edytorski]

[20]

derbić (gw.) — gnębić, nękać. [przypis edytorski]

[21]

zbrój — zbroję. [przypis edytorski]

[22]

mincerz (daw.) — rzemieślnik pracujący w mennicy. [przypis edytorski]

[23]

li (daw.) — tylko. [przypis edytorski]

[24]

lilii — czytamy trzysylabowo: liliji. [przypis edytorski]

Jednorazowo Miesięcznie

15 zł

tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

35 zł

tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

55 zł

tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

200 zł

tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

500 zł

Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

20 zł /mies.

Dziękujemy, że jesteś z nami!

35 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

55 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

100 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

Inna kwota

Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard

Dane do przelewu tradycyjnego:

nazwa odbiorcy

Fundacja Wolne Lektury

adres odbiorcy

ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

numer konta

75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

tytuł przelewu

Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

wpłaty w EUR

PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

Wpłaty w USD

PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

SWIFT

WBKPPLPP

Zamknij

Proszę czekać...

Czytaj w przypisie dolnym

Zaloguj się / Załóż konto

Słuchaj od tego miejsca

Na Wolnych Lekturach jest ponad 6,5 tys. ebooków. Wszystkie dostępne za darmo. Pomóż nam utrzymać i rozwijać ten zbiór! Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku!

KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Wolne Lektury

Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

Kto raz pokocha czytanie, już nigdy nie będzie całkiem sam. Książki ratują życie. W Wolnych Lekturach znajdziecie ich bez liku.

Paulina Młynarska

Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

Potrzebujemy Twojej pomocy! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą. Kliknij i zadeklaruj comiesięczne wsparcie >>>

Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.

Regularnie dodajemy nowe książki. By ich nie przegapić, subskrybuj nasz kanał.

Kliknij obrazek, by subskrybować!

Wolne Lektury rozwijają się dla Ciebie. A co ty zrobiłeś dla Wolnych Lektur? Wesprzyj nas!

Książka, którą czytasz, powstała dzięki darowiznom i dotacjom. Biblioteka potrzebuje stałego wsparcia. Tylko czytelnicy, tacy jak Ty, mogą uratować Wolne Lektury. Kliknij i dorzuć się!

Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.