- Ur.
-
2 kwietnia 1840
w
Paryż
- Zm.
-
29 września 1902
w
Paryż
- Najważniejsze dzieła:
-
Germinal,
Nana
(1880),
Ziemia
Francuski pisarz, zwolennik naturalizmu.
Émile Zola był jedynym synem włoskiego inżyniera, budowniczego pierwszej linii kolejowej na kontynencie europejskim, i Francuzki. Wychował się w Aix-en-Provence na południu Francji, gdzie ojciec nadzorował budowę tamy i kanału, zaopatrującego miasto w wodę pitną.
W wieku 7 lat przyszły pisarz stracił ojca, przez całe życie pozostał blisko związany z matką, która wpływała na jego życie osobiste i twórczość. Po bankructwie towarzystwa budowy kanału rodzina znalazła się w bardzo trudnej sytuacji ekonomicznej.
W szkole Émile zaprzyjaźnił się z przyszłym malarzem Paulem Cézanne'em (1839-1906). W 1886 r. Dzieło, powieść o niespełnionym malarzu, doprowadziła do zerwania tej przyjaźni.
Zola bardzo wcześnie postanowił poświęcić się literaturze, jako szesnastolatek stworzył swoją pierwszą powieść o krzyżowcach, a w listach do przyjaciół z tego okresu wyrażał przekonanie, że kiedyś zostanie znanym pisarzem.
W 1858 r. przeniósł się do Paryża, gdzie dwukrotnie podchodził do egzaminu z nauk ścisłych, po czym porzucił studia, by nie obciążać matki finansowo.
Pierwsza miłość do młodej prostytutki i bezskuteczne próby sprowadzenia jej na dobrą drogę znalazły wyraz w powieści La confession de Claude.
Przyszły pisarz próbował swoich sił jako urzędnik celny, ale bardzo szybko porzucił tę posadę i przez dwa lata żył w niedostatku, aż znalazł zatrudnienie w księgarni Louisa Hachette. Zaczął też publikować artykuły na temat sztuki i polityki w prasie codziennej, dzięki czemu stopniowo stał się znany. Także swoje opowiadania i powieści drukował najpierw w odcinkach.
W 1870 r. ożenił się z Alexandrine Meley, wbrew woli swojej matki, która nie chciała się zgodzić na małżeństwo syna z modelką i muzą malarzy, osobą o niejasnej przeszłości.
Po kilku latach dzięki sukcesowi powieści skończyły się kłopoty finansowe Zoli, pisarz kupił dom na wsi, w którym prowadził salon otwarty dla młodych twórców. W 1881 mógł już zrezygnować z pracy dziennikarskiej i poświęcić się wyłącznie powieściopisarstwu.
Zola bardzo gruntownie przygotowywał się do pisania. I tak, aby stworzyć Germinal, pisarz przez 2 miesiące obserwował strajk górników w Anzin, zbierał też informacje o innych strajkujących kopalniach, o warunkach życia górników, rozmawiał z lekarzami o chorobach zawodowych, czytał prasę lewicową, aby poznać ideologię socjalistyczną, a przed napisaniem Lourdes odbył pielgrzymkę do tego miejsca.
W wieku 48 lat pisarz nawiązał romans z młodą służącą Jeanne Rozerot, która wkrótce urodziła mu córkę, a następnie syna. Zola zaczął prowadzić podwójne życie, Alexandrine dopiero po śmierci męża uznała dzieci, przyznając im prawo do nazwiska ojca.
W latach 90. rozegrała się tzw. sprawa Dreyfusa, oficera francuskiego oskarżonego o zdradę na podstawie sfałszowanych dowodów. Zola w artykule J'Accuse! (Oskarżam!) upublicznił sprawę, w którą zamieszanych okazało się wiele wpływowych osobistości. Wielu francuskich intelektualistów podpisało się pod listem protestacyjnym, ale początkowo sąd utrzymał wyrok, a także skazał Émile'a Zolę na rok więzienia. Pisarz schronił się w Londynie, skąd mógł powrócić dopiero rok później.
Ostatnie lata życia dzielił między pisanie i fotografowanie. Zafascynowany realizmem, z jakim można uwiecznić obrazy codziennego życia, stworzył ok. 10 tysięcy zdjęć, z których przetrwało kilkaset. Starał się też poświęcać jak najwięcej czasu dzieciom, mimo nieprzychylności żony.
W 1902 r. pisarz zmarł w wyniku zatrucia czadem.
Dzieła Zoli zostały wpisane do Indeksu Ksiąg Zakazanych.
