Jean-Jacques Rousseau
Wyznania, tom drugi
Napisałem długi list, w którym przedstawiłem całą śmieszność czynienia mi rzekomego obowiązku z tej podróży...
Napisałem długi list, w którym przedstawiłem całą śmieszność czynienia mi rzekomego obowiązku z tej podróży...
List ten pogrążył mnie w nowym zmartwieniu, najwyższym, jakie kiedykolwiek odczułem. Donosiła mi w tym...
Ledwie dzieło moje wyszło spod prasy, otrzymawszy pierwsze egzemplarze, posłałem jeden Saint-Lambertowi, który poprzedniego dnia...
Czułem się nie mniej rozdarty jak oburzony tym listem; pod wpływem nadmiaru nieszczęść, odnajdując wreszcie...
Zdaje się, że ten bilet sprawił, iż Saint-Lambert wszedł w siebie i pożałował tego, co...
Marszałkowa wiedziała, że sporządzałem dla pani d'Houdetot kopię Heloizy, po tyle a tyle od...
Oto próbka listów, jakie pisałem niekiedy do pani de Verdelin; a trzeba zaznaczyć, iż nigdy...
Mimo że nie znałem wcale pana de Silhouette i mało byłem skłonny z nim sympatyzować...
Nie umiałem nawet ukryć wobec marszałkowej głuchego przeczucia, które mnie dręczyło i czyniło tym bardziej...
Serce mi się wzdrygało na widok tej wstrętnej sztuki; nie mogłem po prostu jej doczytać...
W czasach ,,przed-emailowych" list stanowił ważny, materialny dowód np. czyjegoś uczucia, znak życia kogoś przebywającego daleko, czy też — jak w III części Dziadów, w scenie u Senatora — świadectwo czyjegoś poparcia, którego nie sposób zignorować. Właśnie materialność listu grała istotną rolę. Krój liter mógł zdradzać emocje piszącego, podobnie jak np. atrament rozmyty łzami itp. Bohaterowie literaccy piszą do siebie listy, czytają je sobie (warto tu przypomnieć sobie przezabawną scenę dyktowania listu przez Cześnika w Zemście Fredry); listy zawierają ważne informacje, a ujawnienie treści listu wyznacza często punkt zwrotny akcji. List ma w literaturze bogatą tradycję, sięgającą starożytności i stanowi ,,gatunek w gatunku", jeśli pojawia się w powieści; warto zaznaczyć, że w przypadku powieści epistolarnej należy postępować ostrożnie wskazując temat listu w tekście.