Przypatrywałem się robotnikom, którzy wchodzili po dwóch, po trzech i już ich było ze dwustu...
Był tak zdolny, że w trzy miesiące nauczył się czytać i pisać, książek nie można...
A ja tak coś w sercu czułem zupełnie, jakbym tych wszystkich ludzi bardzo kochał i...
W połowie alei przechodząc dziś koło wozu, który się zatrzymał przed jakimś sklepem, posłyszałem, że...
Mniej więcej od roku, to znaczy od kiedy został usunięty z asystentury i nie...
Naukowiec, moi mistrzowie, to taki facet, który z oczami przewiązanymi ciemną przepaską szuka w ciemnym...
We Francji panna, którą nazywają dobrze wychowaną i skromną, nie zna wcale życia rzeczywistego, nie...
W Ameryce inaczej się dzieje: tu matka z troskliwością przedstawia córce jak ma walczyć z...
Amerykanie zrozumieli to, czego Francuzi zrozumieć nie chcą, że bezczynność umysłowa zgubna jest dla kobiety...
Skończyłam opis swej doli, może za długi ten opis — proszę wybaczyć, o ile źle pisałam...
Motyw znajdzie zastosowanie we wszystkich utworach, w których mowa o szkole i nauczaniu (edukacji), a także takich, w których pojawiają się refleksje na temat życia i działalności naukowców. Zapewne najbardziej odpowiadają tej tematyce teksty oświeceniowe oraz utwory napisane przez pozytywistów (w Lalce Prusa nauka stanowi ważny drogowskaz życiowy zarówno dla Wokulskiego, jak też — w odmienny sposób — dla Ochockiego; znajdziemy tu zarówno wątek nauki rozumianej jako kształcenie, jak i pojmowanej jako działalność badawcza). Nauka jako motyw literacki często pojawia się w Satyrach Krasickiego:
,,Poszła w handel nauka, kramnicą drukarnie,
Głód kładzie pióro w rękę, zysk do pisma garnie." (Pochwała wieku)
