Diderot, widząc w Rosji klasę chłopów niewolnych zwanych mużykami, straszliwie biednych, jedzonych przez robactwo, etc...
Biedny, pogodny i niezależny! — to skojarzenie jest możliwe. Biedny, pogodny i niewolny! — i to jest...
Baczność przed wszystkimi duchami zakutymi w łańcuchy! Na przykład przed rozumnymi kobietami, które zrządzeniem losu...
Niewolnik i idealista. — Człowiek epiktetyczny zaiste nie przypadłby do smaku ludzi, którzy obecnie dążą do...
Pisarze partyjni. — Dźwięk kotłów, w którym młodzi pisarze partyjni tak sobie podobają, dźwięczy temu, kto...
Zasada równowagi. — Rozbójnik i możny pan, obiecujący gminie, że będzie ją bronił przed rozbójnikami, są...
Fatalizm turecki. — Fatalizm turecki zawiera ten błąd zasadniczy, że człowieka i fatum jako dwie rozdzielone...
Wolność w więzach — wolność książęca. — Ostatni z muzyków nowszych, który oglądał i ubóstwiał piękno na...
Oznaki wolności i niewoli. — Swoje konieczne potrzeby zaspokajać o ile można samemu, choćby w sposób...
Złota maksyma. — Nałożono człowiekowi wiele łańcuchów, ażeby się oduczył zachowywać się jak zwierzę, i rzeczywiście...
Motyw ten wykorzystujemy, żeby wskazać fragmenty definiujące, czym jest niewola (duchowa, fizyczna, polityczna) oraz opisujące doświadczenie życia w niewoli, a także jego konsekwencje (często trwające długo po odzyskaniu wolności).
