Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 452 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | polski
Znaleziono 531 przypisów.
Doctor Marianus (łac.) — uczony teolog szczególnie poświęcający się kultowi Marii. [przypis edytorski]
doctor medicinae et chirurgiae (łac.) — doktor medycyny i chirurgii. [przypis edytorski]
Doctrina sua noscitur vir (łac.) — Przyp 12, 8: „Przez naukę swoją daje się poznać mąż”. [przypis tłumacza]
doktor Kościoła (z łac. doctor: nauczyciel) — tytuł nadawany przez Kościół katolicki świętym, którzy swoimi pismami wnieśli szczególny wkład do teologii lub doktryny; tu ogólnie o dawnych teologach chrześcijańskich, gdyż Justyn nie jest zaliczany do doktorów. [przypis edytorski]
doktryna (z łac. docere: nauczać) — oznacza tu naukę stosowaną, zawierającą prawidła użycia pewnych wiadomości, pewnych zasad w poszczególnych wypadkach czy to w rozwinięciu myśli, czy też w życiu praktycznym. W dalszym ciągu będę ten wyraz wprost przez wyraz „nauka” przekładał, rozumiejąc przez nią zawsze naukę stosowaną; gdyż dla teoretycznej zachowuję wyraz „umiejętność” (die Wissenschaft). [przypis tłumacza]
Dolor ante lucem (łac.) — cierpienie przed świtem; lęk przed światłem. [przypis edytorski]
dolor artriticus ambiens et volalilis (łac.) — ból artretyczny latający i przejściowy. [przypis redakcyjny]
Dolori et amori sacrum (łac.) — poświęcone bólowi i miłości. [przypis edytorski]
doloris (łac.) — forma D.: bólu, cierpienia. [przypis edytorski]
dolor (łac.) — cierpienie. [przypis autorski]
dolor (łac.) — smutek, nieszczęście. [przypis edytorski]
dolus (łac.) — podstęp. [przypis autorski]
Dolus (…) requirat (łac.) — „Zdrada czy męstwo, wszystko dobre przeciw nieprzyjacielowi” (Vergilius, Aeneida, II, 390; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
domestica (z łac. domesticus: domowy) — sprawy domowe, związane z gospodarstwem. [przypis edytorski]
domicilium (łac.) — mieszkanie, siedziba. [przypis edytorski]
domicilium (łac.) — siedziba. [przypis redakcyjny]
domi leones, foris vulpeculae (łac.) — u siebie lwy, za granicą lisy (Petronius, Satyricon, 44,14). [przypis redakcyjny]
domina (łac.) — pani. [przypis edytorski]
Domina Paupertas (łac.) — Pani Ubóstwo. [przypis edytorski]
dominari (łac.) — owładnąć, zbić z tropu. [przypis redakcyjny]
dominatio (łac.) — panowanie. [przypis redakcyjny]
dominationis primitias furibundi (…) (łac.) — początki panowania szalejący… niepokoić niezgodą wewnętrzną Eolowie. [przypis redakcyjny]
Domine, ad adiuvandum me festina (łac.) — Panie, ku ratunkowi memu pospiesz. [przypis edytorski]
Domine Dominus noster, admirabile est nomem Tuum in universa terra (łac.) — Panie, nasz Panie, jak przedziwne Twe imię po wszystkiej ziemi; Psalm 8. [przypis edytorski]
Domine, exaudi orationem meam (łac.) — Panie, wysłuchaj modlitwą moją (dalsze słowa psalmu żałobnego). [przypis edytorski]
Domine in virlute tua laetabitur rex (łac.) — Panie, król się weseli z Twojej potęgi; Psalm 21. [przypis edytorski]
Domine (łac.) — panie. [przypis edytorski]
Domine ne in furore Tuo arguas me (łac.) — Nie karć mnie, Panie, w Twoim gniewie; Psalm 38. [przypis edytorski]
Domine! non sum dignus (łac.) — Panie! nie jestem godzien. [przypis edytorski]
Domine, non sum dignus (łac.) — Panie, nie jestem godzien. [przypis edytorski]
Domine, non sum dignus (łac.) — Panie, nie jestem godzien. [przypis edytorski]
Domine quid multiplicati sunt (łac.) — Panie, jakże wielu jest tych (którzy mnie trapią); Psalm 3. [przypis edytorski]
Domine quis habitabit in tabernaculo tuo (łac.) — kto będzie przebywał w Twym przybytku, Panie; Psalm 15 (14). [przypis edytorski]
dominium absolutum a. absolutum dominium (łac.) — nieograniczona władza; termin używany przez szlachtę polską, by piętnować dążenia króla do wzmocnienia władzy monarszej. [przypis edytorski]
dominium (łac.) — panowanie; tu: opanowany teren. [przypis redakcyjny]
Dominus actuum coniugalium; Non potest compensari (łac.) — Cytaty z roztrząsań kazuistycznych, czy żona ma obowiązek oddać mężowi zyski czerpane z rozpusty. (Accipit uxor lucrum ex adulerio, teneturne marito restituere?). [przypis tłumacza]
Dominus dedit, Dominus abstulit (łac.) — Pan dał, Pan wziął. [przypis redakcyjny]
dominus (łac.) — pan, gospodarz, zwierzchnik, tu forma W. lp: domine. [przypis redakcyjny]
Dominus regit me, nihil mihi deerit (łac.) — Pan jest moim pasterzem, nie brak mi niczego; Psalm 23 (22). [przypis edytorski]
dominus sol (łac.) — pan słońce. [przypis edytorski]
Dominus vobiscum (łac.) — Pan z tobą; zwyczajowe słowa powitania używane przez osoby duchowne w kościele katolickim. [przypis edytorski]
Dominus vobiscum (łac.) — Pan z wami. [przypis edytorski]
Dominus Wolski (…) gratiam Magnificentiae (łac.) — „Pan Wolski spodziewa się przy tej sposobności upaść do nóg W. Pana i przebłagać W. M., a my też wszyscy razem instancją za nim wnosimy”. [przypis redakcyjny]
domiseda, lanifica, pia (łac.) — w domu siedząca, przędąca, pobożna; cechy tradycyjnego wzoru kobiety rzymskiej. [przypis edytorski]
domus transitoria (łac.) — dom przechodni, nazwa pałacu Nerona. [przypis edytorski]
donacja (z łac.) — darowizna. [przypis edytorski]
dona nobis pacem (łac.) — obdarz nas pokojem. [przypis edytorski]
donatywa (z łac.) — rodzaj podatku. [przypis redakcyjny]
donatywy (daw., z łac.) — żołd obiecany w darze, dodatkowy. [przypis redakcyjny]
donec eadem hominum natura, similia evenient omnia (łac.) — póki jednaka natura ludzi, póty wszystko podobne będzie. [przypis redakcyjny]
Donec felix eris, multos numerabis amicos; tempora si fuerint nubila, solus eris. (łac.) — słowa Owidiusza, wypowiedziane na wygnaniu: „Dopóki będziesz szczęśliwy, będziesz miał wielu przyjaciół, gdy nastanie czas zły — zostaniesz sam”. [przypis edytorski]
Dorotea, właśc. Dorothea (gr., łac., niem.) — Dorota. [przypis edytorski]
do ut des (łac.) — daję byś ty mi dał; maksyma streszczająca zasadę wzajemności, zasada prawa rzymskiego obowiązująca przy zawieraniu układów. [przypis edytorski]
dramatis personae (łac.) — osoby dramatu. [przypis edytorski]
dramatis persona (łac.) — osoba dramatu; określenie zwykle występujące w lm (dramatis personae) jako używany dawniej nagłówek listy postaci występujących w danej sztuce teatralnej, umieszczanej na początku tekstu, przed utworem. [przypis edytorski]
dubiae fidei (łac.) — znak powątpiewania. [przypis redakcyjny]
dubitować (z łac.) — tu: rozważać. [przypis edytorski]
dubium eventum (łac.) — wątpliwe zdarzenie. [przypis edytorski]
duk (z łac. dux) — wódz, książę. [przypis redakcyjny]
dulce cum utili (łac.) — przyjemne z pożytecznym. [przypis edytorski]
dulcedine (łac.) — ujęci słodyczą. [przypis redakcyjny]
dulcedo (łac.) — słodycz, ponęta. [przypis redakcyjny]
dulcem recordationem (łac.) — dosł.: w słodkiej pamięci; w miłym wspomnieniu. [przypis redakcyjny]
Dulcior est fructus post multa pericula ductus (łac.) — Słodszy jest owoc uszczknięty po wielu niebezpieczeństwach. [przypis tłumacza]
dulcis locus patriae (łac.) — słodka ziemia ojczysta. [przypis redakcyjny]
dulcis recordatio (łac.) — słodka pamięć. [przypis redakcyjny]
dulcis recordatio (łac.) — słodkie wspomnienie. [przypis edytorski]
Dum annus (…) ingeminabit (łac.) — Gdy z trzech szóstek rok się składa,/ A Marek święcone śniada,/ W Boże Ciało Jan przypada,/ Jan Kazimierz tron zasiada,/ Wtedy Polsce biada, biada! [przypis redakcyjny]
dum Capitolium (łac.) — dopóki Kapitol (Horacy, Pieśni III, 30). [przypis edytorski]
Dum (…) hora (łac.) — „Nim się wypłaci myto, nim wyprzęnie muły,/ Cała godzina mija” (Horatius, Satirae, I, 5, 11; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Dum (…) tenet (łac.) — „Póki tego nie mamy, czego pożądamy/ Zdaje się, że to właśnie najmilsze nad wszystko./ A gdy los nam to zdarzy, już inną rzecz gonim,/ Z takim samym zapałem” (Lucretius, De rerum natura, III, 1095; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Dum (…) terror (łac.) — „Póki mu szczęście sprzyja i strach wszystko mrozi” (Lucanus, Pharsalia, VII, 734; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Dum torqueretur beata Agata in mamilla graviter, dixit ad judicem: Impie, crudelis et dire tyranne, non es confusus amputare in femina quod ipse in matre suxisti? Ego habeo mamillas integras intus in anima quas Domino consecravi (łac.) — Kiedy świętą Agatę wydano na tortury i szarpano jej piersi, powiedziała ona do sędziego: bezbożny, okrutny i ohydny tyranie, czy nie zawstydza cię odcinanie kobiecie tego, co ssałeś u własnej matki? Ja mam piersi całe w mojej duszy, poświęcone Panu Bogu. [przypis edytorski]
dum venit iudicare (łac.) — Kiedy przyjdzie dzień sądu. [przypis tłumacza]
Duo aut tres in unum (łac.) — „Dwa albo trzy w jednym”. Słów tych nigdzie nie ma ściśle w Piśmie św. [przypis tłumacza]
duorum cognominum (łac.) — dwóch nazwisk. [przypis redakcyjny]
duplici lingua praeditus mel et virus uno spirans ore et halitu (łac.) — dwoisty język mający, miód i truciznę jedną paszczą i tchnieniem zionący. [przypis redakcyjny]
dura lex, sed lex (łac.) — twarde prawo, lecz prawo. [przypis redakcyjny]
dura lex, sed lex (łac.) — twarde prawo, lecz prawo; zwrot podkreślający konieczność podporządkowania się obowiązującemu prawu, nawet gdy jest ono surowe, uciążliwe. [przypis edytorski]
dura necessitas (łac.) — twarda konieczność (wyrażenie z Horacego, Pieśni III 24). [przypis edytorski]
durum contra durum (łac.) — upór na upór. [przypis redakcyjny]
Duum (…) nocent (łac.) — „Gdy patrzysz w chore oczy, zarazisz swe własne,/ Bo przez wpływ mnogo chorób udziela się ciału” (Ovidius, Remedia amoris, V, 615; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
dux (łac.) — wódz. [przypis edytorski]
dux Parmensis, contra Belgas foederatos (łac.) — książę parmeński, przeciw sprzymierzonym Belgom. [przypis redakcyjny]
dyfamacja (z łac.) — zniesławienie. [przypis redakcyjny]
dyferencja (daw., z łac. differentia: różnica) — spór. [przypis edytorski]
dyferencja (z łac.) — różnica. [przypis edytorski]
dyferencja (z łac.) — różnica, różnica zdań; tu: sprawa sporna. [przypis edytorski]
dyferencja (z łac.) — różnica zdań, spór. [przypis edytorski]
dyferencja (z łac.) — różnice. [przypis redakcyjny]
dyfidencja (z łac. diffidentia) — nieufność, niedowierzanie. [przypis redakcyjny]
dyfidencja (z łac.) — nieufność, brak zaufania. [przypis redakcyjny]
dykteryjka (z łac. dicterium: żart) — zabawne, krótkie opowiadanie, anegdota. [przypis edytorski]
dykteryjka (z łac.) — zabawne, krótkie opowiadanie, anegdota. [przypis edytorski]
dylacja (starop., z łac.) — przewłoka. [przypis redakcyjny]
dylacja (z łac.) — odroczenie. [przypis edytorski]
dylacja (z łac.) — zwłoka; odroczenie sprawy sądowej z uzasadnionych powodów. [przypis edytorski]
dylekta (z łac.) — miłośnica. [przypis redakcyjny]
dyliżans (z fr. diligence: pośpiech, z łac. diligentia: dokładność, skwapliwość) — kołowy pojazd konny używany od poł. XVI w. do poł. XIX w. do przewozu pasażerów i przesyłek pocztowych na stałych trasach obsługiwanych według ustalonego rozkładu jazdy; jako dyliżanse używano dużych, zamkniętych pojazdów o wagonach mieszczących do kilkunastu osób, z tyłu i na dachu umieszczano przesyłki oraz bagaże, z przodu, na tzw. na koźle siedział woźnica kierujący powozem oraz konduktor kontrolujący opłaty itp. [przypis edytorski]
dymensja (z łac.) — wymiar. [przypis edytorski]
