ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 163178 przypisów.
z to (daw.) — na to, tyle. [przypis redakcyjny]
z tombaku — ze stopu miedzi z cynkiem. [przypis redakcyjny]
z to śmiałości (daw.) — dość śmiałości; tyle śmiałości, ile trzeba. [przypis redakcyjny]
z to śmiałości (daw.) — śmiałości tyle, ile trzeba. [przypis redakcyjny]
z to śmiałości i z to siły (daw.) — dość śmiałości i dość siły; tyle, ile trzeba. [przypis redakcyjny]
z to serca (daw.) — serca wystarczająco, tyle, ile trzeba. [przypis redakcyjny]
z to serca, (…) z to śmiałości (daw.) — wystarczająco serca, wystarczająco śmiałości; tyle, ile trzeba. [przypis redakcyjny]
z to siły (daw.) — tyle, ile trzeba siły; dość siły. [przypis redakcyjny]
zto (starop.) — do tego, na to. [przypis edytorski]
zto (starop.) — za to, do tego. [przypis edytorski]
zto (starop.) — za to, do tego; tu: bych miał zto nauki: gdybym miał odpowiednią wiedzę. [przypis edytorski]
z to — tyle, ile trzeba (z 4 przypadkiem [B.]) [przypis redakcyjny]
z towarzyszki swemi — dziś popr. forma N. lm: z towarzyszkami swymi. [przypis edytorski]
z trafunku — przypadkiem; por.: traf. [przypis edytorski]
z trafunku (starop.) — przypadkiem. [przypis edytorski]
z trefunku (starop.) — przypadkiem. [przypis redakcyjny]
z treści odmierzę (…) całym spichlerzem — pierwej (w. 6) obiecywał powiedzieć jak najkrócej, by słuchaczy nie odstraszać, ale teraz się rozgadał. Wszystko to (w. 1–16) jest oczywiście wypadnięciem z roli „Pomyślności”, tak samo, jak i inne żarty wtrącone i dygresje, ujęte w tym przekładzie w nawiasy. Przez fikcyjną maskę „Pomyślności” przebija ciągle twarz dowcipkującego aktora i dlatego polski przekład daje w tych miejscach rodzaj męski („com rzekł”, „szczodry”, „widziałem”), nie żeński, czego język i oryginał łaciński nie rozróżnia. [przypis tłumacza]
z trochy (starop.) — z odrobiny. [przypis edytorski]
z trudna kiedy (daw.) — rzadko kiedy. [przypis edytorski]
z trudnością i uciążliwie — w oryg. niem. sehr mühselig: bardzo mozolnie. [przypis edytorski]
Z trudnościąm (…) wyśledził — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika: z trudnością wyśledziłem. [przypis edytorski]
z trudów rąk naszych, na ziemi — według midrasza, aż do czasów Noacha ludzie nie znali narzędzi do uprawy ziemi i dopiero on je sporządził, zob. Raszi do 5:29. [przypis tradycyjny]
z trudów wolnego człowieka — tj. z zapasów na igrzyskach. [przypis tłumacza]
z trutniów wyklętych publicznym wyrokiem — przed rozpoczęciem zgromadzenia woźny rzucał imieniem państwa uroczystą klątwę na oszukańczych doradców i zdrajców. [przypis tłumacza]
Z Trykorytu ta poczwara — Trykorythos, jeden z powiatów Attyki, leżący na bagnach i moczarach. Nieznośna i niezdrowa okolica Aten z powodu mnogich komarów i muszek. Źródło malarii, która w krótkim po wojnach perskich czasie zaczęła toczyć i trawić piękne greckie ciało, doprowadzając pomału szlachetną rasę do upadku cielesnego. [przypis tłumacza]
Z trzeciego piętra — Żmichowska mieszkała na trzecim piętrze domu Grabowskich przy ulicy Miodowej, gdzie mieszkała również Wanda z ojcem i siostrami. Duży ten dom tworzył prawdziwą kolonię krewnych i przyjaciół; mieszkali tam i Edwardowie Grabowscy, i Edwardowie Kaplińscy, Markiewiczowie, Ignacy Baranowski i Julia Bykowska (później doktorowa Ignacowa Baranowska), której pensjonat mieścił się w tym domu. Żmichowska zajmowała tam na trzecim piętrze dwa skromne pokoiki, które stały się w pewnej epoce, można rzec, sercem Warszawy i które popularnie zwano Miodogórzem. [przypis redakcyjny]
z trzeciej szkoły — pitagorejskiej. [przypis tłumacza]
z trzema dary — za dary trzech królów tradycyjnie uważa się złoto, kadzidło i mirrę. [przypis edytorski]
Z Turkami wojował — wojny takie trwały przez cały wiek XVII (baśń oczywiście ignoruje chronologię, skoro Lubomirski chce spotkać Dzieciątko Jezus). [przypis edytorski]
z Turki (daw.) — dziś popr. forma N. lm: z Turkami. [przypis edytorski]
z Turki i z Tatary (przestarz.) — dziś popr. forma N. lm: z Turkami, z Tatarami. [przypis edytorski]
z Turki (starop. forma) — dziś: z Turkami. [przypis edytorski]
z twarz — dziś popr. D. lm: z twarzy. [przypis edytorski]
z twoimi kompany — dziś popr. forma N. lm: z twoimi kompanami. [przypis edytorski]
z twojem przeklętem — daw. formy N. (równe Ms.) lp. przymiotników i zaimków rodz. żeńskiego i nijakiego; dziś ujednolicone do formy rodz. męskiego: z twoim przeklętym. [przypis edytorski]
Z tych, co byli w tej bitwie z okolicy tarnobrzeskiej, zginęli wówczas… — ogółem poległo w tej bitwie 80 ludzi, a 56 prócz rannych dostało się do niewoli. Zieliński Bitwy i potyczki 1863–1864.
Według informacji otrzymanych w r. 1920 w Komorowie od ludzi starszych, pamiętających powstanie styczniowe, zebrano po bitwie 72 poległych i pochowano ich we wspólnym grobie w Beszowej. Ciała poległych były doszczętnie obrabowane z odzieży. Nad grobem ich postawiono w r. 1918 krzyż. Rannych zebrał Teofil Różycki z Żabca. Paru chłopów miejscowych, jak Jacenty Ubowski z Żabca, Józef Płachta z Komorowa splamiło się zdradą, donosząc Moskalom o ruchach i liczbie powstańców. Zdrajcy ci pomarli potem marnie w nędzy.
[przypis autorski]
z tych głów pizańskich… że na ciał chyżość nie wpływa ich waga — Galileusz był w latach 1589–1591 profesorem matematyki w Pizie, gdzie odkrył prawo swobodnego spadku ciał. Ustalił, że przy braku oporów ruchu wszystkie ciała spadają z jednakowym przyspieszeniem. Potwierdził to badając teoretycznie i eksperymentalnie ruch ciał po równi pochyłej. Inni uczeni uważali, za autorytetem Arystotelesa, że spadek swobodny odbywa się ze stałą prędkością, zależną od ciężaru obiektu. [przypis redakcyjny]
Z tych jeden, Gwidobalda syn zacny dobrego — w oryg. „De l'un di questi il figlio Guidobaldo”, a więc „syn Gwidobald”, tj. Gwidobald II, książę Urbinu, syn Franciszka Marii della Rovere, książęcia Urbinu. [przypis redakcyjny]
Z tych jedni wnioskują, iż to, co jest złem u księdza, jest także złem u chrześcijanina — Surowi janseniści z jednej strony, z drugiej przeciwnicy ich, zwolennicy tolerancyjnej moralności. [przypis tłumacza]
z tych, którzy twierdzą, że są filozofami — Ksenofont zaznacza, że filozofami naprawdę nie są (ma na myśli sofistów), tylko tak im się wydaje i tak utrzymują. [przypis tłumacza]
Z tych medytacji wynikła Rozprawa o nierówności, dzieło, które bardziej było w smaku Diderota niż inne moje pisma i w którego tworzeniu rady jego były mi najużyteczniejsze — W czasie kiedy pisałem te słowa, nie miałem jeszcze najmniejszego pojęcia o wielkim spisku Diderota i Grimma; inaczej byłbym z łatwością poznał, jak bardzo pierwszy z nich nadużywał mej ufności, aby nadać pismom moim ów twardy ton i to posępne wejrzenie, którego pozbyły się później, skoro przestał mną kierować. Ustęp o filozofie, który argumentując, zatyka sobie uszy, aby nie dać się wzruszyć skargom nieszczęśliwego, jest jego pomysłu; dostarczył mi jeszcze innych w tym rodzaju, bardziej jeszcze jaskrawych, ale nie zdobyłem się na to, aby zrobić z nich użytek. Przypisywałem to czarne usposobienie wrażeniu, jakie wywarła nań turma w Vincennes i nigdy nie przyszło mi na myśl podejrzewać najlżejszej złośliwości. [przypis autorski]
z tych pięknych rzeczy — sumę obowiązków i powinności, jako też praw, nagród i odznaczeń (godności, urzędów) równouprawnionych obywateli nazywają Spartanie „piękne rzeczy” (ta kalá). Ksenofont, mając na myśli powinności i odznaczenia obywateli perskich w różnym wieku (zob. ust. 1: O wychowaniu u Persów), używa tego samego wyrażenia. [przypis tłumacza]
z tych pisarzów — autorzy pism polemicznych, często oszczerczych, których podczas Sejmu Czteroletniego ukazywało się bardzo wiele, i które miały na celu podniecenie opinii przeciwko przywódcom politycznym. [przypis redakcyjny]
Z tych to przyczyn dzikiemu nie nadałaby się Prowansja — Por. Montagne, I, 22. [przypis tłumacza]
z tych… wtajemniczonych (harunc Baccharum es) — dosłownie: „z tych bakchantów”, aluzja do tajnych związków bakchicznych, które później doprowadziły do sławnego procesu o bakchanalie [przeprowadzonego w 186 p.n.e. w sprawie przestępstw seksualnych i zbrodni, do jakich miało dochodzić w związkach bakchicznych; aresztowano 7000 osób, z czego większość stracono, zaś senat specjalną uchwałą rozwiązał istniejące związki i zakazał bachanaliów; red. WL]. [przypis tłumacza]
ztykać się (starop. forma) — dziś popr. (po ubezdźwięcznieniu): stykać się; tu: graniczyć. [przypis edytorski]
z tylum (…) zawracał — z tylu zawracałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
z tymi słowy — dziś popr. forma N. lm: z tymi słowami. [przypis edytorski]
z tym, który uchodził za przyjaciela Hellenów — Nektanebo II był tym przyjacielem Hellenów, który Agesilaosowi wielkie czynił obietnice. [przypis tłumacza]
Z tym sonetem dopiero rozpoczyna się cykl właściwych Sonetów krymskich. Wyróżnić możemy wśród nich kilka grup, — nie na podstawie czasu i kolei powstawania, bo te nie dadzą się oznaczyć ani w przybliżeniu, nie na podstawie też rzeczywistej ruty turystycznej, bo tej się poeta bynajmniej nie trzymał, układając w Sonetach wrażenia tak, »jak się one ostatecznie w jego głowie ułożyły, a nie tak, jak ich sam podczas podróży krymskiej doświadczał (Windakiewicz, str. 623). Za jedynie pewną podstawę podziału można przyjąć ich treść i pokrewieństwo obrazów. Grupa więc pierwsza, obejmująca sonet II, III i IV, opiewa różne stany morza i odpowiednio do nich różne nastroje psychiczne poety, różne stany jego serca; jest to także pierwszy etap jego podróży, zbliżającej go dopiero do »ponurego, nieużytego i chropawego świata«. — Ogólny jego widok i pierwsze wywołane nim wrażenie odtwarza sonet V, po czym cztery następne (VI–IX) błądzą po stolicy chanów, Bakczysaraju, snując melancholijne refleksje nad znikomością potęgi i szczęścia ludzkiego. Z sonetem X rozpoczyna się dalsza grupa; poeta, jakby pragnął otrząsnąć z siebie brzemię smutnych myśli i przygnębiających wrażeń, wyrywa się na szeroki świat, »w lasy, doliny«, by »odurzyć się, upić tym wirem obrazów«. I oto od sonetu X do XIV przesuwają się przed oczyma naszymi, jakby w czarodziejskim kalejdoskopie, widoki krainy podgórskiej Krymu, by następnie od sonetu XV do XVIII »wdzierać się na groźne szczyty górskie, przebywać trudne przejścia, wzrok zapuszczać w bezdenne przepaści, deptać chmury« (Komarnicki, str. 217). [przypis redakcyjny]
Z tym towarem — sam wiesz o tym — trza tu ostrożniutko (pedetenptim tu hic scis tractari solitas hasce huiusmodi mercis) — merx, „towar” oznacza u Plauta często kobietę. W przypadku cytowanym wyraz ten użyty w znaczeniu pogardliwym. [przypis tłumacza]
z tym wszystkim dusza najzacniejsza w świecie — Au demourant le meilleur fils du monde, przysłowiowy cytat z epistoły Marota do Franciszka I. [przypis tłumacza]
zubastaja szczuka (ukr.) — zębaty szczupak. [przypis edytorski]
zub (daw., reg.) — ząb. [przypis redakcyjny]
zu Befehl, Herr Graf (niem.) — rozkaz, panie hrabio. [przypis redakcyjny]
zubnoj wracz (ros.) — dentysta. [przypis edytorski]
z uboczy (daw.) — z boku. [przypis edytorski]
zubożała — tu imiesłów, nie zaś czas przeszły: tzn. uboższa. [przypis redakcyjny]
zubr (starop. forma) — zamiast: żubr (tak stale u P. Kochanowskiego). [przypis edytorski]
zubr — żubr. [przypis redakcyjny]
zubrzy (daw.) — żubrzy a. żubrowy, tj. związany z żubrem. [przypis edytorski]
zuchelek — kawałek. [przypis edytorski]
zuchowato — śmiało. [przypis edytorski]
zuchter — tu: zuch. [przypis edytorski]
Zuchthaus (niem.) — ciężkie więzienie. [przypis edytorski]
Zuchthaus (niem.) — zakład karny. [przypis edytorski]
zuciekać (daw.) — pouciekać. [przypis redakcyjny]
zuciekać — pouciekać. [przypis redakcyjny]
zuciekać (starop.) — pouciekać, uciec; hufce zuciekały: (…) pouciekały. [przypis edytorski]
zuciekać (starop.) — tu: umknąć, uciec; ziemia zuciekała: ziemia znikła z oczu. [przypis redakcyjny]
zuciekać — uciekać, znikać. [przypis redakcyjny]
zuciekali (daw.) — uciekli. [przypis redakcyjny]
zuczyć (daw.) — dziś: nauczyć. [przypis edytorski]
z udania — ze zmyślenia. [przypis redakcyjny]
z udania — z fałszywego dowodu. [przypis redakcyjny]
z udanymi wieści (daw. forma) — dziś: (…) wieściami. [przypis edytorski]
zu der Zeit — Hoffmann bezieht sich auf die sog. Giftaffäre, die den französischen Hof und Paris in den Jahren 1670-1680 erschütterte. [przypis edytorski]
Zündet — Leuchtet. [przypis edytorski]
zu frommen —zum Nutzen. [przypis edytorski]
Zugführer (niem.) — kierownik pociągu, konduktor; dowódca plutonu. [przypis edytorski]
Zug marsch! (z niem.) — pluton marsz! [przypis edytorski]
Zug (niem.) — pociąg, wyprawa, cug. [przypis edytorski]
zug — starożytna rzymska moneta. [przypis tłumacza]
z ukazu — z reformy uwłaszczeniowej z 1864 roku. [przypis redakcyjny]
z ukradka — dziś: ukradkiem. [przypis edytorski]
Zuloaga y Zabaleta, Ignacio (1870–1945) — malarz hiszpański, łączył swobodną technikę impresjonizmu z tradycjami klasyki malarstwa hiszpańskiego; portretował m.in. modelkę Agustinę Escudero Heredię, La gitana Agustina (Cyganka Agustina). [przypis edytorski]
zulus (daw., pot.) — laluś, elegancik na uniwersytecie. [przypis edytorski]
Zulusi — lud afrykański z grupy Bantu, mieszkający w południowej Afryce; w 1818 zjednoczeni w silne państwo pod wodzą króla Czaki, stawiali opór Burom i Brytyjczykom; po klęsce w 1879 większość terytoriów Zulusów została przyłączona do brytyjskiej Kolonii Natalu. [przypis edytorski]
zumal — zugleich. [przypis edytorski]
Zumara — miasto w Maroko. [przypis redakcyjny]
z umęcenia (gw.) — ze zmęczenia. [przypis edytorski]
Zum goldenen Kreuz (niem.) — nazwa hotelu, dosł. „Pod złotym krzyżem”. [przypis edytorski]
zum Henker (niem.) — a niech to; tam do kata. [przypis edytorski]
zum Henker (niem.) — tam do kata. [przypis edytorski]
zumiawszy (starop.) — zdumiawszy. [przypis redakcyjny]
zum Kuckuck (niem.) — przekleństwo: do diabła (dosł. do kukułki). [przypis redakcyjny]
Zum Rhein (…) die Wacht am Rhein — słowa niem. pieśni patriotycznej Die Wacht am Rhein (Straż na Renie) autorstwa Maximiliana Schneckenburgera (1819–1849), która wykonywana do muzyki Karla Wilhelma zyskała ogromną popularność, szczególnie podczas wojny prusko-francuskiej; odczytywano ją wtedy (i wielokrotnie później w historii) jako przeciwstawienie się francuskim pretensjom do Alzacji i Lotaryngii oraz uznawaniu Renu za naturalną granicę Francji. [przypis edytorski]
zum Teufel (niem.) — do diabła [przypis edytorski]
z umysłu (daw.) — rozmyślnie; celowo. [przypis edytorski]
z umysłu (daw.) — rozmyślnie, specjalnie. [przypis edytorski]
