ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 163178 przypisów.
Z wielu względów człowiek jest zwierzęciem, które musi walczyć przeciwko naturze albo innym ludziom… — Hippolyte Taine, Filozofia sztuki (1865), rozdz. VI. [przypis edytorski]
zwierać psy (daw.) — wiązać psy na smyczy. [przypis edytorski]
Zwierciadła, które wy zowiecie Trony — Tymi zwierciadłami są aniołowie, o których hierarchii w niebie dowiemy się obszerniej z pieśni XXVIII. [przypis redakcyjny]
Zwierciadło albo kształt (…) — pierwotnie dzieło zatytułowane (wg pisowni z XVI w.) Żywot człowieka poćciwego stanowiło część większej publikacji opatrzonej wspólnym tytułem Żwierciadło albo kstałt, w którym każdy stan snadnie się może swym sprawam, jako we źwierciedle, przypatrzyć, wydanej na przełomie lat 1567/1568 w oficynie drukarskiej Matysa Wirzbięty w Krakowie i obejmującej, oprócz wspomnianej rozprawy, również drobniejsze dzieła, mianowicie: przedmowę albo Spólne narzekanie wszej Korony na porządną niedbałość naszę, zbiory aforyzmów, czyli apoftegmatów (Apoftegmata, to jest krótkie a roztropne powieści, Apoftegmata krótsze, Apoftegmata albo wirszyki na gmachy, także też na ine rzeczy), Przedmowę krótką do Polaka stanu rycerskiego (zbiór dłuższych wierszy polityczno-obyczajowych o zabarwieniu satyrycznym i moralizatorskim) oraz traktat religijno-moralny Zbroja pewna każdego rycerza krześcijańskiego. Żywot człowieka poczciwego opublikowano osobno po raz pierwszy w Warszawie, w drukarni Gałęzowskiego w 1828 r. i to wydanie stanowi podstawę niniejszego. [przypis edytorski]
zwierciadło — lustro. [przypis edytorski]
Zwierciadło Narcyza — woda, w której przeglądał się piękny młodzieniec Narcissus. [przypis redakcyjny]
Zwierciadło sprawiedliwości — jedno z określeń Matki Boskiej w litanii. [przypis edytorski]
zwierciadło sześciołokciowej wysokości — w wersji tekstu z 1804 r. wysokość lustra ma 9 stóp, w wersji z 1810 r. ma 12 stóp; dokonana przez Potockiego korekta ma na celu wprowadzenie liczby 12 wraz z jej symboliką; zmiana przez tłumacza na 6 łokci nie idzie za tym zamiarem autora. [przypis edytorski]
„Zwierciadło widowisk, literatury, obyczajów i sztuki” — „Le Miroir des spectacles, des lettres, des moeurs et des arts”, francuski liberalny dziennik ilustrowany, wydawany w Paryżu w l. 1821–1823. [przypis edytorski]
zwierciadły — dziś popr. forma N. lm: zwierciadłami. [przypis edytorski]
zwierciadły — dziś popr. N. lm.: zwierciadłami. [przypis edytorski]
zwierciadły — dziś popr.: zwierciadłami. [przypis edytorski]
zwierciadlnymi — dziś: zwierciadlanymi. [przypis edytorski]
zwierciedle (daw. forma) — dziś Ms.lp: (w) zwierciadle. [przypis edytorski]
zwierciedle — dziś popr. forma Msc. lp: zwierciadle. [przypis edytorski]
zwierciedle — dziś: zwierciadle. [przypis edytorski]
zwierciedlić — dziś popr.: odzwierciedlać; odbijać. [przypis edytorski]
zwierciedlić się — odbijać się. [przypis edytorski]
zwierciedlić — ukazywać, odbijać. [przypis edytorski]
z wiernemi bojary — dziś popr. forma N. lm: z wiernymi bojarami. [przypis edytorski]
zwierny — tu: wierny, rozumiejący, życzliwy. [przypis edytorski]
zwierściadło (starop.) — zwierciadło. [przypis edytorski]
zwierściadło — zwierciadło. [przypis edytorski]
zwierząt wykopaliskowych — dziś popr.: zwierząt kopalnych. [przypis edytorski]
zwierzać się — być przykrym, niecierpliwić się, gniewać się. [przypis redakcyjny]
zwierzać się — tu: powierzać się. [przypis edytorski]
zwierza — zwierzęta; tu: forma skrócona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
zwierzchni (daw.) — wierzchni. [przypis edytorski]
zwierzchnie — powierzchownie. [przypis edytorski]
zwierzchnie — powierzchownie, zewnętrznie. [przypis edytorski]
zwierzchnik — gdyż chodzi o formę rządu, więc o prawo. [przypis tłumacza]
zwierzchnik jednak nie może nałożyć na poddanych kajdan niepotrzebnych wspólnocie; nie może nawet chcieć tego, albowiem pod panowaniem praw rozumu nic nie dzieje się bez przyczyny… — zwierzchnik jest wyrazicielem woli powszechnej, nie może więc ex definitione stanowić niczego, czego nie wymagałaby potrzeba całości. Niemożność ta jest jednak natury czysto logicznej, a nie prawnej, tzn. że zwierzchnik nie ma żadnego obowiązku tak nie czynić, a jedynie jego pojęciowe granice nie pozwalają mu na to, gdyż stałby się czymś innym, niż jest. Następne ustępy rozwijają własną teorię Russa, rozwiązującą problem naczelny. [przypis tłumacza]
zwierzchnik nigdy nie ma prawa obciążać jednego poddanego bardziej niż innego, wówczas bowiem sprawa staje się szczegółowa i władza jego przestaje być właściwa — z pojęcia samego władzy zwierzchniczej wypływa, że może ona jedynie przedsiębrać akta o charakterze powszechności i że nie należą do jej właściwości akta zwrócone ku poszczególnym osobom, rzeczom lub działaniom. Dlatego każda jednostka jest swobodna w granicach praw i zwierzchnik nie może obciążyć poszczególnych obywateli jakimiś nakazami czy zakazami, które by nie obejmowały ogółu obywateli, a więc przynosiły jej stratę, nie równoważąc tej straty korzyścią, płynącą ze świadczeń składanych przez innych. Powszechność przedmiotowa woli powszechnej wyradza się zatem w ostatecznej analizie prawości związków społecznych. [przypis tłumacza]
Zwierzchnim sądem każdej prowincji… — Szczegóły o urządzeniach sądowych znaleźć można w Le Caucase et la Perse przez M. Orsolle. [przypis autorski]
zwierzchność — władza, naczelnictwo, zwierzchnictwo. [przypis edytorski]
Zwierz — chodzi tu być może o niewidoczny z Ziemi gwiazdozbiór Centaura, którego dwie gwiazdy są wskaźnikami Krzyża Południa. [przypis redakcyjny]
Zwierz dziki — «Był to przebłysk proroctwa, bo w końcu żona Potifara zaatakowała [Josefa]. Dlaczego Bóg nie wyjawił [Jakubowi, że Josef żyje]? Ponieważ bracia nałożyli klątwę na każdego, który by to wyjawił i uczynili także Boga stroną tego zobowiązania. Ale Icchak wiedział, że [Josef] żyje, lecz pomyślał: jakże ja mam to ujawnić, skoro sam Bóg nie chce tego wyjawiać?», zob. Raszi do 37:33. [przypis edytorski]
zwierzę na dwu nogach, bez pierza (…) oskubawszy bowiem żywego kapłona, obnosili go, wołając: „oto człowiek Platonowy” — kpiącym był Diogenes, por. Diogenes Laertios, Diogenes z Synopy, [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, V, 40. [przypis edytorski]
Zwierzę nie jest rzeczą i jeśli nie chcecie postawić go na równi z człowiekiem… — ibid., s. 136. [przypis autorski]
zwierzę o jednym oku — lufa muszkietu, opieranego na widłach, lub armaty osadzonej na lawecie. [przypis redakcyjny]
zwierzęta, które przebywają gdzieś na krańcach świata, a żywią się powietrzem — mowa o kameleonach; staroż. autor rzym. Pliniusz stwierdził, że kameleony nie jedzą ani nie piją jak inne stworzenia, lecz odżywiają się samym powietrzem (Historia naturalna, VIII 51); ta cecha wyróżniała kameleony wśród innych stworzeń w średniowiecznych bestiariuszach, powoływano się na nią także później. [przypis edytorski]
Zwierzęta nawet mają jej uczucie (…) — por. Elian Klaudiusz, O właściwościach zwierząt, XII, 42. [przypis tłumacza]
zwierzęta ssące — dziś: ssaki. [przypis edytorski]
zwierzęta złożone — w oryg. compound animals, obecnie nazywane organizmami kolonijnymi, żyjącymi w skupieniach tworzących funkcjonalną całość. [przypis edytorski]
Zwierzę to niczym chuci nie ostudza — Namiętność łakomstwa nigdy nie jest zaspokojona tym, co posiada, nigdy syta. Przez zwierzęta, z którymi się para, wyraża poeta inne występki, jakich ona jest rodzicielką, jako to: kradzież, łup, zdrada i niesprawiedliwość. [przypis redakcyjny]
zwierzęty (daw.) — dziś N.lm: zwierzętami. [przypis edytorski]
zwierzęty — dziś popr. forma N.lm: zwierzętami. [przypis edytorski]
zwierzęty — dziś popr. forma N. lm: zwierzętami. [przypis edytorski]
zwierzęty — dziś popr. N. lm: zwierzętami. [przypis edytorski]
zwierzenie nieuniknione, bez którego groziłaby nam wiekuista rozłąka — pan Danceny mija się z prawdą. Zwierzenie swoje uczynił panu de Valmont jeszcze przed tymi wypadkami. Zobacz list LVII. [przypis tłumacza]
zwierz hirkański — słynący z drapieżności tygrys z Hirkanii, krainy położonej u stóp Kaukazu, nad Morzem Kaspijskim. [przypis edytorski]
zwierzokrzewy — nazwa przypisywana niegdyś bezkręgowcom przypominającym krzaczaste rośliny; uznawane dawniej za formę pośrednią pomiędzy zwierzętami, a roślinami. [przypis edytorski]
zwierzyć (daw.) — powierzyć. [przypis edytorski]
zwierzyć się — zawierzyć się; powierzyć komuś swój los. [przypis edytorski]
zwierzyć się z czymś (daw.) — dziś popr.: zwierzyć się z czegoś. [przypis edytorski]
zwierzyć — tu: powierzyć. [przypis edytorski]
zwierzyniec — park, jakich wiele było w Persji. W języku staroirańskim zwał się ogród (park) pairedaeza (ogrodzenie). Wyraz ten dostał się do języka greckiego i do europejskich języków (po grecku paradejsos, po niemiecku paradies). [przypis tłumacza]
zwierzyniec — tu: ogród zoologiczny. [przypis edytorski]
Zwierzyniec — zbiór pism Mikołaja Reja pt. Zwierzyniec, w którym rozmaitych stanów ludzi, źwirząt i ptaków kstałty, przypadki i obyczaje są właśnie wypisane, wyd. pierwsze Kraków 1562, wyd. rozszerzone Kraków 1574. [przypis edytorski]
zwieść bitwę (starop.) — rozpocząć bitwę. [przypis edytorski]
zwieść (daw.) — oszukać. [przypis edytorski]
zwieść (gw.) — spotkać. [przypis edytorski]
zwieść pojedynek — tu: stoczyć. [przypis edytorski]
z wieścią, że Tebanie, przełamawszy Orchomeńczyków, doszli do taboru — tj. do obozu Lacedemończyków. Bitwa składa się więc z trzech momentów: lewe skrzydło Lacedemończyków atakują Beoci, centrum Agesilaosa atakuje wroga, Agesilaos atakuje Argiwów. Prawe skrzydło zwycięża u obu, jak zwykle u Greków, u Agesilaosa zwycięskie jest i centrum. Teraz musi nastąpić rozstrzygnięcie między prawymi skrzydłami. [przypis tłumacza]
z Wiesbadenu — dziś ndm: z Wiesbaden. Wiesbaden: miasto w śr. Niemczech, ośrodek turystyczny i znane uzdrowisko z gorącymi źródłami solankowymi. Eliza Orzeszkowa, nakłoniona przez lekarzy, wyjechała do Wiesbaden na kurację. [przypis edytorski]
zwie się przerażeniem (consternatio) — „Consternatio” mieliśmy już w Przyp. do Tw. 39, ale w innym oświetleniu. Całkowite ujęcie podane jest w Okr. wzr. 42. [przypis redakcyjny]
zwiesną (gw.) — wiosną, na wiosnę. [przypis edytorski]
zwiesna (daw. gw.) — wiosna. [przypis edytorski]
zwiesna (gw.) — wiosna [przypis edytorski]
zwiesna (gw.) — wiosna. [przypis edytorski]
zwiesna — wiosna. [przypis edytorski]
zwiesnowy (gw.) — wiosenny. [przypis edytorski]
zwietrzyć — wyczuć, wywąchać. [przypis edytorski]
z wieże — dziś popr. D.lp r.ż.: z wieży. [przypis edytorski]
z wieże (starop.) — dziś popr. forma D.lp r.ż.: z wieży. [przypis edytorski]
z wieże (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: z wieży. [przypis edytorski]
z wieżyce — dziś popr. forma Msc.lp: z wieżycy. [przypis edytorski]
zwiezion (daw.) — forma skrócona przym. r.m.; dziś tylko: zwieziony. [przypis edytorski]
zwiją się — dziś: zwiną się. [przypis edytorski]
zwijadełko — kołowrotek do zwijania nici. [przypis edytorski]
zwijają namioty — σκηνὰς ἀναιροῦσιν, tollunt tabernacula, werden Zelte abgebrochen (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. Namioty były ze skór, przeto polskie wyrażenie „zwijać namioty” niestosownym nie jest. Tylko leże zimowe (hiberna) miały szatry [tu: baraki] budowane z drzewa. [przypis tłumacza]
zwija się zaułek zawiły zagubiony we własnych załomach — we fragmencie tym występuje aliteracja, środek stylistyczny polegający na powtórzeniu jednakowych głosek lub zespołów głosowych na początku wyrazów sąsiadujących ze sobą w tekście lub zajmujących analogiczne miejsce w wersie lub w zdaniu. [przypis redakcyjny]
zwikłać — tu: splątać. [przypis edytorski]
zwikła — dziś popr.: zawikła. [przypis edytorski]
zwikłany (daw.) — uwikłany. [przypis edytorski]
zwikłany — dziś: zawikłany a. splątany. [przypis edytorski]
z wikla — dziś popr.: z wikliny. [przypis edytorski]
zwilczały (neol.) — upodobniony do wilka. [przypis edytorski]
zwilżyj — dziś popr.: zwilż. [przypis edytorski]
zwinąć niebiosy… — przypomina wyrażenie z Apokalipsy św. Jana (Ap 6:14) „A niebo odstąpiło jako księgi zwinione”. [przypis redakcyjny]
zwiniony (daw.) — zawinięty; podwinięty. [przypis edytorski]
zwiódł praktyki — [zwołał] wróżbiarzy przepowiadających z położenia planet. [przypis redakcyjny]
zwiódł — zachowując w tajemnicy termin ślubu, o co Werter niedawno nie śmiał się zapytać. Podobnie zatajono i przed Goethem termin ślubu Charlotty Buff z Kestnerem. Goethe pisze z tego powodu: „Gott segn'Euch, denn ihr habt mich uberrascht. Auf den Charfreitag wollt ich heilig Grab machen und Lottens Silhouette begraben. So hangt sie noch und soll denn auch hangen, bis ich sterbe”.(„Niech Pan błogosławi was, bo mnie zaskoczyliście. W Wielki Piątek chciałem robić święty grób i pochować sylwetkę Lotty. A tak wisi dalej i powinna wisieć, aż umrę.” tłum. Lucyna Sekuła) [przypis redakcyjny]
zwiódszy (daw. forma) — zawiódłszy; zaprowadziwszy. [przypis edytorski]
zwiodły się rody — zwyrodniały (…). [przypis edytorski]
zwiotszały (daw.) — zestarzały, zniszczony. [przypis edytorski]
Zwischendeck (niem.) — międzypokład a. międzypokładzie: pokład położony między głównym pokładem a dnem statku. [przypis edytorski]
Zwischendeck (niem.) — międzypokład. [przypis edytorski]
zwischen dem Rindfleisch und Meerrettig — mal so nebenbei. [przypis edytorski]
zwisko — nazwisko, nazwa. [przypis edytorski]
