WolneLektury.pl

Historia prawdziwa o Petrku Właście palatynie, którego zwano Duninem

Epika powieść historyczna Pozytywizm

List otwarty do księcia Jerzego Lubomirskiego

Epika List Pozytywizm

Mayster Bartłomiey, czyli Piekarz i jego rodzina

Epika Powieść Pozytywizm

O autorze

Józef Ignacy Kraszewski

Ur.: 28 lipca 1812 w Warszawie
Zm.: 19 marca 1887 w Genewa
Najważniejsze dzieła:: Stara baśń (1876), Chata za wsią, Hrabina Cosel, Brühl, Kwiat paproci, Anafielas

Niezwykle płodny pisarz, autor przede wszystkim powieści historycznych i obyczajowych, publicysta, działacz społeczny, badacz starożytności słowiańskich, popularyzator źródeł historycznych.
Do najpopularniejszych dziś powieści Kraszewskiego należy Stara baśń. Wśród inspiracji do niej znalazło się kilka wydanych wcześniej tekstów literatury pięknej. Po pierwsze Rzepicha (1790) Franciszka Salezego Jezierskiego, jednego z jakobinów warszawskich, który wyjaśniał przyczynę nierówności społecznych tezą o podboju rolniczej ludności słowiańskiej przez plemię, które przekształciło się w szlachtę (a właśc. magnaterię). Po drugie, Lillę Wenedę (1840) Juliusza Słowackiego, obrazującą podobną tezę oraz pokazującą dwuznaczną rolę chrześcijaństwa jako religii najeźdźców. Po trzecie dramat Mieczysława Romanowskiego Popiel i Piast (1862), w którym dodatkowo nacisk położony został na zagrożenie dla Słowiańszczyzny ze strony państw niemieckich, zaś kościół ukazany został ostatecznie jako gwarant zażegnania konfliktu społecznego między szlachtą a ludem (tj. też między państwem jako systemem instytucji a funkcjonowaniem społeczności połączonej więzami rodowymi i sąsiedzkimi).
Ponadto Kraszewski czerpał ze źródeł historycznych (najwidoczniejsze są ślady adaptacji legend zapisanych w Historii Polski Jana Długosza), z własnych badań nad kulturą materialną dawnych Słowian i Litwy (wydał m.in. dzieła pionierskie: Litwa. Starożytne dzieje 1847 oraz Sztuka u Słowian 1860, zajmował się obyczajowością Polski piastowskiej, pracował nad projektem encyklopedii starożytności polskich dla Akademii Umiejętności w 1875 r.), z opracowań współczesnych mu historyków: Lelewela, Szajnochy, Roeppla i in. Pewien wpływ na treść powieści wywarły również prelekcje paryskie Mickiewicza na temat literatury słowiańskiej, skąd zaczerpnął np. przekonanie o zachowaniu w religii Słowian śladów dziedzictwa praindoeuropejskiego (swoisty panteizm, niektóre bóstwa tożsame z hinduistycznymi). Do swoich źródeł i inspiracji dodał Kraszewski również rzekomo średniowieczny Królodworski rękopis. Zbiór staroczeskich bohatyrskich i lirycznych śpiewów (1818) wydany, a jak się później okazało, również spreparowany przez Vaclava Hankę.

Widział na zamku Krywiczan krzyż złoty

I Bogów twarzą leżących na ziemi —

Ołtarze zbite, dęby...

Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń II. Mindows

A Grajtas jeszcze przywdział smoka postać,

I jak Didalis w powietrze się wznosił.

Żółtą miał...

Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda

On w kolebce sokolém patrzy już wejrzeniem,

I dziecinnych zabawek, jak siostra, nie żąda,

Do...

Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń III. Witoldowe boje

Józef Ignacy Kraszewski

Twórczość Pozytywizm Józef Ignacy Kraszewski

O autorze