Karel Čapek
R. U. R.
My chcemy — w szczególności — żądamy uwolnienia robotów!
HALLEMEIER
W jaki sposób?
HELENA
Należy ich traktować...
My chcemy — w szczególności — żądamy uwolnienia robotów!
W jaki sposób?
Należy ich traktować...
Źrenice reagują, wrażliwość podwyższona i tak dalej. — Oho! To nie był kurcz roboci!
To...
Nie wierzcie mu! Harry, prosiłam go, żeby dał robotom duszę!
Heleno, tu nie chodzi...
Roboty to nie życie. Roboty to maszyny.
Byliśmy maszynami, panie; lecz z przerażenia...
W tradycji neoplatońskiej i chrześcijańskiej dusza miała być częścią niematerialną, składającą się, obok ciała, na całość osoby. Motywem tym zaznaczamy wypowiedzi określające, czym jest dusza, jaka jest sfera oraz zakres jej istnienia i działania, jakie są ,,prawa duszy". W romantyzmie są to np. prawa przeciwstawne tym organizującym ziemski, materialny porządek społeczny: pojawia się tu koncepcja siostrzanych dusz, nie mogących połączyć się na tym świecie węzłem małżeńskim, ale nieuchronną mocą przeznaczenia mających się połączyć w zaświatach (odwołuje się do niej Gustaw w Dziadach Mickiewicza). Synonimem duszy bywa serce.