Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

TAK, pomogę! Nie, tym razem nie pomogę
Strona główna Katalog Autor
Stanisław Przybyszewski

Stanisław Przybyszewski

Sortuj:

Twórczość Stanisława Przybyszewskiego

Pozytywizm Modernizm Dramat Dramat współczesny Epika Esej Liryka Manifest Opowiadanie Pamiętnik Poemat prozą Powieść Tragedia Alkohol Anioł Antysemityzm Arkadia Artysta Bieda Bijatyka Bitwa Bóg Bogactwo Bohaterstwo Brud Bunt Burza Chłop Choroba Chrzest Ciało Ciemność Cierpienie Cisza Cud Czarownica Czary Czas Czyn Dar Drzewo Duch Duma Dusza Dźwięk Dzieciństwo Dziecko Dziedzictwo Fałsz Filozof Flirt Głód Głupota Góry Gospodyni Grzech Grzeczność Gwiazda Hańba Handel Historia Idealista Imię Interes Jesień Kamień Kara Kłamstwo Kobieta Kobieta demoniczna Kobieta "upadła" Kochanek Kolor Kondycja ludzka Konflikt Konflikt wewnętrzny Koniec świata Korzyść Krew Król Ksiądz Książka Księżyc Kwiaty Łzy Lekarz Literat Los Lud Mądrość Mąż Małżeństwo Marzenie Matka Matka Boska Mężczyzna Melancholia Miasto Miłość Miłość niespełniona Miłość silniejsza niż śmierć Milczenie Mizoginia Młodość Moda Modlitwa Morderstwo Morze Muzyka Narkotyki Naród Narodziny Natura Nauczyciel Nauka Niebezpieczeństwo Niemiec Nieśmiertelność Niewola Noc Nuda Obcy Obowiązek Obraz świata Obrzędy Obyczaje Odrodzenie Ogień Ojciec Ojczyzna Oko Okrucieństwo Omen Opieka Pamięć Pan Państwo Piękno Piętno Pieniądz Pies Pijaństwo Piorun Pobożność Pocałunek Podstęp Poeta Pogarda Pokora Polak Polityka Polska Poświęcenie Pożądanie Pożar Pozory Pozycja społeczna Praca Prawda Prawo Próżność Proroctwo Przeczucie Przemiana Przemoc Przyjaźń Przyroda nieożywiona Przywódca Radość Religia Rewolucja Robotnik Rośliny Rosjanin Rozczarowanie Rozkosz Rozpacz Rozstanie Rozum Rzeka Ślub Śmiech Śmierć Śpiew Świątynia Światło Święto Święty Sąsiad Samobójstwo Samotnik Samotność Seks Sen Serce Siła Słońce Słowo Smutek Sport Spotkanie Starość Strach Strój Stworzenie Sumienie Syn Szaleniec Szatan Szczęście Szkoła Szlachcic Sztuka Tajemnica Tęsknota Teatr Tłum Trup Twórczość Ucieczka Uczeń Upadek Uroda Urzędnik Wąż Walka Wampir Wiara Wieczór Wiedza Wierzenia Wieś Wizja Władza Własność Woda Wojna Wolność Wróg Współczucie Wspomnienia Wygnanie Wzrok Żałoba Żona Życie snem Żyd Żywioły Zabawa Zabobony Zapach Zbrodnia Zbrodniarz Zdrada Zemsta Ziemia Złodziej Zmysły Zwątpienie Zwierzę Zwierzęta

O autorze

Stanisław Przybyszewski
Fot. autor nieznany, domena publiczna, Wikimedia Commons

Stanisław Przybyszewski

Ur.
7 maja 1868 w Łojewo
Zm.
23 listopada 1927 w Jaronty
Najważniejsze dzieła:
Confiteor (1899), Requiem aeternam (niem. Totenmesse 1893; pol. 1904), De profundis (niem. 1895; pol. 1900), Nad morzem (1899), Androgyne (1900), Homo sapiens (niem. 1895-1896, pol. 1901), Dzieci Szatana (niem. Satans Kinder 1897, pol. 1899); Dla szczęścia (niem. Das grosse Glueck 1897, pol. 1897); Matka (1902); Śnieg (1903); Gody życia (1909); Mściciel (1927)

Urodził się na Kujawach, był synem nauczyciela wiejskiego; po ukończeniu niem. gimnazjum wyjechał do Berlina, gdzie studiował architekturę i medycynę. Opublikowanie rozwijających modernistyczną koncepcję twórcy esejów filoz. Chopin i Nietzsche oraz Ola Hanson (publ. niem. jako cykl Zur Psychologie des Individuums 1892) dało mu wstęp do berlińskiej bohemy artystycznej. Przybyszewski miał okazję zaprzyjaźnić się z postaciami wyznaczającymi styl epoki, takimi jak August Strindberg, Edward Munch czy Richard Dehmel. Ożeniwszy się w 1893 r. z norweską pianistką i pisarką Dagny Juel, do 1898 r. przebywał głównie w Norwegii, gdzie poznał kolejnych ważnych twórców, m.in. Henryka Ibsena i Knuta Hamsuna. Małżeństwo odwiedziło też Hiszpanię, korzystając z zaproszenia pol. filozofa-mesjanisty Wincentego Lutosławskiego. Następnie w Paryżu Przybyszewski znalazł się w kręgu Miriama (tj. Zenona Przesmyckiego, późniejszego wydawcy pism Norwida, tłumacza literatury fr., niem. i ang.). W 1898 przyjechał do Krakowa, poprzedzany rozgłosem zdobytym w Niemczech, Czechach i krajach skandynawskich; entuzjastycznie przyjęty przez młode środowisko twórcze. W Krakowie redagował młodopolskie ,,Życie" przy współpracy artyst. Wyspiańskiego, a także przewodził cyganerii (do której należał m.in. Tadeusz ,,Boy" Żeleński), otoczony atmosferą skandalu, ze względu na tematykę erotyczną swoich utworów, jak również rozwiązły styl życia, pijaństwo i takie incydenty jak odbicie żony Janowi Kasprowiczowi.
Jego poglądy, będące adaptacją filozofii Schopenhauera i Nietzschego, eksponowały indywidualizm (przede wszystkim jednostki twórczej skłóconej z otoczeniem, wolnej od wszelkich zobowiązań społecznych i moralnych), tragizm natury ludzkiej, rozdartej między pierwiastkiem wyższym, duszą, i niższym, mózgiem (racjonalnością) oraz ideę pożądania jako siły kosmicznej. Głosił, że nowa sztuka powinna być celem samym w sobie, prowadząc artystę (poprzez analizę seksu i stanów patologicznych jako sfer wyłączonych spod kontroli świadomości) do poznania ,,nagiej duszy", wyzwolonej z więzów racjonalizmu i sensualizmu. Przyczynił się do rozwoju form artystycznych (np. powieści psychologicznej przez wprowadzenie rozbudowanych monologów wewn. i mowy pozornie zależnej) oraz postaw myślowych w Polsce. Na początku dwudziestolecia międzywojennego (1918-1920) Przybyszewski oddziałał także na środowisko poznańskich ekspresjonistów, skupionych wokół pisma ,,Zdrój" (studium programowe ,,Ekspresjonizm, Słowacki i Genesis z Ducha", 1918).
Pod koniec życia pisał pamiętniki, wyd. pt. Moi współcześni.

W całym tym moim programowym manifeście, z którego i dziś ani jednego słowa nie mógłbym...

Stanisław Przybyszewski, Moi współcześni

Była obłąkana z przerażenia; z ust ściekał promień krwi, wywróciła się w znak; czarni niewolnicy...

Stanisław Przybyszewski, Androgyne

I Was, wiecznie chciwych, zapracowanych, żądnych bogactw i dóbr, by tylko byt zapewnić Waszym rozmnożonym...

Stanisław Przybyszewski, Requiem aeternam
  • NIP: 952-187-70-87
  • KRS: 0000070056
  • REGON: 017423865
  • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
MKiDN
Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.