Anykščių šilelis

Ur.

17 stycznia 1835 w Onikszty

Zm.

26 listopada 1902 w Sejny

Litewski poeta, językoznawca, biskup sejneński.

A. Baranauskas wywodził się z rodziny chłopskiej. Naukę pobierał w jęz. polskim w szkole początkowej w Oniksztach, zimą – w rosyjskiej parafialnej szkole początkowej w Oniksztach.

Pełnił służbę u proboszcza Jonasa Danevičiusa w Giełwanach (lit. Gelvonai), w tym samym czasie pracował w gospodarstwie u rodziców. Ukończył dwuletnią szkołę piśmiennictwa w Rumszyszkach (lit. Rumšiškės), gdzie powstało 20 pierwszych wierszy poety, które zachowały się do dzisiaj.

Studiował w wornieńskim seminarium duchownym. Stamtąd jako zdolny kleryk został wysłany do Akademii duchownej w Petersburgu, gdzie kontynuował studia teologiczne. Nowo wyświęconemu diakonowi, a później księdzu, przyznano stypendium państwowe, dzięki któremu podjął studia na uniwersytecie w Monachium, na uniwersytetach w Insbruku, Lewenie oraz Rzymie. W 1864 r. został profesorem Akademii Duchownej w Petersburgu, wykładał teologię pastoralną. Po roku wrócił na Litwę, gdzie jako profesor homiletyki i dogmatyki teologicznej wykładał oraz pełnił obowiązki inspektora w żmudzkim seminarium duchownym. Jako pierwszy na wykładach zaczął się posługiwać jęz. litewskim. W latach 1897-1902 – biskup sejneński.

Listy do rodziców i braci, dzienniki oraz wiersze pisał po polsku, natomiast pieśni, poematy i inne drobne dzieła, dedykowane ludziom wiejskim, oraz dzieła teologiczne zostały przezeń napisane po litewsku. Sporą część listów (w jęz. litewskim) przeznaczył językoznawcom i miłośnikom jęz. litewskiego.

Jeszcze będąc w seminarium w Worniach (lit. Varniai) A. Baranauskas zaczął się interesować językoznawstwem. Dziś jest uważany za jednego z pierwszych dialektologów, twórcę terminów gramatyki jęz. litewskiego.