Bezwarunkowa miłość dziecka do rodzica potrafi zdziałać cuda. To właśnie dzieci wykreował Mickiewicz w utworze Powrót taty na pierwszoplanowych bohaterów.
W scenie rozpoczynającej balladę zmartwiona kobieta prosi swe dzieci o modlitwę w intencji rychłego powrotu do domu ich nieobecnego, trudniącego się kupiectwem ojca. Rodzeństwo udaje się na pobliskie wzgórze, na którym znajduje się święty obraz. Dzieci gorliwie odmawiają modlitwę, wykonując przy tym charakterystyczne dla religii chrześcijańskiej gesty: całują ziemię, odczytują litanię z książeczki do nabożeństwa, wypowiadają na głos słowa pacierza. Modlitwy zostają wysłuchane — na horyzoncie pojawia się postać ich ukochanego ojca. Wielka radość zostaje brutalnie przerwana przez uzbrojoną bandę niebezpiecznych zbójców, która napada na rodzinę. Kupiec oferuje im cały swój majątek w zamian za darowanie wolności, oni jednak nie słuchają jego próśb. Groza narasta z każdą chwilą. Wtem jeden z bandytów, starszy wiekiem, wstawia się za rodziną i przepędza szajkę — robi to dlatego, że słyszał, jak dzieci modliły się na wzgórzu, a modlitwa ta spotęgowała tęsknotę zbója za jego najbliższymi. Łotr mówi: „Pierwszy bym pałkę strzaskał na twej głowie, gdyby nie dziatek pacierze”. Zdanie to dokładnie pokazuje, jak wielkie wrażenie wywarła na nim miłość dzieci do ojca i jak ogromna zaszła w nim zmiana: od planującego napad brutalnego zbója, do rozczulającego się na myśl o żonie i dziecku kochającego pana domu.
Ballada jako gatunek ma swoje korzenie w twórczości ludowej i jest gatunkiem synkretycznym: łączy w sobie cechy liryki, epiki i dramatu. Mogą w niej występować zarówno bohaterowie realni, jak i fantastyczni.
Nie można dokładnie określić czasu oraz miejsca, w którym rozgrywają się wydarzenia. Historia opisana jest w czasie teraźniejszym, co przydaje utworowi dynamiki. Wpływ na to ma również zabieg zastosowany przez Mickiewicza, polegający na rezygnacji z patetycznych wyrażeń na rzecz prostego języka.
Największe znaczenie w balladzie Adama Mickiewicza ma żarliwa modlitwa dzieci — sprawia, że mięknie serce groźnego oprycha, który okazuje litość kupcowi. Autor tym samym uczynił najmłodszych bohaterów najbardziej znaczącymi dla toku wydarzeń opisanych w utworze — ich działania stały się punktem zwrotnym całej historii. W Powrocie taty Mickiewicz nawiązuje do motywu rodziny — opisuje silne więzi łączące dzieci z rodzicami. Scena, w której najmłodsi chowają się za płaszczem ojca, pokazuje, że jest on dla nich ostoją bezpieczeństwa. Wierzą, że przy ojcu nigdy nie spotka ich żadna krzywda.
W przypadku Powrotu taty i ukazanej w tej balladzie niespodziewanej przemiany zbója mamy do czynienia z następującymi wątkami typowymi dla epoki romantyzmu: triumfem serca nad rozumem, sprawczością sił nadprzyrodzonych spowodowaną głęboką wiarą oraz emocjonalnymi rozterkami bohaterów.
Mickiewiczowska ballada Powrót taty pochodzi z wydanego w Wilnie w 1822 roku debiutanckiego tomiku poezji romantycznego wieszcza. Tomik ten ukazał się pod tytułem Ballady i romanse i w całości jest dostępny na stronie Wolnych Lektur.
Ballada Powrót taty Adama Mickiewicza jest dostępna jako e-book w formatach EPUB i MOBI, a także jako plik PDF. Utwór jest lekturą obowiązkową w klasach 4–6 szkoły podstawowej i został opracowany redakcyjnie, w tym opatrzony przypisami z myślą o uczniach i uczennicach. Zamieszczony na stronie Wolnych Lektur audiobook czyta Paweł Paprocki.
Audiobook nagrany w ramach projektu Czytamy słuchając.
