Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Autor nieznany , Bogurodzica
 
  • 1.75×
  • 1.5×
  • 1.25×
  • 0.75×
  • 0.5×

Pobieranie e-booka

Wybierz wersję dla siebie:

.pdf

Jeśli planujesz wydruk albo lekturę na urządzeniu mobilnym bez dodatkowych aplikacji.

.epub

Uniwersalny format e-booków, obsługiwany przez większość czytników sprzętowych i aplikacji na urządzenia mobilne.

.mobi

Natywny format dla czytnika Amazon Kindle.

Pobieranie audiobooka

Wybierz wersję dla siebie:

.mp3

Uniwersalny format, obsługiwany przez wszystkie urządzenia.

OggVorbis

Otwarty format plików audio, oferujący wysokiej jakości nagranie.

DAISY

Format dla osób z dysfunkcjami czytania.

Bogurodzica – to polska pieśń religijna pochodząca ze średniowiecza oraz najdawniejszy polski tekst poetycki. Autor ani data powstania owego utworu nie są znane, ale przyjmuje się, że stworzony został w XIII lub XIV wieku. Pierwszy zapis Bogurodzicy pochodzi dopiero z 1407 roku, obejmował on 2 strofy i zachował się wraz z melodią. Spisany został na wyklejce zbioru kazań łacińskich przez Macieja z Grochowa: wikarego z Kcyni.

Z czasem tekst ten stał się pieśnią bojową polskiego rycerstwa; śpiewano go najprawdopodobniej w 1410 roku jako „carmen patrium” przed bitwą pod Grunwaldem oraz w 1444 roku przed bitwą pod Warną. Od XV wieku do jego treści dopisywano kolejne zwrotki; w tym też okresie pieśń stanowiła hymn państwowy Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Przez okres trwania wieku XVI pojawiły się kolejne strofy (naliczono ich ogółem 27, w tym większość o naturze okolicznościowo-modlitewnej), co sprawiło, że Bogurodzica stała się niekonsekwentna pod względem literackim. Obecnie śpiewa się ją głównie w Kościele katolickim, w szczególności podczas Uroczystości Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski przypadającej na dzień 3 maja. Dzisiaj jest to również lektura w szkołach ponadpodstawowych, w klasie pierwszej (nasze wydanie zawiera przypisy opracowane specjalnie dla uczennic i uczniów; dostępny jest e-book i audiobook).

Dzieło nie posiada tytułu (nazwa umowna zaczerpnięta została z pierwszego wyrażenia w tekście). Pierwotnie składało się ono z dwóch strof kończących się refrenem „Kyrie eleison”. Pierwsza strofa stanowi modlitwę błagalną do Matki Boskiej o pomoc i uzyskanie przychylności Jezusa dla ludzi. Druga z kolei skierowana jest do samego Chrystusa z prośbą, aby – mając na względzie postać świętego Jana Chrzciciela – zesłał na ludzkość zbawienie. Z uwagi na problematykę Aleksander Brückner określił wersy 12–34 jako „pieśń wielkanocną”, natomiast wersy 35–48 stanowią „pieśń pasyjną”.

Pieśń ma charakter meliczny – jest o utwór śpiewany, który stworzony został na podstawie (istniejącej już wcześniej i zapisanej przez ojców benedyktynów z Sankt Gallen) melodii miłosnych hymnów rycerskich, której charakter został zmieniony na pobożny. Zapis nutowy Bogurodzicy wskazuje na spokrewnienia z liryką trubadurów i truwerów; z pieśniami religijnymi pochodzenia niemieckiego oraz z chorałem gregoriańskim. Mimo to jest to kompozycja oryginalna.

Bogurodzica posiada cechy formalne tropu, czyli swoistego retorycznego komentarza w języku narodowym do łacińskiego tekstu mszy świętej. Utwór posiada także pewne podobieństwa do kontakionu – hymnu greckiego, który rozpowszechniony został przez piśmiennictwo Czech oraz poprzez liturgię staro-cerkiewno-słowiańską.

Z innej strony, niektórzy historycy doszukują się w Bogurodzicy śladów słowiańsko-bizantyjskich. Na rodowód ten wskazuje chociażby schemat Deesis, to jest trójdzielnej figury powiązanej z ikonografią chrześcijańską, gdzie centralną postać stanowi osoba Jezusa, z Matką Boską oraz Janem Chrzcicielem po swoich bokach. Kompozycja ta wskazuje na wiarę w świętych, którzy jako przedstawiciele grzesznych, przekazują ich modlitwy błagalne do samego Boga. Scena ta interpretowana jest jako symbol istoty modlitwy jako mówienia do Boga i duchowej więzi z nim. Co za tym idzie, Bogurodzica to pieśń dotykająca tajemnicy metafizycznej.

Ta książka jest dostępna dla tysięcy dzieciaków dzięki darowiznom od osób takich jak Ty!

Dorzuć się!

O autorze

Autor nieznany

Autor nieznany - hasło to odnosi się zarówno do utworów plastycznych, jak i literackich, których autor lub autorka pozostaje bezimienny, choć jest zapewne konkretną osobą, o której można by ustalić jakieś przypuszczalne informacje (jak np. o Gallu Anonimie czy Mistrzu Pięknej Madonny z Wrocławia), jak również do utworów będących najprawdopodobniej dziełem pewnej zbiorowości, np. cechu.
W przypadku sztuk wizualnych szczególny rodzaj anonimowości zachowują autorzy tworzący w pracowniach wielkich mistrzów, wykonujący ich polecania, pomniejsze partie większych zamówień. Niemal detektywistyczne technologie, m.in.: badania wieku podłoża, prześwietlenie warstwy malarskiej podczerwienią, pozwalają współcześnie coraz lepiej identyfikować twórców. Czasami jednak można wskazać tylko krąg kulturowy twórcy, centrum artystyczne, pod którego wpływem autor tworzył oraz oszacować czas powstania dzieła.
W przypadku literatury do dzieł o autorze zbiorowym zaliczyć można utwory ludowe lub niektóre dzieła starożytne, których powstanie ginie w mrokach dziejów: zrodzone w kulturze oralnej, były powtarzane i zapamiętywane przez kolejnych słuchaczy. Z czasem ktoś zapisywał zapamiętany utwór, niekiedy powstawało kilka niezależnych zapisów. Po epoce antycznej, kiedy twórczość miała zapewniać autorowi indywidualną, ,,imienną" nieśmiertelność - na początku średniowiecza za cnotę twórców uznawano anonimowość. Sztuka miała służyć chwale Boga, religii, kraju - instytucjom trwalszym od znikomego i mało istotnego jednostkowego bytu. Legendy, mity, wiele kronik czy pieśni - teksty ważne dla całych społeczności, to często dzieła, których autorów nie sposób wskazać.