Klasyczna pozycja polskiej literatury międzywojennej, wydana po raz pierwszy w roku 1935 i w grudniu tego samego roku uhonorowana Państwową Nagrodą Literacką.
Akcja powieści, rozgrywającej się w czasach współczesnych jej napisaniu, rozpoczyna się od zdarzenia jakby zaczerpniętego wprost z prasy brukowej: w pewnym prowincjonalnym miasteczku „krótka i piękna kariera Zenona Ziembiewicza”, który „w lepszych kołach towarzyskich uchodził nawet za człowieka bardzo pod każdym względem przyzwoitego”, zostaje zakończona „groteskowo i tragicznie” zamachem na jego życie, dokonanym w ratuszu przez młodą Justynę Bogutównę, nieślubną córkę „pewnej wdowy, która służyła po okolicznych dworach jako kucharka”. Po aresztowaniu niestawiająca oporu Bogutówna przyznaje się do winy, ale nie chce wyjawić motywów. Autorka Granicy używa następnie techniki retrospekcji, cofa akcję do wydarzeń wcześniejszych, by od początku opowiedzieć o życiu Zenona i wyjaśnić przyczyny, które doprowadziły do tragedii.
Zofia Nałkowska swoją pierwszą powieść, Lodowe pola, napisała w roku 1904, w wieku 20 lat. Na początku roku 1930 była już znaną i wysoko cenioną pisarką, miała na koncie kilka zbiorów opowiadań, tuzin powieści oraz niemal gotową swoją pierwszą sztukę teatralną, Dom kobiet. Upłynęły dwa lata, odkąd wydała swoją ostatnią powieść, Niedobrą miłość. Rok od rozpadu jej małżeństwa i rozstania z mężem, Janem Jurem-Gorzechowskim. Zofia Nałkowska usiłowała zrozumieć, jak mężczyzna, którego kochała i poślubiła w roku 1922, legendarny bohater PPS, walczący o wolność i sprawiedliwość społeczną, mógł okazać się domowym tyranem, uwikłanym w romanse, fanatycznym piłsudczykiem o mentalności żandarma.
W oczekiwaniu na premierę Domu kobiet tygodnik „Świat” przeprowadził wówczas z Nałkowską krótki wywiad, w którym na pytanie, czy nie myśli o nowej powieści, odpowiedziała: „Owszem, już trochę o niej myślę. »Chcą być« przeze mnie napisane dwie powieści. Jedna będzie miała za bohatera tym razem mężczyznę. Tematem będzie sposób, w jaki się zmienia człowiek, przekraczając wysoki i trudny próg między dniem wczorajszym i dzisiejszym. Druga powieść byłaby w pewnym stopniu związana tematycznie z moją sztuką i miałaby tytuł Kim był Krzysztof?”. Obie te koncepcje autorka zrealizowała w jednym dziele, w Granicy.
Początkowo powieść miała nosić tytuł Schematy, a odniesienia do powielania negatywnych wzorców, schematów zachowań pojawiają się w tekście wielokrotnie. Głównym jej tematem jest ukazanie życia i ewolucji poglądów Zenona Ziembiewicza, który w miarę upływu czasu z ambitnego, wrażliwego społecznie i moralnie młodego człowieka stopniowo i niedostrzegalnie dla siebie samego przeradza się w zupełnie innego mężczyznę, ulegającego krok po kroku presji schematów społecznych, których wcześniej nienawidził.
Powieść Granica była dwukrotnie filmowana: w roku 1938 i 1977.
Powieść Granica Zofii Nałkowskiej dostępna jest jako e-book (EPUB i Mobi Kindle) oraz plik PDF. Powieść znajduje się na liście lektur uzupełniających dla liceów i techników.
