Przypisy

unanimi voto (łac.) — jednomyślnie. [przypis redakcyjny]

Una omnes fecere pedem (łac.) — wszyscy razem napięli żagiel. (Wergiliusz, Eneida, ks. V, w. 830). [przypis redakcyjny]

unguentum (łac.) — maść. [przypis redakcyjny]

universitates (łac.) — wszechnice, uniwersytety. [przypis redakcyjny]

universum (łac.) — wszechświat. [przypis redakcyjny]

unus homo nobis cunctando restituit rem (łac.) — jeden człowiek zwlekaniem ojczyznę nam zbawił; słowa Enniusza o Fabiuszu Kunktatorze u Cycerona w De senectute, IV; na boku dopisano: Czarniecki. [przypis redakcyjny]

ura caduca auctoritate publica (łac.) — przywileje na dobra, których własność do nas wróciła, powagą sejmową. [przypis redakcyjny]

Urbi et orbi! (łac.) — Rzymowi i całemu światu. [przypis redakcyjny]

ureus (łac.) — metalowy wąż, znajdujący się na nakryciach głowy królów egipskich, symbol władzy monarszej. [przypis redakcyjny]

urgeant (łac.) — przypilnować mają. [przypis redakcyjny]

urgebat abdicationem (łac.) — nalegał na zrzeczenie się (abdykacje). [przypis redakcyjny]

usi omnibus populi commentis (łac.) — posługując się wszystkimi plotkami pospólstwa. [przypis redakcyjny]

usus (łac.) — ustalony zwyczaj, praktyka. [przypis redakcyjny]

ut agere memoratu digna pronum, ita celeberrimus quisque ingenio, ad prodendam uirtutis memoriam sine gratia, aut ambitione, bonae tantum conscientiae pretio ducitur (łac.) — jak skłonny do działania rzeczy godnych pamięci, tak też celujący zdolnością, w uwiecznieniu cnoty powoduje się nie nadzieją wdzięczności albo ambicją, ale jedynie świadomością wartości dobrych czynów. [przypis redakcyjny]

ut cadaver (łac.) — jak trup. [przypis redakcyjny]

ut corpore, animi sic viribus fortes et virtute viros (łac.) — mężów dzielnych tak ciałem, jako też siłami ducha i męstwem. [przypis redakcyjny]

uterque (łac.) — obie strony. [przypis redakcyjny]

ut fit (łac.) — jak to bywa. [przypis redakcyjny]

utinam diutissime regnet pro gloria Dei et utilitate Reipublicae Christianae (łac.) — oby najdłużej królował na chwałę Boga i pożytek Rzeczypospolitej chrześcijańskiej. [przypis redakcyjny]

utinam falsus sim vates (łac.) — obym był fałszywym prorokiem. [przypis redakcyjny]

utinam feliciter (łac.) — oby szczęśliwie. [przypis redakcyjny]

utinam in sancta pace requiescat (łac.) — oby w pokoju świętym spoczywała. [przypis redakcyjny]

utinam sim falsus vates (łac.) — obym był fałszywym prorokiem; obym się mylił. [przypis redakcyjny]

utinam sim falsus vates! (łac.) — obym był fałszywym wieszczem. [przypis redakcyjny]

utinam sim falsus vates (łac.) — obym był omylnym prorokiem. [przypis redakcyjny]

utraque civis (łac.) — podwójnie jestem obywatelem. [przypis redakcyjny]

utroque excellere (łac.) — w obu rzeczach celować. [przypis redakcyjny]

utrumque (łac.) — jedno i drugie; tu: armaty i piechotę. [przypis redakcyjny]

utrumque necessarium (łac.) — jedno i drugie potrzebne. [przypis redakcyjny]

uva acerba (łac.) — kwaśne winogrona. [przypis redakcyjny]

uzurpacja (z łac.) — bezprawne przywłaszczenie sobie władzy. [przypis redakcyjny]

vacuus (łac.) — próżny, pozbawiony. [przypis redakcyjny]

vadium (łac.) — zastaw, suma składana dla zapewnienia, że zobowiązanie będzie dotrzymane. [przypis redakcyjny]

vae (łac.) — biada. [przypis redakcyjny]

Vae victis (łac.) — Biada zwyciężonym. [przypis redakcyjny]

Vale et ama (łac.) — bądź zdrów [a. zdrowa] i kochaj. [przypis redakcyjny]

vale et ama (łac.) — bądź zdrów i kochaj. [przypis redakcyjny]

vale (łac.) — żegnaj. [przypis redakcyjny]

vallus vitem decepit (łac.) — podpórka zawiodła winną latorośl. [przypis redakcyjny]

Vare, legiones redde (łac.) — Warusie, wróć mi legjony; Cesarz August tak miał zawołać po klęsce zadanej przez Germanów wojsku rzymskiemu w lesie Teutoburskim (Swetoniusz, Żywot Augusta, 23). [przypis redakcyjny]

vectigal constitutum (łac.) — cło ustanowione. [przypis redakcyjny]

vel peccantibus virtutis species prima iucunda est (łac.) — bo nawet grzeszący zachwycają się ideałem cnoty. [przypis redakcyjny]

venerabilis (łac.) — szanowny, czcigodny. [przypis redakcyjny]

venerabunt (łac.) — złożą hołd. [przypis redakcyjny]

veniam (łac.) — łaskę. [przypis redakcyjny]

Veni Creator Spiritus (łac.) — Przyjdź, Duchu Stworzycielu. [przypis redakcyjny]

Veniet iterum (…) dies (łac.) — nadejdzie znowu dzień, który nas na światło powróci. [przypis redakcyjny]

veni, vidi, sed non vici (łac.) — przyszedłem, zobaczyłem, lecz nie zwyciężyłem. [przypis redakcyjny]

verba pro verbis (łac.) — od słowa do słowa. [przypis redakcyjny]

verba veritatis (łac.) — słowa prawdy. [przypis redakcyjny]

verbo dicam (łac.) — słowem. [przypis redakcyjny]

vere nobilis (łac.) — prawdziwy szlachcic. [przypis redakcyjny]

vergentibus patriae nostrae fatis (łac.) — wskutek zmiany losów ojczyzny naszej. [przypis redakcyjny]

vergit (…) Fioniam (łac.) — styka się z oceanem od strony Fionii. [przypis redakcyjny]

verius dicam (łac.) — prawdę mówiąc. [przypis redakcyjny]

verius dicam (łac.) — zgodniej z prawdą powiem. [przypis redakcyjny]

verius dicendo: potui, sed nolui (łac.) — prawdę mówiąc: mogłem, lecz nie chciałem. [przypis redakcyjny]

verius (łac.) — właściwiej. [przypis redakcyjny]

vestigia (łac.) — ślady. [przypis redakcyjny]

vestimenta (łac.) — suknie. [przypis redakcyjny]

vestimentorum (łac.) — szaty. [przypis redakcyjny]

veto (łac.) — nie pozwalam. [przypis redakcyjny]

veto (łac.) — sprzeciw; położył veto na część jej funduszów: zabronił jej tą częścią rozporządzać. [przypis redakcyjny]

vetustas non opera solum, sed ipsam exedit naturam (łac.) — starość nie tylko dzieła, ale samą nawet naturę niszczy. [przypis redakcyjny]

via (łac.) — droga; tu: przez. [przypis redakcyjny]

viceregem (łac.) — wicekrólem. [przypis redakcyjny]

vicinarum gentium (łac.) — sąsiednie narody. [przypis redakcyjny]

vicissim (łac.) — nawzajem. [przypis redakcyjny]

vicissitudines adverso pectore (łac.) — odmiany odważnym sercem. [przypis redakcyjny]

vicissitudo (łac.) — przemiana. [przypis redakcyjny]

vicissitudo (łac.) — zmiana. [przypis redakcyjny]

victima (łac.) — ofiara. [przypis redakcyjny]

victimam, non indago (łac.) — ofiarę, nie dochodzę. [przypis redakcyjny]

victoria uti (łac.) — ze zwycięstwa korzystać. [przypis redakcyjny]

victor triumphator (łac.) — zwycięzca triumfator. [przypis redakcyjny]

victricem ad osculum dexteram (łac.) — zwycięską prawicę do pocałowenia. [przypis redakcyjny]

victualia (łac.) — żywność. [przypis redakcyjny]

vide et responde (łac.) — bacz i odpowiadaj. [przypis redakcyjny]

videre faciem domini (łac.) — widzieć oblicze Pańskie. [przypis redakcyjny]

videtur (łac.) — zda się. [przypis redakcyjny]

vigilantia (łac.) — czujność. [przypis redakcyjny]

vigor (łac.) — krzepkość. [przypis redakcyjny]

vincere et victoria uti non idem est (łac.) — zwyciężać, a korzystać ze zwycięstwa nie toż samo jest. [przypis redakcyjny]

vincere (łac.) — zwyciężać. [przypis redakcyjny]

vinctas manus (łac.) — ręce związane; dam ręce związane: pójdę do więzienia). [przypis redakcyjny]

vindica honorem Filii Tui (łac.) — broń czci Syna Twego. [przypis redakcyjny]

vindicare (…) et consilia ineluctabilis vis fatorum corrupisset (łac.) — pomścić (i byłby pomścił, gdyby go był los nie zawrócił i gdyby zamiarów nie zniweczyła nieunikniona potęga przeznaczeń). [przypis redakcyjny]

vindicavimus (łac.) — pomściliśmy. [przypis redakcyjny]

vindices scelerum poenas (łac.) — pomstę za zbrodnie. [przypis redakcyjny]

Vinum non habent (łac.) — Wina nie mają: słowa Maryi do Zbawiciela, gdy zapraszała go na gody kananejskie, chcąc przed nim uniewinnić gościnny kłopot gospodarza (Ewangelia świętego Jana). [przypis redakcyjny]

violentia (łac.) — gwałt. [przypis redakcyjny]

vir activus (łac.) — mąż dzielny. [przypis redakcyjny]

virescit vulnere virtus (łac.) — hartuje się ranami męstwo. [przypis redakcyjny]

Virgilius nauticus (łac.) — dosł. Wergiliusz żeglarski. [przypis redakcyjny]

virgo immaculata (łac.) — dziewica niepokalana. [przypis redakcyjny]

Viri (…) contemptus (łac.) — Męża cechuje najbardziej waleczność; ona to darzy go pogardą śmierci i cierpienia. [przypis redakcyjny]

viri namque prudentes statuunt victoriam de civibus reportatam silentio obrui, non triumpho decorari debere; auae enim gloria parricidis coniuncta esse possit (łac.) — bo ludzie baczni sądzą, że zwycięstwo odniesione nad obywatelami, milczeniem pokryć, nie triumfem zaszczycać należy; jakaż bowiem chwała z bratobójstwem pogodzić się może. [przypis redakcyjny]

vir (łac.) — mąż (por. mąż stanu), człowiek godny. [przypis redakcyjny]

viro consulari (łac.) — byłemu konsulowi. [przypis redakcyjny]

viro esurienti necesse est furari (łac.) — człowiek głodny kraść musi. [przypis redakcyjny]