Przypisy

regnum amplisssimum (łac.) — królestwo najwspanialsze. [przypis redakcyjny]

regnum Moreae (łac.) — królestwo morejskie (Peloponez). [przypis redakcyjny]

regulam vitae (łac.) — na prawidło życia. [przypis redakcyjny]

regulantur qualitates (łac.) — stosują się przymioty. [przypis redakcyjny]

Reina (z łac. regina) — królowa. [przypis redakcyjny]

Reipublicae emolumentum (łac.) — Rzeczypospolitej korzyść. [przypis redakcyjny]

rekognoscencja (z łac.) — rozpoznanie; zwiady. [przypis redakcyjny]

rekolekcja (z łac.) — rozwaga. [przypis redakcyjny]

rekoligować się (z łac.) — pomiarkować się. [przypis redakcyjny]

rektor (z łac.) — mistrz, nauczyciel. [przypis redakcyjny]

rekutyt (daw., z łac. recutitus) — obrzezaniec; Żyd. [przypis redakcyjny]

rekwirować (z łac.) — domagać się, żądać. [przypis redakcyjny]

relata refero (łac.) — zwrot przysłowiowy; powtarzam to, co mi powiedziano. [przypis redakcyjny]

religiosi non debent sic incedere (łac.) — zakonnicy nie powinni tak występować. [przypis redakcyjny]

reliquias (łac.) — ostatki. [przypis redakcyjny]

renovo propositum (łac.) — odnawiam postanowienie. [przypis redakcyjny]

renowacja (z łac.) — odnowienie. [przypis redakcyjny]

repeto (łac.) — powtarzam. [przypis redakcyjny]

replika (z łac.) — odpowiedź np. na zarzuty, zaczepkę. [przypis redakcyjny]

reputationi (łac.) — dobremu imieniu, sławie. [przypis redakcyjny]

Requiem aeternam dona ei, Domine! (łac.) — wieczny odpoczynek daj mu, Panie; słowa modlitwy za zmarłych. [przypis redakcyjny]

requiem (łac.) — odpoczynek; wieczny odpoczynek, modlitwa za zmarłych. [przypis redakcyjny]

requiescat in pace (łac.) — niech spoczywa w spokoju. [przypis redakcyjny]

requisitus (łac.) — wezwany. [przypis redakcyjny]

rerum bene gerendarum (łac.) — dzielnych czynów. [przypis redakcyjny]

resistendi modum (łac.) — sposobu opierania się. [przypis redakcyjny]

res non patiebatur moram (łac.) — rzecz nie cierpiała zwłoki. [przypis redakcyjny]

res non patitur moram (łac.) — rzecz nie cierpi zwłoki. [przypis redakcyjny]

respectu machinationis (łac.) — za jakieś knowania. [przypis redakcyjny]

respectum (łac.) — względy. [przypis redakcyjny]

respekt (z łac.) — względy, wyrozumienie. [przypis redakcyjny]

respirium (łac.) — odetchnienie. [przypis redakcyjny]

respondować (z łac.) — odpowiadać. [przypis redakcyjny]

respons (łac.) — odpowiedź. [przypis redakcyjny]

respons (z łac.) — odpowiedź. [przypis redakcyjny]

restricta mente et corde injurato (łac.) — z restrykcją myślową i sercem nieprzysięgłym. [przypis redakcyjny]

Resurrectionis Domini (łac.) — Zmartwychwstanie Pańskie. [przypis redakcyjny]

reverendissimus dominus judex (…) tempore publicare declaravit (łac.) — Najprzewielebniejszy pan sędzia, przejrzawszy, co widzieć i rozważyć należało, ogłosił wyrok i oświadczył, że w stosownym czasie każe go obwieścić. [przypis redakcyjny]

rewerencja (z łac.) — uszanowanie. [przypis redakcyjny]

rex Michael (łac.) — król Michał. [przypis redakcyjny]

risum ne teneatis, amici! (łac.) — nie wstrzymujcie śmiechu, przyjaciele. [przypis redakcyjny]

risum ne teneatis amici… (łac.) — nie wstrzymujcie śmiechu, przyjaciele. [przypis redakcyjny]

rite et legitime (łac.) — należycie i prawnie. [przypis redakcyjny]

ritus graeci (łac.) — obrządku greckiego. [przypis redakcyjny]

rokieta (z łac.) — rodzaj komży, noszonej przez wyższe duchowieństwo. [przypis redakcyjny]

rotionaliter (łac.) — dowodnie. [przypis redakcyjny]

ruga (daw., z łac.) — zmarszczka. [przypis redakcyjny]

rugi (daw., z łac. ruga) — fałdy, zmarszczki. [przypis redakcyjny]

sacerdos de una missa (łac.) — ksiądz tylko od mszy; tj. prostak, tak mało znający teologię, że oprócz mszy św. nie mógł innych obowiązków kapłańskich spełniać. [przypis redakcyjny]

sacrilegam magnum (łac.) — świętokradzką rękę. [przypis redakcyjny]

sacrilegum iudicium (łac.) — świętokradzki sąd. [przypis redakcyjny]

sacrosanctum (łac.) — najwyższa świętość. [przypis redakcyjny]

sacrosanctum (łac.) — świętość. [przypis redakcyjny]

sacrosanctum (łac.) — świętością. [przypis redakcyjny]

sacrum sine fumo i verba pro farina (łac.) — ofiarę bez dymu i słowa zamiast mąki. [przypis redakcyjny]

Saepe paupertas virtus fuit, in hac majores nostros apud aratra ipsa, mirantes decora sua, circumstetere lictores (łac.) — częstokroć ubóstwo było cnotą; w nim przodków naszych przy pługach, dziwiących się zaszczytowi, obstępowali liktorowie. [przypis redakcyjny]

Saepe sinistra cava praedixit ab ilice cornix (łac.) — Częstokroć złowieszcza wrona przepowiadała to z dębu wypróchniałego. [przypis redakcyjny]

saevientis fortunae ferocitas (łac.) — srożącego się losu wściekłość. [przypis redakcyjny]

saevire fortuna et cuncta miscere coepit (łac.) — srożyć się i wszystko mącić poczęła (Sallustius, Bellum Catilinae, 10). [przypis redakcyjny]

saevire (łac.) — godzić. [przypis redakcyjny]

Saevit atrox Volscens (łac.) — Sroży się Wolsk waleczny (cyt. nie z Owidiusza, ale z Eneidy IX, 420 Wergiliusza). [przypis redakcyjny]

salto ( z łac. a. z wł.) — skok. [przypis redakcyjny]

salus (łac.) — ratunek, bezpieczeństwo. [przypis redakcyjny]

salus (łac.) — zdrowie. [przypis redakcyjny]

salus, salutis (łac.) — ratunek, wybawienie, tu B. lp salutem. [przypis redakcyjny]

salutem Reipublicae (łac.) — bezpieczeństwo (a. ratunek) Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]

salvam actionem (łac.) — wolne działanie. [przypis redakcyjny]

Salve Antoni victor et imperator! (łac.) — witaj, Antonjuszu, zwycięzco i wodzu. [przypis redakcyjny]

Salve Auguste victor et imperator! (łac.) — witaj, Auguście, zwycięzco i wodzu. [przypis redakcyjny]

salve (łac.) — witaj. [przypis redakcyjny]

salve (łac.) — witaj; Salve, bracie!: powitanie na sposób staroszlachecki. [przypis redakcyjny]

salvum conductum (łac.) — wolne przejście. [przypis redakcyjny]

Salwator (z łac.) — zbawca. [przypis redakcyjny]

salwować się (z łac.) — uratować się. [przypis redakcyjny]

salwować (z łac.) — uratować. [przypis redakcyjny]

sancta sanctorum (łac.) — świętość nad świętościami. [przypis redakcyjny]

sanguine et moribus (…) (łac.) — krwią i obyczajem… do nas najpodobniejszych. [przypis redakcyjny]

sanguine (łac.) — krew. [przypis redakcyjny]

sanus mente et corpore (łac.) — zdrów na duszy i ciele. [przypis redakcyjny]

Sapiens et circumspectus animus etiam minutissimos praevidet cuniculos, incautus etiam in visibilem incidit Charybdim (łac.) — Człowiek przezorny i mądry nawet najmniejsze spostrzega dołki, niebaczny nawet w widoczną wpada Charybdę. [przypis redakcyjny]

sartor (łac.) — krawiec. [przypis redakcyjny]

sat est (łac.) — dosyć. [przypis redakcyjny]

satisfacti (łac.) — zaspokojeni. [przypis redakcyjny]

satisfactus (łac.) — zaspokojony. [przypis redakcyjny]

satis superque (łac.) — dosyć i aż nadto. [przypis redakcyjny]

Sator protegat hunc statum (…) (łac.) — Sprawca niech się opiekuje tym stanem, niech strzeże tego pokoju, królowi zaś naszemu, gdy już najdłuższej mety śmiertelników dojdzie (wraz z matką i żoną najdroższą, które jako odwieczna mądrość złączyła z łożem, tak nie rozłączy z Olimpem, których potęgi nikt nie poczuje, chyba że albo z niebezpieczeństwa będzie podźwignięty, albo zaszczytem podniesiony), niech przeznaczy jak najpóźniejszych następców. [przypis redakcyjny]

scandala (łac.) — zgorszenia. [przypis redakcyjny]

scandalum (łac.) — bluźnierstwo. [przypis redakcyjny]

scaturisat (łac.) — wypływa. [przypis redakcyjny]

scelera (łac.) — zbrodnie. [przypis redakcyjny]

scientiam (łac., forma B.) — naukę. [przypis redakcyjny]

scientiam (łac.) — nauka. [przypis redakcyjny]

scientibus loquor (łac.) — do świadomych mówię. [przypis redakcyjny]

scripta (łac.) — pisma. [przypis redakcyjny]

scripta, lauda (łac.) — pisma, uchwały sejmikowe. [przypis redakcyjny]

scripulum (łac.) — mała złota moneta, równająca się trzeciej części złotego denara, czyli aureusa. [przypis redakcyjny]

secretarius legationis (łac.) — sekretarz poselstwa. [przypis redakcyjny]

secretiora (łac.) — bardziej poufne rzeczy. [przypis redakcyjny]

secure (łac.) — bezpiecznie. [przypis redakcyjny]

securitas (łac.) — zapewnienie. [przypis redakcyjny]