Przypisy

surdis fabula narratur (łac.) — do głuchych się gada. [przypis redakcyjny]

surdo tyranno fabula dicta (łac.) — bajka opowiadana głuchemu tyranowi. [przypis redakcyjny]

surge puer (łac.) — wstawaj, chłopcze. [przypis redakcyjny]

suspicionis (łac.) — podejrzenia. [przypis redakcyjny]

suspicio veneni (łac.) — podejrzenie trucizny. [przypis redakcyjny]

susque deque (łac.) — za nic. [przypis redakcyjny]

Suum cuique decus posteritas rependat (łac.) — niech potomność odmierzy każdemu należny zaszczyt. [przypis redakcyjny]

suum cuique pulchrum (łac.) — swoje dla każdego piękne. [przypis redakcyjny]

suum effectum sortiri (łac.) — swój skutek wziąć. [przypis redakcyjny]

symbola amicitiae (łac.) — znaki przyjaźni. [przypis redakcyjny]

symbolum (łac.) — godło. [przypis redakcyjny]

Syrtes (łac.) — Syrty, dwie zatoki morza Śródziemnego przy brzegach Afryki płn.; b. niebezpieczne dla żeglugi. [przypis redakcyjny]

Tabula rasa! (łac.) — nie zapisana tablica, czysta karta. [przypis redakcyjny]

tacite (łac.) — milcząco. [przypis redakcyjny]

tactorum (z łac.) — dotkniętych. [przypis redakcyjny]

taediosum (łac.) — przykro. [przypis redakcyjny]

Tales sunt (…) lumine terras (łac.) — „Umysły ludzkie są odbiciem światła, którym ojciec Jupiter oświeca urodzajne ziemie.” Fragment Odysei Homera w przekładzie łacińskim Cycerona, który przetrwał tylko jako cytat w De Civitate Dei św. Augustyna. [przypis redakcyjny]

tam in prosperis (łac.) — tak w pomyślnych. [przypis redakcyjny]

tamquam Moisem, servatorem, salvatorem, liberatorem populi de servitute lechica et bono omine (łac.) — jakby Mojżesza, opiekuna, wybawcę, wyzwoliciela ludu z niewoli polskiej i na dobrą wróżbę. [przypis redakcyjny]

tam vile sanguinis pretium (łac.) — tak błaha cena krwi. [przypis redakcyjny]

tandem aliquando (łac.) — raz wreszcie. [przypis redakcyjny]

tandem effecerunt (łac.) — na koniec dokazali. [przypis redakcyjny]

tandem (łac.) — wreszcie. [przypis redakcyjny]

tandem succubuimus (łac.) — w końcu ulegliśmy. [przypis redakcyjny]

tandem viso funere suo intelliget se mortuum esse (łac.) — w końcu zobaczywszy swój pogrzeb zrozumie, że już umarł, jak się wówczas lękali ludzie, jak drżał senat, jak naród był w popłochu, jakie zamieszanie w kraju, w jak ścisłym byliśmy sąsiedztwie ocalenia i upadku; o tym ani mam czas pisać, ani gdybym miał, nie mógłbym. [przypis redakcyjny]

tantae activitatis (łac.) — bardzo dzielnego. [przypis redakcyjny]

tanta festinatione (łac.) — z takim pośpiechem. [przypis redakcyjny]

tanti honoris insigne (łac.) — odznakę tak wielkiego zaszczytu. [przypis redakcyjny]

tanti spes affulsit voti (łac.) — zajaśniała nadzieja takiego życzenia. [przypis redakcyjny]

tantna (z łac.) — zamożna. [przypis redakcyjny]

tanto postliminio (łac.) — tak wielkim prawem powrotu do własnego kraju. [przypis redakcyjny]

tantum modo (łac.) — tylko. [przypis redakcyjny]

tarda sunt quae in commune consuluntur; privatam gratiam statim mereare, statim recipias (łac.) — powolne jest to, co się dla dobra publicznego robi; na prywatną wdzięczność wnet zasłużysz, wnet ją odbierzesz. [przypis redakcyjny]

teatrum (daw., z łac.) — widowisko. [przypis redakcyjny]

Te Deum Laudamus (łac.) — „Ciebie Boga wychwalamy”; uroczysty, pochwalny hymn kościelny. [przypis redakcyjny]

Te Deum laudamus (łac.) — Ciebie Boże chwalimy. [przypis redakcyjny]

Te Deum ludamus (łac.) — Ciebie Boga wysławiamy; początkowe słowa uroczystego hymnu dziękczynnego. [przypis redakcyjny]

tela ore (łac.) — pociski twarzą. [przypis redakcyjny]

tempestas (łac.) — burza, niebezpieczeństwo. [przypis redakcyjny]

templum (łac.) — świątynia, przybytek. [przypis redakcyjny]

Tempora mutantur et nos mutamur in illis (łac.) — czasy się zmieniają i my zmieniamy się wraz z nimi. (Zdanie przypisywane cesarzowi niemieckiemu Lotariuszowi I 795–855). [przypis redakcyjny]

Tempus fugit, aeternitas manet (łac.) — czas ucieka, wieczność trwa. [przypis redakcyjny]

temulencja (z łac.) — pijatyka. [przypis redakcyjny]

tenor, tenoris (łac.) — ciąg, przebieg, tu: treść, zawartość. [przypis redakcyjny]

Tentanda omnia (łac.) — wszystkiego należy spróbować. [przypis redakcyjny]

tentować (z łac.) — dotrzymywać. [przypis redakcyjny]

tentować (z łac.) — próbować. [przypis redakcyjny]

tentować (z łac.) — starać się. [przypis redakcyjny]

tercjarka (z łac.) — świecka członkini zakonu św. Franciszka. [przypis redakcyjny]

tertium non datur (łac.) — trzeciej możliwości nie ma. [przypis redakcyjny]

testantur (łac.) — świadczą. [przypis redakcyjny]

testimonia vitae (łac.) — świadectwem życia. [przypis redakcyjny]

testimonium (łac.) — świadectwo. [przypis redakcyjny]

testimonium recedendo a sacrificio missae (łac.) — świadectwo zaraz po odprawieniu mszy świętej. [przypis redakcyjny]

textus est Sluciae (łac.) — tkany w Słucku. [przypis redakcyjny]

theatrum (łac.) — pod scenę. [przypis redakcyjny]

tibi vindictam relinquo (łac.) — tobie zemstę zostawiam. [przypis redakcyjny]

tiro (łac.) — uczeń. [przypis redakcyjny]

titulum (łac.) — tytuł. [przypis redakcyjny]

totaliter (łac.) — całkowicie. [przypis redakcyjny]

totaliter (łac.) — całkowicie; wszyscy. [przypis redakcyjny]

totam Rempublicam (łac.) — całą Rzeczpospolitą. [przypis redakcyjny]

tota Respublica (łac.) — cała Rzeczpospolita. [przypis redakcyjny]

tot conflictus (łac.) — tyle utarczek. [przypis redakcyjny]

toties (łac.) — tylekroć. [przypis redakcyjny]

totis campis fulsere hostium signa (łac.) — na całym placu zabłyszczały znaki nieprzyjaciół. [przypis redakcyjny]

totissimus (łac.) — całkowicie oddany. [przypis redakcyjny]

totius nobilitatis (łac.) — całego stanu rycerskiego. [przypis redakcyjny]

tot saecula (łac.) — tyle wieków. [przypis redakcyjny]

tot scommata (łac.) — tyle drwin. [przypis redakcyjny]

tot vicissitudinibus lassatam (…) (łac.) — życie tylu zmianami skołatane, wraz z szczęściem opuści… owdowiła… osierociła. [przypis redakcyjny]

traktament (z łac.) — poczęstunek, ugoszczenie. [przypis redakcyjny]

triangał (z łac.) — świecznik trójramienny. [przypis redakcyjny]

triarii (łac.) — najbardziej doświadczeni legioniści, weterani, wprowadzani do walki w kulminacyjnym momencie bitwy. [przypis redakcyjny]

tritum (łac.) — utarte, znane. [przypis redakcyjny]

Tu es sacerdos in aeternum (łac. ) — jesteś kapłanem na wieki. [przypis redakcyjny]

tumulandi (łac.) — dosł. mający być pogrzebani; nieboszczycy. [przypis redakcyjny]

turbidum (łac.) — burzliwe. [przypis redakcyjny]

turbować się (z łac.) — martwić się. [przypis redakcyjny]

Tuum tam spectatum exemplum, tenaci saeculorum memoriae traditum, in ipsa astra sublime pennata Fama fert (łac.) — Twój tak świetny przykład trwałej wieków pamięci przekazany, w górę pomiędzy gwiazdy skrzydlata sława niesie. [przypis redakcyjny]

tuwalnia (z łac.) — rodzaj szala z delikatnej materii, poprzez który ksiądz ujmuje monstrancję w czasie błogosławieństwa. [przypis redakcyjny]

tyrannidem (…) inducere in Rempublicam (łac.) — tyranię wprowadzić do ustroju Rzeczypospolitej. [przypis redakcyjny]

tyrannis (łac.) — tyrania. [przypis redakcyjny]

Tyriis in locis (łac.) — przysłowiowe Tyria maria zmienił Pasek na Tyria loca; Tyria maria: tyryjskie morza, w znaczeniu: niebezpieczne morza (dla żeglujących) stały się przysłowiowe, odkąd Tyryjczycy, tj. pochodzący od nich Kartagowie, stali się panami morza Śródziemnego. [przypis redakcyjny]

tytle (z łac.) — litery. [przypis redakcyjny]

ubera suxit (łac.) — wymię ssało. [przypis redakcyjny]

Ubi miles (…) noctis (łac.) — Gdy żołnierz, gardząc dostatkami i bogactwy, toczy boje w karności i ubóstwie, znużonemu służy ziemia za łoże, za pokarm używa, co ma, a sen jego trwa krócej niż noc (Curtius: De rebus Alexandri Magni III, 2, 15). [przypis redakcyjny]

ubi primi esse possent, soli volunt; qui nunquam recte fecerunt, ut facere viderentur, sed quia aliter facere non potuerunt (łac.) — gdzie by pierwszymi być mogli, samymi być chcą; którzy nigdy nic dobrego nie zrobili, ażeby zdawało się przynajmniej, że coś robią, ale ponieważ inaczej robić nie mogli. [przypis redakcyjny]

ubique adulatorum uberrima messis (łac.) — wszędzie obfite żniwo pochlebców. [przypis redakcyjny]

ubi sentire, quam velis, et quae sentios, exprimere licet (łac.) — gdzie wolno czuć, jak chcesz i wypowiadać, co czujesz. [przypis redakcyjny]

Uli (…) nobiles (łac.) — Prawdziwym szlachcicem jest, kogo nie tylko samo urodzenie, lecz i cnota uszlachetnia. [przypis redakcyjny]

ullatenus (łac.) — w żaden sposób. [przypis redakcyjny]

ultimarie (łac.) — po raz ostatni. [przypis redakcyjny]

ultimis diebus Octobris excepto legali impedimento (łac.) — w ostatnich dniach października, wyjąwszy prawną jaką przeszkodę. [przypis redakcyjny]

ultimum in linea domus regiae, domus Iagellonicae (łac.) — ostatniego z rodu w domu królewskim krwi jagiellońskiej. [przypis redakcyjny]

ultimus domus Iagiellonicae pullus (łac.) — ostatnie domu Jagiellońskiego pisklę. [przypis redakcyjny]

ultro (łac.) — dobrowolnie. [przypis redakcyjny]

ultro (łac.) — sam, z dobrej woli. [przypis redakcyjny]

umbraculum (łac.) — rodzaj ekranu, którym przesłania się monstrancję z Najświętszym Sakramentem w czasie kazania. [przypis redakcyjny]

unanimi voce (łac.) — jednomyślnie. [przypis redakcyjny]