Głodny, zmęczony i upadły na duchu, wrócił do swojej rudery. Przez cały czas myślał i...
Odwiedził miejsce porzuconych już poręb.
Zbocza gór miały smutny, żałosny wygląd pobojowiska.
Z wybujałej trawy...
Birara szedł przez znane mu cmentarzysko leśne.
Leżały tu nędzne, smutne szczątki wspaniałej przed laty...
Przed tobą groby, za tobą groby, na prawo i na lewo także groby, pod tobą...
— Tu go pochowamy.
— Jak to tu?
Ale Andrzej już szedł od drogi w prawo, ku...
Cmentarz leżał od domów Haakviku o kilkaset kroków, na wzgórzu niewielkim, wpartym już w lasy...
Pogrzeb był wyznaczony wcześnie, toteż szli spiesznie po drodze haakvickiej pełnej wyboi, błota i kałuż...
strach go zdziebko przejmował, że to już mroczało i cały smętarz jakoby się w śmiertelne...
Zachowali zaledwie tyle przytomności, że w gniewie nie chcieli, bojąc się kary boskiej, wchodzić do...
W związku z cmentarzem poruszane są problemy sensu życia, wyobrażeń o życiu pośmiertnym - jest to miejsce ważne w każdej kulturze, choć jednocześnie cmentarze umieszczane są na obrzeżach osiedli ludzkich (i przez to niejako przesuwane na margines codzienności). Ciekawy fragment związany z pobytem na cmentarzu w Zaduszki znalazł się w pierwszej części Chłopów Reymonta; motyw gra istotną rolę w Dziadach Mickiewicza i wielu innych utworach.
