Przypisy

cacko (starop.) — oboczna forma pisowni występująca w staropolszczyźnie XVI w. u Reja: czacz, czaczko. [przypis edytorski]

cacko (starop.) — także formy: czaczko, czacz. [przypis edytorski]

cale (starop.) — całkiem; wcale. [przypis edytorski]

cale (starop.) — całkiem, zupełnie. [przypis edytorski]

cale (starop.) — całkowicie, w całości. [przypis edytorski]

cale (starop.) — w całości. [przypis edytorski]

cale zachowany (starop.) — zachowany w całości; całkowicie zachowany; tu: w pełni dochowany (ślub). [przypis edytorski]

celować kogoś (starop.) — dorównywać komuś. [przypis edytorski]

chcąc (starop.) — tu: umyślnie. [przypis edytorski]

chcęć (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

chcę się Kloryndą udać (starop.) — chcę udać [że jestem] Kloryndą. [przypis edytorski]

chcećli bydź rówien (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli chce być ci równy. [przypis edytorski]

chceć ubespieczyć (starop.) — chce ci ubezpieczyć. [przypis edytorski]

chcemyli (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli chcemy. [przypis edytorski]

chce (starop.) — dziś popr. forma 1.os. lp: chcę. [przypis edytorski]

chceszli (…) spróbować (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli chcesz spróbować. [przypis edytorski]

chcesz li> (starop.) — konstrukcja z partykułą pytajną li; inaczej: jeśli chcesz. [przypis edytorski]

chceszli (…) strzelić (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy chcesz strzelić. [przypis edytorski]

chcesz li wiedzieć (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; inaczej: jeśli chcesz wiedzieć. [przypis edytorski]

chciałbych (…) pytać (starop.) — chciałbym zapytać. [przypis edytorski]

chciwość (starop.) — chęć, pragnienie. [przypis edytorski]

chciwość (starop.) — tu: pragnienie. [przypis edytorski]

chciw pomsty (starop.) — żądny zemsty. [przypis edytorski]

chędogi (starop.) — porządny; czysty. [przypis edytorski]

chędogi (starop.) — porządny. [przypis edytorski]

chętliwy (starop.) — przychylny. [przypis edytorski]

chód pracowity (starop.) — uciążliwa droga; męcząca wędrówka. [przypis edytorski]

chociajś go widział (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: chocia[ż] go widziałeś. [przypis edytorski]

chociaj (starop.) — chociaż. [przypis edytorski]

chocia (starop.) — choć, chociaż. [przypis edytorski]

chocia (starop.) — chociaż, choć. [przypis edytorski]

chował je na wielebności i na krasie (starop.) — utrzymywał ich wspaniale i pięknie. [przypis edytorski]

chowanie (starop.) — tu: wychowanie. [przypis edytorski]

chróśniak (starop.) — chruśniak — teren porośnięty ostrokrzewami. [przypis edytorski]

chrobry a. chabry (starop.) — dzielny, waleczny. [przypis edytorski]

chrust (starop.) — oboczne formy pisowni: chrost, chróst; tu chrusty: krzaki. [przypis edytorski]

chudoba (starop.) — majętność, dobytek. [przypis edytorski]

chudzina (starop.) — biedak, biedaczka; biedota. [przypis edytorski]

chutniej (starop.) — chętniej. [przypis edytorski]

chutnie (starop.) — tu: ochoczo. [przypis edytorski]

chutny (starop.) — chętny, ochotny. [przypis edytorski]

chwała (starop.) — tu: pochwała, komplement. [przypis edytorski]

chybabyś (…) chciała (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: chyba że chciałabyś. [przypis edytorski]

chytry (starop.) — tu: podstępny. [przypis edytorski]

chyz a. chyż (daw., starop.) — uboga, niska chałupa. [przypis edytorski]

ciężko się widziało (starop.) — wydawało się [to] ciężkie (trudne). [przypis edytorski]

ciesząc (starop.) — tu: pocieszając. [przypis edytorski]

cieszony (starop.) — tu: pocieszany. [przypis edytorski]

cieszyć kogo (starop.) — pocieszać kogo. [przypis edytorski]

cieszyć się (starop.) — tu: pocieszać się. [przypis edytorski]

cieszyć (starop.) — pocieszać. [przypis edytorski]

cirpi (starop.) — dziś popr. forma 3.os.lp: cierpi. [przypis edytorski]

cirzpiąc (starop.) — forma imiesłowowa; dziś: cierpiąc. [przypis edytorski]

cirzpieć (starop.) — cierpieć. [przypis edytorski]

ci (starop., gw.) — tu: partykuła wzmacniająca. [przypis edytorski]

ci (starop.) — partykuła wzmacniająca. [przypis edytorski]

ci (starop.) — tu: partykuła wzmacniająca; otoż ci (…) stoję: oto (właśnie) stoję. [przypis edytorski]

ciszczba (starop.) — ciżba; tłum. [przypis edytorski]

cóżby (starop.) — oboczności pisowni: czożby. [przypis edytorski]

cóż kiedy chybi (starop.) — cóż [będzie] jeśli chybi [tj. nie osiągnie zamierzonego skutku]. [przypis edytorski]

cóż potem (starop.) — cóż po tym; cóż z tego. [przypis edytorski]

cóż potem (starop.) — cóż po tym, cóż z tego. [przypis edytorski]

co by na tym liście stało (starop.) — co jest napisane w tym liście. [przypis edytorski]

coć do sromoty i do moich rzeczy (starop.) — co ci do sromoty i do moich rzeczy; co cię obchodzą moja hańba i moje sprawy. [przypis edytorski]

coć się podobała (starop., gw.) — skrót od: co ci się podobała; która ci się podobała. [przypis edytorski]

coć (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

coć (…) wadzi (starop.) — skrót od: co ci wadzi, co ci przeszkadza. [przypis edytorski]

cochmy naszczepili (starop.) — cośmy naszczepili; co naszczepiliśmy. [przypis edytorski]

co ich jest (starop.) — ilu ich jest. [przypis edytorski]

co ich (starop.) — tu: co ich jest; ilu ich jest (zdanie eliptyczne). [przypis edytorski]

co iedno (starop.) — co tylko [miał]; ile tylko. [przypis edytorski]

co jedno od roboty wynidzie (starop.) — ile się wyda za samą robotę (tj. pracę krawca). [przypis edytorski]

co jedno (starop.) — co tylko, ile tylko. [przypis edytorski]

cokole (starop.) — cokolwiek. [przypis edytorski]

co koli (starop.) — cokolwiek. [przypis edytorski]

co nadalej (starop.) — jak najdalej. [przypis edytorski]

conapręcej (starop.) — dziś: co najprędzej; jak najprędzej. [przypis edytorski]

co na tem należy (starop.) — co od tego zależy; jak bardzo jest to ważne. [przypis edytorski]

co na to wynidzie (starop.) — co na to wyjdzie; ile się na to wyda (pieniędzy). [przypis edytorski]

corazem się (…) oglądała (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: coraz się oglądałam; co chwilę się oglądałam. [przypis edytorski]

co raz (starop.) — co chwilę, wciąż. [przypis edytorski]

co raz (starop.) — coraz; wciąż. [przypis edytorski]

co się ich najduje (starop.) — ile ich jest. [przypis edytorski]

co to wiesz (starop.) — [tu:] który wiesz. [przypis edytorski]

co więtsza (starop.) — co więcej; w dodatku. [przypis edytorski]

coż (starop.) — tu: który. [przypis edytorski]

cukrowe wety (starop.) — słodki deser. [przypis edytorski]

cyrkumferencja (starop., z łac.) — żart.: tusza. [przypis edytorski]

czas się mieć do brzega (starop.) — czas zdążać (kierować się) do brzegu. [przypis edytorski]

czasu inszego (starop.) — w innym czasie; kiedy indziej. [przypis edytorski]

czata (starop., wojsk., z tur. çete a. węg. csata) — gromada; tu wojsk.: oddział żołnierzy ubezpieczający lub dokonujący zwiadu. [przypis edytorski]

częścią (starop.) — częściowo, po części. [przypis edytorski]

częstom cię (…) pytała (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: często cię pytałam. [przypis edytorski]

czegoć niedostaje (starop.) — czego ci brak. [przypis edytorski]

czegochmy wczora nie widzieli (starop.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: czego wczora nie widzielichmy; dziś: czego wczoraj nie widzieliśmy. [przypis edytorski]

czekać myśli (starop.) — czekać zamierza; zamierza oczekiwać. [przypis edytorski]

czemum (…) nie prosiła (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: czemu nie prosiłam. [przypis edytorski]

czemu się tako z rzeczą wciekasz (starop.) — po co tak dociekasz (tej) sprawy. [przypis edytorski]

czerstwiejszy (starop.) — silniejszy, mocniejszy. [przypis edytorski]

cześć (starop.) — czytać; był czyst: był czytany; przeto iż był jeden do drugiego czyst tu: ponieważ był pisany przez jedno do drugiego a. ponieważ był przez jedno przeznaczony do czytania dla drugiego (przez męża dla żony). [przypis edytorski]