Przypisy

gorze (starop.) — bieda, nieszczęście; zbawić wszego gorza: pozbawić wszelkiej troski. [przypis edytorski]

gospodza (starop.; tu W. lp. r.ż.: gospodze) — pani. [przypis edytorski]

Gospodzinie (starop.) — W.lp: Panie (tu: zwrot do Boga). [przypis edytorski]

gospodzin (starop.) — tu: Bóg. [przypis edytorski]

gotowamci (…) nagrodzić (starop.) — skrót od: gotowa [jeste]m ci nagrodzić. [przypis edytorski]

gotowy (starop.) — chętny, ochotniczy. [przypis edytorski]

gotowy (starop.) — tu: przygotowany, chętny; słał ludzie gotowe: słał ludzi gotowych (tj. chętnych, ochotników). [przypis edytorski]

gotowy (starop.) — tu: zgotowany, przygotowany. [przypis edytorski]

grabia (starop.) — hrabia. [przypis edytorski]

grabie (starop.) — hrabiowie. [przypis edytorski]

groźno (starop.) — srodze; tu: bardzo. [przypis edytorski]

gruby (starop.) — grubiański, prosty, prostacki. [przypis edytorski]

gruby (starop.) — tu: grubiański, nieokrzesany. [przypis edytorski]

grzeczy (starop.) — do rzeczy, na temat; z sensem. [przypis edytorski]

guldynka (starop.) — myśliwska strzelba gwintowana, używana w XVII–XVIII w. [przypis edytorski]

gwałtem (starop.) — gwałtownie. [przypis edytorski]

gwałtem (starop.) — gwałtownie, siłą; nagle. [przypis edytorski]

gwałtem (starop.) — nagle, gwałtownie, na siłę. [przypis edytorski]

gwałtem (starop.) — nagle, gwałtownie. [przypis edytorski]

gwałtem (starop.) — tu: na siłę, siłą. [przypis edytorski]

gwałtem (starop.) — tu: wbrew woli. [przypis edytorski]

gwałtownie (starop.) — gwałtem, przemocą. [przypis edytorski]

gwiazdarz (starop.) — astrolog. [przypis edytorski]

gwiazdarz (starop.) — astronom. [przypis edytorski]

gwoli czemu (starop.) — dla czego; dla jakiej przyczyny. [przypis edytorski]

gwoli czemu (starop.) — dla czego; w celu czego. [przypis edytorski]

gwoli czemu (starop.) — dla czego; ze względu na co. [przypis edytorski]

gwoli (daw., starop.) — dla, z uwagi na, w celu. [przypis edytorski]

gwoli komu (starop.) — dla kogo. [przypis edytorski]

gwoli (starop.) — dla (kogoś, czegoś), w celu. [przypis edytorski]

gwoli (starop.) — dla; nam gwoli: dla nas. [przypis edytorski]

harcerz (starop.) — harcownik; ścierający się pojedynczo w walce z nieprzyjacielem. [przypis edytorski]

harcować (starop.) — pojedynkować się; atakować w pojedynkę. [przypis edytorski]

hardy (starop.) — tu: dumny; zwycięstwa harda: dumna ze zwycięstwa. [przypis edytorski]

haza (starop.) — aby. [przypis edytorski]

hełm (…) którego, wziąwszy Niceą, dostano (starop.) — hełm zdobyty [jako trofeum] po wzięciu (tj.zdobyciu) Nicei. [przypis edytorski]

hełmuć nie przeciął (starop.) — konstrukcja z partykułą -li; skrót od: hełmu ci nie przeciął. [przypis edytorski]

hetmany (starop.) — dziś N.lm: (między) hetmanami. [przypis edytorski]

horować kim (starop.) — górować nad kim; przewodzić komu; nadzorować kogo, napędzać kogo do pracy, orać kim. [przypis edytorski]

huchować (starop.) — uchować. [przypis edytorski]

i dni i nocy (starop.) — dziś: i dnie, i noce. [przypis edytorski]

idzie na dźwięk twej trąby krzykliwy (starop.) — szyk przestawny; inaczej: idzie na krzykliwy dźwięk twej trąby. [przypis edytorski]

igranie (starop.) — zabawa. [przypis edytorski]

igrzysko (starop.) — zabawa; igraszka. [przypis edytorski]

ile go stawało (starop.) — ile da rady; ile mu starczy sił itp. [przypis edytorski]

imać się czego (starop.) — wziąć się za co; zająć się czym. [przypis edytorski]

imie się (starop.) — forma 3.os.lp: chwyci się. [przypis edytorski]

imie (starop.) — imię. [przypis edytorski]

imo (starop.) — mimo; nie zważając na co; imo przyrodzenie: mimo przyrodzenia, wbrew naturze. [przypis edytorski]

imo (starop.) — mimo. [przypis edytorski]

imo (starop.) — mimo; puszczać imo się: puszczać mimo siebie, puszczać bokiem, omijać. [przypis edytorski]

inakszy (starop.) — inny, odmienny. [przypis edytorski]

i na palcu (starop.) — ni na palec; ani trochę. [przypis edytorski]

indziej (starop.) — dziś: gdzie indziej. [przypis edytorski]

indziej (starop.) — gdzie indziej. [przypis edytorski]

indziey (starop.) — dziś: gdzie indziej. [przypis edytorski]

indziey (starop.) — gdzie indziej, w innym miejscu. [przypis edytorski]

insi (starop.) — inni. [przypis edytorski]

insuła (starop.) — wyspa. [przypis edytorski]

inszej (starop.) — innej. [przypis edytorski]

insze (starop.) — inne; inni. [przypis edytorski]

insze (starop.) — inne. [przypis edytorski]

insze towarzystwo (starop.) — inni towarzysze; pozostali towarzysze. [przypis edytorski]

inszy (starop.) — inny. [przypis edytorski]

iścić śluby (starop.) — spełniać śluby; dopełniać ślubowania. [przypis edytorski]

iszpański (starop.) — hiszpański. [przypis edytorski]

i wszytko czyście (starop.) — i bardzo pięknie. [przypis edytorski]

iżeśmy (…) wyrwać umyślili (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: iż umyśliliśmy wyrwać; iż postanowiliśmy wyrwać. [przypis edytorski]

iżeś tak boiu barzo chciwy (starop.) — że bardzo chcesz boju; że bardzo chcesz bić się. [przypis edytorski]

iże (starop.) — aż; tak że. [przypis edytorski]

izali (starop.) — czy, czyż. [przypis edytorski]

jąć się czego (starop.) — zabrać się za coś; zacząć coś robić. [przypis edytorski]

jąć (starop.) — zacząć (coś robić). [przypis edytorski]

jąć (starop.) — zacząć. [przypis edytorski]

ją (starop.) — dziś: nią (władał). [przypis edytorski]

jąż nosimy (starop.) — którą zanosimy. [przypis edytorski]

jać (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć; jać nie dbam: ja tam nie dbam. [przypis edytorski]

jać (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą ci, skróconą do -ć. [przypis edytorski]

jać (…) zdjimę (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: zdejmę ci. [przypis edytorski]

jadem (…) napuszczone (starop.) — zatrute. [przypis edytorski]

jad (starop.) — trucizna. [przypis edytorski]

jad (starop.) — tu: trucizna. [przypis edytorski]

jagody (starop.) — policzki. [przypis edytorski]

jagody (starop.) — policzki; twarz. [przypis edytorski]

jagody (starop.) — policzki, twarz. [przypis edytorski]

jagody (starop.) — tu: policzki; twarz. [przypis edytorski]

jakiem kształtem (starop.) — jakimś sposobem. [przypis edytorski]

jakiem takiem (starop.) — jakim takim; znośnym. [przypis edytorski]

jaki z gniewliwej piorun Jego ręki (starop.) — szyk przestawny, zdanie eliptyczne; inaczej: jaki [jest] piorun z Jego gniewliwej ręki. [przypis edytorski]

jakoby im (…) i kół nie pogorzał (starop.) — jakby się nic nie stało. [przypis edytorski]

jakoby im kół nie pogorzał (starop.) — że im to nic nie szkodzi. [przypis edytorski]

jako cię zową (starop.) — jak cię zwą; jak się nazywasz. [przypis edytorski]

jako napręcej (starop.) — jak najprędzej. [przypis edytorski]

jako ogień górolotny rące (starop.) — rączo jak górnolotny [górą lecący] ogień. [przypis edytorski]

jako raczy (starop.) — jak tylko chce. [przypis edytorski]

jako raczysz (starop.) — tu: jak chcesz. [przypis edytorski]

jako rzadki (…) dym (…) zniknie (starop.) — jak rzadki dym zniknie; rozpłynie się jak dym. [przypis edytorski]

jakoście ztąd wyszli (starop.) — odkąd stąd wyszliście. [przypis edytorski]

jako skoro (starop.) — jak najszybciej; szybko. [przypis edytorski]

jako (starop.) — tu: odkąd. [przypis edytorski]