Przypisy

alderman (hist., ang.) — radny, członek rady miejskiej; od staroang. ealdorman: starszy. [przypis edytorski]

ban (hist.) — w średniowieczu: zarządca prowincji (banatu) w Dalmacji; później: namiestnik Chorwacji sprawujący władzę w imieniu króla Węgier, a następnie Habsburgów. [przypis edytorski]

branka (hist.) — kobieta wzięta do niewoli. [przypis edytorski]

bulla (hist.) — oficjalny dokument kościelny wydany przez papieża w ważnych sprawach. [przypis edytorski]

Fokijczyk (hist.) — mieszkaniec Fokidy (Focydy), krainy w środkowej Grecji nad Zat. Koryncką, znanej z sanktuarium Apollina w Delfach, u podnóży Parnasu. [przypis edytorski]

gmerk (hist.) — godło, stempel rzemieślniczy (w oryginle verderame: grynszpan, patyna). [przypis edytorski]

Heraklea Pontyjska (hist.) — kolonia grecka, zał. w 558 p.n.e. na płd. wybrzeżu M. Czarnego, na pograniczu Bitynii i Paflagonii, ok. 450 ok na zach. od Synopy; ważne centrum handlu czarnomorskiego; ob. Karadeniz Eregli w Turcji. [przypis edytorski]

Inflanty (hist.) — kraina położona na północ od Litwy, na terenie dzisiejszej Łotwy i Estonii, zamieszkana przez potomków plemion bałtyckich i ugrofińskich, o kulturze z silnymi wpływami niemieckimi i szwedzkimi. [przypis edytorski]

instygator (hist.) — oskarżyciel publiczny, odpowiednik dzisiejszego prokuratora. [przypis edytorski]

kanak (hist.) — popr.: kanaka, człowiek pochodzący z wysp Pacyfiku, zwł. tubylczy pracownik w koloniach bryt. i na statkach. [przypis edytorski]

kanak (hist.) — popr.: kanaka, człowiek pochodzący z wysp Pacyfiku, zwł. tubylczy pracownik w koloniach bryt. i na statkach. [przypis edytorski]

Kochinchina (hist.) — dawna nazwa Wietnamu lub jego płd. części (od 1862 do 1945 stanowiącej część francuskiej kolonii Indochin). [przypis edytorski]

Konstantynopol (hist.) — wielkie miasto nad cieśniną Bosfor, od czasów Konstantyna Wielkiego stolica Cesarstwa Rzymskiego, następnie Cesarstwa Bizantyńskiego, Cesarstwa Łacińskiego oraz Imperium Osmańskiego; od 1930: Stambuł, stolica Turcji. [przypis edytorski]

kosz (hist.) — tatarski lub kozacki obóz; oddział wojska. [przypis edytorski]

krajczy (hist.) — urzędnik dworski, który miał obowiązek krajać pieczenie, mięsa i inne potrawy na stół królewski; potem: tytuł honorowy. [przypis edytorski]

kurfürst (niem., hist.) — książę elektor; książę Rzeszy niemieckiej uprawniony do udziału w wyborze cesarza. [przypis edytorski]

Libijczycy (hist.) — tu: rodzima ludność płn.-wsch. części ob. Libii, gdzie osadnicy greccy założyli kilka miast. [przypis edytorski]

Mała Ruś (hist.) — Ukraina. [przypis edytorski]

Maur (hist.) — od średniowiecza do pocz. XIX w.: europejska nazwa na określenie muzułmańskich mieszkańców Płw. Iberyjskiego i płn.-zach. Afryki; tu: pogardl. o stronnikach królestwa Aragonii, w obecnej płn.-wsch. Hiszpanii, które w XIV w. władało Korsyką, Sardynią, Sycylią i płd. częścią Płw. Apenińskiego. [przypis edytorski]

Maurowie (hist.) — od średniowiecza do pocz. XIX w.: europejska nazwa na określenie muzułmańskich mieszkańców Płw. Iberyjskiego i płn.-zach. Afryki, z pochodzenia w większości Berberów (rdzennych mieszkańców Afryki Płn.). [przypis edytorski]

mediatyzowany (hist.) — pozbawiony praw udzielnych (w związku z wcieleniem księstwa do większego państwa). [przypis edytorski]

myto (hist.) — opłata za przewóz towarów. [przypis edytorski]

Nowa Brytania (hist.) — w XVII–XIX w. nazwa wschodnich i środkowych terenów ob. Kanady, obejmujących Płw. Labrador oraz ob. stany Manitoba i Nunavut; obecnie nazwę N. Brytania nosi wyspa należąca do Papui-Nowej Gwinei. [przypis edytorski]

numidyjski (hist.) — pochodzący z Numidii, staroż. krainy w płn.-zach. Afryce, rozciągającej się od Kartaginy do Oranu. W latach 202–46 p.n.e Numidia była królestwem Berberów, później stanowiła prowincję rzymską. [przypis edytorski]

numidyjski (hist.) — związany z Numidią, staroż. krainą w płn.-zach. Afryce, rozciągającą się od Kartaginy do Oranu; w latach 202–46 p.n.e Numidia była królestwem Berberów, później stanowiła prowincję rzymską. [przypis edytorski]

orda (hist., z tur.) — państwo, obóz lub wojsko tatarskie. [przypis edytorski]

orda (hist., z tur.) — tu: wojsko tatarskie. [przypis edytorski]

Porta Ottomańska a. Wysoka Porta (hist.) — rząd, dwór lub ogólnie państwo tureckie za panowania sułtanów; określenie stosowane szczególnie w kontekście dyplomatycznym. [przypis edytorski]

prochownica (hist.) — podręczny pojemnik do przechowywanie prochu, wykonywany z rogu, kości drewna a. metalu, często zdobiony. [przypis edytorski]

prokurator (hist.) — rzymski urzędnik odpowiedzialny za sprawy finansowe w prowincji lub zarządzający pomniejszą prowincją. [przypis edytorski]

przysiężny (hist.) — pomocnik wójta, wchodzący w skład sądu gromadzkiego. [przypis edytorski]

publikaninie (hist.) — w państwie rzymskim dzierżawcy dochodów państwowych w prowincjach, pobierający podatki i opłaty i przekazujący skarbowi państwa zakontraktowaną sumę; różnica pomiędzy zebranymi pieniędzmi a kwotą umówioną ze skarbem stanowiła dochód publikanów, toteż często narzekano na ich chciwość i wyzysk. [przypis edytorski]

scholar (hist.) — średniowieczny student, uczeń. [przypis edytorski]

Sklawończyk, wł. Schiavoni (hist.) — zapożyczone z włoskiego określenie Słowianina z terenów nad płn. Adriatykiem, używane w okresie Republiki Weneckiej; słowo stosowane w muzułmańskiej Hiszpanii jako odpowiednik arabskiego określenia Słowianina lub europejskiego niewolnika. [przypis edytorski]

Sklawończyk, wł. Schiavoni (hist.) — zapożyczone z włoskiego określenie Słowianina z terenów nad płn. Adriatykiem, używane w okresie Republiki Weneckiej. [przypis edytorski]

Skutary, właśc. Skutari (hist.) — średniowieczna nazwa Chryzopolu, miasta na azjatyckim brzegu cieśniny Bosfor, dokładnie naprzeciw Konstantynopola; w ciągu wieków wielokrotnie stanowiło bazę dla wrogów przygotowujących się do ataku na Konstantynopol; ob. Üsküdar, dzielnica Stambułu. [przypis edytorski]

słoboda (hist.) — osada na Ukrainie lub w Rosji zamieszkiwana przez wolną ludność. [przypis edytorski]

szyszak (hist.) — stożkowaty hełm bojowy. [przypis edytorski]

Trapezunt (hist.) — ob. Trabzon, miasto nad brzegiem Morza Czarnego, dziś w płn.-wsch. części Turcji; historyczna stolica Pontu; założone w VIII w. p.n.e. przez osadników greckich. [przypis edytorski]

Trapezunt (hist.) — ob. Trabzon, miasto nad brzegiem Morza Czarnego, dziś w płn.-wsch. części Turcji; historyczna stolica Pontu; założone w VIII w. p.n.e. przez greckich kupców z Synopy, odległej o ok. 500 km na zachód. [przypis edytorski]

wielkoruski (hist.) — dotyczący Wielkiej Rusi, czyli Wielkorusi a. Wielkorosji, co pierwotnie odnosiło się do północno-wschodnich ziem ruskich, następnie do ziem Carstwa Rosyjskiego i Imperium Rosyjskiego. [przypis edytorski]

wilkierz (hist., z niem.) — w dawnej Polsce: przepis prawny uchwalony przez radę miejską. [przypis edytorski]

zagończyk (hist.) — żołnierz doświadczony w walce na tyłach wroga, zwł. oddziałów tatarskich. [przypis edytorski]

zajazd (hist.) — zbrojny najazd szlachecki na dłużnika w celu wyegzekwowania wyroku sądowego w sprawie o nieruchomość; później także: samowolny i bezprawny, będący forma łupiestwa. [przypis edytorski]

Zante (hist.) — ob. Zakintos, grecka wyspa na Morzu Jońskim. [przypis edytorski]