Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!

Szacowany czas do końca: -
Jan Kochanowski, Treny, Tren II. (Jeślim kiedy nad dziećmi piórko miał zabawić...)
Tren III. (Wzgardziłaś mną, dziedziczko moja ucieszona...) → ← Tren I. (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe)

Spis treści

      Jan KochanowskiTrenyTren II. (Jeślim kiedy nad dziećmi piórko miał zabawić…)[1]

      1
      Jeslim kiedy nad dziećmi piórko[2] miał zabawić[3],
      A kwoli temu wieku[4] lekkie[5] rymy[6] stawić[7],
      Bodajżebych[8] był raczej kolebkę kołysał
      I z drugiemi nieważne mamkom pieśni[9] pisał,
      5
      Któremi by dziecinki noworodne[10] spiły[11]
      I swoich wychowańców[12] lamenty toliły[13].
      Takie fraszki[14] mnie zbierać[15] pożyteczniej było,
      Niżli, w co mię nieszczeście moje dziś wprawiło[16],
      Płakać nad głuchym grobem[17] mej wdzięcznej dziewczyny
      10
      I skarżyć sie na srogość[18] ciężkiej[19] Prozerpiny[20].
      Alem użyć w obojgu jednakiej wolności[21]
      Nie mógł — owom ominął[22], jako w dordzałości[23]
      Dowcipu[24] coś ranego[25], na to mię przygoda[26]
      Gwałtem wbiła[27] i moja nienagrodna szkoda[28].
      15
      Ani mi teraz łacno[29] dowiadać sie o tym[30],
      Jaka mię z płaczu[31] mego czeka cześć na potym[32].
      Nie chciałem żywym śpiewać, dziś umarłym muszę,
      A cudzej[33] śmierci płacząc, sam swe kości suszę[34].
      Prózno to[35]; jakie szczeście[36] ludzi naszladuje[37],
      20
      Tak w nas albo dobrą myśl[38], albo złą sprawuje.
      O prawo krzywdy pełne! O znikomych cieni[39]
      Sroga, nieubłagana, nieużyta[40] ksieni[41]!
      Tak li moja Orszula, jeszcze żyć na świecie
      Nie umiawszy, musiała w ranym umrzeć lecie[42]?
      25
      I nie napatrzawszy sie jasności słonecznej,
      Poszła nieboga widzieć krajów nocy wiecznej[43].
      A bodaj ani była świata oglądała,
      Co bowiem więcej, jedno ród[44] a śmierć poznała.
      A miasto[45] pociech, które winna z czasem[46] była
      30
      Rodzicom swym, w ciężkim je[47] smutku zostawiła.

      Przypisy

      [1]

      W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

      [2]

      piórko — pióro (potoczny wariant tego wyrazu, a nie zdrobnienie). [przypis redakcyjny]

      [3]

      zabawić (daw.) — zatrudnić (się), strawić na czymś czas. [przypis redakcyjny]

      [4]

      kwoli temu (starop.) — z powodu tego, dla tego; temu wieku: chodzi tu o dzieci. [przypis redakcyjny]

      [5]

      lekki* (starop.) — mało ważny, posiadający małą wartość. [przypis redakcyjny]

      [6]

      rymy* (starop.) — wiersze. [przypis redakcyjny]

      [7]

      stawić — składać, układać. [przypis redakcyjny]

      [8]

      bodajżebych (starop.) — pochodzi od: Bóg daj, żebym, czyli: daj Boże, żebym. [przypis redakcyjny]

      [9]

      nieważne pieśni* — kołysanki; mamka: niańka, która karmi niemowlę. [przypis redakcyjny]

      [10]

      dziecinka — zdrobnienie od dziecina (dziecko); noworodne: nowonarodzone (por. współcz. wyraz: noworodek). [przypis redakcyjny]

      [11]

      spiły* (starop.) — usypiały. [przypis redakcyjny]

      [12]

      wychowańców — wychowanków. [przypis redakcyjny]

      [13]

      toliły (starop.) — tuliły, koiły, uspokajały; lamenty: płacze. [przypis redakcyjny]

      [14]

      fraszka (starop.) — błahostka, drobnostka, drobiazg (zob. w w. 2 „lekkie rymy”, w w. 4 „nieważne pieśni”) [przypis redakcyjny]

      [15]

      zbierać — gromadzić (tu chodzi o gromadzenie tekstów, fraszek). [przypis redakcyjny]

      [16]

      wprawić w coś — doprowadzić do czegoś, nauczyć czegoś. [przypis redakcyjny]

      [17]

      głuchy grób — który nie słyszy i nie słucha płaczu. [przypis redakcyjny]

      [18]

      srogi (starop.) — przykry, ciężki, okrutny (stąd srogość: okrucieństwo). [przypis redakcyjny]

      [19]

      ciężki* (starop.) — tu w znaczeniu: srogi. [przypis redakcyjny]

      [20]

      Prozerpina — władczyni śmierci w mit. rzym. (odpowiadająca Persefonie w mit. gr.), żona Plutona (Hadesa), boga podziemia, była często w poezji antycznej i renesansowej uosobieniem śmierci. [przypis redakcyjny]

      [21]

      użyć w obojgu jednakiej wolności — mieć w obu rzeczach jednakowo wolny wybór; w obojgu: tj. i w pisaniu kołysanek (zob. w. 4) i w pisaniu płaczów (zob. w. 9). [przypis redakcyjny]

      [22]

      owom ominął — owo (jedno) ominąłem. [przypis redakcyjny]

      [23]

      dordzałość (starop.) — dojrzałość. [przypis redakcyjny]

      [24]

      dowcip* (starop.) — rozum, inteligencja, talent, błyskotliwość. [przypis redakcyjny]

      [25]

      rany* (starop.) — wczesny, przedwczesny, niedojrzały (por. rano, wcześnie rano); coś ranego w dordzałości: coś przedwczesnego („niewczesnego”) w czasie dojrzałości. [przypis redakcyjny]

      [26]

      przygoda* (starop.) — złe zdarzenie, nieszczęście, nieszczęśliwy wypadek. [przypis redakcyjny]

      [27]

      gwałtem wbiła — powaliła, ugodziła, gwałtownie doprowadziła do czegoś. [przypis redakcyjny]

      [28]

      nienagrodny (starop.) — taki, który nie może być nagrodzony, wynagrodzony, naprawiony. [przypis redakcyjny]

      [29]

      łacno (starop.) — łatwo. [przypis redakcyjny]

      [30]

      dowiadać sie o tym (starop.) — dowiadywać się o to, zastanawiać się nad tym. [przypis redakcyjny]

      [31]

      płacz — tu: w znaczeniu planctus (łac. żal, opłakiwanie), chodzi tu bowiem o same Treny jako utwór literacki. [przypis redakcyjny]

      [32]

      cześć na potym (starop.) — późniejsze uznanie, sława u potomnych. [przypis redakcyjny]

      [33]

      cudzy* (starop.) — nie swój (odcień znaczeniowy nieco inny od współczesnego). [przypis redakcyjny]

      [34]

      suszyć kości (starop.) — zwrot przysłowiowy posiadający genezę biblijną, oznacza tęsknotę („usychanie” z tęsknoty). [przypis redakcyjny]

      [35]

      prózno (starop.) — na próżno (tzn. daremne są przestrogi, które zalecają zachowanie równowagi ducha w żałobie). [przypis redakcyjny]

      [36]

      szczeście* (starop.) — los, fortuna. [przypis redakcyjny]

      [37]

      naszladować* (starop.) — iść za kimś, iść śladem, tropić. [przypis redakcyjny]

      [38]

      dobra myśl* (starop.) — pogoda ducha, pogoda umysłu, dobre usposobienie, dobry nastrój. [przypis redakcyjny]

      [39]

      znikome cienie — cienie znikające, nieuchwytne; dusze zmarłych snujące się w podziemiach opisywanych w opowieściach mitologicznych. [przypis redakcyjny]

      [40]

      nieużyty (starop.) — nie dający się uprosić, nieubłagany. [przypis redakcyjny]

      [41]

      ksieni (starop.) — księżna, przełożona (Prozerpina). [przypis redakcyjny]

      [42]

      w ranym lecie (starop.) — we wczesnym wieku; rany: zob. w. 13; lato*: rok. [przypis redakcyjny]

      [43]

      poszła widzieć krajów — poszła, aby widzieć (aby zobaczyć, popatrzeć na) kraje; kraje nocy wiecznej: kraina śmierci, która jest krainą ciemności (jak noc). [przypis redakcyjny]

      [44]

      jedno ród* — tylko narodziny. [przypis redakcyjny]

      [45]

      miasto* (starop.) — zamiast. [przypis redakcyjny]

      [46]

      z czasem — po pewnym czasie, w późniejszym wieku. [przypis redakcyjny]

      [47]

      je — ich (rodziców). [przypis redakcyjny]

      15 zł

      tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

      35 zł

      tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

      55 zł

      tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

      200 zł

      tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

      500 zł

      Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

      20 zł /mies.

      Dziękujemy, że jesteś z nami!

      35 zł /mies.

      W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

      55 zł /mies.

      W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

      100 zł /mies.

      W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

      Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

      Dane do przelewu tradycyjnego:

      nazwa odbiorcy

      Fundacja Wolne Lektury

      adres odbiorcy

      ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

      numer konta

      75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

      tytuł przelewu

      Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

      wpłaty w EUR

      PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

      Wpłaty w USD

      PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

      SWIFT

      WBKPPLPP

      x
      Skopiuj link Skopiuj cytat
      Zakładka Istniejąca zakładka Notka
      Słuchaj od tego miejsca