Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

TAK, pomogę! Nie, tym razem nie pomogę
Strona główna
Informacje Ustawienia Spis treści

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Zasób opracowany na podstawie: Jan Kochanowski, Treny, Drukarnia Łazarzowa, wyd. 2, Kraków, 1583

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Sekuła, Olga Sutkowska, Piotr Wilczek.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Ilustracja na okładce: the window, slightly everything@Flickr, CC BY 2.0.

Szacowany czas do końca: -
Jan Kochanowski, Treny, Tren II. (Jeślim kiedy nad dziećmi piórko miał zabawić...)

Jan Kochanowski

Tren II. (Jeślim kiedy nad dziećmi piórko miał zabawić...)

Tren III. (Wzgardziłaś mną, dziedziczko moja ucieszona...) → ← Tren I. (Wszytki płacze, wszytki łzy Heraklitowe)

Spis treści

      Jan KochanowskiTrenyTren II. (Jeślim kiedy nad dziećmi piórko miał zabawić…)[1]

      1
      Jeslim kiedy nad dziećmi piórko[2] miał zabawić[3],
      A kwoli temu wieku[4] lekkie[5] rymy[6] stawić[7],
      Bodajżebych[8] był raczej kolebkę kołysał
      I z drugiemi nieważne mamkom pieśni[9] pisał,
      5
      Któremi by dziecinki noworodne[10] spiły[11]
      I swoich wychowańców[12] lamenty toliły[13].
      Takie fraszki[14] mnie zbierać[15] pożyteczniej było,
      Niżli, w co mię nieszczeście moje dziś wprawiło[16],
      Płakać nad głuchym grobem[17] mej wdzięcznej dziewczyny
      10
      I skarżyć sie na srogość[18] ciężkiej[19] Prozerpiny[20].
      Alem użyć w obojgu jednakiej wolności[21]
      Nie mógł — owom ominął[22], jako w dordzałości[23]
      Dowcipu[24] coś ranego[25], na to mię przygoda[26]
      Gwałtem wbiła[27] i moja nienagrodna szkoda[28].
      15
      Ani mi teraz łacno[29] dowiadać sie o tym[30],
      Jaka mię z płaczu[31] mego czeka cześć na potym[32].
      Nie chciałem żywym śpiewać, dziś umarłym muszę,
      A cudzej[33] śmierci płacząc, sam swe kości suszę[34].
      Prózno to[35]; jakie szczeście[36] ludzi naszladuje[37],
      20
      Tak w nas albo dobrą myśl[38], albo złą sprawuje.
      O prawo krzywdy pełne! O znikomych cieni[39]
      Sroga, nieubłagana, nieużyta[40] ksieni[41]!
      Tak li moja Orszula, jeszcze żyć na świecie
      Nie umiawszy, musiała w ranym umrzeć lecie[42]?
      25
      I nie napatrzawszy sie jasności słonecznej,
      Poszła nieboga widzieć krajów nocy wiecznej[43].
      A bodaj ani była świata oglądała,
      Co bowiem więcej, jedno ród[44] a śmierć poznała.
      A miasto[45] pociech, które winna z czasem[46] była
      30
      Rodzicom swym, w ciężkim je[47] smutku zostawiła.

      Przypisy

      [1]

      W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

      [2]

      piórko — pióro (potoczny wariant tego wyrazu, a nie zdrobnienie). [przypis redakcyjny]

      [3]

      zabawić (daw.) — zatrudnić (się), strawić na czymś czas. [przypis redakcyjny]

      [4]

      kwoli temu (starop.) — z powodu tego, dla tego; temu wieku: chodzi tu o dzieci. [przypis redakcyjny]

      [5]

      lekki* (starop.) — mało ważny, posiadający małą wartość. [przypis redakcyjny]

      [6]

      rymy* (starop.) — wiersze. [przypis redakcyjny]

      [7]

      stawić — składać, układać. [przypis redakcyjny]

      [8]

      bodajżebych (starop.) — pochodzi od: Bóg daj, żebym, czyli: daj Boże, żebym. [przypis redakcyjny]

      [9]

      nieważne pieśni* — kołysanki; mamka: niańka, która karmi niemowlę. [przypis redakcyjny]

      [10]

      dziecinka — zdrobnienie od dziecina (dziecko); noworodne: nowonarodzone (por. współcz. wyraz: noworodek). [przypis redakcyjny]

      [11]

      spiły* (starop.) — usypiały. [przypis redakcyjny]

      [12]

      wychowańców — wychowanków. [przypis redakcyjny]

      [13]

      toliły (starop.) — tuliły, koiły, uspokajały; lamenty: płacze. [przypis redakcyjny]

      [14]

      fraszka (starop.) — błahostka, drobnostka, drobiazg (zob. w w. 2 „lekkie rymy”, w w. 4 „nieważne pieśni”) [przypis redakcyjny]

      [15]

      zbierać — gromadzić (tu chodzi o gromadzenie tekstów, fraszek). [przypis redakcyjny]

      [16]

      wprawić w coś — doprowadzić do czegoś, nauczyć czegoś. [przypis redakcyjny]

      [17]

      głuchy grób — który nie słyszy i nie słucha płaczu. [przypis redakcyjny]

      [18]

      srogi (starop.) — przykry, ciężki, okrutny (stąd srogość: okrucieństwo). [przypis redakcyjny]

      [19]

      ciężki* (starop.) — tu w znaczeniu: srogi. [przypis redakcyjny]

      [20]

      Prozerpina — władczyni śmierci w mit. rzym. (odpowiadająca Persefonie w mit. gr.), żona Plutona (Hadesa), boga podziemia, była często w poezji antycznej i renesansowej uosobieniem śmierci. [przypis redakcyjny]

      [21]

      użyć w obojgu jednakiej wolności — mieć w obu rzeczach jednakowo wolny wybór; w obojgu: tj. i w pisaniu kołysanek (zob. w. 4) i w pisaniu płaczów (zob. w. 9). [przypis redakcyjny]

      [22]

      owom ominął — owo (jedno) ominąłem. [przypis redakcyjny]

      [23]

      dordzałość (starop.) — dojrzałość. [przypis redakcyjny]

      [24]

      dowcip* (starop.) — rozum, inteligencja, talent, błyskotliwość. [przypis redakcyjny]

      [25]

      rany* (starop.) — wczesny, przedwczesny, niedojrzały (por. rano, wcześnie rano); coś ranego w dordzałości: coś przedwczesnego („niewczesnego”) w czasie dojrzałości. [przypis redakcyjny]

      [26]

      przygoda* (starop.) — złe zdarzenie, nieszczęście, nieszczęśliwy wypadek. [przypis redakcyjny]

      [27]

      gwałtem wbiła — powaliła, ugodziła, gwałtownie doprowadziła do czegoś. [przypis redakcyjny]

      [28]

      nienagrodny (starop.) — taki, który nie może być nagrodzony, wynagrodzony, naprawiony. [przypis redakcyjny]

      [29]

      łacno (starop.) — łatwo. [przypis redakcyjny]

      [30]

      dowiadać sie o tym (starop.) — dowiadywać się o to, zastanawiać się nad tym. [przypis redakcyjny]

      [31]

      płacz — tu: w znaczeniu planctus (łac. żal, opłakiwanie), chodzi tu bowiem o same Treny jako utwór literacki. [przypis redakcyjny]

      [32]

      cześć na potym (starop.) — późniejsze uznanie, sława u potomnych. [przypis redakcyjny]

      [33]

      cudzy* (starop.) — nie swój (odcień znaczeniowy nieco inny od współczesnego). [przypis redakcyjny]

      [34]

      suszyć kości (starop.) — zwrot przysłowiowy posiadający genezę biblijną, oznacza tęsknotę („usychanie” z tęsknoty). [przypis redakcyjny]

      [35]

      prózno (starop.) — na próżno (tzn. daremne są przestrogi, które zalecają zachowanie równowagi ducha w żałobie). [przypis redakcyjny]

      [36]

      szczeście* (starop.) — los, fortuna. [przypis redakcyjny]

      [37]

      naszladować* (starop.) — iść za kimś, iść śladem, tropić. [przypis redakcyjny]

      [38]

      dobra myśl* (starop.) — pogoda ducha, pogoda umysłu, dobre usposobienie, dobry nastrój. [przypis redakcyjny]

      [39]

      znikome cienie — cienie znikające, nieuchwytne; dusze zmarłych snujące się w podziemiach opisywanych w opowieściach mitologicznych. [przypis redakcyjny]

      [40]

      nieużyty (starop.) — nie dający się uprosić, nieubłagany. [przypis redakcyjny]

      [41]

      ksieni (starop.) — księżna, przełożona (Prozerpina). [przypis redakcyjny]

      [42]

      w ranym lecie (starop.) — we wczesnym wieku; rany: zob. w. 13; lato*: rok. [przypis redakcyjny]

      [43]

      poszła widzieć krajów — poszła, aby widzieć (aby zobaczyć, popatrzeć na) kraje; kraje nocy wiecznej: kraina śmierci, która jest krainą ciemności (jak noc). [przypis redakcyjny]

      [44]

      jedno ród* — tylko narodziny. [przypis redakcyjny]

      [45]

      miasto* (starop.) — zamiast. [przypis redakcyjny]

      [46]

      z czasem — po pewnym czasie, w późniejszym wieku. [przypis redakcyjny]

      [47]

      je — ich (rodziców). [przypis redakcyjny]

      15 zł

      tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

      35 zł

      tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

      55 zł

      tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

      200 zł

      tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

      500 zł

      Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

      20 zł /mies.

      Dziękujemy, że jesteś z nami!

      35 zł /mies.

      W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

      55 zł /mies.

      W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

      100 zł /mies.

      W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

      Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

      Dane do przelewu tradycyjnego:

      nazwa odbiorcy

      Fundacja Wolne Lektury

      adres odbiorcy

      ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

      numer konta

      75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

      tytuł przelewu

      Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

      wpłaty w EUR

      PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

      Wpłaty w USD

      PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

      SWIFT

      WBKPPLPP

      x
      Skopiuj link Skopiuj cytat
      Zakładka Istniejąca zakładka Notka
      Słuchaj od tego miejsca

      Pora na chwilę przerwy :)

      Podoba Ci się nasza biblioteka? Wesprzyj ją drobną wpłatą, a otrzymasz wcześniejszy dostęp do prapremier!

      1,5% podatku - to nic nie kosztuje! Wpisz
      KRS: 0000070056
      Nazwa organizacji: Wolne Lektury

      Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
      Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

      Kto raz pokocha czytanie, już nigdy nie będzie całkiem sam. Książki ratują życie. W Wolnych Lekturach znajdziecie ich bez liku.

      Paulina Młynarska

      Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

      Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

      Potrzebujemy Twojej pomocy! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą. Kliknij i zadeklaruj comiesięczne wsparcie >>>

      Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.

      Regularnie dodajemy nowe książki. By ich nie przegapić, subskrybuj nasz kanał.

      Kliknij obrazek, by subskrybować!

      Wolne Lektury rozwijają się dla Ciebie. A co ty zrobiłeś dla Wolnych Lektur? Wesprzyj nas!

      Książka, którą czytasz, powstała dzięki darowiznom i dotacjom. Biblioteka potrzebuje stałego wsparcia. Tylko czytelnicy, tacy jak Ty, mogą uratować Wolne Lektury. Kliknij i dorzuć się!

      Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.
      • NIP: 952-187-70-87
      • KRS: 0000070056
      • REGON: 017423865
      • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
      Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
      MKiDN
      Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.