Potrzebujemy Twojej pomocy!

Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.

Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?

Tak, dorzucę się do Wolnych Lektur! Tym razem nie pomogę, przechodzę prosto do biblioteki
Strona główna
Informacje Ustawienia Spis treści

Wszystkie zasoby Wolnych Lektur możesz swobodnie wykorzystywać, publikować i rozpowszechniać pod warunkiem zachowania warunków licencji i zgodnie z Zasadami wykorzystania Wolnych Lektur.
Ten utwór jest w domenie publicznej.
Wszystkie materiały dodatkowe (przypisy, motywy literackie) są udostępnione na Licencji Wolnej Sztuki 1.3.
Fundacja Wolne Lektury zastrzega sobie prawa do wydania krytycznego zgodnie z art. Art.99(2) Ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Wykorzystując zasoby z Wolnych Lektur, należy pamiętać o zapisach licencji oraz zasadach, które spisaliśmy w Zasadach wykorzystania Wolnych Lektur. Zapoznaj się z nimi, zanim udostępnisz dalej nasze książki.

Zasób opracowany na podstawie: Jan Kochanowski, Treny, Drukarnia Łazarzowa, wyd. 2, Kraków, 1583

Publikacja zrealizowana w ramach projektu Wolne Lektury (http://wolnelektury.pl). Reprodukcja cyfrowa wykonana przez Bibliotekę Narodową z egzemplarza pochodzącego ze zbiorów BN.

Opracowanie redakcyjne i przypisy: Aleksandra Sekuła, Olga Sutkowska, Piotr Wilczek.

Wydawca: Fundacja Nowoczesna Polska

Ilustracja na okładce: Memory seeps from my veins, slightly everything@Flickr, CC BY 2.0.

Szacowany czas do końca: -
Jan Kochanowski, Treny, Tren XV. (Erato złotowłosa i ty, wdzięczna lutni...)

Jan Kochanowski

Tren XV. (Erato złotowłosa i ty, wdzięczna lutni...)

Tren XVI. (Nieszczęściu kwoli a swojej żałości...) → ← Tren XIV. (Gdzie te wrota nieszczęsne, któremi przed laty...)

Spis treści

      Jan KochanowskiTrenyTren XV. (Erato złotowłosa i ty, wdzięczna lutni…)[1]

      1
      Erato[2] złotowłosa i ty, wdzięczna[3] lutni[4],
      Skąd pociechę w swych troskach biorą ludzie smutni,
      Uspokójcie na chwilę strapioną myśl[5] moję,
      Póki jeszcze kamienny w polu słup nie stoję[6],
      5
      Lejąc ledwe[7] nie krwawy płacz przez marmór[8] żywy[9],
      Żalu ciężkiego pamięć[10] i znak nieszczęśliwy.
      Mylę sie, czyli[11] patrząc na ludzkie przygody
      Skromniej człowiek uważa[12] i swe własne szkody?
      Nieszczesna matko[13] (jesli przyczytać[14] możemy
      10
      Nieszcześciu, co prze[15] głupi rozum swój cierpiemy),
      Gdzie teraz twych siedm[16] synów i dziewek tak wiele[17]?
      Gdzie pociecha? Gdzie radość i twoje wesele?
      Widzę czternaście mogił; a ty nieszcześliwa
      I podobno tak długo nad wolą[18] swą żywa Obłapiasz zimne groby, w których (ach niebogo!) Składłaś[19] dziateczki swoje zagubione[20] srogo.
      15
      Takie więc kwiaty leżą kosą podsieczone
      Albo deszczem gwałtownym na ziemię złożone.
      W którą nadzieję żywiesz?[21] Czego czekasz więcej?
      Czemu śmiercią żałości nie zbywasz[22] co pręcej[23]?
      A wasze prętkie[24] strzały albo łuk co czyni
      20
      Niepochybny[25], o Febe[26] i mściwa bogini[27]?
      Albo z gniewu (bo winna), albo więc z lutości[28]
      Dokonajcie[29], prze Boga[30], jej biednej starości.
      Nowa pomsta[31], nowa kaźń[32] hardą[33] myśl potkała[34]:
      Dziatek płacząc, Nijobe[35] sama skamieniała
      25
      I stoi na Sypilu[36] marmór nieprzetrwany[37],
      Jednak i pod kamieniem żywią[38] skryte rany.
      Jej bowiem łzy serdeczne skałę przenikają
      I przeźroczystym z góry strumieniem spadają,
      Skąd źwierz[39] i ptastwo[40] pije; a ta w wiecznym pęcie[41]
      30
      Tkwi[42] w rogu skały wiatrom szalonym[43] na wstręcie[44].
      Ten grób nie jest na martwym, ten martwy nie w grobie,
      Ale samże jest martwym, samże grobem sobie.

      Przypisy

      [1]

      W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

      [2]

      Erato — jedna z dziewięciu Muz, Muza poezji miłosnej zazwyczaj przedstawiana z lirą. [przypis redakcyjny]

      [3]

      wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]

      [4]

      lutni (tu daw. forma W. lp) — dziś: lutnio. [przypis redakcyjny]

      [5]

      strapiona myśl — strapiony umysł, duszę. [przypis redakcyjny]

      [6]

      póki jeszcze kamienny w polu słup nie stoję — dopóki jeszcze nie zamieniłem się w kamień; zob. też w. 25 o skamieniałej Niobe. [przypis redakcyjny]

      [7]

      ledwe (starop.) — ledwie, zaledwie. [przypis redakcyjny]

      [8]

      marmór — daw. pisownia wyrazu marmur. [przypis redakcyjny]

      [9]

      marmór żywy — żyjący marmur. [przypis redakcyjny]

      [10]

      pamięć* — tu: znak upamiętniający lub pamiętanie. [przypis redakcyjny]

      [11]

      czyli* (starop.) — czy też. [przypis redakcyjny]

      [12]

      uważać* (starop.) — dostrzegać i oceniać. [przypis redakcyjny]

      [13]

      Nieszczesna matko — apostrofa do Niobe. [przypis redakcyjny]

      [14]

      przyczytać (starop.) — przypisać. [przypis redakcyjny]

      [15]

      prze — przez. [przypis redakcyjny]

      [16]

      siedm — daw. forma wyrazu siedem. [przypis redakcyjny]

      [17]

      tak wiele* (daw.) — tyle samo, drugie tyle. [przypis redakcyjny]

      [18]

      nad wolą* (starop.) — wbrew woli. [przypis redakcyjny]

      [19]

      skłaść (forma starop.) — złożyć. [przypis redakcyjny]

      [20]

      zagubiony — tu: pomordowany, unicestwiony. [przypis redakcyjny]

      [21]

      w którą nadzieję żywiesz? (starop.) — jaką nadzieją żyjesz? [przypis redakcyjny]

      [22]

      nie zbywasz (starop.) — nie pozbywasz (się). [przypis redakcyjny]

      [23]

      pręcej (starop.) — daw. pisownia wyrazu prędzej. [przypis redakcyjny]

      [24]

      prętki (starop.) — daw. pisownia wyrazu prędki. [przypis redakcyjny]

      [25]

      niepochybny (starop.) — nie chybiający, ten który nie chybia (celu). [przypis redakcyjny]

      [26]

      Febe — Febusie; Febus (Apollo) w mit. gr. syn Zeusa i Latony, czasami utożsamiany z bogiem słońca Heliosem; był bogiem muzyki, poezji, łucznictwa, proroctw i sztuki lekarskiej. [przypis redakcyjny]

      [27]

      mściwa bogini —- Diana, staroż. bogini rz. utożsamiana z gr. Artemidą; uważana za boginię księżyca, polowania i lasów. [przypis redakcyjny]

      [28]

      lutość* (starop.) — litość (obecnie rzadko używa się wyrazu luty w znaczeniu srogi; por. nazwę drugiego miesiąca w roku). [przypis redakcyjny]

      [29]

      dokonać* (daw.) — położyć kres. [przypis redakcyjny]

      [30]

      prze Boga — przez Boga, na Boga. [przypis redakcyjny]

      [31]

      pomsta — zemsta (zob. współczesne wyrażenie pomścić kogoś). [przypis redakcyjny]

      [32]

      kaźń (daw.) — męka, kara. [przypis redakcyjny]

      [33]

      hardy — dumny. [przypis redakcyjny]

      [34]

      potkała (forma starop.) — spotkała. [przypis redakcyjny]

      [35]

      Nijobe — forma wyrazu Niobe utworzona dla rytmu. [przypis redakcyjny]

      [36]

      na Sipylu — Sipylus (łac.), Sypilos (gr.): góra w Azji Mniejszej, na którą została przeniesiona przez trąbę powietrzną skamieniała Niobe. [przypis redakcyjny]

      [37]

      nieprzetrwany (starop.) — taki, którego nie można przetrwać, trwający wiecznie. [przypis redakcyjny]

      [38]

      żywią (forma starop.) — żyją. [przypis redakcyjny]

      [39]

      źwierz (starop.) — zwierzę. [przypis redakcyjny]

      [40]

      ptastwo (starop.) — ptactwo, ptaki. [przypis redakcyjny]

      [41]

      w wiecznym pęcie (forma starop.) — w wiecznych pętach, więzach; pęto: więzy. [przypis redakcyjny]

      [42]

      tkwić — tu: sterczeć, być na widoku. [przypis redakcyjny]

      [43]

      szalony — tu: bardzo wielki, przekraczający normę. [przypis redakcyjny]

      [44]

      tkwi na wstręcie (starop.) — stanowi przeszkodę, zawadę. [przypis redakcyjny]

      15 zł

      tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

      35 zł

      tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

      55 zł

      tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

      200 zł

      tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

      500 zł

      Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

      20 zł /mies.

      Dziękujemy, że jesteś z nami!

      35 zł /mies.

      W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

      55 zł /mies.

      W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

      100 zł /mies.

      W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

      Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard PayPal

      Dane do przelewu tradycyjnego:

      nazwa odbiorcy

      Fundacja Wolne Lektury

      adres odbiorcy

      ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

      numer konta

      75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

      tytuł przelewu

      Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

      wpłaty w EUR

      PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

      Wpłaty w USD

      PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

      SWIFT

      WBKPPLPP

      x
      Skopiuj link Skopiuj cytat
      Zakładka Istniejąca zakładka Notka
      Słuchaj od tego miejsca

      Pora na chwilę przerwy :)

      Podoba Ci się nasza biblioteka? Wesprzyj ją drobną wpłatą, a otrzymasz wcześniejszy dostęp do prapremier!

      Lektury szkolne za darmo dla wszystkich dzieciaków? To możliwe! Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku!
      KRS: 0000070056
      Nazwa organizacji: Wolne Lektury

      Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
      Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

      Wolne Lektury to biblioteka, która jest czynna 24 godziny na dobę i w dodatku można z niej korzystać bez wychodzenia z domu. No i można tam znaleźć mnóstwo klasycznych pozycji, również tych mniej oczywistych

      Barbara Klicka

      Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

      Co nowego na Wolnych Lekturach? Dowiesz się z naszego newslettera. Kliknij, by się zapisać.

      Nie bądź wuj ponury, wspieraj Wolne Lektury!

      Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.
      Czy wiesz, że jeśli włączysz subskrypcję, to pomożesz uwolnić kolejną książkę?

      Kliknij obrazek, by subskrybować!

      Bez wsparcia czytelników Wolne Lektury nie będą się rozwijać. Nie pozwól na to! Kliknij i dorzuć się!

      Czy wiesz, że żeby wciąż docierać do miejsc, w których nie wszyscy mają dostęp do biblioteki, potrzebujemy Twojego wsparcia? Kliknij i dorzuć się!

      Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.
      • NIP: 952-187-70-87
      • KRS: 0000070056
      • REGON: 017423865
      • Numer konta: 75 1090 2851 0000 0001 4324 3317
      Wolne Lektury to projekt prowadzony przez fundację Wolne Lektury.
      MKiDN
      Strona biblioteki Wolne Lektury powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.