Tren XVI. (Nieszczęściu kwoli a swojej żałości...) → ← Tren XIV. (Gdzie te wrota nieszczęsne, któremi przed laty...)

Spis treści

Jan KochanowskiTrenyTren XV. (Erato złotowłosa i ty, wdzięczna lutni…)[1]

Erato [2] złotowłosa i ty, wdzięczna [3] lutni [4],

Skąd pociechę w swych troskach biorą ludzie smutni,

Uspokójcie na chwilę strapioną myśl [5] moję,

Póki jeszcze kamienny w polu słup nie stoję [6],

Lejąc ledwe [7] nie krwawy płacz przez marmór [8] żywy [9],

Żalu ciężkiego pamięć [10] i znak nieszczęśliwy.

Mylę sie, czyli [11] patrząc na ludzkie przygody

Skromniej człowiek uważa [12] i swe własne szkody?

Nieszczesna matko [13] (jesli przyczytać [14] możemy

Nieszcześciu, co prze [15] głupi rozum swój cierpiemy),

Gdzie teraz twych siedm [16] synów i dziewek tak wiele [17]?

Gdzie pociecha? Gdzie radość i twoje wesele?

Widzę czternaście mogił; a ty nieszcześliwa

I podobno tak długo nad wolą [18] swą żywa Obłapiasz zimne groby, w których (ach niebogo!) Składłaś [19] dziateczki swoje zagubione [20] srogo.

Takie więc kwiaty leżą kosą podsieczone

Albo deszczem gwałtownym na ziemię złożone.

W którą nadzieję żywiesz?[21] Czego czekasz więcej?

Czemu śmiercią żałości nie zbywasz [22] co pręcej [23]?

A wasze prętkie [24] strzały albo łuk co czyni

Niepochybny [25], o Febe [26] i mściwa bogini [27]?

Albo z gniewu (bo winna), albo więc z lutości [28]

Dokonajcie [29], prze Boga [30], jej biednej starości.

Nowa pomsta [31], nowa kaźń [32] hardą [33] myśl potkała [34]:

Dziatek płacząc, Nijobe [35] sama skamieniała

I stoi na Sypilu [36] marmór nieprzetrwany [37],

Jednak i pod kamieniem żywią [38] skryte rany.

Jej bowiem łzy serdeczne skałę przenikają

I przeźroczystym z góry strumieniem spadają,

Skąd źwierz [39] i ptastwo [40] pije; a ta w wiecznym pęcie [41]

Tkwi [42] w rogu skały wiatrom szalonym [43] na wstręcie [44].

Ten grób nie jest na martwym, ten martwy nie w grobie,

Ale samże jest martwym, samże grobem sobie.

Przypisy

[1]

W przypisach gwiazdką oznaczono wyrazy, które są używane do dziś, ale których znaczenie w Trenach jest odmienne od znaczenia obecnego. [przypis edytorski]

[2]

Erato — jedna z dziewięciu Muz, Muza poezji miłosnej zazwyczaj przedstawiana z lirą. [przypis redakcyjny]

[3]

wdzięczny* (starop.) — miły, przyjemny. [przypis redakcyjny]

[4]

lutni (tu daw. forma W. lp) — dziś: lutnio. [przypis redakcyjny]

[5]

strapiona myśl — strapiony umysł, duszę. [przypis redakcyjny]

[6]

póki jeszcze kamienny w polu słup nie stoję — dopóki jeszcze nie zamieniłem się w kamień; zob. też w. 25 o skamieniałej Niobe. [przypis redakcyjny]

[7]

ledwe (starop.) — ledwie, zaledwie. [przypis redakcyjny]

[8]

marmór — daw. pisownia wyrazu marmur. [przypis redakcyjny]

[9]

marmór żywy — żyjący marmur. [przypis redakcyjny]

[10]

pamięć* — tu: znak upamiętniający lub pamiętanie. [przypis redakcyjny]

[11]

czyli* (starop.) — czy też. [przypis redakcyjny]

[12]

uważać* (starop.) — dostrzegać i oceniać. [przypis redakcyjny]

[13]

Nieszczesna matko — apostrofa do Niobe. [przypis redakcyjny]

[14]

przyczytać (starop.) — przypisać. [przypis redakcyjny]

[15]

prze — przez. [przypis redakcyjny]

[16]

siedm — daw. forma wyrazu siedem. [przypis redakcyjny]

[17]

tak wiele* (daw.) — tyle samo, drugie tyle. [przypis redakcyjny]

[18]

nad wolą* (starop.) — wbrew woli. [przypis redakcyjny]

[19]

skłaść (forma starop.) — złożyć. [przypis redakcyjny]

[20]

zagubiony — tu: pomordowany, unicestwiony. [przypis redakcyjny]

[21]

w którą nadzieję żywiesz? (starop.) — jaką nadzieją żyjesz? [przypis redakcyjny]

[22]

nie zbywasz (starop.) — nie pozbywasz (się). [przypis redakcyjny]

[23]

pręcej (starop.) — daw. pisownia wyrazu prędzej. [przypis redakcyjny]

[24]

prętki (starop.) — daw. pisownia wyrazu prędki. [przypis redakcyjny]

[25]

niepochybny (starop.) — nie chybiający, ten który nie chybia (celu). [przypis redakcyjny]

[26]

Febe — Febusie; Febus (Apollo) w mit. gr. syn Zeusa i Latony, czasami utożsamiany z bogiem słońca Heliosem; był bogiem muzyki, poezji, łucznictwa, proroctw i sztuki lekarskiej. [przypis redakcyjny]

[27]

mściwa bogini —- Diana, staroż. bogini rz. utożsamiana z gr. Artemidą; uważana za boginię księżyca, polowania i lasów. [przypis redakcyjny]

[28]

lutość* (starop.) — litość (obecnie rzadko używa się wyrazu luty w znaczeniu srogi; por. nazwę drugiego miesiąca w roku). [przypis redakcyjny]

[29]

dokonać* (daw.) — położyć kres. [przypis redakcyjny]

[30]

prze Boga — przez Boga, na Boga. [przypis redakcyjny]

[31]

pomsta — zemsta (zob. współczesne wyrażenie pomścić kogoś). [przypis redakcyjny]

[32]

kaźń (daw.) — męka, kara. [przypis redakcyjny]

[33]

hardy — dumny. [przypis redakcyjny]

[34]

potkała (forma starop.) — spotkała. [przypis redakcyjny]

[35]

Nijobe — forma wyrazu Niobe utworzona dla rytmu. [przypis redakcyjny]

[36]

na Sipylu — Sipylus (łac.), Sypilos (gr.): góra w Azji Mniejszej, na którą została przeniesiona przez trąbę powietrzną skamieniała Niobe. [przypis redakcyjny]

[37]

nieprzetrwany (starop.) — taki, którego nie można przetrwać, trwający wiecznie. [przypis redakcyjny]

[38]

żywią (forma starop.) — żyją. [przypis redakcyjny]

[39]

źwierz (starop.) — zwierzę. [przypis redakcyjny]

[40]

ptastwo (starop.) — ptactwo, ptaki. [przypis redakcyjny]

[41]

w wiecznym pęcie (forma starop.) — w wiecznych pętach, więzach; pęto: więzy. [przypis redakcyjny]

[42]

tkwić — tu: sterczeć, być na widoku. [przypis redakcyjny]

[43]

szalony — tu: bardzo wielki, przekraczający normę. [przypis redakcyjny]

[44]

tkwi na wstręcie (starop.) — stanowi przeszkodę, zawadę. [przypis redakcyjny]

Jednorazowo Miesięcznie

15 zł

tyle kosztują 2 minuty nagrania audiobooka

35 zł

tyle kosztuje redakcja jednego krótkiego wiersza

55 zł

tyle kosztuje przetłumaczenie 1 strony z jęz. angielskiego na jęz. polski

200 zł

tyle kosztuje redakcja 20 stron książki

500 zł

Dziękujemy za Twoje wsparcie! Uzyskujesz roczny dostęp do przedpremierowych publikacji.

20 zł /mies.

Dziękujemy, że jesteś z nami!

35 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na opłacenie jednego miesiąca utrzymania serwera, na którym udostępniamy lektury szkolne.

55 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na nagranie audiobooka, np. z baśnią Andersena lub innego o podobnej długości.

100 zł /mies.

W ciągu roku twoje wsparcie pozwoli na zredagowanie i publikację książki o długości 150 stron.

Inna kwota

Bezpieczne płatności zapewniają: PayU Visa MasterCard

Dane do przelewu tradycyjnego:

nazwa odbiorcy

Fundacja Wolne Lektury

adres odbiorcy

ul. Marszałkowska 84/92 lok. 125, 00-514 Warszawa

numer konta

75 1090 2851 0000 0001 4324 3317

tytuł przelewu

Darowizna na Wolne Lektury + twoja nazwa użytkownika lub e-mail

wpłaty w EUR

PL88 1090 2851 0000 0001 4324 3374

Wpłaty w USD

PL82 1090 2851 0000 0001 4324 3385

SWIFT

WBKPPLPP

Zamknij

Proszę czekać...

Czytaj w przypisie dolnym

Zaloguj się / Załóż konto

Słuchaj od tego miejsca

Inne wersje utworu

Zamknij drugą wersję

1,5% podatku - to nic nie kosztuje! Wpisz
KRS: 0000070056
Nazwa organizacji: Wolne Lektury

Chcemy, aby każde dziecko w Polsce miało wygodny i bezpłatny dostęp do lektur szkolnych - zróbmy to razem! Wspieraj Wolne Lektury stałą wpłatą!
Kliknij, by dowiedzieć się więcej >>>

Kto raz pokocha czytanie, już nigdy nie będzie całkiem sam. Książki ratują życie. W Wolnych Lekturach znajdziecie ich bez liku.

Paulina Młynarska

Znajdź nasze książki na Legimi! Za każdym razem, kiedy czytasz lub słuchasz Wolnych Lektur w księgarni Legimi, wspierasz naszą bibliotekę - DZIĘKUJEMY!

Zapisz się na newsletter, a nie przegapisz naszych publikacji. Zawsze możesz zrezygnować. Kliknij i podaj adres email

Nie bądź wuj ponury, wspieraj Wolne Lektury!

Audiobooki Wolnych lektur znajdziesz też na naszym kanale na YouTube.
Czy wiesz, że jeśli włączysz subskrypcję, to pomożesz uwolnić kolejną książkę?

Kliknij obrazek, by subskrybować!

Chcesz pomóc bibliotece? Najlepszą metodą pomocy są niewielkie, ale stałe wpłaty. Kliknij i dorzuć się!

Książka, którą czytasz, powstała dzięki darowiznom i dotacjom. Biblioteka potrzebuje stałego wsparcia. Tylko czytelnicy, tacy jak Ty, mogą uratować Wolne Lektury. Kliknij i dorzuć się!

Dlaczego warto pamiętać o Kochanowskim, w jaki sposób zmiana akcentu może symbolizować bunt, jak rymować, aby prawie nikt nie zauważył, że rymujecie - wszystkiego dowiesz się słuchając Mistrzowskiej Szkoły Poezji.