Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 456 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156973 przypisów.
els — członek organizacji religijno-filozoficznej, zał. przez Wincentego Lutosławskiego 1902 r.; nazwa els stanowiła skrót od gr. Eleutheroi laon soteres, tj. wolni wybawiciele ludów; nazwa stowarzyszenia nawiązywała do tradycji misteriów odbywających się w w starożytności w mieście gr. Eleusis, słynnym z kultu Demeter i Persefony. Organizacja działała w kręgach studenckich we Lwowie i w Krakowie, w gimnazjach zakładając tzw. „Związki Nadziei”, w 1903 r. z ruchu abstynencji alkoholowej „Eleuteria” wykształcił się skrajny odłam „Eleusys” szerzący poczwórną wstrzemięźliwość: od alkoholu, tytoniu, kart i rozpusty. Stowarzyszenie miało duży wpływ ideowy na późniejsze harcerstwo polskie. [przypis edytorski]
El secreto del acueducto, por Ramón Gómez de la Serna (hiszp.) — Tajemnica akweduktu, książka pisarza hiszpańskiego Ramóna Gómeza de la Serna (1888–1963), prekursora surrealizmu. [przypis edytorski]
el señor cura (hiszp.) — ksiądz. [przypis edytorski]
E'l silenzio (…) parole — Tasso, Aminta, II, 34. [przypis tłumacza]
Elsinoe — imię bohaterki dramatu Zygmunta Krasińskiego Irydion, kochanka cesarza Heliogabala. [przypis edytorski]
Elsler lub Taglioni — Fanny Elssler (1810–1884) i Maria Taglioni (1804–1884), najsłynniejsze tancerki XIX w., Słowacki widział je w Paryżu; Taglioni występowała przez kilka lat w Petersburgu, zdobywając uznanie cara Rosji, który ofiarowywał jej kosztowne podarunki. [przypis edytorski]
Elstera — rzeka w Niemczech; w 1813 zapowiadający klęskę przebieg bitwy pod Lipskiem skłonił Napoleona, żeby rozpocząć w nocy wycofywanie większości armii przez pobliską Elsterę, jednak podczas przeprawy most został zniszczony, a na drugim brzegu pozostało 15 tys. żołnierzy. [przypis edytorski]
Elsynojski — nazwisko znaczące, utworzone od imienia Elsinoe, bohaterki dramatu Irydion Zygmunta Krasińskiego. [przypis edytorski]
Elsynor — nazwa zamku, położonego nieopodal miejscowości o tej samej nazwie w Danii (właśc. Helsingør), w którym rozgrywa się akcja Hamleta. [przypis edytorski]
Elsynor — nazwa zamku w Danii, w którym rozgrywa się akcja tragedii Szekspira Hamlet; od nazwy nadmorskiego miasta Helsingør, którego zamek faktycznie nazywa się Kronborg. [przypis edytorski]
Elsynor, właśc. Helsingør — duńskie miasto położone w płn.-wsch. części Zelandii, 40 km na płn. od Kopenhagi, nad cieśniną Sund; powstało w XIII w. w miejscu daw. osady wikingów; we wsch. części miasta znajduje się potężny, obronny zamek Kronborg z końca XVI w., stanowiący miejsce akcji tragedii Shakespeare'a. [przypis edytorski]
Elsynor — zamek królewski w Danii, w którym rozgrywa się akcja tragedii Szekspira Hamlet; Hamlet dziwił się matki weselu: zrozpaczony po śmierci ojca Hamlet był zgorszony zachowaniem matki, która wyszła za mąż za jego stryja niedługo po śmierci poprzedniego męża. [przypis edytorski]
El Toboso — niewielkie miasteczko w środkowej Hiszpanii, w prowincji Toledo; znane z powieści Don Kichot, jako miejsce, w którym mieszkała ukochana głównego bohatera. [przypis edytorski]
elucescet, et interim (łac.) — wyjaśni się, a tymczasem. [przypis redakcyjny]
elucescet (łac.) — wyjdzie na jaw. [przypis redakcyjny]
elucuit (łac.) — wiadomo. [przypis redakcyjny]
Elu iaro — właśc. elöjáró: przodujący, wyborowy. [przypis edytorski]
elukubracja — długa i wygłoszona z widocznym wysiłkiem wypowiedź. [przypis edytorski]
elukubracja — lichy utwór literacki, tekst pisany lub mówiony wypracowany mozolnie przez osobę pozbawioną talentu. [przypis edytorski]
elukubracja — lichy utwór literacki, wypracowany mozolnie przez osobę pozbawioną talentu. [przypis edytorski]
elukubracja — lichy utwór, wypracowany mozolnie przez osobę pozbawioną talentu. [przypis edytorski]
elukubracja — mozolnie wypracowany utwór, ale bez talentu. [przypis redakcyjny]
elukubracja — utwór literacki lub inny tekst wypracowany mozolnie, ale bez talentu. [przypis edytorski]
elukubracje — utwory o niskiej wartości, napisane przez człowieka bez talentu poetyckiego. [przypis edytorski]
Elul (Ełuł) — miesiąc sierpień-wrzesień, ostatni w kalendarzu żydowskim. [przypis tłumacza]
Elul (Ełuł) — żydowska nazwa miesiąca odpowiadająca według kalendarza juliańskiego drugiej połowie sierpnia i pierwszej połowie września. [przypis tłumacza]
Elul (Ełuł) — żydowska nazwa miesiąca odpowiadająca według kalendarza juliańskiego drugiej połowie sierpnia i pierwszej połowie września. [przypis tłumacza]
Elul — szósty miesiąc żydowskiego kalendarza religijnego i dwunasty miesiąc żydowskiego kalendarza cywilnego. Wg kalendarza gregoriańskiego przypada na sierpień–wrzesień. [przypis edytorski]
Elwira — żona Don Juana, którą najpierw porwał z klasztoru, aby poślubić, a następnie porzucił dla innych kobiet. [przypis edytorski]
El…y — pseudonim Adama Asnyka (1838–1897), poety, przedstawiciela pozytywizmu, członka Rządu Narodowego podczas powstania styczniowego. [przypis edytorski]
El…y — pseudonim Adama Asnyka. [przypis redakcyjny]
Elżbieta — aluzja autobiograficzna: tak brzmiało imię matki Goethego. [przypis edytorski]
Elżbieta Bawarska (1837–1898) — cesarzowa Austrii i królowa Węgier, żona cesarza Franciszka Józefa, znana jako Sisi. W 1898 r. zamordowana przez włoskiego anarchistę. [przypis edytorski]
Elżbieta Bawarska, Sisi (1837–1798) — cesarzowa Austrii i królowa Węgier w latach 1854–1898 jako żona cesarza Franciszka Józefa I. [przypis edytorski]
Elżbieta Charlotta z Palatynatu (1652–1722) — niemiecka księżniczka Palatynatu Reńskiego, żona księcia Orleanu; opisywała zdarzenia i osoby z dworu Ludwika XIV w swoich listach do Niemiec. [przypis edytorski]
Elżbieta Devereux — postać fikcyjna, zapewne aluzja do relacji łączącej angielską królową Elżbietę I (1533–1603) i jej faworyta Roberta Devereux (1567–1601), hrabiego Essex. [przypis edytorski]
Elżbieta Filipina Maria Helena de France, zwana Madame Elisabeth (1764–1794) — księżniczka francuska, siostra królów Francji: Ludwika XVI, Ludwika XVIII i Karola X. [przypis edytorski]
Elżbieta I (1533–1603) — królowa Anglii i Irlandii (od 1558), córka Henryka VIII i jego drugiej żony, Anny Boleyn, ostatnia z rodu Tudorów; nazywana Królową-Dziewicą. [przypis edytorski]
Elżbieta I (1533–1603) — królowa Anglii i Irlandii (od 1558); jej panowanie było okresem rozkwitu literatury, sztuki i nauki; wspierała handel i rozbudowę floty, przekształciła Anglię z państwa drugorzędnego w jedną z ważnych sił europejskich. [przypis edytorski]
Elżbieta I (1533–1603) — królowa Anglii (od 1558), córka Henryka VIII i jego drugiej żony, Anny Boleyn, ostatnia z rodu Tudorów; nazywana Królową-Dziewicą. [przypis edytorski]
Elżbieta I (1533–1603) — znana również jako Królowa Dziewica; królowa Anglii i Irlandii (panowała od 17 listopada 1558 do śmierci), córka Henryka VIII i jego drugiej żony Anny Boleyn. Ostatnia z rodu Tudorów. [przypis edytorski]
Elżbieta I — Elżbieta I (1533–1603), córka Henryka VIII i Anny Boleyn, królowa Anglii w latach 1558–1603. Pod jej panowaniem weszła w pełni w życie reforma religijna rozpoczęta przez jej ojca: kościół anglikański niezależny od Papieża, zarządzany przez monarchę Anglii. [przypis edytorski]
Elżbieta Jagiellonka (1472– ok. 1481) — czwarta z kolei córka Kazimierza II, zmarła w dzieciństwie. To samo imię otrzymała następna córka (ok. 1482–1517), która została żoną księcia legnickiego. [przypis edytorski]
Elżbieta Karolina 1860 — inne źródła podają rok 1864 jako datę wydania komedii Elisabet Charlotte. [przypis edytorski]
Elżbieta królowa, tj. Elżbieta Łokietkówna (1305–1380) — siostra Kazimierza Wielkiego, regentka Polski po jego śmierci. Żona króla Węgier Karola Roberta, matka węgierskiego i polskiego króla Ludwika Węgierskiego, babka królowej polskiej Jadwigi. [przypis edytorski]
Elżbieta Łokietkówna (1305–1380) — córka króla polskiego Władysława Łokietka, siostra Kazimierza Wielkiego, żona króla węgierskiego Karola Roberta, matka króla Węgier i Polski Ludwika Węgierskiego, później babka królowej Jadwigi. [przypis edytorski]
Elżbieta, tj. Elżbieta Łokietkówna (1305–1380) — siostra Kazimierza Wielkiego, regentka Polski po jego śmierci. Żona króla Węgier Karola Roberta, matka węgierskiego i polskiego króla Ludwika Węgierskiego, babka królowej polskiej Jadwigi. [przypis edytorski]
Elżbieta von Wittelsbach (1837–1898) — żona cesarza Franciszka Józefa I, cesarzowa Austrii i królowa Węgier zwana Sisi. Z powodu swojej urody i wpływu, jaki miała na politykę męża, stała się bohaterką masowej wyobraźni. [przypis edytorski]
Elżunia — autorka wiersza zapisanego na karteczce znalezionej w buciku. Na karteczce znalazła się adnotacja autorki, że ma na imię Elżunia, ma 9 lat i śpiewa go na melodię Z popielnika na Wojtusia iskiereczka mruga. Według informacji Aleksandra Kulisiewicza bucik odnaleziono w Wałczu, dokąd trafiały rzeczy osób więzionych i mordowanych na Majdanku. Losy ani nazwisko Elżuni nie są znane. Prawdopodobnie była pochodzenia żydowskiego i zginęła w ramach tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej, a w szczególności zagłady Żydów z Generalnego Gubernatorstwa i Okręgu Białostockiego (tzw. Akcja Reinhardt) między 1942 a 1943 r. Zapewne była więźniarką i ofiarą obozu na Majdanku, czyli działającego w latach 1941–1944 KL Lublin.
Wiersz został opublikowany przez Towarzystwo Opieki nad Majdankiem w zbiorze Pieśni zza drutów. Wiersze, pieśni i piosenki powstałe w obozie koncentracyjnym na Majdanku (zebrała i oprac. Zofia Murawska-Gryń, Lublin 1985) wraz z informacją, że pochodzi ze zbiorów A. Kulisiewicza.
[przypis edytorski]
Elżusia pomorska, właśc. Elżbieta pomorska (ok. 1346–1393) — córka księcia rugijskiego Bogusława V, wnuczka Kazimierza Wielkiego, później żona króla Czech i cesarza Karola IV Luksemburskiego. [przypis edytorski]
Elza Lohengrina — bohaterka opery Lohengrin (1850) Ryszarda Wagnera. [przypis edytorski]
Elza, właśc. Elza Łapa — członkini żydowskiego ruchu oporu. [przypis edytorski]
Elzevir a. Elzevier — rodzina drukarzy i wydawców holenderskich, słynna w XVII w. [przypis edytorski]
elzewir — nazwa wydania dzieł klasycznych opublikowanego przez firmę holenderskich wydawców i księgarzy Elzevierów (Elsevierów), działającą w XVI i XVII w. Książki tego wydawnictwa miały mniejszy format od innych, były tanie i złożone czytelną czcionką, w przeciwieństwie do eleganckich i ozdobnych egzemplarzy. [przypis edytorski]
Elzewirowie, Plantynowie, Didotowie — Elzewirowie: rodzina drukarzy i wydawców holenderskich działających w XVI–XVII w.; Christophe Plantin (ok. 1514–1589): niderlandzki drukarz i księgarz urodzony w Paryżu, założyciel oficyny wydawniczej znanej jako Officina Plantiniana, działającej w Antwerpii do 1876; Didotowie: francuska rodzina księgarzy i wydawców, z których najstarszy, François Didot (1689–1757), założył drukarnię i księgarnię w 1713, zaś jego potomkowie nieprzerwanie prowadzą przedsiębiorstwo drukarskie do dnia dzisiejszego. [przypis edytorski]
emablować (daw.) — adorować, nadskakiwać, otaczać względami. [przypis edytorski]
emablować (fr.) — otaczać szczególnymi względami, zabawiać, nadskakiwać. [przypis edytorski]
emablować kogo — otaczać kogoś (gł. kobietę) wyjątkowymi względami; adorować, zabawiać. [przypis edytorski]
e maestra mi fu l'anima mia (wł.) — a mistrzynią była mi dusza moja. [przypis redakcyjny]
emaliji (daw. Ms. lp) — dziś: emalii. [przypis edytorski]
emanacja (chem.) — dawna (do 1923) nazwa radonu (Rn), odkrytego w 1900 roku radioaktywnego, gazowego pierwiastka chemicznego emitowanego z radu. [przypis edytorski]
emanacja — manifestacja, uzewnętrznienie się czegoś. [przypis edytorski]
emanacja — tu: to, co się wydziela, promieniuje; w filozofii: to, co się wyłania z jakiegoś bytu. [przypis edytorski]
emanacja — uzewnętrznienie się czegoś. [przypis edytorski]
emancypacja — tu w szerszym znaczeniu: wyzwolenie od zależności, ucisku itd. [przypis redakcyjny]
emancypantka — zwolenniczka równouprawnienia kobiet i mężczyzn, pojęcie używane na przełomie XIX i XX wieku; dziś: feministka. [przypis edytorski]
Emancypantki nie są powieścią — są spowiedzią duszy (…) Prusa należało w rękę całować i jego pamięci poświęcę edycję Końca epopei — K. Tetmajer o „Emancypantkach”, „Warszawa” 1947, nr 11. [przypis autorski]
e mano, Kregżde (litewskie) — i mnie, Jaskółkę. [przypis autorski]
e mano, Żwajżgde (litewskie) — i mnie, Gwiazdę. [przypis autorski]
Emanuel Geibel — właśc. Franz Emanuel August Geibel (1815–1884), niemiecki poeta. [przypis edytorski]
Emanuel — imię odsyłające do filozofii krytycznej Immanuela Kanta. [przypis edytorski]
Emanuel — jedno z hebr. imoin Boga, znaczy tyle co: „Bóg jest z nami”; w Nowym Testamencie oznacza Chrystusa, mesjasza. [przypis redakcyjny]
Emanuel Kant — piszę Emanuel, nie Immanuel, ponieważ nie uznaję słuszności zachowywania formy obcej w imionach chrzestnych; u nas forma Emanuel, przekładem Biblii dokonanym przez Wujka upoważniona, jedynie jest właściwą. [przypis tłumacza]
Emanuel — męskie imię biblijne, oznaczające „Bóg z nami”, często odnoszone do Chrystusa. [przypis edytorski]
Emat — Hemat a. Chamat: miasto biblijne w dolinie Libanu, nad Orontesem, przy płn. granicy Palestyny (zob. np. Lb 13:21; 34:8). [przypis edytorski]
Ematia — starożytna kraina w Macedonii; zdobywca z Ematii: Aleksander III Wielki, nazywany przez poetów łacińskich Ematyjczykiem, wodzem Ematii, przez ang. poetę Miltona „Ematyjczykiem zdobywcą”. [przypis edytorski]
Embajada Soviética (hiszp.) — Ambasada Radziecka. [przypis edytorski]
embarquement (fr.) — załadunek, zaokrętowanie. [przypis edytorski]
emblème de notre foi — znak naszej wiary. [przypis edytorski]
emblem a. emblemat — tu: znak. [przypis edytorski]
emblem a. emblemat — wyobrażenie przedmiotu symbolizujące pojęcie, ideę, organizację itp.; godło, herb. [przypis edytorski]
emblemat — przedmiot (lub jego plastyczne przedstawienie) symbolizujący jakąś ideę. [przypis edytorski]
emblemat — tu prawdopodobnie: symbol. [przypis edytorski]
emblemat — znak, symbol. [przypis redakcyjny]
embriologia — nauka o embrionie i fazach życia płodowego, bardzo szybko rozwijająca się na początku XX wieku; obserwowane fazy rozwoju embrionu są pośrednim dowodem przemawiającym na korzyść teorii ewolucji. [przypis edytorski]
embustero (hiszp.) — łgarz. [przypis edytorski]
embuya a. imbuia (port.) — Ocotea porosa, gatunek drzewa rosnącego w płd. Brazylii, zwany także orzechem brazylijskim, ponieważ jego twarde drewno przypomina drewno orzechowe. [przypis edytorski]
e meris affirmativis in secunda figura nihil sequitur (łac.) — z przesłanek twierdzących w drugiej figurze nic nie wynika. [przypis tłumacza]
Emerson — poeta i filozof amerykański. [przypis redakcyjny]
Emerson, Ralph Waldo (1803–1882) — amerykański eseista, poeta i filozof, jeden z najbardziej wpływowych myślicieli i pisarzy XIX w.; przedstawiciel transcendentalizmu. [przypis edytorski]
Emerson, Ralph Waldo (1803–1882) — amerykański eseista, poeta i filozof, jeden z najbardziej wpływowych myślicieli i pisarzy XIX w.; przedstawiciel transcendentalizmu, kontynuował idealistyczne wizje stosunku między człowiekiem a Absolutem przedstawiane przez Platona, Augustyna z Hippony i Berkeleya. [przypis edytorski]
Emerson, Ralph Waldo (1803–1882) — amerykański poeta i eseista. [przypis edytorski]
Emesa — Ἐμέση , dziś Hems, nad Orontem (20 000 mieszkańców). [przypis tłumacza]
Emeth (…) Toth (…) Armeth — w innym oprac. tegoż tłum.: Emeph, Thot, Ermeth. [przypis edytorski]
emetyk — lek wywołujący wymioty. [przypis edytorski]
emetyk — środek prowokujący wymioty. [przypis edytorski]
emetyk — środek wykrztuśny. [przypis redakcyjny]
emetyk — środek wywołujący wymioty. [przypis edytorski]
emetyk — środek wywołujący wymioty; we Francji w XVII w. stosowano jako lekarstwo wino ze środkiem wymiotnym, co w wielu przypadkach kończyło się śmiercią pacjentów. [przypis edytorski]
emetyk — substancja lecznicza wywołująca wymioty. [przypis edytorski]
