Przypisy

ne bude abijakim czołowikom (ukr.) — nie będzie zwyczajnym człowiekiem. [przypis edytorski]

Ne bude sobaka miasa isty (ukr.) — Nie dla psa kiełbasa. [przypis edytorski]

Ne choczut Nimci chliba isty (ukr.) — Nie chcą Niemcy chleba jeść. [przypis edytorski]

ne choczu (ukr.) — nie chcę. [przypis edytorski]

Nech tobi Boh! (z ukr.) — Niech ci Bóg (w domyśle: błogosławi). [przypis edytorski]

ne dumaju (ukr.) — nie sądzę. [przypis edytorski]

ne mahu (z ukr.) — nie mogę. [przypis edytorski]

Ne możu, pane, zowsim bez toho ne może buty… (z ukr.) — nie mogę, panie, bez tego zupełnie być nie może. [przypis edytorski]

ne na to, szczo je, ałe na to, szczo bude (ukr.) — nie za to, co jest, ale za to, co będzie. [przypis edytorski]

Neprawdu, bresze psia wira! (z ukr.) — Nieprawdę, kłamie psia wiara! [przypis edytorski]

Ne serdysia, druże (ukr.) — Nie gniewaj się, przyjacielu. [przypis edytorski]

nezabudka (ukr.) — niezapominajka. [przypis edytorski]

nezabudka (z ukr.) — niezapominajka. [przypis edytorski]

ne zabudu (z ukr., ros. забыть) — nie zapomnę. [przypis edytorski]

Ne zderżymo (ukr.) — Nie damy rady. [przypis edytorski]

ne zderżyte, ditki (ukr.) — nie dacie rady, dzieci. [przypis edytorski]

Ne znaju. Bytwa, każe, bude, ałe ne znaju (ukr.) — Nie wiem. Bitwa, zdaje się, będzie, ale nie wiem. [przypis edytorski]

ne znaju (ukr.) — nie wiem. [przypis edytorski]

niedrug (z ukr. nedruh) — wróg. [przypis edytorski]

nieochajnie (reg., z ukr.) — niechlujnie, niedbale. [przypis edytorski]

nieochajny (z ukr.) — nieokrzesany, brudny. [przypis edytorski]

Nie znajem nikakij Syrowatej (z ukr.) — Nie znamy żadnej Syrowatej. [przypis edytorski]

ni pisaty, ni czytaty ne umiju (ukr.) — ani pisać, ani czytać nie umiem. [przypis edytorski]

Nyma nykoho, teper nam bude panowanje (z ukr.) — Nie ma nikogo, teraz my będziemy panować. [przypis edytorski]

oczeret (ukr.) — szuwary, roślinność bagienna. [przypis edytorski]

oczeret (ukr.) — trzcina; szuwary. [przypis edytorski]

oczerety (ukr.) — tu: wyschłe liście mogące posłużyć za podpałkę. [przypis edytorski]

oczeret (z ukr.) — trzcina, szuwary. [przypis edytorski]

oczeret (z ukr.) — trzciny, szuwary. [przypis edytorski]

odin każe (z ukr.) — jeden mówi. [przypis edytorski]

O hospody Boże, pomyłuj nas hrisznych (ukr.) — O Panie Boże, zmiłuj się nad nami grzesznymi. [przypis edytorski]

Oj wyzwoły, Boże (…) bidnych newilnykiw (ukr.) — Oj wyzwól, Boże, nas wszystkich, biednych niewolników, Z ciężkiej niewoli, Z wiary bisurmańskiej, Na jasne gwiazdy, Na ciche wody, Do radosnej krainy, Do świata chrześcijańskiego, Wysłuchaj, Boże, w prośbach naszych, W nieszczęśliwych modlitwach, Nas, biednych niewolników. [przypis edytorski]

On z Czehryna prijichaw. Tam Lachiw riżut (ukr.) — On z Czehryna przyjechał. Tam Polaków zabijają. [przypis edytorski]

osełedec (ukr.) — fryzura kozacka, warkoczyk na czubku ogolonej głowy. [przypis edytorski]

Otcze atamane! Każe prosto cheruwym. Takoho my i ne baczyły (ukr.) — Ojcze atamanie! Wydaje się, po prostu cherubinek. Takiego jeszcze nie widzieliśmy. [przypis edytorski]

pachły (reg., z ukr.) — dziś popr. forma 3 os. lm cz.przesz.: pachniały. [przypis edytorski]

panachać (daw. reg., z ukr.) — rwać, rozrywać na kawałki; spanachawszy manatki: zniszczywszy rzeczy osobiste zabrane w podróż. [przypis edytorski]

pawa (z ukr.) — pawica. [przypis edytorski]

pidem (z ukr.) — pójdziemy. [przypis edytorski]

pidsusidok (ukr.) — sąsiad. [przypis edytorski]

pidswynok (z ukr.) — prosiak. [przypis edytorski]

pidu, pane (ukr.) — pójdę, panie. [przypis edytorski]

piśmo wid starosty (z ukr.) — list od starosty. [przypis edytorski]

piszła (ukr.) — poszła. [przypis edytorski]

pobyty (ukr.) — pobici. [przypis edytorski]

pohane (z ukr.) — pogańskie, niewierne. [przypis edytorski]

pohaniec (starop., z ukr.) — wyznawca islamu. [przypis edytorski]

pohybel (z ukr.) — szubienica, przen. zguba. [przypis edytorski]

Pohybnesz! (ukr.) — Zginiesz! [przypis edytorski]

pojidesz w hostynu (z ukr.) — pojedziesz w gości. [przypis edytorski]

pomoży, Bat'ku (z ukr.) — pomóż, Ojcze. [przypis edytorski]

poswetył (ukr.) — poświecił; poprowadził. [przypis edytorski]

Prawdu każe (ukr.) — Prawdę mówi. [przypis edytorski]

prażnik (daw., z ukr. праздник) — święto prawosławne, odpust. [przypis edytorski]

prodały mene jak raba, na złuju dołu i na neszczastje (ukr.) — sprzedali mnie jak niewolnika, na złą dolę i na nieszczęście. [przypis edytorski]

projdyświt (ukr. ) — włóczęga. [przypis edytorski]

proklaty (z ukr.) — przeklęty. [przypis edytorski]

Proklinaw kak didko (z ukr.) — Klął jak diabeł. [przypis edytorski]

Prostyte, pane (ukr.) — Wybaczcie, panie. [przypis edytorski]

Proszczaj, bat'ku (ukr.) — Żegnaj, ojcze. [przypis edytorski]

prowodyr (daw.; z ukr.) — przewodnik; przywódca; tu: przewodnik prowadzący niewidomego i niosący jego torbę z jałmużną. [przypis edytorski]

pryjmak (gw., ukr.) — parobek przyjęty do rodziny, będący na utrzymaniu kobiety, z którą się ożenił. [przypis edytorski]

prynuka (z ukr. a. ros.) — zachęta. [przypis edytorski]

prynuka (z ukr.) — zachęta. [przypis edytorski]

prysiud (ukr.) — przykucnięcie z podskokiem w rosyjskich i ukraińskich tańcach ludowych. [przypis edytorski]

prysiud (ukr.) — przysiad, figura taneczna. [przypis edytorski]

prysiudy (z ukr.) — przysiady, figury taneczne. [przypis edytorski]

prystupyło do neho (ukr.) — wstąpiło w niego. [przypis edytorski]

przydbać (z ukr. придбати) — zdobyć, uzyskać, przygotować, wystarać się o coś. [przypis edytorski]

przyhołubić (z ukr.) — zaopiekować się, przygarnąć. [przypis edytorski]

przynuka (z ukr.) — przymus, usilne namawianie. [przypis edytorski]

Puskaj, bat'ku, z Lachami umiraty (ukr.) — Pozwól, ojcze, z Polakami umierać. [przypis edytorski]

Puskaj… (ukr.) — Puść… [przypis edytorski]

puszkar (daw., ukr.) — człowiek obsługujący puszkę, czyli działo; artylerzysta a. rusznikarz. [przypis edytorski]

pyśmo (ukr.) — list. [przypis edytorski]

pysar (ukr.) — pisarz. [przypis edytorski]

raby (z ukr.) — pstry, nakrapiany. [przypis edytorski]

raz maty rodyła (ukr.) — raz matka rodziła. [przypis edytorski]

rezun (z ukr.) — rzeźnik, przen. morderca. [przypis edytorski]

rezun (z ukr.) — siepacz, zabójca. [przypis edytorski]

rezy pany (z ukr.) — rżnij panów. [przypis edytorski]

riasa (ukr.) — długa szata stosowana przez duchownych kościołów wschodnich. [przypis edytorski]

ridnieńkij (z ukr.) — rodzinny (tu: zdrobn.) [przypis edytorski]

rizać (z ukr.) — rzezać, rżnąć. [przypis edytorski]

Rizat'! Taj że bude strach to na te pany (z ukr.) — Wyrżnijcie! Tak, żeby padł strach na panów. [przypis edytorski]

rizaty (ukr.) — zabijać. [przypis edytorski]

rohatyna (z ukr.) — rodzaj włóczni z hakiem. [przypis edytorski]

rohatyna (z ukr.) — włócznia zakończona hakiem. [przypis edytorski]

rohatyna (z ukr.) — włócznia z grotem zaopatrzonym w hak, aby po wbiciu trudniej ją było wyciągnąć. [przypis edytorski]

rozhowor (ukr.) — rozmowa, gadanie. [przypis edytorski]

rozhowor (z ukr.) — rozmowa. [przypis edytorski]

rozhoworzyć (z ukr.) — rozgadać, rozśpiewać; sprawić, że ktoś a. coś zacznie opowiadać. [przypis edytorski]

rozserdywsia duże (ukr.) — rozgniewał się bardzo. [przypis edytorski]

rzezuń (z ukr. rezun) — siepacz, zabijaka, tu mowa o hajdamakach, uczestnikach buntu chłopskiego. [przypis edytorski]

rzezuń (z ukr. rezun) — zabijaka, hajdamak. [przypis edytorski]

Świataja-Preczystaja (ukr.) — Święta Przeczysta, Maryja Dziewica. [przypis edytorski]

świecić bakę (strop., z ukr.) — schlebiać komuś, nadskakiwać, podlizywać się. [przypis edytorski]

sahajdak (z ukr.) — kołczan, futerał na łuk i strzały. [przypis edytorski]

sałhan (z ukr.) — naczynie na sadło. [przypis edytorski]

samoho (ukr.) — samego. [przypis edytorski]