Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | niemiecki | portugalski | przestarzałe | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski
Według języka: wszystkie | English | lietuvių | polski
Znaleziono 1265 przypisów.
Antoni Wojtach — służący Augusta Cieszkowskiego. [przypis redakcyjny]
Antoś — Antoni Wojtach, służący. [przypis redakcyjny]
antraks — słabość, na którą umarł Witold. [przypis redakcyjny]
antre (fr. entrée) — wchodne, wstęp. [przypis redakcyjny]
antreprenerowi — przedsiębiorcy, gospodarzowi. [przypis redakcyjny]
antropofag (gr.) — ludożerca. [przypis redakcyjny]
antropoid — małpa człekokształtna. [przypis redakcyjny]
Antygona nie jest najpierwszą tragedią Sofoklesa — patrz przypisek [autora] CC. [przypis redakcyjny]
antykamera (daw.) — przedpokój, poczekalnia. [przypis redakcyjny]
antykamera (daw.) — przedpokój. [przypis redakcyjny]
antyka używających — [postępujących wg] starej mody, [dawnego] obyczaju. [przypis redakcyjny]
antykwi — starszej reguły [zakonnej]. [przypis redakcyjny]
antymon — metal srebrzystobiały, kruchy. [przypis redakcyjny]
antynomia (z gr. ἀντί: przeciw, νόμος: prawo) — znaczy dosłownie wewnętrzna sprzeczność prawa samego z sobą, tak że dwie strony sobie przeciwne mogą je na swoją korzyść tłumaczyć. Ten odcień znaczenia prawnego zachowuje Kant w całym wykładzie Antynomii. [przypis redakcyjny]
antypast (daw.) — przystawka, potrawa podawana w celu zaostrzenia apetytu. [przypis redakcyjny]
antypast (daw.) — przystawka, przekąska. [przypis redakcyjny]
antypast (z wł.) — przekąska. [przypis redakcyjny]
antypatia (z gr.) — niechęć, nieprzyjaźń. [przypis redakcyjny]
Antytetyczna (gr.) — wynikająca z antytezy, z przeciwstawiania się czemuś. [przypis redakcyjny]
Anubisz — syn Ozyrysa i Neftys, bóg egipski z psią głową. [przypis redakcyjny]
A ogród — jeszcze na początku panowania Stanisława Augusta modne były ogrody „francuskie”, odznaczające się symetrią i sztucznością doprowadzoną czasem do dziwactwa. Krasicki tak o nich pisze w Listach o ogrodach: „Nie dość było kunsztownej sztuce holenderskich zwłaszcza i niemieckich ogrodników czynić z drzew słupy, obeliski i piramidy, ledwo pojętym wysileniem przeistaczali je w posągi: „Grał na cytrze Apollo z jodły złotowłosy, / Ceres z szyszek borowych piastowała kłosy, / Błyszczał Neptun trójzębny od bzowego lustru, / Jowisz w zapale rzucał pioruny z ligustru, / Mars z figi, rozjuszony zabójczym rzemiosłem, / Bachus na tyce chmielu z Sylenem i osłem, Wenus / wdzięczna jałowcem z uśmiechu i giestu, Gracyje / porzeczkowe, Kupido z agrestu”. / (I. Krasicki, Dzieła prozą, t. V, s. 393). Nowa moda, związana z sentymentalizmem, zastąpiła ogród „francuski” „angielskim”, który miał naśladować swobodną i dziką naturę. Gust francuskiego rokoka wprowadził do ogrodów „angielskich” architekturę sielanki dworskiej. Całe urządzenie ogrodu żony modnej, a więc belwederki, meczeciki, domki pustelnika, świątynie Diany spotykamy w opisach słynnych wówczas ogrodów, jak Solca Kazimierza Poniatowskiego, brata królewskiego, czy Arkadii Heleny Radziwiłłowej. [przypis redakcyjny]
Apage, apage Satanas! (łac.) — precz, precz, szatanie. [przypis redakcyjny]
Apage, Satana (łac.) — precz, szatanie. [przypis redakcyjny]
Apage satanas! (łac.) — Precz, szatanie! [przypis redakcyjny]
apagogiczny — gr. άπαγωγή znaczyło w języku prawnym odprowadzenie schwytanego na uczynku przestępcy przed sędziego lub też do więzienia i wytoczoną przeciw niemu skargę. W języku filozoficznym użyto pochodzącego stąd przymiotnika apagogicus na oznaczenie dowodu nie-wprost, tylko przez okazanie, iż przeciwne twierdzenie jest fałszem; zatem demonstratio apagogica itd. indirecta są to równoznaczniki. Wyrażenie Kanta: ostensiver Beweis, na oznaczenie dowodu wprost: demonstratio directa, nie utrzymało się w logice. [przypis redakcyjny]
Apamia — miasto Apamea w Syrii. [przypis redakcyjny]
A pan wszystkich naucza… — ironiczny przytyk do nieuctwa szlachty, bowiem Rubens nie zajmował się rzeźbą, a Van Dyck architekturą. [przypis redakcyjny]
aparament — sprzęt wojenny. [przypis redakcyjny]
aparament (z łac. średniow.) — sprzęt, urządzenie. [przypis redakcyjny]
aparat (daw.) — wyposażenie. [przypis redakcyjny]
aparaty — szaty kościelne. [przypis redakcyjny]
aparencja (z łac.) — okazałość. [przypis redakcyjny]
apartamentom — mieszkaniu, pokojom. [przypis redakcyjny]
a partibus nostris (łac.) — po naszej stronie. [przypis redakcyjny]
Apelles — z wyspy Kos sławny malarz grecki, współczesny Aleksandrowi Wielkiemu. [przypis redakcyjny]
apelować (starop.) — odwołać się. [przypis redakcyjny]
Apenrade — miasto w płd. Danii nad małym Bełtem. [przypis redakcyjny]
aperto… caelo — pod otwartym niebem. [przypis redakcyjny]
apertura (daw., z łac.) — otwór. [przypis redakcyjny]
Apis — w mitologii egipskiej święty byk, który przedstawiał na ziemi boga Ozyrysa. [przypis redakcyjny]
aplauz — pochwała, poklask. [przypis redakcyjny]
aplauz — poklask, uznanie. [przypis redakcyjny]
aplauz — poklask, zapał. [przypis redakcyjny]
aplikacjami — usługami. [przypis redakcyjny]
aplikacja — stosowanie się. [przypis redakcyjny]
aplikować — przysługiwać. [przypis redakcyjny]
aplikować — stosować. [przypis redakcyjny]
aplikować — zaprawiać. [przypis redakcyjny]
aplikować — zastosować. [przypis redakcyjny]
aplikował — oddał. [przypis redakcyjny]
aplinkio — aplinko. [przypis redakcyjny]
apmalšint — vietoj pamalšinti. [przypis redakcyjny]
A po dniach wielu czy po latach wielu… — zwrotka z wiersza Mickiewicza pt. Sen (1825). W tekście Mickiewiczowskim jest: „I zstąpisz z niebios, aby go ocucić.” [przypis redakcyjny]
a pofentioribus oppressus, desiderat iustitiam (łac.) — od możniejszych ciemiężony, oczekuje sprawiedliwości. [przypis redakcyjny]
Apollina dla Marsa zaniedbał — tj. sztuki piękne dla wojny. [przypis redakcyjny]
Apollodora — „Nie Apollodorus, tylko Polydorus”, zauważa Lessing, mówiąc w uwadze, że Pliniusz jest jedynym, który wymienia tych sztukmistrzów, a ja nie wiem, czy rękopisy starożytne różnią się ze sobą co do tego imienia. Z pewnością byłby to Harduin zauważył. Także wszystkie dawniejsze wydania mają: Polydorus. W tej drobnostce prawdopodobnie omylił się tylko Winkelmann w pisaniu. [przypis redakcyjny]
Apollodor — sławny malarz grecki, wynalazca pędzla malarskiego, żył w końcu V i na początku IV w. przed Chr. [przypis redakcyjny]
Apollo — w mit. gr. syn Zeusa i Latony, czasami utożsamiany z bogiem słońca Heliosem; był bogiem muzyki, poezji, łucznictwa, proroctw i sztuki lekarskiej. [przypis redakcyjny]
Apoloniusz — Apollonius z wyspy Rodos, retor grecki, żył około r. 230 przed Chr., napisał epiczny poemat pt. Argonautica, z którego jest powyższy wyjątek. Według podania miały Harpie ślepemu wieszczbiarzowi Phineusowi zanieczyszczać względnie porywać podawane mu jadło. [przypis redakcyjny]
Apoloniusz — Apoloniusz z wyspy Rodos retor grecki, żył około roku 230 przed Chrystusem; napisał opisowy poemat Argonautica. [przypis redakcyjny]
apopleksja — uderzenie krwi do głowy, udar. [przypis redakcyjny]
aportować (o psie) — przynosić na rozkaz wskazany przedmiot. [przypis redakcyjny]
apostatowie — odstępcy. [przypis redakcyjny]
apostazja (z gr.) — odszczepieństwo religijne; Marcin Luter (właśc. Martin Luther, 1483–1546), niem. teolog, inicjator reformacji, przed swoim wystąpieniem publicznym z krytyką sprzedaży odpustów, które ostatecznie doprowadziło do schizmy w kościele katolickim i powstania luteranizmu, był mnichem augustiańskim w Wittenberdze (tu błąd rzeczowy u Paska). [przypis redakcyjny]
Apostrophe — apostrofa; tytuł wiersza przejęty z podobnego utworu zanotowanego pod datą 1683. [przypis redakcyjny]
apostrophe (łac.) — zwrot. [przypis redakcyjny]
apostrophe (z greck.) — zwrot ku czemuś, odezwa. [przypis redakcyjny]
a potem i umarła — królowa umarła 10 maja następnego, 1667r. [przypis redakcyjny]
apotheosis — akt ubóstwienia, t. j. zaliczenia w poczet bogów. [przypis redakcyjny]
apparet (łac.) — widać. [przypis redakcyjny]
Appassionata — sonata f-moll Ludwika van Beethovena. [przypis redakcyjny]
appellabilitatem (łac.) — przy wstępnej rozprawie przyznano odwołalność. [przypis redakcyjny]
apponemus curam (łac.) — dołożymy starania. [przypis redakcyjny]
apprecando felicem eventum (łac.) — życzące szczęśliwego skutku. [przypis redakcyjny]
après nous le déluge (fr.) — dosłownie: „po nas [choćby] potop”, „po mojej śmierci niech się dzieje, co chce”, maksyma przypisywana Ludwikowi XV (a raczej powiedziała doń tak pani de Pompadour, chcąc go pocieszyć po klęsce poniesionej pod Rossbach). [przypis redakcyjny]
aprensja a. aprehensja (z łac.) — zmartwienie pochodzące ze zbytecznego przejmowania się czymś. [przypis redakcyjny]
aprensja — właśc. aprehensja: nieokreślona obawa przed czymś, co ma się zdarzyć, podejrzenie, lękliwość, smutek. [przypis redakcyjny]
aprensji — [forma D.lp.r.ż. od aprensja:] uwagi, poważania. [przypis redakcyjny]
aprioryczność, rzeczy w sobie itp. — zob. odnośne wyrazy w słowniku. [przypis redakcyjny]
aprioryzm — zob. Słownik, hasło: aprioryczny. [przypis redakcyjny]
aprobancja — pochwała, uznanie. [przypis redakcyjny]
aprobował — zatwierdził. [przypis redakcyjny]
apropriować — odstępować na własność. [przypis redakcyjny]
aprosz (daw., z fr.) — okop. [przypis redakcyjny]
aprosz (z fr. aproche: podejście, przybliżenie) — okopy, pozwalające podejść bliżej do obozu wroga. [przypis redakcyjny]
Henryk Sienkiewicz, Ogniem i mieczem, Ogniem i mieczem, tom drugi
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
A przypisując dzieło… — w czasach saskich i we wczesnym Oświeceniu pisarze, których nie stać było na wydanie książek własnym nakładem, ubiegali się o nakładców wśród bogatej szlachty i magnaterii, w zamian wypisując im szumne, panegiryczne dedykacje. [przypis redakcyjny]
apteczka — „w domach szlacheckich osobna izdebka na schowanie korzeni kuchennych, wódek, likworów i lekarstw domowych”. (Linde, Słownik języka polskiego, Lwów 1854). [przypis redakcyjny]
apud Erulos adeo secundo matrimonio non locus, ut uxor ad sepulchrum mariti statim se laqueo indueret, nisi invisa et infamis vivere mallet (łac.) — u Herulów tak dalece powtórne śluby nie są we zwyczaju, że żona u grobu męża zaraz pętlicę na szyję zarzucała, chyba że wolała żyć w nienawiści i hańbie. [przypis redakcyjny]
Aquae Albulae — kąpiele siarczane w pobliży Tivoli pod Rzymem. [przypis redakcyjny]
Aqua Marcia — nazwa wody i wodociągu z r. 144 przed Chrystusem. [przypis redakcyjny]
Aquilin — rumak Rajmunda. [przypis redakcyjny]
Aquilon — wiatr północny. [przypis redakcyjny]
Arabistan — Arabia, nazwa całego Półwyspu Arabskiego, daw. również europejskiej części Turcji, zamieszkałej przez ludność kamówiącą po arabsku. [przypis redakcyjny]
arabskie awantury jednego z naszych najserdeczniejszych wesołków — mowa o znanym humoryście, poecie i powieściopisarzu Kornelu Makuszyńskim, autorze m.in. zbioru parafraz baśni, zatytułowanego Awantury arabskie (1913). [przypis redakcyjny]
Arachna — góra w Argolidzie. [przypis redakcyjny]
Arachne — gdy przez dumę walczyła w sztuce przędzenia z Palladą, bogini zagniewana tkaninę jej rozdarła i Arachne, która z rozpaczy życie sobie odebrała, przemieniła w pająka. [przypis redakcyjny]
Arachne — mityczna królewna frygijska, mistrzyni w tkactwie; Pallas Atene, bogini sztuk i rzemiosł, zamieniła ją z zazdrości w pająka. [przypis redakcyjny]
ara — gatunek papugi. [przypis redakcyjny]
Arago — wielki uczony francuski (1786–1855). [przypis redakcyjny]
arak — mocny napój alkoholowy, wyrabiany z ryżu lub trzciny cukrowej. [przypis redakcyjny]
