Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia rzymska | niemiecki | staropolskie | turecki | włoski
Według języka: wszystkie | lietuvių | polski
Znaleziono 567 przypisów.
Fossa — torre della Fossa, warowna wieża na lewym brzegu odnogi Padu „Po di Primaro”. [przypis redakcyjny]
Fossor — grabarz. [przypis redakcyjny]
fotograf — staroświeckie wyrażenie na fotografię. [przypis redakcyjny]
fotografy — dziś: fotografie. [przypis redakcyjny]
Fouquet, Nicolas (1615–1680) — superintendent skarbu Ludwika XIV; zgromadził ogromny majątek, który częściowo zresztą obracał na popieranie pisarzy i artystów; malwersacje jego odkrył minister Colbert; osadzony w więzieniu, Fouquet umarł po dziewiętnastu latach. [przypis redakcyjny]
foza (daw.) — moda, tryb. [przypis redakcyjny]
foza (daw.) — sposób, moda. [przypis redakcyjny]
foza — moda. [przypis redakcyjny]
foza (z wł.) — tryb, moda, sposób. [przypis redakcyjny]
fozy — mody; przysłowie łacińskie o śmierci tchórza: si morieris minis, asini bombis tu tumulaberis: kto z strachu umiera, temu osioł na pogrzeb zadek swój otwiera (satyra z r. 1646). [przypis redakcyjny]
Frąca zabił — dodane w przekładzie, w oryginale wymienieni tylko Dragutto, Guilberto i Filippo Ariadeno. [przypis redakcyjny]
frącymer (z niem.: frauzimmer) — dwór żeński przy królowej. [przypis redakcyjny]
[Fragment brulionowy] — fragment ten jest napisany na górnej połowie kartki formatu 28 cm x 21 cm. — Na innej takiej samej kartce takim samym atramentem napisany jest następujący urywek: „Nadaremnie — artysto! — wytężasz twą siłę i podniecasz twą pasyę. Nadaremnie drży twa ręka i krew nadaremnie napełnia twe żyły”. Załączone facsimile uwalnia wydawcę od opisu i motywowania wybranej do druku wersji. [przypis redakcyjny]
Fragment — fragment pisany na grobie Chrystusa w Jerozolimie jest dowodem wielkiej zmiany w życiu wewnętrznym Słowackiego. Poeta porzuca pojawiające się często w Podróży na Wschód tony buntu i dumy osobistej na rzecz „serca czystego” i wartości pozagrobowych. [przypis redakcyjny]
frajher — baron. [przypis redakcyjny]
Frakastoron — Frankastor Hieronim z Werony, sławny lekarz, filozof i poeta łaciński. [przypis redakcyjny]
frambuga (daw.) — sklepienie półkoliste, arkada. [przypis redakcyjny]
frambuga — dziś: framuga. [przypis redakcyjny]
frambuga — sklepienie półkoliste, arkada. [przypis redakcyjny]
frambuga (starop.) — obłąk, sklepienie półkoliste, arkada. [przypis redakcyjny]
Frańciszek — Franciszek I (1494–1547), król francuski. [przypis redakcyjny]
François Mignet — historyk francuski, wydał 1845 roku dzieło pt. Antonio Perez et Philippe II. [przypis redakcyjny]
Francesco Mazzuoli (1503–1640) — malarz i miedziorytnik włoski. [przypis redakcyjny]
Franciscae meae laudes — Podajemy dla ciekawości niniejszy kaprys poety, średniowieczną łaciną napisany wiersz do kochanki, niejakiej Franciszki, jak powiada T. Gautier: „modystki nabożnej i uczonej”. [przypis redakcyjny]
Franciszek — Franciszek d'Este, syn Alfonsa I. [przypis redakcyjny]
Franciszek — Franciszek Gonzaga, książę mantuański, mąż Izabelli d'Este. [przypis redakcyjny]
Franciszek I Lotaryński był cesarzem rzymskim (narodu niemieckiego) w latach 1745–1765. [przypis redakcyjny]
Franciszek Liszt (1811–1896) — znakomity kompozytor i wirtuoz węgierski. [przypis redakcyjny]
Franciszek Ołtarzowski — późn. podstoli rawski. [przypis redakcyjny]
Franciszek z Peskaryej — margrabia Peskary, mąż poetki Wiktorii Kolonna. [przypis redakcyjny]
Francja, tylko patrzeć, jak weźmie się za łeb z Niemcami — po przegranej z Prusami wojnie 1870–1871 r. istniało we Francji dążenie do odwetu, odsuwanego jednak na dalszą przyszłość. [przypis redakcyjny]
Francuzi — tu: Gallowie. [przypis redakcyjny]
Franczesko Bolończyk — późniejszy malarz miniatur. [przypis redakcyjny]
Frankolin — Francolino, miejscowość nad Padem niedaleko ujścia. [przypis redakcyjny]
franta — chytrego szalbierza. [przypis redakcyjny]
frant — chytrek, filut. [przypis redakcyjny]
frant — człowiek przebiegły, chytry, spryciarz, szalbierz. [przypis redakcyjny]
frantostwo — przebiegłość. [przypis redakcyjny]
frantowską — przebiegłą, zmyśloną. [przypis redakcyjny]
frantowskie — (przysłówek) po frantowsku. [przypis redakcyjny]
frant — spryciarz. [przypis redakcyjny]
frasowliwy — frasobliwy, pełen trosk. [przypis redakcyjny]
frasunk a. frasunek (starop.; tu lm: frasunki) — zgryzota, smutek, strapienie. [przypis redakcyjny]
frasunk a. frasunek (starop.) — zgryzota, smutek, strapienie. [przypis redakcyjny]
frasunków — zmartwień. [przypis redakcyjny]
Fraszka adresowana do Mikołaja Radziwiłła (1574–1577) — zmarłego w dzieciństwie syna hetmana Krzysztofa Pioruna Radziwiłła i Katarzyny Anny Sobkówny. [przypis redakcyjny]
Fraszka autobiograficzna powstała ok. r. 1573, w pierwszych latach pobytu w Czarnym Lesie. [przypis redakcyjny]
fraszka — błahostka. [przypis redakcyjny]
fraszka cnota — cnota jest fraszką, cnota nic nie znaczy. [przypis redakcyjny]
Fraszka jest okazem tzw. emblematu, obrazka alegorycznego: Kochanowski przełożył ją z Alciata, twórcy tego gatunku (Emblemata, 1531). Inny przekład Niedbałego figura sporządził Rej w Zwierzyńcu (1562, rozdz. IV, nr 22). [przypis redakcyjny]
Fraszka Jest przekładem końcowego dystychu epigramatu humanisty węgierskiego Jana z Panonii (1433–1490), skierowanego do Pawła II. [przypis redakcyjny]
Fraszka nawiązuje do mitu o Tantalu, który zaprosiwszy bogów na ucztę (chcąc wypróbować ich wszechwiedzę) podał im pieczeń z własnego syna. Tylko bogini Demeter (która utraciła dar jasnowidzenia) zjadła łopatkę. Bogowie odkryli podstęp. Jowisz wskrzesił chłopca i wstawiwszy mu łopatkę z kości słoniowej zabrał na Olimp, Tantala zaś strącił do Tartaru, gdzie dręczony był przez głód i pragnienie bez możliwości zaspokojenia ich. [przypis redakcyjny]
Fraszka nawiązuje do średniowiecznej legendy, według której wskrzeszony przez Chrystusa Łazarz miał opisać swe pośmiertne wrażenia. [przypis redakcyjny]
Fraszka niewątpliwie o sobie samym. [przypis redakcyjny]
Fraszka o temacie u Kochanowskiego pospolitym (zob. I 7 Na starą). Dowcip polega na sztuczce rymowej, wiersze bowiem parzyste zamiast wyrazu oczekiwanego wprowadzają całe zwroty, rzekomo maskujące drwiny z podstarzałej zalotnicy. Owe wyrazy oczekiwane to: babo, lata, wnuki, dupia, do domu, legaj, szalej, młody, paciorki, stary, za tobą, szydzą, matka. [przypis redakcyjny]
Fraszka skierowana Jest do stryja poety, Filipa Kochanowskiego. Jako właściciel połowy Czarnolasu gospodarował on w majątku podczas nieobecności Jana Kochanowskiego, a w latach 1562–1563 miał z nim proces. [przypis redakcyjny]
fraszka (starop.) — błahostka, drobnostka, drobiazg (zob. w w. 2 „lekkie rymy”, w w. 4 „nieważne pieśni”) [przypis redakcyjny]
Fraszka, wspomniana przez Górnickiego w Dworzaninie polskim, powstać musiała przed r. 1565. [przypis redakcyjny]
Fraszka wydrukowana w 1. wydaniu Szachów z ozdobionym herbem Tarnowskich (gwiazda nad półksiężycem), zawiera przepowiednię niespełnioną, młody bowiem Tarnowski „zszedł” rychło po ojcu, hetmanie. [przypis redakcyjny]
Fraszka zwraca się albo do Nideckiego (por. przyp. do fr. II 34), albo do Andrzeja Trzecieskiego (por. przyp. do fr. II 80), z którym Kochanowski również bardzo się przyjaźnił. [przypis redakcyjny]
Fraszka zwrócona do Andrzeja Trzecieskiego (por. przyp. do fr. II 80) albo Nideckiego (fr. II 34). [przypis redakcyjny]
fraterne (łac.) — po bratersku. [przypis redakcyjny]
fraucymer — dwór, orszak niewieści. [przypis redakcyjny]
fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo królowej lub księżnej. [przypis redakcyjny]
fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo królowej lub księżnej. [przypis redakcyjny]
fraucymer (z niem. Frauenzimmer: komnata kobiet, pokój dla dam) — damy dworu, stałe towarzystwo księżnej. [przypis redakcyjny]
frauencymer — orszak kobiecy. [przypis redakcyjny]
frazes u Prusa: zdanie, wyrażenie (bez zabarwienia ujemnego). [przypis redakcyjny]
freda — Będę o tym mówił gdzie indziej. [przypis redakcyjny]
Frederichs-Odde — nazwa daw. fortecy; dziś: miasto Fridericia. [przypis redakcyjny]
Fredro, Andrzej Maksymilian (ok. 1620–1679) — historyk, pisarz polityczny i zbieracz przysłów. Zwolennik i propagator złotej wolności szlacheckiej i liberum veto. Fragment przytoczony w motcie pochodzi z dzieła Przysłowia mów potocznych, obyczajowe, radne, wojenne… z r. 1658, cennego zbioru przysłów siedemnastowiecznych. Aleksander Fredro mylnie uważał się za potomka Andrzeja Maksymiliana, którego linia w rzeczywistości wymarła jeszcze w pierwszej połowie XVIII wieku. Przodkowie komediopisarza należeli do innej linii Fredrów. [przypis redakcyjny]
Fregata — stałe określenie w listach Krasińskiego dla hr. Branickiej, matki Elizy. [przypis redakcyjny]
Freg. — Fregata; tak nazywa poeta stale swą, teściową. [przypis redakcyjny]
freifach (z niem.: Freifach — wolny zawód) — tu: brak określonego zajęcia. [przypis redakcyjny]
Freja — Tęsknota. [przypis redakcyjny]
frekwencja — znaczniejsza liczba osób. [przypis redakcyjny]
fremebat popularitas (łac.) — sarkało pospolitactwo, szlachta. [przypis redakcyjny]
fremitus (łac.) — hałas. [przypis redakcyjny]
fremitus (łac.) — krzyk. [przypis redakcyjny]
frequentia — napływ, obecność; frekwencja. [przypis redakcyjny]
fretum navigabile (łac.) — cieśnina żeglowna. [przypis redakcyjny]
fretus integritate conscientiae suae (łac.) — polegając na swym czystym sumieniu. [przypis redakcyjny]
Fridericus, Daniae rex (łac.) — Fryderyk, król Danii; tu: Fryderyk II, który założył twierdzę Kronburg w 1577 r. [przypis redakcyjny]
From the heretic girl of my soul shal I fly (ang.) — Ucieknę od kacerskiego dziewczęcia, drogiego mej duszy, by gdzie indziej szukać bardziej prawowiernego pocałunku. Nie! Niech zginą serca i prawa, które taką miarą wystawiają na próbę wierność i męstwo miłości! [przypis redakcyjny]
Frontalat — dawniejsza nazwa Rugierowego rumaka; Brunel, skradłszy go Sakrypantowi, odmienił mu imię na Frontyna. [przypis redakcyjny]
Frontalin — dla rymu zamiast: Frontalat. [przypis redakcyjny]
frontem — z przodu. [przypis redakcyjny]
fronton — frontowa, przednia część budynku; szczytowe zakończenie fasady budynku, trójkąt ujęty gzymsami, wypełniony często rzeźbą lub płaskorzeźbą. [przypis redakcyjny]
Frontyn — rumak Rugiera. [przypis redakcyjny]
froter — pracownik zajmujący się woskowaniem i polerowaniem podłóg. [przypis redakcyjny]
fructifera (łac.) — drzewa owocowe. [przypis redakcyjny]
fructum (łac.) — owoc, tu M. lm fructa: owoce. [przypis redakcyjny]
frucząca cyga — Cyga, to jest bąk, kręciołka, która spuszczona ze sznurka lub rzemiennego paska dla zabawy dzieci kręci się po podłodze. Wyraz używany przez wielu dawnych poetów naszych. Dante w tekście oryginału mówi przez porównanie, że radość była biczem, czyli sznurem tej kręciołki. [przypis redakcyjny]
frukta (łac. fructa) — owoce. [przypis redakcyjny]
frukta — owoce. [przypis redakcyjny]
Jędrzej Kitowicz, Opis obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
frukt (z łac.) — owoc, tu w M. lm wg odmiany łac.: frukta — owoce. [przypis redakcyjny]
Fruś — stryjeczny brat Adama, Alfred Potocki, późniejszy namiestnik Galicji. [przypis redakcyjny]
Frustra Pygmaeus in Gigantem pugnat (łac.) — próżno karłowi z olbrzymem walczyć. [przypis redakcyjny]
frutti di mare (wł.) — dosł. owoce morskie; drobne skorupiaki morskie jadane przez ludność włoską. [przypis redakcyjny]
Fruzia — Dobrowolska, żona Marcelego. [przypis redakcyjny]
