Przypisy

źle (starop.) — niesłusznie. [przypis redakcyjny]

źle (starop.) — [tu:] niesłusznie. [przypis redakcyjny]

źle żywy (starop.) — ledwie żywy. [przypis redakcyjny]

źwierzmi (starop.) — zwierzami, forma skrócona, porównaj pieśń I, zwr. 63. [przypis redakcyjny]

źwierz (starop.) — zwierzę. [przypis redakcyjny]

żądza (starop.; tu forma B. lp: żądzą) — namiętne pragnienie. [przypis redakcyjny]

żadna (starop.) — szpetna. [przypis redakcyjny]

żagawka (starop.) — pokrzywa. [przypis redakcyjny]

żagawki (starop.) — pokrzywy parzące. [przypis redakcyjny]

żałować sie (starop.) — żalić się na co. [przypis redakcyjny]

żałować (starop.) — cierpieć, boleć, opłakiwać, żalić się. [przypis redakcyjny]

że afrykańskie między krokodyle (starop.) — przestawienie: że między afrykańskie krokodyle. [przypis redakcyjny]

żebych (starop.) — żebym. [przypis redakcyjny]

żemła (starop.) — bułka. [przypis redakcyjny]

żołtarz (starop.) — psalm (dosł. psałterz). [przypis redakcyjny]

żonie (starop.) — żenie, napada. [przypis redakcyjny]

żufeczki (starop.) — zupki, rosołki. [przypis redakcyjny]

żużelica (starop.) — osad kruszcowy. [przypis redakcyjny]

żylisty (starop.) — żylasty. [przypis redakcyjny]

żywot (starop.) — [tu:] żywność, utrzymanie. [przypis redakcyjny]

zabijak niewiast (starop.) — przytyk skierowany przeciw Tankredowi, który (nie wiedząc, z kim się bije) w pojedynku zabił Kloryndę. [przypis redakcyjny]

zachować się komu (starop.) — przypodobać [się]. [przypis redakcyjny]

zachować się komu (starop.) — przysłużyć [się komu]. [przypis redakcyjny]

zachowanie (starop.) — wziętość, przyjaźń. [przypis redakcyjny]

zaciąg (starop.) — [tu:] trud, staranie. [przypis redakcyjny]

za diabła stoi (starop.) — [jest] nic niewarty. [przypis redakcyjny]

zadzierżeć się (starop.) — wstrzymać się. [przypis redakcyjny]

za gardła wydawali (starop.) — na śmierć [wydawali]. [przypis redakcyjny]

zajźrzą jako żywo (starop.) — zawsze (przez całe życie) zazdroszczą. [przypis redakcyjny]

zajźrzeć (starop.; tu 2 os. lp: zajźszysz) — zazdrościć. [przypis redakcyjny]

zakażony (starop.) — zepsuty. [przypis redakcyjny]

zakład (starop.) — związek i wspólne działanie. [przypis redakcyjny]

zakładu bierzemy (starop.) — zakład wygrywamy. [przypis redakcyjny]

zakon boży (starop.) — prawa przykazań boskich. [przypis redakcyjny]

zakon (starop.) — prawo. [przypis redakcyjny]

zakręty (starop.) — [tu:] wiry wodne. [przypis redakcyjny]

za krzem (starop.) — [za] krzakiem. [przypis redakcyjny]

zali (starop.) — czy. [przypis redakcyjny]

zamieszać się (starop.) — [tu:] ukryć. [przypis redakcyjny]

zamieszkać (starop.) — zatrudnić; [zająć]. [przypis redakcyjny]

zamkniona (starop.) — zamknięta. [przypis redakcyjny]

za nastolkami (starop.) — za protekcją. [przypis redakcyjny]

zaniechać* (starop.) — opuścić; Już ja tobie, moja matko (…) zaniechać: fragment ten wiernie odpowiada charakterowi ówczesnych polskich pieśni weselnych (pożegnanie domu rodzinnego przez pannę młodą). W folklorze polskim pieśń pożegnalna panny młodej była leksykalnie bliska (są tu liczne analogie) pieśniom żałobnym. Istnieje teoria, że mamy tutaj do czynienia z aluzją do pożegnania Antygony z mieszkańcami Teb w tragedii Sofoklesa. [przypis redakcyjny]

zapałać się (starop.) — wykręcać, [rumienić się]. [przypis redakcyjny]

zapierać (starop.) — zamykać. [przypis redakcyjny]

zaplecieńszy (starop.) — zawilszy; [bardziej skomplikowany]. [przypis redakcyjny]

zapust (starop.) — zagajnik. [przypis redakcyjny]

zaraz (starop.) — naraz, [nagle]. [przypis redakcyjny]

zaraz (starop.) — razem. [przypis redakcyjny]

za raz (starop.) — równocześnie. [przypis redakcyjny]

za raz (starop.) — za jednym razem. [przypis redakcyjny]

zarównać (starop.) — odpłacić. [przypis redakcyjny]

zarównany (starop.) — zagodzony. [przypis redakcyjny]

zaślubiono było (starop.) — obiecane [było]. [przypis redakcyjny]

zasłoniwszy psiną oczy (starop.) — bezwstydnie. [przypis redakcyjny]

zasłoniwszy psiną oczy (starop.) — zaprzedawszy psu oczy, bez wstydu. [przypis redakcyjny]

zastanawiać się (starop.) — zatrzymywać się, stawać. [przypis redakcyjny]

zastanowić się (starop.) — zatrzymać się. [przypis redakcyjny]

zaszczyt (starop.) — tarcza, obrona. [przypis redakcyjny]

zatrzymanie (starop.) — więzienie. [przypis redakcyjny]

za tym (starop.) — potem. [przypis redakcyjny]

zawarzeć (starop.) — postanowić. [przypis redakcyjny]

zawiązany cnotą (starop.) — związany słowem rycerskim. [przypis redakcyjny]

zawicie (starop.) — zawiniątko, tu: obraz zawinięty. [przypis redakcyjny]

zawierciał się (starop.) — zafrasował, zajął [się]. [przypis redakcyjny]

zawiercić (starop.) — zakręcić. [przypis redakcyjny]

zawiesisty (starop.) — zawieszony, stromy. [przypis redakcyjny]

zawojek (starop.) — [zdrobn. od zawój; tu:] kołnierz zawijany. [przypis redakcyjny]

zawrót (starop.) — wir morski, jak była powieść o Scylli i Charybdzie. [przypis redakcyjny]

zawroty (starop.) — [tu:] wiry morskie. [przypis redakcyjny]

Zawżdy na czymści schodzi państwu niesporemu (starop.) — zawsze czegoś brakuje majątkowi, którego nie przybywa (inne rozumienie: zawsze czegoś brak, by zostać prawdziwym panem). [przypis redakcyjny]

zawżdy (starop.) — zawsze. [przypis redakcyjny]

zaźrzeć (starop.) — zazdrościć, lecz tu się rozumie w szlachetny sposób. [przypis redakcyjny]

zaźrzeć (starop.) — zazdrościć. [przypis redakcyjny]

zbawić* (starop.) — pozbawić. [przypis redakcyjny]

zbieżał (starop.) — przejechał. [przypis redakcyjny]

zbijać (starop.) — [tu:] trudnić się rzemiosłem zbójeckim. [przypis redakcyjny]

zbodzie (starop.) — [tu:] zbije, strąci. [przypis redakcyjny]

zbrodzień (starop.) — zbrodniarz. [przypis redakcyjny]

zbyć skąd lub komuś (starop.) — odejść, ujść (por. przybyć: przyjść). [przypis redakcyjny]

zbyć skąd (starop.) — odejść, ujść (por. przybyć). [przypis redakcyjny]

zbyć (starop.) — stracić. [przypis redakcyjny]

zbyteczny* (starop.) — nadmierny. [przypis redakcyjny]

zbytnie (starop.) — zbytnio; bardzo. [przypis redakcyjny]

zbytni legat (starop.) — brzuch leniwy. [przypis redakcyjny]

zbywszy (starop.) — pozbywszy się, utraciwszy. [przypis redakcyjny]

zdarzyć (starop.) — poszczęścić. [przypis redakcyjny]

zdrowie (starop.) — życie. [przypis redakcyjny]

zdziera się iść (…) pospolitą (…) drogą (starop.) — wzbrania się, wymawia się (por. wydziera się) postępować jak wszyscy (jak gmin). [przypis redakcyjny]

zebrany sam w się (starop.) — skupiony. [przypis redakcyjny]

zejść (starop.) — [tu:] umrzeć. [przypis redakcyjny]

ze krza (starop.) — zza krzaku. [przypis redakcyjny]

zemdlić (starop.) — osłabić. [przypis redakcyjny]

zemścić się ślubuie (…) pośmiewiska (starop.) — ślubuje zemścić się za pośmiewisko (jakie z siebie uczynił, szukając jej). [przypis redakcyjny]

zeszłe (starop.) — tu: osłabione. [przypis redakcyjny]

zeszły (starop.) — podeszły. [przypis redakcyjny]

zeszły (starop.) — podeszły [wiek]. [przypis redakcyjny]

zeszły (starop.) — podeszły; [w podeszłym wieku; red. WL]. [przypis redakcyjny]

zewlec (starop.) — zrzucić, zdjąć. [przypis redakcyjny]

zewnętrzny (starop.) — to, co z wnętrza pochodzi; dziś: wewnętrzny. [przypis redakcyjny]