Przypisy

charaktery (starop.) — znaki piśmienne, pismo. [przypis redakcyjny]

chciwość (starop.) — chęć, zapał. [przypis redakcyjny]

chłopięcina (starop.) — chłopię; chłopiec. [przypis redakcyjny]

chłop (starop.) — [tu:] mężczyzna. [przypis redakcyjny]

chłopy (starop.) — [tu:] mężczyźni. [przypis redakcyjny]

chłuba (starop.) — chełpliwość. [przypis redakcyjny]

choboty (starop.) — spodnie szerokie, buchaste. [przypis redakcyjny]

chocia to (starop.) — mimo że. [przypis redakcyjny]

chudoba (starop.) — skromny dobytek, ubóstwo. [przypis redakcyjny]

chutnie (starop.) — chętnie, ochoczo; może też znaczyć: szybko. [przypis redakcyjny]

chwast (starop.) — prostak. [przypis redakcyjny]

chwost (starop., ukr.) — ogon. [przypis redakcyjny]

ciągnę kota (starop.) — wystawiam się na pośmiewisko (zob. przyp. do Pieśni świętojańskiej o Sobótce, Panna 3). [przypis redakcyjny]

cięgły (starop.) — gibki. [przypis redakcyjny]

cięgły (starop.) — [tu] w znaczeniu biernym: ciągniony, tj. taki, który się da ciągnąć. [przypis redakcyjny]

ciężki* (starop.) — tu w znaczeniu: srogi. [przypis redakcyjny]

ciężkość* (starop.) — męka, wielki ból, wielkie zmartwienie. [przypis redakcyjny]

cierpliwy (starop.) — [tu:] pełen cierpień. [przypis redakcyjny]

cierpliwy (starop.) — [tu:] wytrzymały, mocny. [przypis redakcyjny]

cierpliwy (starop.) — tu: wytrzymały, mocny. [przypis redakcyjny]

cierpliwy (starop.) — wytrzymały, mocny. [przypis redakcyjny]

ciotczone (starop.) — cioteczne. [przypis redakcyjny]

cknić (starop.) — przykrzyć sobie; [nie cknicie: dziś forma trybu rozk.: nie cknijcie, tj. nie tęsknijcie, nie bądźcie znużeni itp.; red. WL]. [przypis redakcyjny]

Cóż temu rzec? (starop.) — co na to powiedzieć; pytanie retoryczne, sugerujące bezradność. [przypis redakcyjny]

co misterniejszego (starop.) — co lepszego [tj. jak najlepszego, mistrza w swojej dziedzinie; red. WL]. [przypis redakcyjny]

co równego (starop.) — coś małego. [przypis redakcyjny]

co się winki a papinki zadrobili (starop.) — na łakotkach [tj. łakociach] zdrobnieli. [przypis redakcyjny]

cudna postawa (starop.) — dziwne zachowanie się (por. cudaczny: dziwny). [przypis redakcyjny]

cudny (starop.) — piękny. [przypis redakcyjny]

cudzy* (starop.) — nie swój (odcień znaczeniowy nieco inny od współczesnego). [przypis redakcyjny]

cyrografy (starop.) — skrypty, obligi. [przypis redakcyjny]

cyrografy (starop.) — [tu:] skrypty, zeznania. [przypis redakcyjny]

cyrografy z minutami (starop.) — pozwy o długi. [przypis redakcyjny]

cyzjojanus (starop.) — świątnik, kalendarz świąt. [przypis redakcyjny]

czartu porwano (starop.) — popularne przekleństwo: niech czart porwie. [przypis redakcyjny]

czas (starop.) — [tu:] kres, koniec. [przypis redakcyjny]

część (starop.) — [tu:] częścią, [częściowo]. [przypis redakcyjny]

czedł (starop.) — [3.os.lp cz.przesz.] czytał. [przypis redakcyjny]

czego się dowiną (starop.) — [co] dopadną; [co im się nawinie]. [przypis redakcyjny]

cześć na potym (starop.) — późniejsze uznanie, sława u potomnych. [przypis redakcyjny]

cztąc (starop.) — [forma imiesłowu od: czyść] czytając. [przypis redakcyjny]

czuć się (starop.) — być przytomnym. [przypis redakcyjny]

czuj (…) o sobie (starop.) — czuwaj nad sobą, nad swoim bezpieczeństwem. [przypis redakcyjny]

czułe oczy (starop.) — [tu:] czujne. [przypis redakcyjny]

czułość (starop.) — [tu:] czujność. [przypis redakcyjny]

czyli* (starop.) — czy też. [przypis redakcyjny]

czyn (starop.) — [tu:] machina wojenna (po węg. csin: fortel, podstęp). [przypis redakcyjny]

czyn (starop.; z węg. csin: fortel, podstęp) — [tu:] machina wojenna. [przypis redakcyjny]

czyść (starop.) — czytać. [przypis redakcyjny]

czyście (starop.) — ozdobnie; [pięknie]. [przypis redakcyjny]

czyście (starop.) — wybornie. [przypis redakcyjny]

czyste (starop.) — dobre. [przypis redakcyjny]

czystym pachołkiem zową (starop.) — [zwą] znakomitym młodzianem. [przypis redakcyjny]

daj co przyczynie (starop.) — zrób co, zważaj na przyczynę. [przypis redakcyjny]

daj dwie na łęk (starop.) — daj, co masz dać, a prędzej. [przypis redakcyjny]

darda (starop.) — broń piechoty: włócznia, oszczep. [przypis redakcyjny]

darują (starop.) — opatrują darami. [przypis redakcyjny]

dawając żartowi (starop.) — [mówiąc tak] na żart, żartem. [przypis redakcyjny]

dekret ferować (starop.) — wyrok stanowić. [przypis redakcyjny]

dekret (starop.) — [tu:] wyrok [daw. forma lm: dekreta; dziś: dekrety; red. WL]. [przypis redakcyjny]

dobadywaj się (starop.) — domyślaj [się]. [przypis redakcyjny]

dobra myśl* (starop.) — pogoda ducha, pogoda umysłu, dobre usposobienie, dobry nastrój. [przypis redakcyjny]

dobre wodzi (starop.) — dobrze powodzi. [przypis redakcyjny]

do brogu (starop.) — do stodoły. [przypis redakcyjny]

do brony (starop.) — do bramy. [przypis redakcyjny]

dobrowolny* (starop.) — chętny, posłuszny, pełny dobrej woli. [przypis redakcyjny]

dobrze (starop.) — [tu:] ledwie. [przypis redakcyjny]

dobrze tak na cię (starop.) — dobrze ci tak. [przypis redakcyjny]

dodzierżyć (starop.) — zatrzymać. [przypis redakcyjny]

dojechać (starop.) — tu: dopłynąć; łódź góry dojechała tzn. dopłynęła morzem na wysokość góry znajdującej się u wybrzeża. [przypis redakcyjny]

do każdego obaczenia tak przykłonny (starop.) — do pojęcia tak sposobny. [przypis redakcyjny]

dokończenie (starop.) — [tu:] koniec żywota. [przypis redakcyjny]

dokonać (starop.) — dobić, zabić (por. pokrewne: konać; dokonać żywota). [przypis redakcyjny]

dołoma (starop.) — dołman, szata zwierzchnia na zbroję (po węg. dolmany). [przypis redakcyjny]

domem obarłożył się (starop.) — w domu zagrzebał [się]. [przypis redakcyjny]

do panwie (starop.) — [na patelnię, tj.] do smażenia [por. panew: patelnia; red. WL]. [przypis redakcyjny]

dopiro (starop.) — dopiero. [przypis redakcyjny]

doraził (starop.) — dodał, powiedział dosadniej. [przypis redakcyjny]

dordzałość (starop.) — dojrzałość. [przypis redakcyjny]

dostać* (starop.) — dojrzeć. [przypis redakcyjny]

do stanu (starop.) — na stanowisko. [przypis redakcyjny]

dostatczek (starop.) — mająteczek. [przypis redakcyjny]

dostępować skały (starop.) — zbliżać się do skały. [przypis redakcyjny]

dosyt (starop.; tu forma N. lp: dosytem) — zaspokojenie potrzeb, nasycenie; por. współczesne wyrażenie: najeść się do syta. [przypis redakcyjny]

dotkliwy [język] (starop.) — dokuczliwy, zjadliwy. [przypis redakcyjny]

dotkliwy (starop.) — dokuczliwy, zjadliwy [język]. [przypis redakcyjny]

do umoru (starop.) — [na umór; do ostatecznych granic] por. „śmiać się do zdechu”. [przypis redakcyjny]

do Wałach (starop.) — na Wołoszczyznę (kraj usytuowany na terenie dzisiejszej płn. Rumunii). [przypis redakcyjny]

dowcip* (starop.) — rozum, inteligencja, talent, błyskotliwość. [przypis redakcyjny]

dowcip (starop.) — tu: być może chodzi o sprytne ukrywanie uczuć (dowcip jako fortel, zdolność kombinowania, pomysłowość). [przypis redakcyjny]

dowiadać sie o tym (starop.) — dowiadywać się o to, zastanawiać się nad tym. [przypis redakcyjny]

dowierać (starop.) — dowarzać; [dogotowywać się]. [przypis redakcyjny]

dożyczyć (starop.) — udzielić. [przypis redakcyjny]

do zawodów (starop.) — na wyścigi. [przypis redakcyjny]

drabowie (starop.) — piechota. [przypis redakcyjny]

drwa (starop.) — [tu:] instrumenty z drzewa. [przypis redakcyjny]

drzeń (starop.) — rdzeń. [przypis redakcyjny]

drzeweczko (starop.) — [zdrobn. od:] drzewce, kopia. [przypis redakcyjny]

drzewo (starop.) — [tu:] kopia; [drzewce]. [przypis redakcyjny]

dudkami prześmiardła (starop.) — zestarzała się. [przypis redakcyjny]